Fr. Baconis de Verulam. ... De augmentis scientiarum lib. 9

221쪽

L 1 ar g n III ro gnent, e medio tollantur; quae vero cum iis

consentiant, etiam auctoritate sua valeant.

Quantum denique aJ P0ssim rationes: Illae maxime huic inquisitioni accommodatae sunt, quae de catholicis materiae appetitibus, & passesionibus , & de motibus corporum simplicibus& genuinis inquirunt. His enim alis ad Coelestia ista materiata ascenditur tutissime. Atque de Astrologia sana hactenus. Infinia autem A Irologica plaeter ea, quae a principio notavimus, commentab alia quaedam partitio superest non praetermittenda: quae tamen ab Asrologia secludi solet, R in Magiam , quam vocant, Car Liam transferri. Ea Dacta est mirum commentum ingenii humani, nimirum, ut benevolus ahquis ius Astrorum insigillis auisignacula puta metalli, ut gemmae alicujus ad intentionem propriae cxcipiatur , qΠae Horat ejus felicitatem alias praetervo laturam detineant, & quasi volatilem figant..us madmodum graviter ille conqueritur, de tam nobili apud Antiquos arte, jam pridem amissa: Annulim infuso non vivit mirus Olympo, Non magis ingentes humili sub lumine Phoe-

Cette teliquias Sanctorum, earumque.virtutes, recepit Ecclesia Romana, neque enim in Divinis & Immaterati fluxus temporis obest j verum ut condantur reliquiae Coel i,quo hora, tuae

222쪽

128 DE Aus M. SCIENT.recessit, & tanquam mortua est, reviviscat αcontinuetur, mera est superstitio. Missa igitur haec faciamus, nisi sorte Musis Aniculae jam sactae sint.

P sicam Abstractam in duas partes recti m- me dividi posse statuimus: Doctrinam de sche-

mali is materia , & doctrinam de appetitibus ct motibus. Utrosque cursim enumerabimus, unde vera: Ph ea de Absyractis adumbratio quaedam deduci possit. Schemasi i materia, fiunt, densium, rarum; grave, leve, calidum, frigidum, tangibile, pneumaticum, volatile , μxum, deIerminatum , fluidum, humidum, siccum , pingue, crudum, durum , motu, fragria, tensito, porosum, unitum, spirituosum, I unum , simplex, compositum, absolutum, imperfecte missum, fibrosum atque venosum, si bris positura sive aquum: similare , dissimilare: specificatum , non syecificatum: o

garaicam , rno anicum: animatum , inania matum'. neque ultra rem extendimus. Semsibiae enim & insensibile ; rationale & irra-:ionale, ad doctrinam de homine rejicimus. perituum vero Sc motuum duo genera sunt: Sunt enim vel motus simplices, in quibus radix omnium naturalium actionum Continetur , pro ratione tamen schematis morum materia r vel mortis compositi sive producti: a quibus ultimis recepta Philosophi quae parum de corpore naturae stringit j auspicatur. Debent antem haberi hujusmodi motus compositi l quales sunt gen

ratio,

223쪽

LIBER III. 2os ratio, eorruptio, & reliqui J pro pensis quibusdam, auisummis motuum implicium, potius quam pro motibus primitivis. Motus simplices sunt, motus Antiopia, quem Vulgo mo tum , ne fiat penetratio dimensionum, vocant: motus nexus, quem motum ex fuga vacui appellant: Motus tiberiatis, ne detur compressio Rut extenso praeternaturalis: Motus in spha r m novam, sive ad rarefactionem & condensationem: mim nexm secundi, sive ne detur

solutio continuitatis: Motus congregationis ma-Jor , sue ad massas connaturalium suorum, qui vulgoe dicitur motus naturalis: Moriss congregationis minoris, qui vulgo dicitur Sympathiae & Antipathiae : Motus disponens, sive ut partes bene collocentur in toto: Motus assimilationis sive multiplicationis Naturae suae stuper aliud: Mosus excitationis, ubi Agens nobi lius motum in alio latentem & sopitum excitat : Motussi Et impressionis, operatio scilicet

absque communicatione substantiae : Motus Regius, sive cohibitio reliquorum motuum amotu praedominante : Motus absque termino, sive rotatio spontanea : Motin trepidationis ι sive Systoles & Diastoles, corporum scilicet, quae locantur inter commoda & inis commoda : Postremo decubitus , sive exhorrentia molin, quae etiam plurimarum rerum est caussativa. Hujusmodi sunt Motus Simplices, qui ex penetralibus Naturae vere prodeunt: quique complicati , continuati , alternati, staenati, repetiti, & multis modis 8ggre-

224쪽

rio DE Auci M. SCIENT. aggregati, Motus illos Compositos, sive Summas Motuum , quae receptae sunt, aut illis similes, constituunt. Summa motuum, sunt decantati illi motus, Generatio , Corruptio , --gmentatio, Diminutio, Alteratio, G, Latio: Etiam Mixtio, Separatio, Versio. Supersunt tantum tanquam Appendices radisica, Mensura --

tuum: Quid possit Luantum, sive Dosis Natura Z Quid poisit Disantia λ id quod Orbis virtutia sive Achivitatis non male vocatur. Quid pollini incitatio tardita 3 Quid brevis aut longa mora Z Quid vis aut hebetudo rei 3 Quid

stimulus. peris a s 8 Atque hae sunt Ph ca

vera de Abstractis partes gemunae. Etenim, insichematisinis materia, in Motibuου simplicibus, in sum sive Aggregationibus motuum, &. inmensuris motuum, P0ssica de Absractis absolvitur. Nam Motum voluntarium in animalibus : Motum qui fit in actionibuου Sensuum :Motumphantasia, appetitud & voluntatis, M tam mentis, decreti, & Intelia alium, ad proprias Doctrinaι amandamus. Illud tamen iterato monemus , Universa haec, quae diximus, in Plasica non ulterius tractari, quam ut Materia & Efficiens ipsorum : Retractantur enim in Metaph ca, quoad Rrouo &

duas, qu modum inquisitionis spectant : Problemata vaturalia , & Placita Antiquorum P,ilosophorum. Prior Natura multiplicis spar- subjungemus Appendices .insignes

225쪽

LI AER III insa Appendix est: Secunda Natura unica, sive Summarum: Utraque ad selertem dubitationem

pertinet, quae Scientia pars est non contemnenda. Nam Problemata particulares dubitationes complectuntur: Placita generales circa Priscia pia &. Fabricam. Problematum exemplum nobile est in libris Aristotelis: Quod genus operis meruit certe, non solum ut posterorum laudibus celebraretur, verum etiam ut eorum laboribus continuaretur: cum dubitationes indies oriantur novae. Attamen in hac re adhibenda est cautio magni utique momςnti. Dubiorum

commemoratio & propositio duplicem in sς habet fructum : Unum quod Philosophiam muniat contra errores: quando id quod non plane liquet, non judicatur, aut asseritur, c ne error errorem gignereti sed suspenditur de eo judicium, & non fit positivum: Alterum, quod Dubitationes, in codicillos relatae , totidem spongiae sunt, quae incrementa Scientiae perpe tuo ad se fugant, & alliciant; unde fit, ut illa. quae, nisi praecessissent Dubitationes, leviter Asicco pede transmissa fuissent, Dubitationum

admonitu attente & studiose observentur. Verum hae duae utilitates vix unum compensant

incommodum, quod, nisi sedulo prohibeatur, se ingeret: Nimirum quod Dubitatio, si semel admittatur tanquam justa, & fiat quasi Authentica, statim Defensores in utramque partem suscitabit, qui etiam posteris eandem

Licentiam Dubit ndi. transmittant : adeo ut

homines ingenia sita intendant. M applicent

226쪽

diox DE Aus M. SCIENT.junctionibus scilicet & oppositionibus, & reliquis Syzygiis , sive Aspectibus Planetarum

inter se : Planetarum autem per Signa Zodiaci

Pertransitum , & Locationem sub iisdem Signis, ctiam huic parti, de commixtionibus radio Ium, assignamus: Locatio enim planetae sub signo, est conjunctio quaedam ejusdem cum stellis signi: Qujnetiam sicut conjunctiones, ita. & oppositiones, δc reliquae Θαnia Planetarum, ergastellassignorum notandae sunt ; quod adhuc plene factum non est. At commixtiones 'radiorum fixarum ad invicem, utiles quidem sunt ad contemplationem de fabrica mundi, & regionum subjacentium Natura; ad praedictiones minime, quia semper eodem modo se habent. Secundo recipiantur Acrassiones singulorum Planetarum propius ad Perpendiculum, aut Recesiones ab ipso, secundum Regionum climata : Habent enim Planetae singuli, non minus quam Sol, suas aestates, hyemes, in quibus sortius ant infirmius radios jaciant, propter rationem perpendiculi. Etenim nobis dubium non est, quin Luna posita in Leone ,

sortius operetur super corpora naturalia, apud

nos; quam posita in piscibus: Non quod luna sub leone ad cor respiciat, sub piscibus ad pedes .i sicut fabulantur; l sed propter elevationem versus perpendiculum , & approximationem ad stellas majores, eadem prorsus ratiO- , qua & Sol. Terpo recipiantur Apogaa &eri a Planetarum , cum debita disquisitione , ad . quae pertineat. Planeta. vigor in se. ipso,

227쪽

L 1 AER III. eto ipse, ad quae Ruinitas ad nos. Planeta enim in Apogaeo, sive exaltatione sua, magis alacerest; in Perigaeo autem, sive casu luo , magis communicat. Quarto recipiantur ut summatim dicamus j omnia reliqua Accidentia motus Planetarum , quales singulorum in itinere suo

accelerationes, retardationes, progres ms,stationes , retrogradationes ; quales disantia a Sole, combustiones , augmenta de dis nutiones luma

nis , eclipses , dc si quae sint alia. Etenim faciunt

haec omnia, ut Planetarum radii, vel debilius , divellis denique modis & virtutibus, C- perentur. Atque quatuor ista ad Radiationes Stesiarum spectant. Quinto recipiantur, quae Naturas stellarum , sive erraticarum, sive fixa

rum, in propria sua Estentia, & achivitate, reserare & detegere ullo modo queant; qualis magnitudo ,. qualis color & secim : qualis scintillatia & vibratio luminis: qualissitus versm polos, aut AEquinoctium: Quales Aseri is quae aliisflesiis magis immixta, quae magis sol

mria: quae superiores, quae inferiores; quae ex fixis intra vias solis de Planetarum, iacum scilicet j quae extrae quis ex Planetis velocior, quis tardior: quis moveattir in Ecliptica, quis pervagetur in latitudine: quis possit esse

retrogra s, quis manime: quis potiatur omnimodam distantiam a Sole, quis astigetur: quis moveatur celerius in legaeo , quis in Perigao : Denique Anomalia Martis , expatiatio Veneris, dc Labores sive PQsiones admirandae , quae non semel & in Venere depre-Κ hensae.

228쪽

1o DE Au GM. S cIENT.hensae sunt: & si quae sint alia 3 Postremo recipiamur et iasia ex traditione, naturae & inclinariones Planetarum particulares ; atque Ctiam sesiarum si rum ; quae, quandoquidem magno contensu tradantur, non leviter praeter- Quam ubi cum P0sicis rationi ου plane di scordant rejiciendae sunt. Atque ex talibus observationibus coagmentatur Actrologia fana ; Mssecundum eas tantum , schemata coeli & componere & interpretari oportet. Adhibetur autem Aprologiasana, ad pradictiones fidentius, ad electiones cautius, ad utra que autem intra terminos debitos. Praedictiones fieri possint, de Cometis futuris, qui ut nostra fert conjectural praenunciari possunt: &de omni genete Meteororum, de diluviis ,siccitatibin, ardoribuου, conglaciationibus , terra moribuου, irruptionibu3 aquarum, eruptionibu i-guium, ventis & pluviis majoribus, anni variis tempestatibus, pestilentiis , morbis grassantibu rebertcte & caritatefrugum, bellis, seditionibus, secti; , transmigrationibus populorum, denique de omnibus rerum vel naturalium vel civilium motiόtas, aut innovationibuου majoribus: Admagis autem sterialia, & sorte singularia, pr dictiones istae licet minore certitudinet deduci possint, si repertis primo hu jusmodi temporum inclinationibus generalibus , acri judicio vel Playsico vel Politico, applicentur illis speciebus aut individuis , quae hujusimodi accidentibus maxime sint obnoxia ; veluti siquis ex prae cognitione tempestatum anni, eas

229쪽

LI AER III. etos reperiet exempli gratia) magis oleis quam vitibus , magis phthisicis quam hepaticis, magis

incolis collium quam vallium,magis monachis ouam aulicis, propter victus rationem diversam in propitias aut perniciosas. Aut si quis cxcognitione influxus, quem coelestia habent super spiritus humanos, reperiat eum talem esse, ut magis populis quam regibus; magis viris doctis & curiosis, quam animosis & militaribus ;magis voluptariis, quam negotiosis aut politicis, faveat aut adversetur. Hujusmodi autem innumera sunt, sed quemadmodum diximus)non tantum cognitionem illam generalem, quae sumitur ex astris, quae sunt agentia, verum etiam particularem subjectorum quae sunt passiva) requirunt. Neque electiones proIsus rejiciendae sunt ; fid parcius illis, quam predictionibiti fidendum. Videmus enim in plantationibus, & seminationibus, & instionibus, aetarum lunae observationes, non esse res omnino frivolas. Sunt & multa ejus generis. Verum Scelectiones ictae, etiam magis, quam Predictiones per nostras regulas cohibendae sunt. Atque illud semper attendendum; valere Electiones in illis tantum casibus, ubi & virtus coelestium talis sit, quae non subito transeat; &actio inseriorum s Militer talis, quae non statim absolvatur; quemadmodum fit in illis exemplis, quae

memoravimus: Nam nec incrementa Lunae subito transiguntur, nec incrementa Plantarum. Punctualitas vero tem'ris omnino repudianda. Inveniuntur autem & talia complu-

230쪽

D a Auc M. SCIENT.ra quod quis minus putet j in electioisibus cim ea civilia. Quod si quis nos compellat Eo nomine,quod, ex quibus ista Actrologia emeridata clici pollit, & rursus, ad quae utiliter adhiberi, aliquid monstravimus ; quis vero sit eliciendi modus, neutiquam docuimus: ille minus sequuS ruriit, cum artem ipsam l cujus debitores non sumus j a nobis exigat. Hoc tamen circa illud ipsum, quod petit, monebimus; Quatuor tantum esse modos, quibus ad hanc scientiam via sternatur. Primo per experimen-ra futura ; Dein per experimenta praterita ;Rursus per traditiones ; Ultimo per rationes T siccs. Atque quod ad experimenta futura, iuris attinet dicere cum illa seculis complu- Iibus ad corum copiam comparandam indigeant ; ut de iisdem cogitationem suscipere frustra fuerit. Quod vero ad experimenta praeterito ; Ea certe in manu hominum sunt; licet

res sit laboriosa, & multi otii. Possint enim Aiologi si sibi non desint j omnes casus majores, veluti inundationes, pestilentias, praelia, . seditiones, mortes Reguml si placet, & similia, ex historiae fide depromere : & situm coelestium, non secundum thematum subtilitatem ,. . sed juxta regulas eas revolutionum, quae a nobis adumbratae sunt, qualis fuerit sub iisdem temporibus, intueri: ut ubi manifestus fuerit

Eventuum consensus & conspiratio, ibi Pradiactionis norma probabilis constituatur. Quatenus ad Traditiones t Eas ita ventilare oportet,

in quae cuia rationibus Ptisicis manifesto pugneat,