장음표시 사용
161쪽
importat explic7 te debItum filiorum erga Parentes ,& e contra; Implicite autem importat obi gationes, qtiae intercedunt inter quemlibet superlorem , & ἔnferiorem: sic hor praeceptiim nom ne Parentum Importat etJam Magistros ., Patres spirituales , Principes, Senes, Dominos. Non est tamen aequalIs erga omnes obligatio , sed aliqu bus est debota reverent a tantum, aliis vero reverent a , obedientia, Ra II menta congrua eorum statui, si Ind 7geant , nec aliunde ea possint commode habere.
De mutua ob statἴone Patrκm ad filios, . cla fratrum ad invicem. g. Ontra quam virtutem pereat filius non honorarido Parentes
RVP. Contra pyetatem, S iustitiam; & hoc precatum, nedum est contra Jus D vinum , & Eeelesiast Ieum, sed etiam eontra ius naturale, quod sub ordinat filios parentibus . H ne non sullicie In Confessione dicere e Gravi iniuria a seri hom7nem ; sed explicari debet e rcumstantia Patris , quae imi tu
a. Estne semper peccatum morta Ie non obedire Parent 73 Reis. Si mater a gravis sit ., Icet domestIca , vel
ex inobed Icntia contristentur valde Parentes, filii vo- Iuniar e Inobedientes peecant mortal Iter . Si autem sit levIs , de rationabilIter inde non sequatur gravis tristitia in parentibus , peccant tantum venialiter. Hi ne ducere uxorem indignam contra voluntatem parentum est peccatum mortale. Similiter nolle ducere dignam , quam parentes os ferunt propter magnum emolumentum, quod ex tali matrImonio orietur posito tamen quod filius non habeat voluntatem servandi eastitatein . Multo magis mortale erit iniuria eos afficere, percutere , odio habere, & de-
amni quidquid de honorativum , vel laesivum est alterius
162쪽
P ARS ILeerius personae, si Parentibus irrogetur, knr per magis gravificabit ostensa in . 3. Ad quaenam extenditur hoc debitum fit Iorum
erga Parentes Reis. Praecipue ad quatuor: ad amorem, reverentiam, obedientiam, & auxilium . Amor debet eiration tantum internus, quo illss nullum malum optet;
se filius sine lethali nequIt desiderare mortem Patris, ut in illius haereditate succedat; sed etIam debet esse externus per signa benevoIentiar i hinc aspicere parentes torve, 6 oblique, is lis dure loqui, eis d- Iudere os distorquendo ex Sylvestrina est lethale , ii si forte tiare faceret In impetu irae, vel pro parV
tempore ς tunc enim ratione Ievitatis materiae , vel
Ini perfect a deliberatione, non esset nisi veniale. q. Filia , quam parentes diu disserunt nuptui tradere , peccatne mortaliter, si sine licentia parentum nubat Resp. Si sit emancipata, scilicet annum vigellinum quintum compIeverit , ex hac soIa Inobedientia nubendi non peccat mortaIiter ; nam si ducat indignum , vel ex tali mair monio grave damnum aue rax Patri, cum possit aeque bene ducere dignum , &sine detrimento, etiam peceabit mortaliteri caeterum licet fit Ia ante dictim annum dueens virum sine Ιἰ- centia Patris possit exhaeredari , non tamen si duean
Post dictum annum , aut quod peius est , si cum dedecore familiae se ipsam prostituat , quia in foro exteriori infortunium fi Iae tribuitur patri, qui congruo
aempore ei non consuluit de bono aliquo marito is s. In alῖquo casu possimine filii ficere commu Iuntatem Patris graviter praecipientis Reis. Praecipue in duobus; primo eum aliquid pr ciperet contra praecepta Dei, vel Eeelesiae I seeundo eum conaretur Impedire electionem status perfectIonis, scilicet Religionis; in istis enim duobus casibus intelIigitur illud Evangeli Τ; suI non odit Patre summi.' Matrem suam , non potes meus esse . di Βηω - is. Patre, & Matre indigentibus, quinam debet a filio praeferri in alimentorum subministratione 3
2 eis. inaestio est de filio, qui possit uni tantum
163쪽
ico A P P A RAT Us subvenire ; si enim pariter possit ambobus i certum
est, utrumque parentem ab eo fore alendum . All- qui ergo volunt, relicta Matre tenerε ad subveniendum Patri, quia luc cuni vere det esse filio, habet ius ad recipienda alimenta prae omnἱbus aliis. Mol- sesius vult , quod relicto Patre teneatur succurrere Matri raticine sexus Infirmioris I qui mendIcando , gravioribus incommodis & periculis subest . Potest ergo sust Ineri, quod circa obedientiani , filius debet praeserre Matri Patrem, utpote prudentiorem ; circa sustentatIonem filius debet praeseere Patri Matrem avtpote infirmiorem . 7. Debetne filius suecurrere prIus Patri , & Matri , an propriae uxori, & filii, Reis. Speculative potest utraque pars sustineri , cum non desinit hinc inde Auctores , de rationes . Verum cum in foro iudicIali prius quis alligetur ad alendam uxorem , & filios , quam parentes et ideo haec pars videtur etiam tutIOr. 8. Filius teneturne sibi victum coarctare , ut pa reates indigentes sustentet Zin Res . Si victus sit tenuis , non tenetur et prIus enim quis est debitor sibi, quam aliἰs: si autem sit In eo aliqua superabundantia , saltem ex charitates non ex iustitia , tenetur aliquἰd sibi subtrahere , quo valeat Parentes nutrire, si sit superfluitas, omni strix tenetur. Quae dIcta sunt hucusque de filiis, pro-κedunt tam de naturalibus, quam de adoptivis, quam de spuriis, qu a omnes sunt filiέ, & ad omnes transerunt suprad ctae obligationes , cum hac dimerentia , quod in spuc s. cum Maaer sit Patre certior , debellin omnibu', posita pnritate circumlhantiarum, Patri Praeferi I . Adverte etiam , quod sub nomine Parenis tum ven uni Avus, Abovus, εις avus, & sie omnes ascendentes usqua ad stIpitem incitirive ; sicuti nomine filiolum veniunt Nepotes, ct Pronepotes, omnesique deseeudentes a stipite in Insin tram, quibus omni-Lus in catu gravis necessitatis quis tenetur alimenta Praestare cum praelatione ad invicem sanguine magis propinquorum . .
164쪽
Reis. Praecipue ad duo , scilicet ad edueat Ionem bonam , & alimenta praestanda . Nomine educati nis , nedum venit instruere eos Nysteriis nostrae FI- dei, mittendo ad Catechismos, seu Dinstrinam Chris anam audiendam, & virtutibus Christianis imbuere, prohibendo ne vitiis , aut malis soci s adiungantur , verum etiam curare , ut virtutibus sarcularibus proprio statui eonvenientibus erudiatur . Hinc qui ex avarIlla, vel ex ignavIa filios sinerent sine virtutibus crescere, peccarent mortaliter . Graviter etiam pec carent dissipantes notabiliter bona propria filiis r Iinquenda, vel conviviis, vel ludis, vel inertiae nou adhibendo saltem diligentiam mediam, ut ea custodiant . Io. Qua lenam peccatum committunt Parentes , qui filios , vel filias compellunt ad Ingrediendam Religionem Reis. Committunt peceatum mortale habens ad neXam excommunicationem ex Cone lio Tridentino, quam Incurrunt , nedum iniiciendo manus v olentas in liberos, ut Religionem ingrediantur; verum etIam importunis precibus, increpationibus, signorum exhiabit one , seu testimonio , per quae significent Paronistes se huiusmodi proIem nunquam amaturos, nisi Iuhac parte sibi complaceant ; ita Beriau , qae cita
II. Peccantne mortaII er Parentes eogendo fit os ad mei indum Matrimonium contra eorum voluntatem 'Res . Affirmative , quia faciunt eontra iustitiam ἰn re gravi a violant enim ius , quod habet unusquisque ad faciendum contractum proprii corporis. Non peccarent tamen impediendo , ut filii dueant uxorum proprio statui indecentem ; sic eni in conaren tur ave tere injuriam ipsis quoque communem , &alia mala, quae ex istis Matrimouiis , ut plurimum
I a. Peccainc Parentes teoerius ununi filium aman do prae alio Z i
Reis. Si motῖvum huius amous sit maior virtus ,
165쪽
.ct obessientla filii, nullo modo peceant, enm rat orabiliter se gerant, magis amando, quod est magis amabile: si autem tenerius ament ex aliquo geniali motivo, ratione cuius notabilem differenti an faciant in victu, vestitu , ct ornatu , quod sit causa rixarum , & odi; inter fratres , non eXcusarem eos a peccato mortalis causant enim grave damnum illis, a quibus deherent pro viribus omne malum avertere . Si maior amor sistat pure in interno, sine ulla notabili exseriori disterentia , erit tantum peccatum veniale. - xy. In iuramento execratorio, in quo Pater grave malum filiis Imprecatur , quot uplex peccatum Eommittitur. Reis. Si ex odio hoc faciat, Sc qusdem deliber te, committit triplex peccatum , nempe contra imsitIana, contra charitatem , de contra Religionem . I . Quamnam obi gationem habent Darres adI
. Reis. Ultra debitum mutui amoris fratern , t mentur etiam In gravi neccssitate sibi succurrere , &alimenta ministrare . Hinc si quis propria Industria postet consulere paupertati fratrum , aut sororum , nequit Re glonem ingredi , quia fortius urget prae reptum naturale succurrendἰ fratribus in gravi neeeia state positis , quam eonsilium Ingrediendi Religionem . Hoc etiam viget de ClerIcis Ecclesiastico Beis nescio divitibus, quia Clericatus non minuit , sed auget charitatem
δερο striones damnatae , ad bane Sectionem reducendae .
Ah INNOCENTIO XI. et . LIeItum est absoluto desiderio cupete mortem Patris, non quidem ut malum Patris, sed ut bonum cupientῖs, quἱa nimirum ei obventura est pinguis haereditas. ατ I s. Licitum est filio gaudere de parrIcIdIo Parenistis a sein ebrietate perpetrato, propter ingentes divitias inde ex haereditate consequutas.
166쪽
De obligatione Seretorum ad Domἰnos , .
Inferiorum ad Superiores ias, . A D quid tenetur servus erga domῖnum 3ἀx Resp. Ad tria, scIlIeet ad honorem , qu reverentiam praestet eius dictis , re factis s ad obedientiam , qua eius mandatis , quae contra Legem Dei non sint, aut praecepta Ecclesiae, veI Reipubliacae , obtemperet; ad fidelitatem , qua ministret bona domini iuxta eius Intentionem, nihil sibi retinendo, aut distribuendo aliIs sine domiai su licentia. Hinc si disperdat alῖquid parvi valoris , puta amphoram vini, senstum panis, parum telae, vel sili ad resa ciendas proprias vestes , peecat tantum venialiter tnec tenetur ad res tutIonem, quia dominus est probabiliter pollus Invitus modi occulti, quo haec parvivatorIs sublata sunt, quam reI ablatae. Quod si do minus sit stricti iuris , & sciret etiam male contentus de pretio rerum , tunc tenerentur servi IIIas restituere e tenentur etiam eum ablatio rerum villumst adeo frequens, ut constituat pretium, & damnum notabile, quod uilque dominus Invite patitur. a. Si aliquid pereat domino ex Incuria servi , neturne hic ad rest Ilut onem ξ Respo Si res IlIa sit sub speeIal. servorum eura, ct si incuria, & negligentia , &. propter quam vesperiit, & sublata fuit, sit gravῖs, tune tenentur seravi ad restitutionem, quἰa peccant contra iustitiam , omittendo debitam vigIliam , & curam ; hinc ex
fractione IIlIus tenentur restimere Si autem res , quae periit, non sit speciali servorum curae commissa , tunc cum peccent tantum contra charitatem snon tenentur restituere
3. Ad quid tenentur domῖnt respecta servorum Reus. Praecipue ad duo A ad iustuni sal artum , &ad vitiorum correctionem L Hinc domini peccare pose sunt , si negligant culpabiliter Proeurare ipsis ea,
167쪽
qnae ad salutem sunt neee maria, ut sunt gaemnenta in gravi morbo I ut catechizentur, & sciant ea, quae eredenda servanda sunt a quolibet fideli, ut praecepta Ecclesiae Observent, rei unent , Missam audianx diebus festis ; si non corrigant , cum audIunt eos blasphemare , vel sciunt esse adulteros, fori Icatores, si eis Imperent aliquid , quod sine eulpa exequi ri quit, ut V. g. percutiant proximum , aII quem Inebrient , Reminam seducant f si verba contunieliosa contra eos proserant, εc multo magis si gravIter verberent, quia ad dominum tantum spectat correctio, re punitio spectat ad Magistratum ; in his omnibus pro modo negligentiae domini in servos er i & culis Pa, quandoque mortalis, & etiam aliquando veniaIs. 4. Tenetur ne dominus dimittere servum deditum vitiis, puta blaspheiniis, ebrietati, scortIs p Reis. Si dominus timeat pravo exemplo reliquos servos malis moribus imbuendos esse , vel si speret servum rediturum ad meliorem frugem , si dimittatur , in his casibus , facto prIus experimento corre . HIonis, tenetur dimittere, ut avertat malum a domo sua, & a proximo suo e caeterum si non immineat aliis conservis periculum Imitationis pravae , & ex dimissione nulla speretur emendatio, poterit retinere . s. Potestne servus, cui praecipitur , ut dominum ad aedes mulieris malae comitetur , vel nuntia, aut Ili eras deserat, obedire sine ullo peccato Resp. Homobonus tenet , litteras a servis ceri selentibus amatoria continere deserri non posse sine peccato Iethali ; multo magis nuntia determinate continentia tractatuin de loco, de modo vel de allis circumstantiIs peecati et quae sententia mihi videturce et, quoad comitatum autem , nulluni committitur peccatum a
6. Teneturne quis sub Iethalἰ obedἰre Superiori EceIesiastico, & laico aliquid praecipientibus Reis. Assirmative, si res gravis sit e si aute in sie
evis , vel habeat adiunctam poenam temporalem stam modo non sit neque morais, neque excommuni
si tisau , sed tantum pecuniaria, vel consimilis, te-
168쪽
nebitur.paeriam subire, & peccat tantum venialiter. Contemnere Superiorem , sive Laicum , sive Ecclesiasticum , semper est mortale . . a . 7. Teneturne quis obedire Praelato mandantἱ subpcena eXcommunicationis , ut denuntientur scripturae,
complices delictI , vel quId simile
Reis. Affirmative, excusat ab hac poena Ignorantia, vel Impotentia moralis; item si pars, ad cuius InstantIam lata est excommunicatio , intendat , sive expresse, sive tacite , illum eximere ab hac obligatione denuntIandi; multo magis si per verba Monitorii quis exeipiatur, vel si ex tali revelatione quis timeret grave damnum sibi , vel personae sibi valde coniunctae; item si hoc sciat seepeto sub obligatione sigilli naturalis , & si verba Monitorii continerent errorem notabIIem, vel Iniustitiam . Socius eriminIs non tenetur denuntIare, nisi in iudicio , cum inter rogatur a Iudice. Haec omnla valent in IIs causis , qu se non pertInent' ad Fidem , seu ad sanctae Inquisitionis Tribunal. Fusiola de hoe videri possunt in parte tertia; cap. de censuris. 8. Teneturne quis denuntiare personas in fide suis spectas Inquisitorisus intra tempus ab ipsis definitum sub poena excommunicationis Reis. Affirmative : si quis per IgnorantIam non
revelet, cessante IgnorantIa tenetur revelare ζ Neque
excusat ab huiusmodi revelatione , si quis non possit probare delictu ni , sicuti in aliis Tribunalibus, Ia In Inquisitione denuntiator adhIbetur tanquam testIs . Ct Imina haeresis denuntIanda sunt, etIam si sciantur sub quovIs sigillo naturali , etiam iurato , excepto sigillo Consession s. 9. Teneturne quIs denuntIare crImen occultum,& iam emendatum Z Reis. Negative, excepto erimIne haeresis, de causis fidei , quia in Ist Is eriminibus emendatio semper suspectρ est, & potest ex eo i Inieri grave damnum. Io. Potestne quis licite fraudare gabellas a Prinricipe Impositas R P. Si iustae sunt , fraudari noa possunt i a
169쪽
subditis autem semper censendae sunt iustae , Qq ecl- denter eonstet de earum iniustitia; hInc Dandans tenetur ἰn conscientia fraudatam pecuniam restituere, non tamen solvere poenam, nisi post sententIam Iudicis. Minῖstri quoque, qui assistunt portis, si pe mittant fraudari gabellas, tenentur ad compensatio nem damni, nisi forte fraudator satisfaciat; non tamen ad solutionem poenae. PropositIones damna ae, ad hane se Ionem reducenZe, Ab INNOCENTIO VII. 3. Quamvis evidenter gintii constet Petrum esse haeret7cum , non teneris de- nunciare, si probare non possis. 4s. Libri prohibiti donee expurgentur , possunt retineri usque dum adhibita diligent Ia corrIgantur. Ab INNOCENTIO XI. 33. Famulus , quἰ sub missis humeris scJenter adsuvat herum suum ascendo re per fenestras ad stuprandam virgἰnem; de multo et es eIdem subservIt , deserendo scalam , aperiendo ianuam , aut quid simile cooperando , non peccat mortaliter: si id faciat metu notabilis detrimenti, Puta ne a domino male tractetur , ne torvis oculis aspiciatur, ne domo ei Iciatur.
De quinto praecepto Decalogi , Non occides .
Sectio I. De oecsione In genere. Sectio Il. De Bello. Sectio III. De duello. SectIo IV. De scandalo. I. Tomine occIsson sprohibItae hoe praeeepto non sol uni venit Iniusta hominis oecisio , sedeclam vulnerat; o. n utilatIo , quael bet alia violenta sanguinis effusio , seu actio nociva proximo in salute corporali: quae semper est eontra iustitiam , di contra n turam: contra primam, quia nemo ha
170쪽
bet ius In vItam alterius e contra seeundam , quia natura semper Inclinat ad conservat onem , non ad destructi ovem sui similis iuspee e . Hinc agitur etiam
de Bello, de Duello, & de Scandalo , quod spiritualiter occidit.
De ocesione ἰn genere. r. Uotuplex est homicidium ' Reis. Duplex , unum deliberatum , quo deliberate , & cum Intentione nosendi perim iatur corpus humanum , vel per se , vel per allum , aliud casuale, quod succedῖt praeter intentionem agentis, ut si quis in sylva putans occidere seram, Oc- cIdat hominem. a. Estne alIquando IIcItum homIcidium Resp. In .duobus casibus IIcet e primo cum maleis factor ob bonum publicum a Magistratu cCndemn tur ad mortem e tunc en in publica auctoritate ut particIpante dominium Dei poterit quis occidi, iuxta praeceptum eiusdem expressum In Exodo, cap. 22. non paticris mi uere . Alius casus est , cum quis non potest repellere aliter violentiam iniusti aggressoris , qui nos , vel nostra .hona notabiliter damnIficat: nam ius naturale dictat vim vi repellere, & permittit non solum vitam nostram , sed etiam hona, quibus vita conservatur, defendere morte vo-Jentis iniuste rapere; & IIcet pluris facienda sit vita hominis, quam bona sortunae, tamen malitiae iniusti aggressoris tribuendum cst, si, dum iuste repellitur injuila violentia, ille occiditur; primus enim utitur iure natural ἰ necessariae defensionis , & alius taliter se gerit, ut posi estor vitae & bonorum nequeat alio modo se defendere, quam illum occIdendo. 3. Quaenam conditiones requiruntur ad hoc, ut sit IIcita occisio pubi ca auctoritate facta -Resp. Requiritur observant a iurIs, sollicet, quod reus prius citetur , audiatur,. & postea condemnetur ;