Fr. Baconis de Verulam. ... De augmentis scientiarum lib. 9

161쪽

L I R E R II. I TQ ud Romanos Gentem eo seculo minime iteratami seditionem fabula repressit. Deniq; at Hieroglyphica Literis: ita Parabolete Argumentis erant antiquiores. Atque hodie etiam Sc semper, eximius est, & fuit, Parabolarum

vi Lor, cum nec argumenta tam peIspicua,nec UCTa exempla tam apta, esse possint.

Alter est usus Nesseos Parabolica, prioriuriasii contrarius, qui facit c ut diximust ad

In lucrum ; earum nempe rerum, quarum

ct ignitas tanquam velo quodam discreta essem Creatur: hoc est, cum occulta & Mysteria Meligionis, Politicae, &Philosophiae, Fabulis N Parabolis vestiuntur.. Utrum vero fa-Bcilis veteribus Poetarum , subsit aliquis sen- fias mysticus dubitationem nonnullam ha-Bet: Atque ipsi certe fatemur, nos in eam sententiam propendere, ut non paucis Antiquorum Potitarum Fabulis, Mysterium infusiam fuisse putemus. Neque nos movet, quod icta pueris serὰ, & Grammaticis relinquantur , & vilescant, ut de illis contemptim sententiam feramus et Quin contra, cum plane constet, scripta illa, quae fabulas illas recitant, CX Scriptis hominum, post literas sacras, esses antiqvissima, & longe his antiquiores fabulas ipsas; etenim tanquam prius creditae

M IccCprae, non tanquam excogitatae ab illis Scriptoribus referuntur j videntur esse instar . tenuis cuJusdam aurae, quae ex traditionibus Nationum magis Antiquarum,in Graecorum

fistulas

162쪽

ro Da Auc M. SCIENT.distulas inciderunt. Cum vero, quae circa harum Parabolarum interpretationem , adhuc tentata sint, per homines scilicet imperitos, nec ultra locos communes doctos, nobis nullo modo satisfaciant;Philosophiam secundum Parabolas antiquas, inter Desiderata referre visum est. Rus autem operis Ea-emplum unum aut alterum subjungemus.

Non quod res sit sertasse tanti, sed ut institu. tum nostrum servemus. Id hujusmodi est, ut de operibus illis, quae inter Desiderata

ponimus i si quid paulo obscurius j perpetuo

aut pracepta ad opus illud instruendum , aut Exempla proponamus: ne quis sorte existimet, levem aliquam tantum Notionem, de illis mentem nostram perstrinxisse, nosque Regiones sicut Augures, animo tantum metiri, neque eas ingrediendi vias nosse. Aliam aliquam partem in Poesi desiderari non invenimus; quin potius cum planta sit Poesis,

quae veluti a terra luxuriante, absque certo semine, germinaverit, supra caeteras doctrinas excrevit, &diffusa est. Verum jam exempla proponemus, tria tantum numero, unum e Naturalibin, e Politicis unum, atque unum denique e Moralibus. Exem

163쪽

Exemplum primum Philosophia seeundum Parabolas Antiquas, in Naturalibus. De Universo, Meundum Fabulam Panis.

ANtiqui generationem Panis in dubio

relinquunt. Alii enim eum a Mercuriogenitum; Alii longe alium generationis modum ei tribuunt. Ajunt enim Procos universos cum Penelope rem habuisse , ex quo promiscuo concubitu Pana communem filium ortum esse. Neque praetermittenda est tertia illa generationis explicatio: Quidam enim prodiderunt, eum Iovis & breos id est, Contumeliae, J filium fuisse. Utcunque orto, Parca illi sorores fuisse perhibentur: quae in specu subterraneo habitabant: Pan autem morabatur sub Dio. Essigies Panis talis ab antiquitate desicribitur: Cornutus, Cornibus in acutum surgentibus, & usque ad eoelum

fastigiatis ; corpore toto hispidus & villosius; barba inprimis promissa; figura biformis, humana quoad superiora, sed semifera & in caprae pedes desinente. Gestabat autem insignia potestatis ; sinistra fistulam ex septem calamis compactam , dextra pedum sive baculum , superius cullvum & inflexum. In duebatur Chlamyde ex peste Pardalis. Potestates ei Sc munera hujusmodi attribuuntur, ut sit Deus senatori , etiam pallorum , &in universiamRuricolarum uuae sies item moniatium . . Erat etiam , proXimus a Mercurio,H Nun-

164쪽

rso. DE Au G M. SCIENT. Nuncius Deorum. Habebatur etiam Dux &Imperator Nympharum, quae circa eum perpetuo Choreas ducere dc tripudiare solebant: Comitabantur Sc Sabri, & his seniores Sileni. Habebat insuper potestatem terrores immittendi, praesertim inanes Sc superstitiosos, qui δc Panici vocati sunt. Res ge-

autem ejus non multae memorantur: Illud praecipuum, quod Cupidinem provocavit ad luctam, a quo etiam in certamine victus est. Et iam Typhonem Gigantem retibus implicavit & cohibuit. Atque narrant insuper, cum Ceres moesta, & ob raptam Proserpinam indignata, se abscondisset; atque Dii omnes ad eam investiganda magnopere incu- buissent, de se per varias vias dispertiti essent ;Pani solummodo ex felicitate quadam contigisse, ut inter venandum eam inveniret, δίindicaret. Ausus est quocue cum Apolline devictoria Musices decertare, atque etiam

Myda judice praelatus est ; ob quod judicium

MV δ asininas aures tulit, sed clam dc secreto. Amores Panis nulli referuntur, aut saltem admodum rari; quod mirum, inter turbam Deorum, prorsus tam profuse amatoriam, videri possit. Illud Qtummodo ei datur, quod Echo adamaret, quae etiam uxor ejus est habita; atque unam praeterea Nympham, bringam nomine' in quam propter iram 8c vindictam Cupidinis quem ad luctam provocare non reveritus esset incensus

165쪽

L I B E R II. Is Esus est. Et iam Lunam quondam in altas Sylvas sevocasse dicitur. Neque etiam prolem ullam suscepit; quod similiter mirum est, cum Dii, praesertim masculi, prolifici admodum essenti nisi quod ei attribuatur tanquam filia; muliercula quaedam ancilla; Iambe nomine ; quae ridiculis narratiunculis oblectare hospites solebat, ejusque proles eX conjuge Echo esse a nonnullis existimabatur. Parabola talis esse videtur. Pan ut & nomen ipsum etiam sonat Universum sive niversitatem Rerum repraesentat& proponit. De hujus origine duplex omnino sententia est, atque adeo esse potest. Aut enim a Mercurio est, verbo scilicet divino, quod & Sacrae Literae extra

controversiam ponunt; Philosophi ipsi, qui magis Divini habiti sunt, viderunt in aut ex confusis rerum seminibQ. Etenim quidam e Philosophis semina rerum etiam substantia infinita statuerunt; unde opinio de Homojomeris fluxit, quam Anaxagoras aut invenit , aut celebravit. Nonnulli vero magis acute& sobrie censebant, ad varietatem rerum CX-pediendam sufficere, si semina, substantia cadem, figuris varia, sed certis & definitis essent; & reliqua in positura&complexu seminum ad invicem ponebant : ex quo fonte opinio de Atoni emanavit: ad quam Democritin se applicavit, cum Leucium ejus aucto x fuisset. At alit,licet unum rerum Prin-H 1 cipium

166쪽

, DE A u o M. SCIENT.cipium assererent, uam Thales, Adrem Anaximenes, Ignem Heraclitust tamen illud ipsum principium actu unicum, potentia vatium & dispensabile posuerbant, ut in quo rerum omnium semina laterent. Qui vero materiam omnino spoliatam, & informem,& ad sormas indisserentem introduXerunt,

ut Plato M Aristoteles multo etiam propius& propensius ad parabolae figuram accesserunt. Po suerunt enim Materiam tanquam publicam Meretricem, Formas vero tanquam Precos: Adeo ut omnes de rerum principiis opiniones huc redeant, dc ad illam distribuationem reducantur, ut mundus sit,uel a Mercurio, vel a Penolope Sc Procis omnibus. Tertia autem Generatio Pa=ris , ejusmodi est , ut videantur Graeci aliquid de Hebraeis mysteriis, vel per AEgyptios internuncios, vel utcunque, inaudivitie. Pertinet enim ad statum mundi, non in meris natalibus suis, sed post lapsum Adami, morti Sc corruptioni expositum, Sc obnoxium factum. Ille enim sta-rus , Dei, dc peccati, sive contumeliaeὶ proles fuit, ac manet. Fuit enim peccatum Adami ex genere Contumelia, cum Deo similis fieri etessit.Itaque triplex ista narratio de Generatione Pandis, etiam vera videri possit, si ii te 8c rebus & temporibus distinguatur. Nam iste Pan squalem eum nunc intuemur &complectimurὶ ex Inrbo Diυino, mediante

consus a Materia quae tamen ipsa Dei opus

167쪽

erat) & subintrante Pravaricatione, & per

Cam corruptione, ortum habet. Naturae rerum, Fata, rerum sorores vere Perhibentur, & ponuntur. Fata enim v Cantur, Ortus rerum, & Iarationes, & interitus, atque depressiones etiam, & eminentiae,

de laboles, dc felicitates, den i que conditiones quaecunque Individui: quae tamen nisi in Individuo nobili culpote homine, aut urbe, aut gentein sere non agnoscuntur. Atqui acristas conditiones tam varias, deducit Indi vidua illa singula Pan, Rerum scilicet Natura ;Ut tanquam eadem sit res quatenus ad Individual catena Naturae & filum Parcarum. At haec insuper finxerunt Antiqui, Panem sena- per sub Dio morari, sed Parcas sub specu ingenti subterraneo habitare, atque inde maxima pernicitate ad homines subito advolare rquia Natura, atque Universi sacies, spectabilis est x aperta; at Fata Individuorum occulta, & rapida. Quod si Fatum accipiatur

largius, ut omnem prorsus eventum,non illustriores tantum, denotet, tamen utique Meo sensu optime convenit cum Univeissitate Rerum ; cum ex ordine Naturae, nil tam exiguum sit, quod sine causa fiat; Sc rursus nil tam magnum, ut non aliunde pendeat ue adeo ut fabrica ipsa Naturae, suo sinu & gremio, omnem eventum & minimum & maximunt complectatur; Sc suo tempore certa Lege prodat. Itaque nil mirum, si Parca ut Panis so-

168쪽

is DE Auci M. SCIENT.rores introductae sint, & certe legitimae . Nam Fortuna Vulgi filiaest, & levioribus tantum Philosophis placuit. Sane Epicuras , non solum profanum instituere sermonem, sed etiam desipere videtur, cum dixit, Praesare credere fabulam Deorum, quam Fatum asserere , ac si quicquam in universo esse possit instar Insulae, quod a rerum nexu separetur. Verum Epicurus Philosophiam suam naturalem ut ex ipsius verbis patet) morali suae accommodans & subjiciens, nullam opinionem admittere voluit, quae animum premeret & morderet, atque Em miam illam s quam θ Democrito acceperati lacesseret aut turbaret.

Itaque suavitati cogitationum indulgens, potius quam Veritatis patiens, plane jugum jactavit, & tam Fati necessitatem, quam Deorum metum repudiavit. Verum . de Parcarum germanitate cum Pane satis ci ctum est. Cornua autem mundo attribuuntur, ab imo latiora, ad verticem acuta. Omnis enim rerum natura instar Pyramidis acuta

est. Quippe Individua, in quibus basis naturae exporrigitur, infinita sunt; ea colliguntur in species, & ipsas multiplices; species rursus insurgunt in genera, atque haec quoque ascendendo in magis generalia contrahuntur ; ut tandem natura, tanquam in unum coire videatur; quod Figura illa D midali Cornuum Panis significatur. Mirum Vero minime est, Panis cornua etiam coelum serire,

169쪽

LIBER II. III serire ; cum excelsa naturae,sive ideae universales, ad Divina quodammodo pertingant. Itaque & catena illa Homeri decantata, causarum scilicet Naturalium in ad pedem Solii Jovis fixa memorabatur; neque quisquam ut videre esti Metaphysicam, & quae in Natura aeterna, & immobilia stini, tractavit, atque animum a fluxu rerum paulisper abduxit,qui non simul in Theologiam Naturalem inciderit; adeo paratus & propinquus est Iransitus, a vertice illa Pyramidis, ad Divina. Corpus autem Natur. eleganti stime verissime depingitur hirsutum, propter rerum radios. Radii enim sunt tanquam natuIae crines, sive villi: Alve omnia fere vel magis vel minus radiosa sunt: Quod in facultate visus manifestissimum est; nec minus in omni Virtute magnetica, Sc operatione ad distans. Quicquid enim operatur ad distans, id etiam radios emittere recte dici potest. Sed maxime omnium prominet Barba Panis, quia radii corporum coelestium, & praecipue Solis,maxime ex longinquo operanrur& penetrant. Adeo ut superiora terrae, atque etiam interiola, ad distantiam nonnullam

plane verterint & subegerint, & spiritu impleverint. Elegantior autem est figura de Barba Panis, quod & Sol ipse , quando parte

silperiore ejus nube obvoluta, radii inserius erumpunt, ad aspectum barbatus cernitur. Etiam corpus naturae rectissime describi-H tur

170쪽

isis DE Aus M. SCIENT.tur biforme , ob differentiam corporum superiorum, & inferiorum. Illa enim ob pulchritudinem , & motus aequalitatem & constantiam , nec non Imperium in terram Mrerres ita, merito sub humana figura repraesentantur; cum Natura humana ordinis MDominationis particeps sit: Haec autem ob perturbationem, & motus incompositos, Scquod a coelestibus in plurimis regantur, bruti animalis figura contenta esse possunt. PONIO eadem corporis biformis descriptio, pertinet ad participationem specierum: Nulla enim naturae species , smplex videri poteth, sed tanquam ex duobus participans, & concreta. Habet enim homo nonnihil ex bruto, brutum nonnihil ex planta, planta nonnihil

eX corpore in animato , omniaque revera biformia sunt,& ex specie supeliore & inferiore compacta. Acutillima autem est allegoria de

Pedibus Capra, propter ascensionem corpo . Ium terrestrium, versus regiones aeris & coeli, ubi etiam pensilia fiunt, Seinde dejiciuntur,

magis quam descendunt. Capra enim animal scansorium est,eaque e rupibus pendere,atq; in praecipitiis haerere amat ; Similiter etiam res,licet inferiori globo destinatae, faciunt. idque miris modis, ut in nubibus &meteor is manifestissimum est. Imo non sine causa

Gilberim, qui de Magnete laboriosissime, &secundum viam experimentalem conscripsit, dubitationem injecit;Num non sorte corpora gra-