장음표시 사용
241쪽
ratione vaIoris, eum pluris venditur rel. quam Va- Ieat. Secundo in alimilone mercis, cum res vitiosa
oc vilis pro bona & pretiosa venditur. a. Quotuplex est pretium rerum Resp. Duplex, aliud legitimum, seu legale, de es valor mercis a PrIncipe , vel Magistratu taXatus; & hoe eonsistit in IndivIsibIII, cum enim a lege sit definitum, unum & idem invariatuni est, ut
v. gr. dentur triginta nummi argenti pro modio trῖ-tici: Pretium naturale est valor mere Is iuxta communem opinionem hominum mensuratus; & hie notaeonsistit in indivisibIli, sed vividitur In medium, si premum , & infimum i v. g. Ulna panni habet pro pretio summo viginti quinque , pro medio viginti tria, pro infimo viginti . Quodlibet ex ictis pretiis est iustum , ita ut si absque legItimo titulo altere
tur, vel a venditore accipiendo supra supremum , vel ab emptore dando infra infimum & utique absque Iegitimo titulo, iniustitia gravIs, vel Ievis committitur iuxta gravem , vel levem prelli alterationem. Ratione huius Iniustitiae quis tenetur ad restitutione ni in soro con lentIae , licet in foro externo non cogatur ad rest tuendum, nisi laesio sit enormis , & defraudaverit ultra dimidium . Et si rerum alterator a Iudice punitus sit, & solverit poenam, non ideo est liber a restitutIone excessus.' 3. Possiuntne Clerici, vel personae Civitatis conspicuae alterare In venditione propriarum rerum pre lium legitimum, & laxam communem Reis. Negative e quia omnes obedire debent IegἔIn bonum publἰeum conditae, Immo Navarrus sentia neque Principem , qui laxam imposuit , posse sine iniustitia illam exeedere in venditiove propriarum
. Excusatne alterationem pretii Iegalis, eo, quia . quis vendat pecunIa credita, non vero numerata Re P. Negative, nisi forte interveniat eausa luerIeessantis, & damni emergentis. Neque excusat aIte
rationem pretii Iegalis iuxta Molinam, si quis ven-dgad0 reni alibi emptam perderet multum in vendia
242쪽
tἴone ad pretium taxatum; sibi enim Imputare debet, si . carius alibi emit, quod hie minoris vendIt,
libere enim periculosam negot i sortem elegit. N que iustitia pretii sommensuratur a damno, veI Iu cro Mercatoris, sed vel a valore taxato a Principe, vel a naturali I quos excedere peccatum est contra iustitiam, ideoque obligans ad restItutionem. . s. Excusetne alterationem pretii, quia taxa vIctualium facta tempore abundantiae, relaxata non est
tempore sterilἰtatis Reo. Bene distinguῖt Molsesius se . Si taxa sie
Iversalissima , & facta a Principe cum considera tione, & respectu ad annos sterilitatis, & abunda tiae, tune alterari nequit, magna enim uti l tas tempore abundantiae compensat damnum, quod quis p titur tempore sterilitatis; si vero laxa fiat de anno In annum; Illa, quae fasta est tempore abundantiae, servari non debet in conscientIa tempore sterit Ital7s;& tunc quis non attenta lege, tamquam parum rationabili, sequi potest pretium communes natura Ies di vulgareos. Excusatne a Iterationem pretii Iegalis eo quἔa . 'Provisor Civitatis, ad quem spectat laxare, ex odio
partIculari adversus venditorem notabiliter minus ta-NavIt mercem, quam valeat
Resp. Ex Molina , si quis habeat evidentIam Inia
iustae pragmaticae , de laxae laetae ex odio, poterIasne peccato vendere ad laxam iusta in alio tempore factam. Intellige In casu , quo nul Ius sit recursus pro moderatione laxae, & pragmaticae: si enIm reia currere potest ad Superiorem , propria a victoritate
. Quis sciens post paucos dies faciendam esse ta-Xam viliorem suae mercis , potestne procurare , ut cito Illam vendat laxa maiori ea tunc currente Reo. Assirmative: haec enim industria nullam Involvit fraudem , sed quis utitur iure proprio vendendi ad laxam Iegaetem currentem , donec moderetur . Adverte tamen, quod Mercator habens man
243쪽
differre moderationem , donec pretio malori vendae
8. Excusatne aIterationem pretii taxati, eo quod macellarii vendant carnes electas pretio majori , α deteriores pretio laxato Teiis. Cuni Fillucio, negatῖve, quia taxa fit permixtim pro carnibus deteriorIbus , & bonis , itauthinum compenset aliud ; ille ergo excessus est contra iustitiam , secus carnes deteriores deberena vendi Infra taxam. .Possent tamen recipere plus , si hoc detur ab emptoribus gratis ς std ut notat Ro-drigueZ, communiter nihil datur ex gratitudine, sed quia emens , alioquin carnes electas non haberet. Quod dicitur de macellariis , dieendum est de ven ditoribus fictuum , piscium, & aliarum rerum ta
9. Uendens res , quae non habent pretium legitῖ-mum taxatum a Principe, sed solum naturale, sive eas vendat pecunia credita, sive eas vendat pecunia numerata, potest eas vendere intra. IatItudinem pretii supremi, medii, & infimi. HIne non IIcet venditori plus vendere ultra pretium' summu ire propter dilatam solutionem : neque emptori villus emere ininfra pretium infimum praecise ob anticipatam solutIonem: quia In venditionibus, quae fiunt pecunia credita , vel ant cipata ν est virtuale mu uum , & ideo comm Ittitur usura , si aliquId ultra sortem accipiatur. Potest ergo solum aliquid pretii alterariis cum Intervenit titulus tueri cessantis Κ & damni emergentis; ut dixi de mutuo. Io. Potestne quis vendere supra pretium supremum praecise , quia res, quae illis parum utilis est , e contra emptori est valde utilia, & necessaria Reis. Negative , quia utilitas tota emptoris est, non venditoris: nequit ergo sumi pretium pro eo , quod suum non est. Adverte rem , quae ud te uti- Iis venditori non est, posse tamen e ste et valde charam, ita ut habeat in ea assectum singularem , putatu domo , quia ibi natus est, ct retineo monumen
tbm aYQrum: quia recepit a Principe , vel quἰa in
244쪽
neatur emptor & dicatur , Vendstorem propter hae emotiva nolle vendete pretio currente, licet tunc carius vendere: non enim maius pretium tunc respieit utilitatem ementis , sed commodum 'endentis , qui aegre se privat re pretiosa & rara . Hac eadem ratione IIcet carius vender peregrinos flores , aves ,
feras, picturas, nuntismata antiqua, ct similia, quae ad ornatum , & delicias tenentur , & quibus quis nonnisi cum moIestia se prIvat. ii. Suntne alii tituli , propter quos possit vendens carius vendere Assirmativo , & praeespue Iucrum cessans damnum emergens, incommodum & molestia obventura ob celerem venditionem: hῖne quἰ rex minuti in vendunt, possimi carius vendere, quia debent mai res labores & expensas subire In conservandis rebus I& hac ratione excusantur caupones, tabernarii, stabularii, qui ova, gallInas , vinum , avenam carius vendunt, quam alii; dummodo horum pretium non laxatum a Principe . E contra, emptores , qui summam notabilem emunt , hac'. eadem ratione excusantur , si vilius emant , quia nimirum exonerant venditores pluribus expensis & Iaboribus in rerum conservatione necessariis. I a. Qui vendit merces pecunia ered ta solvenda post sex menses , potestne vendere iuxta pretium naturale, quod tunc habebunte an vero tenetur vendere iuxta pretium praesens , quod nunc habent,
Si probabiliter erat servaturus merces usque ad illud tempus , potest paciscοῦ de pretio futuro
tempore solutionis , quo morallter speratur vendentis utilitas ; ut evenit In tritico servato usque ad mensem Ianuarii; si autem non erat servaturus, debet vendere pretio praesente currenter secus commit titur usura palliata , & illud plus recipitur titulo dilatae ..solutionis . Pro hoc autem generalius stabiliendo, nota sequentem doctrinam. . Solus advertit esse res aliquas , quae credito L , laut
245쪽
ω ,1 C; vitates transsertur, ut si iinmerata pecuniaeve 2 ur, & ob emptorum inopiam vilius Venderetur νzm vileat: in istis ergo & similibus reis statui-2r pretium, non eo tempore ν quo traduntur me ' , bd tempore tutionis. Aliae merces e contra, nisi antlelpata inut7ondi emantur , emi nequeunt: Meemplum est de mercibus lanarum , quas mercator htibere nequeunt , nisi pepuniam pastoribus tri uant, qs oves alant hyberno temnore : & harum m etium statuendum est tempore inluti ni S pecunice, I ri tempore Ouilonis lanarum ε Hinc, qui vendit Decrinia credita , quam era expositurus certe , redeterminate in negotiationibus sibi Iumtios, potest Nur recipere ratione lucri cessisti , vel propter exta, , , O, , fictoriis est probabiIiter, ut mercis suae vresium consequatar: non autem propter periculam, od emptor reddatur impotens ad invendum , quiae hoc est palliare usuras , non evitare periculum si enim reddatur Impotens, neque potest repetere illud T , neque quod est iustum ; si autem remaneret latens ad fustum pretium , quare graVarur isto e
GT' Vide ei sto, quod in stabiliendo ly plus nuru - .st peGuli remedῖum, sed usurat pallium.1 mens teneturne 'servare iustum pretium la 'π' As risi .e : FrUnde res taratas tenetur
de si emat infra pretium insimum , pezgat , dc tenez id restitutionem ; maxime si emat a Mminis , huelis, rusticis, vel ab habente maximam necessitatem, ratione cuiu rem vendit vita, I aegre ta
sis, Jere quod multa simul emat , quia tunc liberav
246쪽
cusat, si merces emat In gratiam venditoris; putaquJa Ipse non indiget , neque sunt illi commodae ,
sed potius emit a venditore exΤmle rogatus. Neque obstat venditorem vendere propter necessitatem , quia, ut resteret Bonacina , nihIIominus venditio remanet voluntarIa. Tertio, eum excusat , si emat rem publice expositam sub hasta, ut solet dIci ali' ineanto , quia , ut notat Molsesius , In ta II modo vendendi ex consensu publicae auctoritatis pretium iustum est illud , quod intra tantum tempus iuxta leges cuiuia
cunque loci invenltur. Adverte tamen, quod si emptor in Inis & praepotentia impediat alios offerre , vel allo modo minuat, aut auferat libertatem sponte offerentium; peccat contra iustitiam , & tenetur venditori damnum resarcJre. 6. AIIquis expositis mercibus vendendis sub hasta ait' incanto plus offerenti, adunat amicos non habentes intentIonem emendi , ut offerant primo plus , quam res vendenda valet e li ne accedentes alii sie decepti augent pretium , & Iucratur ultra valore mercis, peceatne
Resp. Peccat mortaliter ipse, di omnes at i , quἔobtuleruut pretium ultra valorem naturaIem sine in tent one emendi, & ratIone tal Is fraudis, & ἰniustae acceptatIon s tenentur Dirmes In solidum ad compensandum damnum emptotis . I . Estne peccatum alterare substantiam mere7s, dc vendere vitiosam reni pro bona 'Resp. Est peccatum contra iustitiam vendere pro
bona rem vitiosam , vel in substantia , ut auricaIchum pro auro; vel In quantitate, ut Itbram unam pro una & dimidiae vel in qualitate, ut eluum eae cum pro non caeco , vinum lymphatum pro mero Is ergo quis vendat rem vitiosam pro sana, & tant2 quanti valeret res sana, commῖttit peccatum contra iustitἰam , cum onere resarciendi damnum . I 8. Res vitiosa potestne vendi tanti , quantI va- Iet eum suo vitio , non detegendo emptori vitium
illud Resp. sI emptor adhibita solita di Ilgentia vltIum. L a Illud
247쪽
illud detegere potest , venditIo IIIa est I eIta , non
tenetur venditor vitium revelare, si enim emptor di-IIgentia solita non utatur, sibi Imputet: si vitium sie Decultum, & etiam cum diligent a solita nequeat detegi , tenetur illud Vendῖtor revelare In sequemibus casibin; primo, cum scit vItium illud suturum esse damno emptori, vel rem taIi vitio assectam sore emptorI Inutilem, & sorte gravosam I secundo , cumstit emptorem illam emeres ut aliis vendat I tunc enIm tenetur reveIare vitium , ne forte tanti Ipse vendat allis, quanti sine vitio valeret; tertio , cum scit emptorem conservaturum ad Iongum tempus t Iem mercem, quae eum vitio diu conservari nequIt, sed debet statim quIs ea uti . Extra istos casus , remoto mendacio , & iuramento , poterIt rem vI-2ἰosam vendere iusto pretio , vitio non detecto equod ut facilius percipiatur , usitatores casus mo οnppono , in quibus vitium detegendum est. Unum moneo , illis casibus , in quibus vendItor tenetur vitium occultum revelare , non satIssacere revelan- 'do In genere tantum , sed debet illud aperire In sua specie e sic venditor interrogatus de villo occulto equi ; non satisfacit respondendo , Est caecus, claudus , & omnia villa habet; dum enim hoc modo assirmat illud , quod emptor v Idet aperte non e GD, magis decipit, quam tegendo it Iud , quod oecultum est.
x9. HIne easus usitatIores, In quIb s venditor tenetur revelare vitium oecultum , sunt e primo quis vendit militi equum , qui nul Io modo sustinere potest fragorem tympanorum , & strepitum armorum, sed tune furiose se erigIt; secundo, quis vendit vinum mixtum aqua, quod propterea conservari nequit, tabernario, qui indiget i Ilud vendere tempore aest Ieto , vel triticum de 'iosum Ia magna quantitate pistori, qui debet illud detInere in horreo usque ad annum novum; tertio, pharmacopola , qui vendit medicInam villosam infirmo; quarto, vendens domum , quae ex desectu occulto fundamentorum ruinosa est ; quinto , vendens pannum, vel coclum
248쪽
a3ustum mercatori, qui in officina per multum tempus Illud debet conservare e isti omnes venditores, etsi vendant rem solum canti, quanti valet cum pro pi o vitio, & desectu, non sunt in conscientia see TI, si vitium occultum non detegant; quia tales me ces non serviunt emptori, immo sunt ipsi nocivae. adeoque fraudulenta venditio rescindenda est , quia emens nuIIo modo habuit intentionem emendi rem vel inutilem, vel pemiciosain . Neque sufficit contra elum rescindere, si emptor iam passus sit alIquod damnum ex re empta e sed Insuper tenetur venditor IN Iud eompensare. a C. Si quis ImmistuerIt merci aureae aliquid fers ei, vel serieae Ianam , quae non appareat , potestna
Resp. si emptor sit usuriis tali meree In proprium commodum, potest vitium cicere , quIa nullum Inde detrimentum patitur. Si autem emptor sit merca torI revenditurus mercem, debet hoc vitium revelare , ne revendens merces aliis emptoribus pretio rigoroso, & quanti Valerent sine tali vitio , damnum notabile Ill Is Inserat. ar. Potestne tabernarius vIno generosissimo adde. Te tantum aquae , quantum sufficio ad illud reddendum aequalem vino ordinario, & IlIud vendere pretio vInt ordinarii Resp. Rebellius senili negative, quia tune vendId aquam ad laxam vinI ordinarii e sic , si in ilibus amphoris vini misceat unam aquae , Vendit quatuo amphoras vini , proinde laniit pretium dolose contra voluntatem ementium , qui ἔntendunt emere vianum purum, & non mixtum; & ubi imponitur taxa a Principe , facit etiam contra legem , quae taxat res puras, & naturales, non vero mixtas. Lesi sitis sentit hoc polle fieri ; nam tabernarius nullam
Iniuriam facit emptori , dando ipsi pro pretio ordia
natio vinum aequale ordinario; cum enim valor, &aestimat o ordinaria sumatur in ordine ad usus humanos να tale vinum lymphatum, aeque ac vinum ordinarium r
249쪽
utile sit ad usus humanos , potest eodem cum qIIo vendi pretio 3 Hanc Lessii sententiam D Iana vocat
probabiliorem, & eo maXime, cum experientIa con-s et euntes ad tabernam ut plurimum bibere usquσad ebrietatem vinum generosssimum , unde eis lymphare , & aequare ordinario , nedum damnosum non est, verum etIam ut IlIus . Caveant tamen tabernari I , vit quod dic Itur de generosissimo, ab ipsis non usurpetur pro ordinario ; quod utique tolerari non potesit. 2 a. Si quis ex ignorantia vendat rem vitiosam tanti , quanti valeret , si esset integra , 3 sana , Peccat ne EResp. Negative et Ignoralitia enim eum excusat ptenetur laesen , ut notat Nolsesius , ex re accepta restituere ly plus, quod accepit , quodque non ac cepisset, habsia vitii notitia. a I. venditor nesciens vitium occultum rei, ratIone cuius conservari non potest, puta nesciens in vi no esse plurimum aquae , protestatur tamen emptori , se ili id vendere tale quale est , nec ullo modo vel Ie stare periculis ; casu quo non conservetur:
quid de Illo Resp. Cum Moliasio , protestatio cum ignorantIavotii excusat a restis uilone venditorem , qui accepiη tantum pretii , quantum in Illis cireum stantiis verI- sinstiter res valebat ; emens enim sub tali protestatione, assumit supra se periculum cuiuscunque eventus futuit, casu quo merces ex desectu occulto pereat; quae tamen protestatio non exeusat venditorem, si v Illum sit illi notum , quia tunc intervenit fraus di dolus cum damno terti I. 24. Venditurus triticum collocat prIus in Ioeo humido, ut intumescat; vel allan rem , quae venis ditur ad pondus, ponit in cella vinaria , ut ex humiditate ponderet, peccatiae ZR p. Tenetur ad restitutionem propter damnum, quod causat In emptore ex tali dolo, & fraude.as. Quis vendit, nesciens pretium iustum alicuius
insignis pisaurae emptori , qui etiam ignoras eXcet
250쪽
vel mῖnus , teneturne alteruter ad compensationem
damni ' Resp. Negative eum Moliasio, quia in hac negotiatione uterque se exposuit incerto , & aequali periculo.
as. Qui gemmam a rust; co, qui nescit eius valci. rem , emit pretio vili mino, ad quid tenetur Reis. Cum Molsesio , tenetur ad restitutionem iuxta quantitatem pretii , saltem infimi ; implicite
enim unusquisque habet voluntatem vendendέ rem tanti quanti valet, non autem donandi illum excessum infra pretium infimum et unde quod rusticus acquiescat pretio exhibito, non suffragatur emptori, qui monere eum debebat de valore rei . Caietanus in Summa, me, bo Emprio, putat lassicere, quod emptor dicat rustico : Ego volo emere sine scrupulo , dabo tibi tantum , caeterum illud plus , quod valea Ies, concede mihi e & si rusticus acquiescat dicto , emptor ad nihil tenetur.
II. Quomodo vendi, dc enii possunt credita, Miehirographa
Resp. In emptione ereditorum non emitur credi
tum, sed ius , seu actio ad creditum exigendum rhinc ex parte venditoris, ut venditio sit licita, debet creditum esse exigibile , si enim quis sciat et ditum nullo modo exigi posse , & hoc abscondat
emptori , tacet vitῖum intrinsecum substantiale rei , proinde committit iniustitiam, ratione cuius tenetue contractum Fescindere. Posito ergo , quod ereditum sit eum magno , veI etiam sine magno labore , dedissicultate exigi de , vendi potest . Hinc ex parte emptoris, ut juste emat s haec observanda sunt , fiereditum sit certum , di facile exigibile suo tempore , illud minoris emere sol ut one anticipata , est usura, quia haec emptio est Implicita mutuatIo , dc mutuat implicite minorem peeunIam pro exigenda maiori: poterit ergo solum minoris emere, si interveniat titulus Iucri cessantis , di damni emergentis .
Si autem soluvio crediti sit dissicilli , periculosa, dc L 4 etiam