장음표시 사용
211쪽
Invitam a domo sua, vel ab Ala parentum . aut eo rum , In quorum cura est, ad fornicandum , aut ad matrimonium Ineundum . Eius malitia consistit in violentia , quae Insertur; unde ratione gravItatis est impedimentum dirimens matrimonium. Est etiam raptus, si quis rapiat uxorem suam invitam , volentem uti privilegio Canonis, scilicet quadraginta dierum propter electionem status virginalis claustralis.
Rωρ. Est peccatum. luxuriae commissiun cum per sona Deo consecrata , vcl per ordinem , vel per Religionem , vel per votum simplex castitatis; aut commissum In Ioco sacro, puta Ecclesia, vel Coemeterio. Ei ut malitia consistit in irreverentia , quae fit Deo, dum polluitur persona , vel locus Deo dicatus. Hinc si sit inter duas personas Deo dicatas, &in loco sacro , multIplex erit peccatum , ratione multiplicis irreverentiae ; adeoque circumstantia haec est necessario exprimenda in Confessione . oscula, tactus, aut quid simile redolens Impuritatem exter nam , facta cum persona Deo dicata , aut etiam In loco sacro, sunt sacrilegium: opponuntur enim vir
I 6. Jabens rem cum uxore propria in loco sacro , pehcatne sacrilege λRes ρ. Si longo tempore cogeretur esse In Ioeci s ero , puta, vel quia habuit refugium rat one delicti, vel alia de causa , t potest sine sacrilegIO uti matriamonio ad evitanda ne ineont7nentiam ς tales enim actus in hae circumstantia nullam faciunt Iniuriam Ioco, ct Deus est magis Invitus de incontinentia , quam, de actu matrimon ali.
x . Quid est prima species peccati contra natu
ram Resp. Cum peccatum contra naturam sit actus IIbidinosus extra, aut contra modum a natura institutum ad generandum , eius prima species est mollI- lites, quae est voluntarIa seminis effuso extra omne as. Et potest etIam induere speciem allam I;hidi
nis , si quis polluendo se cogited aliquem alium
212쪽
actum Inhonestum , ita de eo se delectando , ae si
illum perpetraret, vel desiderando eum committere, si posiet. Unde In Consessione tenetur quis aperire, nedum pollutionem , verum etiam.qualitatem personE, & actus, qui in mente Volvebatur inter pec eandum . SI etIam quis adhibeat pro hae culpa complicem, tenetur etiam qualitatem personae adhibitae explicare, quia haec variat speciem delicti, cooperando aditu inhonesto, & dati do illi impulsum ad desideria similIter Inhonesta . Malitia huius peceat consistit in dispersione seminis, ord nati a natura ad Senerandum : & est peccatum gravissimum .i8. Si quis dormiendo hanc patitur impuritatem, peccatne Resp. Negatἰve, quia effusio non est voIuntarIa in si sorte quis vIgItane eam procurasset , & dedissea
illi voluntarIam causam , aut expergefactus conse tiret delectationi , quae inde consurgit . Sentire tamen tune aliquam deIedlationem, non est peccatum,
quia vIdetur in praescindibilis ab actu , & impediri
non posse. I9. ConfessarIus debetne denegare absolutIonem iuveni qui frequenter cadIt in hoc peccatum γResp. Si videat signa poenitentiae , & propositum
amendationis , nequaquam 3 nam quamvis occasio haec sit proxima, non tamen est voluntaria, neque
quis potest eam amputare e iniungat ergo salutares poenitentias, eum severe obiurget , & si nulla sia spes emendationis, deneget postea absolutionem; ita Bonacina, Conineli, & alii. ao. Adverte: quod si alicui danti operam rei liis citae, puta ConsessarIo suscipienti Confessionem, veIMedicis , & ChIrurgis eorum ossic a exercentibus, aut legenti ex necessitate materIas istas lubricas, audequitanti in itinere accidat pollutio, haec utpote in voIuntaria nullum erit peccatum e & eodem modo de ea discurrendum est , sicutI de nocturna , quae
fieri potest peccaminosa per posteriorem delectationem , & consensum.
ai. Quid est tuordinatus concubItus
213쪽
Resp. Est modus extraordinarius habendἱ copulath qui in duobus casibus est peccatum lethale: primo, si semin s est isso aceIdat extra vas : secundo, si sit impedItivus prolis. Circa hos duos casus , est tantum veniale, & quandoque nullum est peceatum , i neeessitas Ita exigat, ut in praegnanLibui. ar. Qii Id est Sodom a Reis. Stricte accepta est actus ΓbIdinosus eonia
suminatus inter nia sculos In vase non naturali slarge accepta , est actus libidinosus consummatus eum nemina Item in vase non naturali , vel et-Iam InordInatus eoncul, tus , & coitus scemὶ nee eum Gmina In vase non naturali . Adverte ad verba consummatus 3, nam si effusio seminis fiat extra vas,
tune sodomia est imperfecta I & ut plurImum non eadit sub reservatione ι nisi hoc specificetur ab Episeopis
a 3. Qii id est best IalItas Ris. Est coῖtus hominis eum bestiis ; & probabile est specie differre, si bestia sit mas , vel tam iisna. Ad hanc speciem etiam reducitur co tus hominis eum Daemone , sive Incubo, sive succubo; quia hic revera non habet corpus reale humanum, sed apparens , & assumptum. Propositἰones damnatae , ad hoc Copus
Ab ALEXANDRO Ull. as. Qui habuit eopulam
eum soluta , satisfacit Confessionis praecepto diems, CommIsi cum soluta grave peccatum contra castita intem , non explicando copulam. Ai. Non est obligandus concubInarIus ad ei ieiendam concubinam , si haec nimis utilIs esset ad obIectamentum concubInarii, vulgo, Regalo , dum deficiente illo nimis aegre ageret vitam, dc aliae epulae taedio magno concubinai tum assicerent, & alia famu-Ia nimis dissicile inveniretur. Ab INNOCENTIO XI. 48. Tam clarum videtur , sornicationem secundum se nullam Involvere mali
214쪽
ut contrarium omnino rationi dissionum videatur. 69. Mollities iure naturae prohibita non est , u de si Deus eam non Interdixisset , saepe effet bona, R aliquando obligato ita sub mortal1. o. Copnia eum coniugata, consentiente marito, non est adulterium ἱ adeoque sufficit In Consessione dicere se esse fornicatum.
CAPUT VII. De septimo ct decimo Praecepto, Non furaberis , ct Non concupisees bona proximi tui.
sectio I. De Furto. Sectio II. De RestitutIone. Sectio III. De UDra. Sedi Io IV. De aliis contractibus. Sectio U. De Venditione. SessitIo VI. De Eleem una. Sectio VII. De correctione faterna . Complectitur hoc praeceptum onan a , quae geFurto , de Restitutione resarcitiva furti de Avaritia, Mutuo usurario, & fraudibus, quae cἰrea' contractus occurrunt . Di recte igitur hoc praecepto prohibetur ablatio rei alienae , eam sibi appropriando; indIrecte omne damnum , quod fit proximo in bonis fortunae , diripiendo , devastando , aliisque modis minorando alterius reni familiarem .
a. UId est Furtum F Resp. Est ablatio re alienae Invito dom no
215쪽
d rapinam . Furtum etiam est Iniusta detentIo relalienae invito domino. Malitia huius peccat eonsistit in fractIone iust tiae, quae dictat dari unicuique quod
suum est . HInc ad rationem furii requiritur , quod dominus sit invitus, nam si aliquid acciperetur ocis culte, ut nummI ad Iudendum , ab uxore , vel a filiis , discrete e peculio Patris surrepti, non sunt furtum, quia dominus est rationabiliter potius invitus de modo, quo surripiuntur quam de re. In dubio an dominus foret Invitus, non debent bona su ripi, nec retineri , quia generaliter nemo praesumi. tur velle sportari re sua. a. Quaenam quantitas aecepta constitu It furtum
Ietha IepResp. AIII voluerunt tutium unum, alii duo, alli ivero in divitibus usque ad sex, & In Principibus uiaque ad duo aurea extendi quantitatem, quae constDtuit furtum lethale , illud extrahendo a parvItate materiae. Mihi vero videtur , si persona non sit ex pauperibus , neque ex divitibus, sed natus medii, tres IuIios esse summam constituentem offensam grainvem lethaIem ; nam tres tulit sussiciunt ad comparandum multa pro statu cuiuscunquae personae s si ergo surripiantur, fit iIlis gravis iniuria. I. Furari pauca per plures vices estne peecatum
Reis. Vel quis suratur pauca cum anima s randi plura, si se offerant; & tune utique est peccatum mortale; nam animus , &'desiderium committendi gravem offensam in quacunque materia est semper cuIpa mortalis . Uel sine anImo furandi plura , & tunc , qnando quis pervenit ad summam notab Iem , peccat mortaliter . non quia plura venialia constituant unum lethale , sed ratione iniustae detentionis rei alienae , quae constituis peccatum Iethale. HIne illi, qui iniusto pondere vendunt merces , quando perveniunt ad quantitatem notabilem damnificativam proximi , peccant Iethal ter .
. inando quis furatur suginum venialem illi ,
216쪽
cuius iam detinet summam accedentem ad peccatum
Reis. Cum Sancheae , & Bonacina , assirmative, qu a furans summam venialem habet animum det isnendi summam notabilem , eamque gravandi parvis furtis subsequens bus . Hie ratione huius desiderii peccat mortaliter. Potest etiam dici , quod ex hac continuat Ione furtorum In se ven alium reddIt se magis impotentem , & dissicIIem ad restinendum,
adeoque peccat mortal Iter contra obligationem , quam habet procurandi restitutionem .
s. Quando plures furati sunt summam notabilem , singuli tamen per parva furta , peccaVeruntne moris taliter Resp. Vel omnes unitIni & collective conspIrati sunt ad surandum , vel singuli absque ulla tinione furati sunt : si omnes unitim , utique peccaverunt Iethaliter , quῖa sic const tuunt unam causam tota Iem gravis danini : fi singuli divisim , nequaquam , illa enim mnio plurium fuit casualis , ct damnvingrave a nullo fuit intentum , & desideratum e sed singuli tantum ad suam portlonem respexerunt. c. Si quis suratus est summam notabilem , sussic It ne dicere In Consessione , Abstuli summam notabilem , an vero tenetur dicere quantitatem valorIs rei ablatae RVP. Tenetur dIcere quantitatem valor Is , ad hoc ut Consessarius habeat notitiam sui crini nis; dive sum enIm est in re & hominum existImatione surari centum aureos , a furto decem millium aureorum . Adde cum Bona cina, quantitatem furti constituere peccatum in indῖviduo e cum ergo teneatur
quis dicere peccata in specie , & In Individuo, tenetur etiam dicere , & specificare quantitatem rei
I. Teneturne quIs exprimere In Consessione quantitatem temporis, quo retInuit apud se rem alienam Reis. Si habuit commoditatem restituendi , tene tutas nam potens restituere , & non restituens, semper damnificat proximum , ct citam dum dormit ,
217쪽
peeeat, ut vult Lessius ; non quod eo tune assectἰve committat cuIpam, patet enim In dormIente rati nem cum passionibus suis esse impeditam , sed essective, quIa effectus suae iniustae detentionis perseverat adhue eo dormiente, tanquam executio suae ma-Iae voluntatis. 8. Extrema necessitas excusatne a surto Reis. Assirmative , nam In extrema necessitate
omnia sunt communia, quia dIvIsio Imroducta non potest praeiudicare iuri naturali , quod quis habet providendi sibi necessaria ad vItae sustentationem . Ad verte , necessitatem debere esse extremam , In qua nullo alio modo possit quis sibi consulere , quam surripiendo . Neque tune debet plus surripere, quam
dicta extrema necessitas postulet. FInita extrema ne cessitate, si quis evadat dives, non tenetur restitue re, quia non usurpavit alienum, sed suum.
9. Potestne quIs sibi occuIte compensare pro da nano passo ab altero a iri eis. Compensationem esse Iicitam, eum quis aIlter non potest esse satis factus , vel non posset habere suum , nisi eum maxIma dissicultate , tricis , litibus, persecutionibus , & laboribus , tune enim oceulta compensatione providet sibI , & fugit magna incommoda. Si autem eum faeIIItate, vel etIam cum aliqua dissicultate , & Ineommodo levi potest
habere suum creditum , nequit se occulte compensare, quia nemo est iudex in propria causa . Advertendum est, tres esse condItiones iustae & licitae compensationis, nempe certitudo debiti , aequalitas,
ct gravis dissicultas habendi id, quod est ipsi exi stitia debitum . Ηἴne In dubio eredi nequit quis se
compensare acceptione certa. In secundo , debet aequalitatem servare , non surripiendo plus , quam postulet eius tred tum certum . Dixi , ex iustitia ἔnam si aliquId debeatur solum ex congruitate , ct aequitate, non datur Iocus compensationI.
218쪽
Ab INNOCENTIO XI. 3 6. Permissum est ser
hi non solum in extrema necessitate , sed etiam Iagravi . 47. Famuli, &samulae, domestiel possunt Oeeulto heris suis sera I pere ad eompensandam operam iam, quam maiorem iudicant salario, quod recipiunt.
i. Uid est Restitutio Rehi. Est actus iustitiae commutativae, quo
redditur aIteri ad aequalItatem quod fuit ab eo iniuste acceptum, vel detentum , vel quo compensatur damnum proximo Iniuste illatum. a. Quot sunt radices rest tutionis Reis, Sunt tres, scilicet res accepta , iniusta ac eeptio , & damnum illatum. Tenetur ergo quΤs r stituere ratione rei acceptae , etIam sine peccato , quῖa res aliena semper clamat ad dominum et sic siquis accipiat rhedam , vel vestem amῖci pro sua , tenetur eam restituere . Tenetur a sertiori rat7one Iniustae acceptionis , qua accepit rem proximi cum peccato iniustitiae scilicet, veI usurae , vel furti, vel rapInae ἰ tune enim tenetur restituere quod ablatum est, vel aequale, si res non extat . immo coopera tores huius Iniustae acceptionis singuli peccant , &tenentur In solidum rest Ituere ratione damni illati Tenetur etiam quis restituere proximo , licet Inde nullum emolumentum habuerit , puta occidendo equum, incendendo domum, devastando, &ei Quia cum 'ex sua malitia sequatur damnum , & alterius ruina, iustum est eam compensare. 3. Quaenam differentia est inter rem acceptam, ociniustam acceptionem
Reis. Haec est et ille qui tenetur restituere ex re
219쪽
accepta sine culpa, tenetur tantum eam reddere, si extetr tenetur etIam reddere fructus eius naturales ,
aut mIxtos, si extent, detractis expensis & labori-hus pretio aestimabalibus , consumptis in Illorum comparatIone ; si non extent fructus, ct res , tenetur tantum restituere id, in quo factus est ditIor. At qui tenetur restituere ex iniusta acceptIone , tenetur restItuere rem , & fructus eius , sive extent, sive non extent, detractis expensis; & Item tenetuc compensare omnia damna , quae a IIus est passus ex tali iniusta aeceptione I Res declaratur sequenti casu .
A. Pistor bona fide emit triticus a sere, putans esse dominum, confecit panem , & coxit , ad quid
tenetur, cum reperIt verum domInum tritici
Reyp. Tenetur restituere farinam, & panem, qui de facto extant , detractis expensis , & laboribus In IIII s conficiendis; di si nIhil extet , tenetur tantum restituere id, in quo factus est ditior. E contra vero pistor, qui furatus est triticum , ct ex eo con- secit panem , sive isticum extet, sive non, sive factus sit ditior, sive. non, tenetur In integrum satisfacere domino, & insuper compensare damna, si quae passus est propter tritici ablat Ionem. s. Quot sunt fructuum differentiae Resp. Tres: alii sunt fructus naturaIes, ut partus pecorum e alii sunt mixti , qui aliquid habent naturae , aliquid artis , ut fructus vinearum s alii sunt mere Industriales, ut fructus ex Iudo. Fructus primi & secundi generis eadunt sub restItutione detractis expensis ἱ tertii generis autem nullo modo possunt rest; tui. Quod dixI de iniusta acceptione , applicari etiam potest possessiori malae fidei e & quod
de re accepta, applicarI potest possessori bonae fidei. c. Res declaratur exemplo: Aliquis duo iuga bovum emit a latrone, putans eum esse verum domi
num: illa detInu;t per annum, & ex iis habuit cenis tum de fructu; postea scIt boves esse lario abIatos, ct cognose t verum illorum dominum I hic tenetur tantum restituere boves, & si eonsumpsit omnes fructu: melius se tractando, ad nihil tenetur, nisi is
220쪽
s emerit vas argenteum , tune tenetur etiam illud
rest tuere, sicuti & onmes alios fructus , si extent , detractIs tamen expensis, & Iaboribus consumptis in manulentione boum. Adde, Ipsum posse bovem re stituere furi ad recuperandum pretium, quia possessori bonae fidei satis est, quod ponat rem in eodem
statu, In quo invenit, neque tenetur reddere melio rem : si autem fur non compareat , tenetur rem r=stituere vero domino etiam cum amissione pretII ,
quia tenetur ex re accepta, quae extat, & contInuo
clamat ad dominum . Si autem sit possessor mala fidei , & suratus sit iuga boum , tenetur' ea restituere; vel pretium ilIorum, si non extent, & pe ierInt n si sorte eadem infirmitate pertissent etiam apud domInum , ) itasuper tenetur restituere omnes fructus perceptos, sive extent, sive non extent , sive factus sit ditior, sive depauperatus sit, detractis
tamen expensis consumptis in manulentione boum ginsuper tenetur coni pensare domino damna , quae
pastus est propter boum amissionem , puta , si
hinc non potuit agrum colere , merces ducere ad Civitatem , ubi utilius vendantur . Cum e go quis aecedit ad Confessarium cum onere re situsonis , prius videndum est , ex qua radice te αneatur , deinde iuxta illius qualitatem iudicanda est
restitutio. 7. Unum moneo et quandoque possessorem bonae fidei , vel obligatum ad restitutionem ex re accepta , post aliquod tempus transire In possessorem malae fidei , & esse obligatum ad restἱ tuendum ex Iniusta detentione; puta , quis emit a fure , quem . praesumebat dominum; post annum scit esse furem, neque ideo restituit, culpabiliter . Hinc pro tempore subsequenti servandae sunt Ieges iniustae acceptionis , vel possessoris malae fidei.8. Turpe lucrum est ne necessarIo restItuendum Reis. Turpe lucrum est pretium acceptum eXactI ne turpi & mala , hoc non est restituendum , nisi sit excedens valorem actionIs turpis , aut intercedat Κ aI R