장음표시 사용
231쪽
L. I Ir E R PII. ro gnent, e medio tollantur; quae vero cum iis consentiant, etiam auctoritate sua valeant.
Quantum denique ad P si rati rationes: Illae
maxime huic inquisitioni accommodatae stini, quae de catholicis materiae appetitibus, & passe sionibus, & de motibus corporum simplicibus& genuinis inquirunt. His enim alis ad Coz-lestia ista materiata ascenditur tutissime. Atque de Astrologia sana hactenus. Insania autem Asirologica praeter ea, quae a principio notavimus, commentab alia quaedam partitio superest non praetermittenda: quae tamen ab Aprologia secludi solet, & in Ma
giam, quam Vocant, Coelestim transferri. Ea nacta es: mirum commentam ingenii tramani,
nimirum, ut benevolus ab quis sius Astrorum in sigillis ainsignaculta puta metalli, ut gemmae alicujus ad intentionem propriae excipiatur, quae Horae ejus felicitatem alias praetervo laturam decineant, & quasi volatilem figant..tiemadmodum graviter ille conqueritur, de tam nobili apud Antiquos arte, jam pridem amissa: Annulim infuso non vivit mirus Olympo, Non magis ingentes humili sub lumine Phae-
Hνι Gemma, aut celso divisu cardine Lu
Cette teliquias Sanctorum, earumque.virtutes, recepit Ecclesia Romana, neque enim in Divinis & Immaterati fluxus temporis obest j verum ut condantur telio uiae Coeli,quo hora, quae
232쪽
128 DE Aus M. SCIENT.recessit, & tanquam mortua est, reviviscat&continuetur, mera est superstitio. Missa igitur haec faciamus, nisi sorte Musiae Aniculae jam sactae sint.
P sicam Abstractam in duas partes rest i sΓ- me dividi posse statuimus: Doctrinam de schema senis materia , & doctrinam de appetitibuου ct motibus. Utrosque cursim enumerabimus, unde vera: P0 sica de Abntractis adumbratio quaedam deduci possit. Schematismi materia, sitnt, densium, rarum; grave, leve, calidum, frigidum, tangibile, pneumaticum, volatile , Fxum, determinatum , fluidum, humidum, siccum , pingue, crudum, durum , motu, fragris , tensito, porosum, unitum, spiritusum, I unum, simplex. compositum, absolutum, imperfecte missum, fibrosium atque venosum, si bris positura sive aquum: similare , dissimilare: specificatum , non specificatum: o
ganicum , rno anicum: animatum , inanimatum: neque ultra rem extendimus. Sensibile enim & infensibile ue rationale & irrationale, ad doctrinam de homine rejicimus. petituum vero Sc motuum duo genera , sunt: Sunt enim vel motus simplices, in quibus radix omnium naturalium actionum Continetur , pro ratione tamen schematis morum materia r vel motus compositi sive
producti: a quibus ultimis recepta Philosophia quae parum de corpore naturae firm- t in auspicatur. Debent antem haberi hujusmodi motus compositi l quales sunt gens-
233쪽
L1BER III. 2os ratio, eorruptio, & reliqui J pro pensis quibusdam , aut summis motuum simplicium, potius quam pro motibus primitivis. Motus simplices sunt, motus Antis ia, quem Vulgo motum, ne fiat penetratio dimensionum, vocant: motus nexus, quem motum ex fuga vacui appellant: Motus tibertatis, ne detur compressio aut extensio praeternaturalis : Motus in spha ram novam, sive ad rarefactionem & condensationem: Motin nexm secundi, sive ne detur
solutio continuitatis: Mottas congregationis majoris, sue ad massas connaturalium suorum, qui vulgoe dicitur motus naturalis: inrtis con
gregationis minoris, qui vulgo dicitur Sympa thiae & Antipathiae: Motus disponens, sive ut
partes bene collocentur in toto: Motus assimitationis sive multiplicationis Naturae suae stuper aliud: Motus excitationis, ubi Agens nobilius motum in alio latentem & sopitum excitat: Motussistiti impressionis, operatio scilicet
absque communicatione substantiae: Motus Regitas, sue cohibitio reliquorum motuum amotu praedominante : Motus absque ter nino, sive rotatio spontanea : Motin trepidationis; sive Systoles & Diastoles, corporum scilicet, quae locantur inter commoda & inis commoda : Postremo decubitus , sive exhorrentia motus, quae etiam plurimarum rerum est caussativa. Hujusmodi sunt Morm Simplices, qui ex penetralibus Naturae vere prodeunt: quique complicati, continuati, alternati, staenati, repetiti, & multis modis
234쪽
nogregad , Motus illos Compositos, sive Sum
mas Motuum, quae receptae sunt, aut illis 11- miles, constituunt. Summa motuum, sunt de cantati illi motus, Generatio, Corruptio , --gmentatio, Diminutio, Alteratio, G, Latio: Etiam xtio, Separatio, Versio. Supersunt tantum tanquam Appendices P sica, Mensura Mortium: Quid possit Luantum, sive Dosis Natura Z Quid possit Disantia 3 id quod Orbis virtutis sive Achivitatis non male vocatur. Quid possint incitatio & tardita ὶ Quid brevis aut longa mora Z Quid vis aut hebetudo rei 3 Quid' mulus. persassos ' Atque hae sunt P secavera de Abstractis partes genuinae. Etenim, insichematisimis materia, in Motibus simplicibus , nasumanti sive Aggregationibus motuum, & inmensuris motuum , P0 sica de Aburactis absolvitur. Nam Motum voluntarium in animalibus : Motum qui fit in actionibm Sensuum :Motumphantalia, appetitus & voluntatis, M tam mentis, decreti, & inteliactualium, ad proprias Doctrinaι amandamus. Illud tamen iterato monemus , Universa haec, quae diximus, in P sica noli ulterius tractari, quam ut Materia & Efficiens ipsorum : Retractantur enim in Metaph ca, quoad Rrmas &
P sica subjungemus Appendices insignes
dua , quae non tam ad materiam, quam admodum inquisitionis spectant : Problemat naturalia , & Placita Antiquorum Ibito μ- ,rum. Priux Natura multiplicis sim spar
235쪽
LIBER III. rarsa inpendix est: Secunda Natura unica, sive
Summarum: Utraque ad solertem dubitationem pertinet, quae Scientia pars est non contemnen d a. Nam Problemata particulares dubitationes complectuntur: Placita generales circa Principia & Fabricam. Problematum exemplum nobile est in libris Aristotelis: Quod genus operis meruit certe, non solum ut posterorum laudibus celebraretur, verum etiam ut eorum laboribus continuaretur: cum dubitationes indies oriantur novae. Attamen in hac re adhibenda est cautio magni utique momonti. Dubiorum
commemoratio & propositio duplicem in sςhabet fructum: Unum quod Philosophiam muniat contra errores: quando id quod non plane liquet, non judicatur, aut asseritur, c ne error errorem gigneret j sed iuspenditur de eo judicium, & non fit positivum: Alterum, quod Dubitationes, in codicillos relatae , totidem spongiae sunt, quae incrementa Scientiae perpetuo ad se fugant, & alliciant ; unde fit, ut illa. quae, nisi praecessissent Dubitationes, leviter Scsicco pede transmissa fuissent, Dubitationum
admonitu attente Sc studiose observentur. Verum hae duae utilitates vix unum compensant zincommodum, quod, nisi sedulo prohibeatur, se ingeret: Nimirum quod Dubitatio, si semel admittatur tanquam justa, & fiat quasi Authentica, statim Defensores in utramque partem sis scitabit, qui etiam posteris eandem Licentiam Dubitandi reatamitiant : adeo ut
homines ingenia sita intendant & applicent
236쪽
1u Da Αu o M. S C I E N T ad hoc, ut alatur potius Dubitatio, quam ter- milietur aut solvatur. Cujus quidem rei exempla , & in Iurisperitis, & in Academicis , ubique Occurrunt: quibus moris est, ut Dubitationem semel admissam, perpetuam esse velint, nec minus Dubitandi, quam Asprendi auctoramenta amplectantur: Cum tamen ille demum sit ingenii usus legitimus, qui ex Dubiis Certa saciat, non qui Certa in Dubium vocet. Quare Kalendarium Dubitationum, sive Problematum in Natura, & desiderari assero, &suscipi probo: Modo cutae sit, ut aucta Scientia in dies quod fiet procul dubio si nos audiant homines j quae clare discussae sint Dubitationes , ex Albo deleantur. Huic Kalendario aliud addi cuperem , non minus utile: Cum enim in omni inquisitione inveniantur haec tria, perspicue Hera, Dubia, perspicue se utilissimum foret , Kalendario Dubiorum , Kalendarium Falsitatum , & errorum popularium , vel in Historia naturali , vel in Dogmatibus grassantium , adjungere: ne illae amplius Scientiis molestae essent.
Quod ad Placita antiquorum Philosiophorum, qualia fuerunt 'thagora, Philolai , Xenophanis , Anaxagora, Parmenidis, Leucippi, Democriti, aliorum: squar homines contem prim percurrere solent:ὶ non abs re fuerit paulo modestius in ea oculos conjicere. Etsi enim Aristoteles, more OttomanorUM , regnare
se haud tuto posse putaret, nisi fratres suos omnes
237쪽
L1BER III. 2I3ζmnes contrucidasset: tamen iis, qui non re-ς gnum aut magisterium, sed veritatis inquistio nem atque illustrationem sibi proponunt , non potest non videri res utilis, diversas diverso- viam, Circa rerum naturas, opiniones, sub u- Do aspectu intueri. Neque tamen subest spes quod veritas aliqua purior, ex illis, aut similibus Theoriis,speranda ulvo modo sit. Quem-i admodum enim eadem Phaenomena , iidem ealculi, &Ptolomaei principiis Astronomicis, M Copernici competunt: ita expetientia ista' ' vulgaris, qua utimur, atque obvia rerum faci s , pluribus diversis Theoriis se applicare potest: Ubi ad rectam veritatis indagationem longe alia severitate opus fuerit. Eleganter enim Aristoteles Infantes primo balbutientes, qua D mulieres appellare matres, post autem propriam matrem disternere. Sic certe puerilis EXPerientia, omnem Philosophiam appellabit
matrem: adulta vero Matrem veram interno-l sic t. Interea juvabit Philosophia, disicrepantes, vel citi diversas Natura Glo μου, c quarum una
fortasse uno loco, alia alio est emendatior, JPerlegere. Optarim igitur, ex viris antiquorum Philosophorum, ex fasciculo Plutarchi de Placitis eorum, ex citationibus Aristotelis, ex sparsa mentione, quae habetur in aliis libris ,
tam Ecclesiasticis, quam Ethnicis, Lactantio, Philone, Philostrato, & reliqui si opus confici , cum diligentia & judicio, de Antiquis Phi-Iosophiis. Tale enim opus nondum extare υideo. Attamen hic moneo , ut hoc fiat, distin-
238쪽
distincte : ita ut singulae Philosophia seorsum
componamur, & continuemur : non per titulos & fasciculos quod Plutarchus fecit) excipiantur. Quaevis enim Philosophia integra seipsam sustentat: atque dogmata ejus sibi mutuo & lumen & robur adjiciunt: quod si di Ltrahantur, peregrinum quiddam & durum se nant. Certe quando apud Tacitum lego Facta Neronis aut Claudii, circumstantiis Temporum , Personarum, & Occasionum vestita ; nil video quod a probabilitate prorsus abhorreat: cum vero eadem lego in Suetonio Tranquillo, per capita, & communes locos, minimeque in serie temporis Iepraesentata, Portenta quaedam Videntur, S plane incredibilia. Neque absimilis est ratio Philosophia, quando proponitur integra, & quando in frusta concisa & dissecta. Neque vero ex hoc Placitorum PhilosophuKalendario nuperas Theorias ae dogmata excludo ; Sicut illam Theophrasti Paracelsi, cloquenter in Corpus quoddam, & Harmoniam Philosophiae, redactam a Severino Dano ; Aut Telesii Consentini ,' qui Parmenidis Philoso. phiain instaurans, Arma Peripateticorum in illos ipsos vertit; Aut Patricii Leneti, qui Platonicorum sumos sublimavit; Aut Gilberti Popularis nostri, qui Philolai dogmata reposuit; Aut alterius cujuscunque, si modo dignus sit.
Horum vero quoniam volumina integra ex tanto Summae tantum inde conficiendae, Scum caeteris conjungendae. Atque de Physica
cum Appendicom haec dicta sint.
239쪽
LIBER III. 2Is Quantum ad Metaphisuam, assignavimus jam ei inquisitionem Causarum Formalium & Mnalium , quae assignatio, quatenus ad Formas, incassum facta videatur. Invaluit si quidem opinio atque inveteravit, rerum formas essentiales . seu versis disserentim, nulla humana inveniti diligentia posse. QSae opinio interim nobis elargitur, atque concedit, Inventionem Formarum ex omnibus Scientiae partibus dignissimam esse, quae investigetur, ii modo fieri poLsit , ut reperiantur. Ad inventionis possibilitatem vero quod attinet, sunt certe ignavi regionum exploratores, qui ubi nil nisi Coelum &Pontus videtur,terras ultra esse prorsus negant.
At manifestum est, Platonem, virum sublimis ingenii , i quique veluti ex rupe excelsa omnia circumspiciebati in sita de Ideis doctrina,
Formas esse verum Scientia ofectum, vidisse; utcunque sententiae hujus verissimae fructum amiserit, Formas penitus a materia abstractas, non in materia determinatas, contemplando Mprensando: unde factum est, ut ad speculatio- Des Theologicas diverteret; quod omnem naturalem suam Philosophiam in cit & polluit. Quod si diligenter, serio,& sincere, ad actionem, & usum & oculos convertamus; non difficile erit disquirere, & notitiam assequi, quae sint illae Formae, quarum cognitio res humanas nitris modis locupletare & beare possit. Substantiarum enim Forma uno homine excepto, de quo Scriptura, Formavit hominem de limo
terra, ct θiravit in faciem ejus stiraculum
240쪽
Σrς Dp Aus M. SCI ENT..ta, non ut de taeteris speciebus , Producant Aqua, producat Terraὶ species , inquam, creaturarum, prout nunc per compositionem&transplantationem inveniuntur multiplicatae, lita perplexae sunt & complicatae, ut aut omnino de iis inquirere frustra sit aut inquisitio ea. rum , qualis e ste potest, seponi ad tempus, &postquam forma simplicioris Naturae rite exploratae sint, & inventae, tum demum institui debeat. Quemadmodum enim nec facile e set , nec ullo modo utile, formam soni investigare ejus, qui vel bum aliquod constituat, Cum verba, compositione & transpositione literarum, sint infinita: at soni qui literam aliquam simplicem exprimat; formam inquirere, quali scilicet collisione, quali instrumentorum
vocis applicatione, constituatur , comprehens bile eit, imo facite: quae tamen Formae literarum cognitae ad formas verborum illico nos deducent. Eadem prorsus ratione; formam inquirendo Leonis, Euereus , Auri, imo etiam
squa, aut ceris, operam quis luserit: Formam
vero inquirere densi, rari; calidi, frigit; gravis, levis, tangibilis, pneumatici, volatilis, Mi ;& similium, tam schemati orum, quam motuum , quos in P sica tractanda, magna ex parte, enumeravimus, forma prima classis appellare consuevimus i quique veluti literae Alphabetit numero haud ita multi sunt, & tamen Essentim & Fomas omnium substantiarum conficiunt de sustinent ι hoc, est, inquam,