Fr. Baconis de Verulam. ... De augmentis scientiarum lib. 9

241쪽

LIRER III. 21 . partem Metaph ca, de qua nunc inquirimus, constituit & dimnit. Neque haec ossiciunt, quominus ursica easdem Naturas consideret quo- que, ut dictum est, sed tantum quoad causas fluxm. Exempli gratia, si de causa inquiratur

albedinis in nive, vel spuma; recte redditur, quod sit subtilis intermixtio aeris cum aqua. Haec autem, longe abest, ut sitforma asiedinis, cum aer etiam pulveri vitri aut crystalli intermixtus assedinem similiter procreet, non minus quam si admeleatur aquae; verum Causa Veiens illa tantum est, quae nihil aliud quam vehiculum est forma. At in MetaphisPa; si fiat inquisitio, hujusmodi quidpiam reperies.

Corpora duo diaphana intermixta, portionibus eorum opticis, simplici ordine sive aequaliter collocatis, constituere albedinem. Hanc

Metaphsica partem desiderari reperio. Nec mirum; quia illo inquirendi modo, qui hucus.

que in usam venit, nunquam in seculum comparebunt Rerum Forma. Radix autem mali

hujus, ut & omnium, ea est ; Quod homines& propere nimis, & nimis longe, ab experientia , & rebus particularibus , cogitationes sitas divellere &abstrahere consaeverunt, α sitis meditationibus & argumentationibus se

totos dedere.

Usus autem hujus partis Metaphsica, quam

desideratis annumerato, duas ob causas vel maxime excellit. Prima est,quod scientiarum omnium ossiciu sit,& propria virtus,ut experientiae ambages, & itinera longa, quantum verita-

242쪽

118 DE Aus M. S C r E N T. tis ratio permittit j abbrevient; ac proinde remedium veteri querimoniae afferant, de vis brevi & arte longa. Illud vero optime praeliatur, Axiomata Scientiarum in magis generalia, & quae omni materiae rerum individuaruncompetant, colligando & uniendo. Sunt eninscientiadiastata pyramidum, quibus Hictoria δ perientia, tanquam Basis unica substemun. tur; Ac proinde Basis naturalis Philosophia es Hictoria naturalis: Tabulatum primum a Bas

Ad conum quod attinet & punctum verticale,s opus quod operatur Deus a principio inque ad finem: Summariam nempe natura legem haesitamus merito, an humana possit ad illud inquisitio pertingere. Caeterum haec tria. verae lunt Scientiarum contabulationes, suntque apud homines propria scientia inflatos,&Theomachos, tanquam tres mole S Gigantere.

Ter sunt conati imponere Pelio Ossam, Scilicet atque ossa frondosum involvera Olmpum.

Apud eos vero, qui se ipsos eXinanientes, mmnia ad Dei gloriam referunt, tanquam trina illa acclamatio, Sancte, Sancte,Sancte. Sanctus enim Deus in multitudine Operum siuorum, Sanctus in ordine eorum , Sanctiis in unione.

Quare speculatio illa Parmenidis & Platonis quamvis in illis nuda fuerit speculatio j excel.

luit tamen; omnia per scalam quandam ad uni- ratem ascendere Atque illa demum Scientia caeteris est praestantior, quae humanum intellectum

243쪽

L1BER III. ctam minimum multiplicitate onerat, quam liquet esse Metaph cam: quippe quae contem platur praecipue simplices istas rerum Formas, i quas superius Formas prima cla sis nominavi- incis: in quandoquidem licet numero paucae, tamen commenturationibus & coordinationibus suis omnem varietatem constituunt. Seiacunda res, quae hanc Metaph sica partem deformis nobilitat, haec nimirum est ; Quod potestatem humanam emancipet maxime, & liberet ; eamque in amplissimum & apertissimum operandi campum educat. Nam Physica per angustos & impeditos calles humanam operam dirigit ; Naturae ordinariae flexuosos tramites imitata. Sed lata undiquesuntsapien- . tibuου via; Sapientia nimirum quae a veteribus

rerum divinarum ct humanarum scientia definiebaturi mediorum copia & varietas semper suppetit. Causa enim re ira, novis inventis in sim li materia lucem & ansam praebent: At qui

Formam aliquam novit, novit etiam ultimam

possibilitatem superinducendi nasuram illam in

omnigenam materiam, eoque minus inter operandum restringitur, & alligatur, vel ad Mat ria Basim, vel ad Conditionem Edicientis. Quod genus Scientiae eleganter describit etiam Salomon, etsi sensu magis divino, Non arctabuntur gressus tui, 2 currens non habebis ossendiculum. Intelligit scilicet, Sapientia vias, nec angustiis, nec obicibus obnoxias esse.

Mers sica pars secunda in finalium causa-νum inquisitio, quam non ut pratermissam , sed

244쪽

1io DE Auci M. SCIENT ut male collocatam notamus. Solent enim inquiti inter P sica , non inter Metaph ca.

Quamquam n ordinis hoc solum vitium es set, non mihi fuerit tanti. ordo enim ad illustrationem pertinet , neque est ex substantia Scientiarum. At haec ordinis inversio defectum insignem peperit, & maximam Philosophiae induxit calamitatem. Tractatio enim

causarum sinalium in Ph uis, inquisitionem causarum p sicarum expulit & dejecit, esse. citque ut homines in istiusmodi speciosis &umbratilibus causis acquiescerent, nec inquisitionem Causarum realium, & vere P sicirum, strenue urgerent, ingenti Scientiarum detrimento. Etenim reperio hoc factum esse,

non selum a Platone, qui in hoc littore semper anchoram figit, verum etiam ab Aristotele, Galeno, & aliis, qui saepissime etiam ad illa vada impingunt. Etenim qui causas adduxerit hujusinodi, Palpebras cum pilos, prosepis vasio esse, ad munimentum oculortim: Aut Corii in Animalibu/firmitudinem esse ad propellendos ealores fi frigora: Aut Ossa pro columnis ct trabibm natura induci, quibu3 fabrica comporis innitatur : Aut Folia arborum emitti, quo frucIus minus patiantur a Sole ct Ventor Aut Nubes in Fublimefieri , ut terram imbribus irrigent: Aut Terram densari osolidari, ut satiso, mansissit Animalium: & alia similia: Is in Metaph cis non male ista allegarit, in Ph Dcis autem nequaquam. Imo, quod ECepimus

dicere, hujusmodi sermonum discursus instar

245쪽

. LIBER III. et irremoratum ὶ uti fingunt navibus adhaeren-:iunal Scientiarum quasi velificationem &pro-γressum retardarunt, ne cursum suum tene-

ent, & ulterius progrederentur: & jam pridem effecerunt, ut ph sicarum causarum Inquisitio, neglecta deficeret , ac silentio praeteriretur. Quapropter Philosophia naturalis Democriti, bc aliorum, qui Deum & mentem a fabrica re- um amoverunt ; & structuram universi infinitis Naturae praelusionibus & tentamentis, quas uno nomine fatum aut fortunam vocabant θ attribuerunt & rerum particularium ausim, materiae necessitati, sine intermixtione ausarmn alium, assignarunt; nobis videtur, quantum ex fragmentis & reliquiis Philoso-daiae eorum conjicere licet, in quatenus ad cau-Ph cm, multo solidior fuisse, & altius in

Maturam penetrasse ; quam illa Aristotelis, de atonis: Hanc unicam ob causam,quod illi in ausis finalibus nunquam operam triverunt ; hi latem eas perpetuo inculcalunt. Atque magista hac parte accusandus Aristoteles, quam Pla- Ο quandoquidem sontem causarum natium, eum scilicet, omiserit , & Naturam pro Deo itistituerit, Causasque i s finales, potius ut Ocricae Amator, quam Theologiae, amplexus Neque haec eo dicimus, quod cause illa ita rigos verae non sint, & inquisitione admodum

ii mos , in speculationibus Metaph ca , sed Gia dum in P si corum Causarum possessio -

es cX currunt, & irruunt, misere eam provinam depopulantur , & vastant. Alioquin, si L modo

246쪽

GL DE Αus M. S cIENT. modo intra terminos suos coerceantur: magnopere hallucinantur, quicunque eas P sicis causis adversiari aut repugnare putent. Nam causa reddita , quod Palpebrarum pili oculos muniant, n equaquam sane repugnat alteri illi, quod pilositas soleat contingere humiditatum orificiis, , Musis fontes, &c-Neque causa reddita, quod Coriorum in animabbm Irmitudo pertinet ad coeli injurim pro- pulpandas, adversatur illi alteri, quod illa Armitudo fit ob contractionem pororum, ex intimis corporum, per frigus, c, depraedationem aeris. Et sic de reliquis: Conspirantibus optime utrisque causis ; nisi quod altera intentionem, altera simplicem conlecutionem denotet. Neque vero ista res in dubium vocat providentiam divinam, aut ei quicquam derogat: sedi potius eandem miris modis confirmat, & evehit. Nam sicut in rebus civilibus prudentia politica fuerit multo altior & mirabilior, si quis opera aliorum , ad suos fines & desideria , ab- . uti possit, quibus tamen nihil consilii sui impertit, sui interim ea agant, quae ipse velit, neutiquam vero se hoc facere intelligant,o quam si consilia sua cum Administris voluntatis suae communicaret: Sic Dei Sapientia effulget mirabilius, cum Natura aliud agit, providentia aliud elicit; quam si singulis schematibus, &motibus natur/libus, providentiae characteres essent impressi. Scilicet Aristoteli. postquam Naturam Hvalibus Causis impraegnasset: -

247쪽

LI AxR III. turamque nihilsructra facere, suique voti semper esse compotem , I impedimenta abessenio: & hujusmodi multa eo spectantia posuisset; amplius Deo non suit opus: At Democritus &Epicurus, cum Atomos suas praedicabant, eoi usque a subtilioribus nonnullis tolerabantur ;Verum cum ex eorum fortuito concursia, fabricam ipsam rerum, absque mente coaluisse asset rerent, ab omnibus i i su excepti sunt. Adeo ut

tantum absit, ut Caus re ea homines a Deo& Providentia abducant, ut contra potius Philosophi illi, qui in iisdem eruendis occupati

fuerunt, nullum exitum rei reperiant, nisi postremo ad Deum & Providentiam confugiant.

Atque haec de Metaph ca dicta sint: cujus partem de Causis Analibus, in Libris & Ph

cis , & Metis sicis tractatam non negaverim, in his recte, in illis perperam, propter incommodum inde secutum. C A P. V.

Partitio operativae Doctrinae de Natura in Meesiani. cam. Magiam: Sua res'ondent Partibus Spe. culativae: Physicae Mechanica, Metaphysicae Magia: O Expurgatio Coeabuli Magiae. Appendices dua operativaei Inventatium operativae; Inveniatarium opum humanarum, O Catalogus Polychiellorum.

OPerativam de Natura similiter in duas partes dividemus, idque ex necessitate quadam. Subjicitur enim haec divisio divisioni priori Doctrina Speculativa. Ph sica siquidem,& inquisitio Causarum, incientium, & Ma -

248쪽

rr. DE AUGM. SCIENT.t oririlium, pio ducit Mechanicam: At Metaphysica, & inquisitio formarum, producit Magiam: Nam Causarum Dalium inquisitio sterilis est, Cc, tanquam virgo Deo consecrata, nihil parit. Neque nos fugit, esse & Mechanicam saepius narre Empiricam, & Operariam quae a Physica

non pendeat; Verum hanc in Historiam Narurale=pa conjecimus ; a Philosophia naturali se- ' cgamus. Loquimur tantum de ea Mechaniaca, quae cum causis Pesicis conjuncta est. Veruntamen intervenit quaedam Mechanica, quae nec pro lsus operaria est, neque tamen Philosophiam proprie attingit. Operum enim inventa omnia, quae in hominum notitiam venerunt , aut casu occurrerunt, & deinceps per manus tradita sunt; aut de industria quaesita. Quae autem intentionaliter inventa sunt, illa aut per Causarum & Axiomatum lucem eruta sunt :Rut per extensionem quandam, vel translationem, vel compositionem inventorum priorum

deprchensa ; quae magis ingeniosa quaedam res cst, & sagax, quam Philosophica. Hanc vero

pal em, quam neutiquam contemnimus . non

multo post, cum de Experientia Literata inter Logica tractabimus , cursim perstringemus. Enimvero Mechanicam, de qua nunc agimus, tradiavit Aristoteles promiscue ; Hero in Spiritalibus; etiam Georgius Agricola, Scriptor recens, diligenter admodum in Mineralibus; Aliique ouamplurimi in subjectis particularibus: ad. O ut non habea, quod dicam de Omis., 2 in hac parte ue nisi quod Mechanica promiscua

249쪽

Lras R III. 22s ita, secundum exemptu Aristotelis,diligentius

debuissent continuari, per labores Recentiorum ; praesertim cum delectu eorum Mechanicorum, quorum aut Causiae magis obscurae, aut Effectus magis nobiles. Verum qui in hisce insistunt, quasi oras tantu maritimaS perreptant..- Premendo littus iniquum.

Meo siqui cum judicio, vix pollii aliquid in

Natura radicitus verti, aut innovari, vel per casus aliquos fortuitos, vel per tentamenta experimentorum, vel ex luce Caularum. Physicarum , sed solummodo per inventionem formarum. Si igitur desiderari eam partem Metaphysica , quae deformis agit, posuimus ; sequitur, ut Natu sis etiam Magia, quae ad eam est Relativa, uini liter desideretur. Verum hoc loco postulandum videtur, ut vocabulum istud A ia, in detcriorem partem jam pridem acceptum, antiquo & honorifico sensiti restituatur. Etenim Magia apud Persas, pro sapientia sublimi, &. scientia consensuum rerum universalium, accipiebatur ; atque etiam tres illi Reges, qui ab Oriente ad Chrisium adorandum

Venerunt, Magorum nomine vocabantur. Nos

vero eam illo in sensu intelligimus, ut sit scicntia, quo ςognitionem formarum abditartim ad opera admiranda deducat, atque,quod dici Q let, Activa cum passivos co ungendo, Magnalia Naturae manifestet. Nam quantum ad Naturalem Magiam quae in libris plurimorum volitati credulas quasdam & luperstitiosas traditiones , & observationes , de Srpathiis L 3 O. --

250쪽

116 DE Auci M. SCIENT. O. Antipathiis rerum, atque de Occultis sθecificis proprietatibus complectentem, cum frivolis ut plurimum experimentis, potius Occultandi artificio , & larva , quam re ipsa admirandis: non erraverit sane, qui eam dixerit, ascientia, quam quaerimus, tantum distare, quoad veritatem naturae, quantum Libri rerum gestarum Arthuri ex Britannia, aut Hugonis Bur

degalensis, & hu jusnodi Heroum umbratilium, differunt a Caesaris CommentariiS, qu ad veritatem historicam. Manifestum enim est, Caesarem majora revera perpetrasse, quam illi de Heroibus suis confingere ausi sunt; sed modis faciendi minime fabulosis. Hujusmodi doctrinas bene adumbravit Fabula de I ne; inii

cum Junonis, Potentiae Deae, concubitum animo sibi designaret, cum evanida nube rem habuit ; ex qua Centauros & Cla imperas proge nuit. Sic qui insana & impotenti cupiditate feruntur ad ea, quae per imaginationis tantum fumos & nebulas cernere se putant, loco operum , nil aliud quam spes inanes, & deformia quaedam ac monstrosa spectra, suscipient. Hujus autem Magia Naturalis, levis & degeneris, operatio super homines, similis est soporiferis quibusdam medicamentis; quae somnum conciliant , atque insuper inter dormiendum, laeta dc placentia somnia immittunt. Primo enim intellectum humanum in soporem conjicit; canendo proprietates jecificas, & virtutes occultas , & tanquam coelitus demissas, & per traditionum susurros solummodo perdiscendas; unde