장음표시 사용
251쪽
ellam dispendio a ex genti ; tunc iuxta quant talem talis dIssicultatis possunt credita minoris emi , currataII enim dissicultate mInorIs valent ; ita Bonacinaω28. HInc quis credita adversus Reges , & Ma gnates, sunt semper dissiciIsoris exaersionis , pomune etiam emi villorI pretio; non tamen a Quaestoribus ι& Regum ni In Istris , ad quos pertinet solutIo ; In ἔpsorum enim manu est su mere tantum , quantἔ VI et integrum cred tum . Adde, Quaestores Regum , de alIos ministros , quibus competa solvere debita prἴncipalis, peccare graviter contra iustitiam , quando ipsi sunt causa dissicii s solutionis; ipsi enim cauti sunt iniusti damnI eredatorum , dc eorum culpa
creditum mInus va Iet: tenentur ergo ex proprio damna creditorum reparare e Insuper enm Aliquid sumunt, ut unῖ potius , quam alteri solvant credita , tenentur pretium acceptum restituere , quia iniuste acceptum est ; & etiam Ipsi tenentur servare ordinem restitutisnis, quando ex bon7s Regum nequeun omnibus In solidum satis acere : hine debent praese re credἱtores anteriores pinerioribus, R Inter aequa Ies solvere omnibus pro rata .ay. Quid est Negotiatio
Resp. Est emptio alicuius reI , ut eadem Invaria ta, & immutata , ve I permutetur 4 vel revendatucrarius, & cum Iucro . Negotiatio est CIericIs eo
situtis in Sacris, & Religiosis prohibita , & hi si
negotῖentur, peccant mortaliter contra Ecclesi e praeceptum . Si Cherἰeus semel , vel Iterum negotietuisn materia non gravi, emendo, & revendando Cruces, libros, & sim ita In parva quantitate , cum aliquo parvo Iucro, occulte tamen , secundum Dianam non peccat mortaliter. Neque peccat, fi negotietu
per alium, quia Gerleo , ut seni t Lessius , prohibitum est negotiari per se. Beneficiatus, quε in S eris non est, per Salas, & pIures assos, si negotietur, peccat mortaliter; Mol Da tamen excusat ni-hIIominus hoc eerte parum Iaudabile est. Excusatio subiacet pluribus limitationibus , quae referuntur RBarbosa, Trullo, dc aliis. o. POL
252쪽
3o. Possiint tamen CIerIeus, & Proeurator ReINiosus, pro praediis propriis emere Oves, & anima- Ila, que saginata revenduntur cum lucro , quia sia non negotiantur, sed 'dunt fructus suorum agrorum . Neque etiam ill Is II licitum est greges alere , ut Ianam, lac, & scelus vendantur. Neque etiam sex Diana, est illicitum Clerico triticum, & caevras fruges, quas colligit ex proprIIs agris , alio asportare, ut earius vendantur e neque illicitum est emere agrum cum fructibus iam maturis , ut vendantur, quia tunc non negotiatur , sed vendit fructus
agri sui , neque illicitum est , si id, quod emerallad proprios usus , mutato consilio carius vendat , quia negotiatio proprie est emere cum Intentione revendendi: est tamen IIlIcitum Clerico locare agros aliorum , mi fructus vendat, quia hoc , ut testatue
Card Inalis de Lugo, prohibitum est a Concilio Carthaginensi. 31. Estne II e tum famulo negotiari cum pecunIa domini eo inseso pRe P. Si habet pecunIam paratam dandam dorH-no tolles , quoties petat , non est illicitum , quia nullam iniuriam et facit ; neque detrimentum ille patitur, si servus ex propria Industria comparet sibἔlucrum cum pecunia domini otiosa , & quiescente , Ita Diana, qui Insuper adducit Molinam permittentem famulo , quῖ cum pecunia aurea mIttitur ad solvendum debitum domini sui posse , cum argentea commutare , & lucrum ex minuto cambio prove niens sibi retIuere.
Reθ. Est opus ex in Isericordia procedens , quo indigentiae alicuius subvenitur . Certum est ce
titudinar fidei , extare in Ecclesia Dei praeceptum obligans ad faciendam eleemosynam, & aliquando ,
253쪽
In casibus Infra exponendis, obligat sub Iethai I. Hoc praeceptum est affirmativum naturale, divinum, Ecclesiasticum, saItem quoad Beneficiatos, hinc OblIgat tam fideles, quam infideles, sicuti praeceptum honorandi parentes. a. Quotuplex est necessitas proximi, cui quis sue-
Rris. Triplex I alῖa extrema, alia gravIs , alIaeommunis . Necessitas extrema est ea , ex qua Im- minet proximo periculum vitae, vel etiam gravis &diuturni morbi . Necessitas graVIs est illa , ex qua imminet periculum gravis mali , puta captivitatis , infamiae, gravis iacturae bonorum , veI status e eriqua fit, ut cum difficultate se possit sustentare, veInon possit vivere secundum suum statum I ut si nobilis cogatur artes mechanicas exercere , & aliis famulari . Communis est illa , quae reperitur ira pauperibus trivialibus , & ordinarie mendicanti
3. QuotvpIex est bonum superfluum , de quoquIs tenetur eleemosynas facere ERωρ. Duplex, aliud est superfluum statui et allud superfluum naturae. Superfluum naturae est Id, quod superest demptis iis , quae sunt nepessaria ad vitam propriam, & suae familiae sustentandam. Superfluum statui est Id quod superest demptis IIs , quae nece iacarῖa sunt, non solum ad vitam sustentandam , sed etiam ad decentem statum servitutis, & ornamentorum, iuxta condicionem personae, S usum, seu in rem suae patriae. q. Quinam tenentur sacere eIeemosynam ZReis. In aliquiuus ea si bus mox distinguendi omnes,
qui habent superflua, de inter istos , magis personae iublicae, quam privatae, magis Clerici, quam isai Iares , & inter Clerἰcos , magis beneficiati , quam non beneficiati, & inter beneficiatos, magis qui habent iurisdictionem, & curam animarum, quam his entes Beneficium simplex. . Quonam ordine iacienda est eleemosyna Reo. Debet proportionari pauperum indigemrae; unie
254쪽
Υ R s II. asi' unde prius succurrendi sunt extreme Ind gentes, d Inde graviter, & postremo communiter egentes ; &caeteris paribus prius consanguinei, deinde amnes, &Postea alli , inter quos Clericus praeserendus est saeculari r si Indigens est persona publica , & valde utilis Reipublieae, cuiustis est praeponenda. 6. Tenetume habens superflua statui , inquirere pauperes quibus subveniat Resp. Negative, nisi sorte sit persona publiea, remulto magis si sit animarum Pastor, & Episcopus, qui ex ossicio Pater pauperum est. , τ. Habens superflua statui satisfacItne, si pauperi existenti In extrema necessitate succurrat cum onere restituendi, quando factus sit ditior ΘResp. sententia Navarri assirmativa est et haee tamen videtur Alario improbabilis ; si enim sussie τet mutuare eum iure ad restitutionem ; quando extreme Indigens erit ditior , nullum extarer praeceptum eleemosynae e haec enim dieIt liberam do
nationem , non vero mutuatIonem . In extrema e
go necessitate , non solum habens superflua statuItenetur facere eleemosynam I sed etiam habens superflua naturae , licet haec sint statui necessaria . Iagravi necessitate unusquisque tenetur succurrere pro ximo cum modico detrimento sui status, quia cum parvo suo incommodo tenetur ex Eliaritate maximum , & grave incommodum proximi impediter nemo tamen , ex Divo Thoma , tenetur pro vita pauperum totum suum statum exponere. In ordin rIa necessitate, habens superflua statia , tenetur ali quid eleemosynae dare pauperibus , ne Ordinaria ne incessitas transeat in gravem , & demde gravis In ex
8. Teneturae qius succurrere civitatἔ obsessae, tu extrema neeessitate defectus ciborum posita ZAeo. Si bellum est iustum , 8t civitat iuste chobsessa, non solum non tenetur quἰs ei succurrare , sed peceat laeeurrendo . Neque est irroganda ele
mosyna illis pauperibus , qui ex eadem ansam pθω candi accipiunt et nec damnatis a Iudice, ut fame de
255쪽
siti pereant, nisi sorte sit Minister iustillar qu sietie
egem tulit, ita potest dispensare. 9. Quaenam est eleemosyna sumeIens Ro p. Eleemosyna ex duplici capite potest esse -cussieicus; prἱmo, ex parte accipientis, & est IIIa ,
quae aufert a paupere omnem praesentem angustiam,
di diecessitatem ι secundo , ex parte dantis, quando qui dat parum , habet cordia lati iussinem, & donaequantum patitur eius conditio: Eleemosyna est semper lassicienter danda: si qui dat , est valde dives , tenetur dare extreme . vel graviter Indigenti sum cientem ex parte recipientis a si tamen multi dant potest unusqu7sque dare suam partem , quae simia curn aliis integret suffcientem : si autem & ipse s cundum proprium statum pauper sit, satisfaciet dando sussicientem ex parte dantis. .lro. Teneturne quis pauperibus communibus , quἔmeodicant, & ostendum eri nuditate , & morbo sugna extremae necessitatis , tradere pinguem eleem
synam , quae susscienter occurrat omnibus istis malis Riis. Negative ex Diana : quia ut plurimum ad molliendos spectatores ista necessitas vel fingitur, vetexaggeratur, & eum a pluribus probabiliter sint i vandi, sussiciet eleemosyna Ord Inaria .r G si quis dives, & habens superflua statui, dia
neget orenes eleemosynas , cum animo congregandi multa bona , ut meliori tempore haec convertat Iapium usum , & celebrem aliquam fundationem , pec-Qatne ZRtώρ. Negative , quis negat eleemosynam non d Rehi charitatis, sed ut plenius charitatem eXerceat Intellige tamen , si non sit casus extremae necessit Es : In hae enim cIrcumstantia tam gravi tenet contulere peu perIhus, de Praesent P . Layman monet mdivites repellentes a se inhumaniter Onu es pauperes fine ratIonabili, causa eos versari in malo statu et
non tamen illis facile est deneganda absolutio pro ster dissensum Auctorum in hae ob I gatione ele mosvnx: Inquirat ergo Consessarius , antequam n ποῦ absolutionem , an ab eis assignetur causa ratio
256쪽
naMys negand; eleemosynas . Magistratus etiam ex eludentes ab ' eorum territoriis pauperes peregrinos ,re exteros, non sunt damnandi , si hoc ex rationa-bIIi motIvo faciant. II. Uxores possuntne facere eleemo*nam lascio marito Reis. Ex Toleto a minat ue, In hIs casibus: priamo cum sciunt coniuges gaudare de suis eleemosynis e secundo, eum maritus est amens , aut prosectus in longinquam regIonem , tr ejus bona ad munistrat uxor: tertio, cum uxoribus est assignata eemia summa pro expensis, & ex hac sib, aliquid la
trahunt, pauperibus erogandum d quarto, cum mariti sunt nimis avari, & nolunt tradere . quam i nentur , eleemosynam 3 tunc enim charItas uxoris
supplet duritiem cordIs sui viri e quinto, si habeat bona praetcr.dotem 2 sexto , si habeat Iucrum aliquod proprium , quod iisn cedat in utilitatem mariti iuxta stylum regionis, puta, si ex serico , vel
alia artee potest etiam ex turpi I uero adulterii, hoc enim est ne ere sibi amieos ex mammona iniquitatis e potest etiam eum moderatione facere ex bonis marito communiuus, dummodo ex hoc maritus non de pauperetur.
1 3. Quid dicendum de famul;s, & tutoribus Reis. Famuli in extrema alicuius pauperis nece state, etiam sine licentia , possunt de bonis domin sufficientem eleemosynam facere e sicus enim tunc pauper licite surripli , Ita famuIus licite dat e Ingravi debet omnino petere licentiam , nisi forte: ,
quod erogatur, sit adeo tenue, puta frustum panis,. ut a domino non curetur. Tutores, & Curatores s& qui habent curam bonorum alienorum , possunt facere tenues eleemosynas ,, quales teneretur facem miniapalix
257쪽
Tropositiones damnatae , ad bime Sectionem
tr. VI x In saecularibus InvenIes , etIam In Reg*bus , superfluum statui e & Ita vix aliquis tenetur ad eleemosynam , quando tenetur tantum ex superinsuo statui.
De correctione fraterna. a. Uid est correctIo fraterna Reis. Est admonitio ex virtute charItatis Procedens , qua quis conatur proximum revocare a peccato, In quod lapsus est. Extat praeceperim co rectionis fraternae, tum naturale, quo membra unIus corporIs se mutuo adiuvare tenentur ἔ tum dIvinum positἰvum, contentum in his verbis Matth. 8. SI ρω- eaverit In te frater tuus , corr*e eum . Transgressi huius praecepti in materia gravi , & cum certo debito corripiendi , est mortalis r in materia levi , est venialis. Hoe praeeeotum est soIum per se obligans; nam per accidens ex pluribus circumstantiis Inmi aD signandis quandoque non obi gat. a. In quibus circumstantiis obligat praeceptum Correctionis R 1. In istis e prImo , si tibi eerto , non autem probabit Iter tantum , aut ex suspicione constet proximi peccatum ; secundo , si probabile sit non esse emendatum, & multo magis relapsurum; tertio, si alius aeque, aut sorte magis idoneus non extet, qui correcturus certe iudicetur ; quarto, si sit spes emendationis: desperato enim fine, ce stant media I quῖnto, si ex eorrectione non immineat grave damnum correctori , qui non est Pastor , ex olscio oblἔga- tua dare animam pro ovibus e quia ergo disiiclle
258쪽
omnos ἱstae elicunt stantIae combinatae inveniuntur sideo Alarius ei tans Divum Augustinum de Civiitate Dei doceta omittere correctinem , communiter esse en a Iec 3. Ex quanam vIrtute tenetur qu7s eorrIgere , R p. Privati tenentur corrigere ex char tate: Praelati & Superiores tenentur corrigere ex ossicio, pro-
Inde ex iustitia; hInc etiam euin proprio damno &Ineommodo; immo delicta publica , & scandalosa , etiam cum periculo vitae , quia cum Christo pacti sunt curam Gregis , & ille exquiret sanguinem eo rum de manibus Episcoporum . Adhibere ergo debent solicitudinem , & diligentiam , ut peccata n dum publica, sed etiam privata impediant. Hinc tenentur inquiuere mores , & vitam eorum , quorum cura in gerunt 3 & Layman docet eos posse peccare etiam graviter , venIalem aliquam culpam non impediendo, si ex hoe vigor Christianae disciplinae mi
q. Est servandus ordo eorrectIonIs fraternae Reis. Affirmative, scilicet, ut prius corripias private , deinde coram testibus , postea ad Superiores deseras . Possiunt quandoque , Immo debent omitti testes , si magis praestet vitium indicare Superiori , qui facilius taIe malum avertat. Peccata insectiva, ut haeresis occulta , & doctrina perniciosa , statῖm Praelato deferenda sunt e item ea, ex quibus imminet grave damnum , si statIm illis non occurratur 2 qualia sunt proditiones , & machinationes centra Principem, & Rempublicam. s. Si Praelatus praecipiat denunt ari sibi erimensatim , ante correctionem fraternam , obediendum
Resp. Licet aIII doeeant PraeIatum peccare , hoz praeci piendo, contra regulam nobis datam In Evangelio, & subditum non teneri obedἴre ; alii velint hoc praeceptunt tenere, cum est de denuntiatione privata facienda ipsi tanquam prIvatae personae , non Ver ipsi ut personae publIcae r mihἱ tamen vIdetur existi-Nianuum esse, Praela ni novi devenite ad hσc praec
259쪽
ptu in , nisi ex maxIma causa , quam non exped Iallomnibus explicare r hine cum subdit s non constet evidenter contrarium , tenentur obedire , dc denu
s. Estne statim post notitiam criminis saetenda correctio Re . Negatἰve, nisi immIneat grave damnum vel tertio, vel peccatori e potest ergo expectari opportuna occasio temporis, dc loci, aliarumque circum-sanclarum , ex quibus prudenter speretur maior fructus correctionis. Nee sufficIt semel correxisse , sed durante peccato, quoadusque est spes emendationis, debet Iterum , Iterumque renovarI . De correctione
patrum erga filios jam dixi in praecepto honorandi
De octavo Praecepto Decalogi: Non dices falsum testimonium.
Hoc praecepto prohibetur, primo dicere falsum
testimon uni, sive In praeiudiciuin, sive in utilitatem proximἰ; cum enim pro quacunque utilitate mentiri non Ileeat, neque licet mendacium approbare , & illud testificari e secundo , hoe praecepto prohibetur ili amatio proximi, sive per detractionem , sive per murmurationem , suisiciones , 7udicium te merarium , cavillationes, imisiones pro Yἰm; , revelationes secreti, dc quidquid verba Ie offendit iustitiam , cujus gravi laesione peccatur mortaliter.
260쪽
r. πη Enetume testis respondere omnibus, quae I A dex interrogat Resp. AffirmatIve, si Iudex legIlImus sit, & servatIs formulis iuris legitime Interroget: quod si s per his Iudex adhibeat iuramentum, & testis aequi-Voce respondeat, est periurus, ut dixi , ubi de i
a. Testis, qui per suum falsum testimonIum posuit aliquem Innocentem In periculo vitae, vel hono rIs, teneturne iuridice retractare suum testimonium Reis. Si sciens , & volens ImposuIt salsum erἔ-men , δc speret per retractat onem se pro suturum Innocenti, cum aequali perIculo tenetur se retractare, quia melior est conditio In noeentis , quam dein linquentIs, cum maiori perieuIo non tenetur; si a . tem bona fide falsum testificatus est, putans esse v mm , non tenetur cum tanto suo Incommodo dictum retractare ; Ita Toletus.
3. Quid est hoc aequale perlevium 2 Resp. Squale periculum est perieulum damn ῆ quod quis pasturus est propter falsum te RImonIum, comparatum ad damnum , quod passurus est Ino cens , contra quem quis dixit falsum testimonium . Et ne si damnum innocentis sit deputatio ad trire mes, verbi gratIa, & damnum filii testis sit exilium tantum, dic;tur peri Ium damni minoris ; si trir mlum, dieItur damni aequalis; si ustae , dicitur damni maiorIs . Facta ergo hac comparatione , cum aequalis , vel minoris damnἰ periculo , tenetur quisse retractare Cum periculo majoris damni , non tenetur; nihilominus ad compensationem damnorum, quae subit innocens ex iniusta actIone falsi testis , semper est obligatus. Si quis Innoeens sine tali testimon o adhuc condemnatus fuisset, non est necessar aretractatio, neque damn prnm compensatio .