Fr. Baconis de Verulam. ... De augmentis scientiarum lib. 9

401쪽

addicuntur. Propter obscurationem; Etenim &hoc habent quaeque, in suo genere, praestantis sima,ut licet proxima non extenuent, aut destituant; tamen obscurent, & obumbrent. Quod etiam de Sole notantAstronomi, quod sit scilicet aspectu bonus, conjunctione & approximatumalus. Propter protectionem Nam non solum res coeunt & congregantur propter consortium,& naturae similitudinem, sed etiam malum praesertim in civilibus i confugit ad bonum, ut lateat, & protegatur. Itaque scelerati homines petunt Asria Divorum , & vitium ipsum se in virtutis umbram recipit; Sape latet vitium proximitale boni. Contra & bonum se aggregat ad malum, non propter consortium , sed ut illud convertat, Screformet in bonum. Itaque & medici magis accedunt ad aegrotos, quam ad sanos;& Servatoriiaostro oblectum est, quod ConversareIur cum

publicanis se peccatoribus. Sophisma.

s. Cui eatera partes,velficta, ecunias unanimiter deferunt, i eum singula Principatum sibi

vendicenti melior reliquis videtur: Nam primm quaque ex zelo videtur sumere, secundas aurem ex vero ct merito tribuere.

Ita Cicero argumentatur, sectam Academi- colum,quae Acatalepsiam tenuit, Philosophiam fuisse praestantissimam. Interroga enim linquit JStorcum, qua siectast potior; ille suam cateris ant ponet et Deinde qiιa siecundas teneat, Academi- eam fatebitur. Agesimiliter cum Epicureo ; qui R c Stoici

402쪽

3 6 Da Αus M. SCIENT. Stoici Ux assectum toleraverit in postquam suam Sectam collocarat insummo ,collocabit Academiis eam in proximo. Similiter, vacante dignitate aliqua, Princeps si competitores singulos interrogaret, quem post se potissimum commendare vellent, verissimile est, secunda illorum vota, lin eum qui praecipue dignas,& optime meritus liuerit, concursura. Elenchm. Fallit Sophi a propter dimidiam. Solent enim homines, proxime post se, &factionem suam, in eos inclinare & propendere, qui reliquorum maxime sunt enerves & imbelles,quique eis minimum molestiae exhibuerunt, in odium illorum, qui illis plurimum insultarunt,

aut incommodarunt. Sophisma. ι 6. Cujus excellentia velexuperantia melior, id toto genere melim. Huc pertinent formula illae usitatae ; Ne pervagemur in generalibus : Conferamu3 particularem aliquem cum particulari, oec. Elenchm.

Videtur hoc Sophisima satis nervosum;& magis Dialecticum quiddam , quam Rhetoricum. Attamen interdum fallit. Primo, quia sunt res haud paucae, periculo plurimum obnoxiae, quae tamen, si evadant,caeteris antecellant. Ita ut genere sint deteriores, quia sepius periclitantur &,CXcidunt; Individuo autem nobiliores. In hoc numero est Gemma Martia, de qua Gallicum Adagium; Ahus Pari umo Gemma Mensis, Martii, ,

403쪽

L Ing R V.I. 37 Martii, si ex istis evadat unus, erit instar decem aliorum. Adeo ut in genere Gemma Maji Gemmae Martii praestet, sed tamen in individuo optima GemmaMartii optimaeGemmae Maji praeseratur. Fallit secundo;propter naturam rerum, in aliquibus generibus aut speciebus magis aquatim , 'in aliquibus magis inaqualem: Quemadmodum in observationem venit, climata calidiora generaliter ingenia producere acutiora; at in frigidioribus ingenia illa, quae eminent, etiam acutissimis calidarum regionum praestare. Similiter, in exercitibus compluribus, si res duello inter singulos transigeretur, fortasse ad unam partem accederet Victoria; si copiis universis, in alteram. Etenim excellentiae, & ex perantiae casum recipiunx; at genera natura,aut disiciplina reguntur. Quinetiam in genere metallum lapide pretiosius,Attamen Adamas praecellit auro.

Sophisina.

7. Quod rem integram servat,bonum; Luod sine receptis es, malum: Nam se recipere nou- posse, impotentia genud est ; Potentia autem bo

num . .

Hinc confinxit AE pus fabulam de duabus ranis;quae in magna siccitate,cum aquae ubique deficerent,deliberarunt,quid sibi demum agendum esset. Prior autem; Descendamu inquiti in puteum profundum , neque enim verisimiles ibisquam dinuturam. Cui altera ita rege

rit ; Luin si forte ibi quoque aqua deficiet , quomodo exinde rusti astendere poteramus '

404쪽

3 s Da Aua M. S cIENT. Firmamentum autem hujus sophismatis est ιQuod actiones humanae adeo sint incertae, M periculis expositae, ut illud optimum videatur, quod plurima habeat effugia. Huc spectant formulae illae, quae in usu sunt, obligatum plane is

ob Irictum te reddes: Non tantum cluantum voles, sumes ex fortuna, &c. Elenchud.

Falliis hima primo,quia in actionibus humanis fortuna urget, ut aliquid demum decem natur. Etenim ut eleganter a quopiam dictum est; Etiam non statuere, est ab qui statuere: Α- deo ut saepenumero consilii suspensio pluribus nos implicet necessitatibus;quam si aliquid statuissemus. Videtur autem iste morbus quidam animi,similis ei, qui reperitur in avaris: Sed transatus a cupiditate retinendi opes; ad cupiditatem retinendi arbitrium & potestatem. Siquidem avarus frui non vult, ne quid detrahat de summa; Ita & hujusmodi scepticus nil exequi vult,ut omnia ei spi integra. Fallit secundo, quia necessitas, & illud l quod ajunt Iacta erit alea, stimulos addit animis: sicut inquit ille : teris pares, necessitate cretesuperiores estis. Sophisma. 8. Quod quis culpa sua contraxit, majus malum ; quod ab externis imponitur, minus ma

lum.

Hujus rei causa est, quod morsus conscientiae adversa conduplicet: Contra, conscium sibi esse, quod culpa quis vacet, magnum prae bet in calamitate solatium. Itaque Poctae ea pathe-

405쪽

LIBER. VI. 37'pathemata maxime exaggerant, tanquam de- erationi propiora, ubi quis se ipsum accuset,& diseruciet εSeque unum clamat causamque caputque

malorum.

Contra , calamitates virorum insignium elevat& diluit innocentiae&meriti conscientia. Por-xo cum malum ab aliis intentatur,habet quiviS, quod libere conqueri possit, unde dolores sui exhalent, neque cor suffocent: Etenim iis, quae ab injuria hominum prosecta sunt, indignari solemus, aut ultionem meditari , aut denique Nemesim Divinam vel implorare, vel ex spe clare : Quinetiam, si a sortuna ipsi inflictum quid sit, tamen datur quaedam cum fatis ipsis expostulatio; Atque Deos, atque Aiara voeat crudelia

Mater.

Contra,ubi quis malum aliquod sua culpa contraxerit, stimul i doloris intro vertuntur , animumque magis vulnerant, & confodiunt.

Elenchus.

Fallit istud Sophisma, primo propter

quae malorum magnum est Antidotum. Etenim culpae emendatio , siepe in nostra potestate sita est; Fortunae vero minime. Itaque Demosthenes non semel cives suos hujusmodi verbis affatus est; Luod adpraeterita pessimum, id adfutura optimum eis. Luid hoc tandemsit 8 Hoc 'sumscιbeet, quodvespa incuria , culpa res vestra male se habeant: Nam si vos ossisio vestropcr omnia perfuncti essetis, ct nihilominus

Status

Diuiti se by Cooste

406쪽

38o Da Aus M. SCIENT. Statusve ter, ut nunc, laborasset, ne spes quidem reliqua esset, eum futurum aliquando metiorem. Cum vero Errores vestri in caussa potissimum fuerint ; considendum plane. Ins, rigis emendatis, pristinum statum vesrum recuperaturos. Similiter Epictetus de gradibus tranquillitatis animi verba faciens ii Infirmum locum illis attribuit, qui alios accusant: Superiorem iis, qui se ipsos: Supremum vero illis, qui nos altos, nec se ipsos. Fallit secundo, propter insitam animis humanis stuperbiam; qua aegre adducuntur homines, ut errores proprios agnoscant. Hoc vero ut evitent , patientiam adhibent longe majorem, in iis malis, quae culpa sua contraxerunt. Etenim, quemadmodum fieri videmus, ut cum culpa admissa sit, neque de Auctore constiterit, supra modum excandescant homines, Sctumultuentur: quod si postea in notitiam pervenerit , culpam illam ad filium, aut uxorem, aut gratiosum aliquem pertinere , statim sedantur turbae, &consilescunt: Eodem modo fit, cum res aliqua accidit, propter quam necessitas incumbit, culpam in nos ipsos recipiendi. Id quod in mulieribus sepillime conspicitur, quae si quid infeliciter egerunt, contra consensum parentum, aut amicorum , qualecunque infoitunium sequatur, illud sedulo dissimulabunt. Sophisma. s. Gradus privationis major videtur,etum Gradus inminutionis: ct rursuσ ; gradu

407쪽

LIBER VI. 38 Idus inceptionis major videtur quam gradu6 ιn

crementi.

Canon est in Mathematicis; nullas esser iiones nihili ad aliquid. Itaque gradus nul litatis , & quidditatis, majores videntur gradibus incrementi, & decrementi. Sicut monΟ-culo durius est, unum perdere oculum, quam utrumque oculum habenti. Similiter,complures liberos habenti, gravius est, ultimum , qui superstes fuerit, filium amittere, quam reliquos priores. Itaque & Sibylla, cum duos priores libros combussisset, pretium tertii duplicavit: Si

quidem illius amissio gradus suisset privationis,

Fallit Sophisima primo, proptet eas res, quarum usus in sufficientia quadam, sive competentia , hoc est , Quant: tate determinata, consistit. Si quis enim obligetur poenaliter ad solutionem certae pecuniae summae, ad diem certum; gravius ei fuerit,nummo unico aureo carere, quam si, posito quod ille unicus parari non potuerit, deessent etiam decem alii. Similiter in decoctionibus fortunarum, damnosior videtur gradus obaerationis, qui primus sortem minuit; quam extremus, qui ad egestatem redigit. Huc spectant formulae illae usitatae; Sera in fundo parsimonia: Parum interest, utrum nihil habeas, an quod nihil juvet, cte. Fallit secundo , propter illud Principium in natura; quod corruptio unius, sit generatio alteriin. Adeo ut gradus ipse privatis ultimae, minus interdum

408쪽

381 DE Aus M. SCIENT.dum incommodet; quoniam ansam &stimulum praebet novae alicui rationi ineundae. Unde etiam Demosthenes saepius conqueritur apud Cives suos; Conditiones minivi utiles, ct honorifin cas, quas a Philippo impositassubibant, nihil aliudesse, quam alimenta quadam ipsiorum ignavia se socordia ; ut mulio iis fui ut satius istis omnino carere, propterea quod hoc pacto indu- Lyria illorum melim acui possit ad alia paranda

remedia. Novimus certe Medicum quendam, qui, mulieribus delicatis, querentibus se male habere, sed tamen a medicamentis omnibus abhorrere , solebat dicere , non minus facete, quam morose: Vobis omnino opud eLI, ut deterim valeatis, quo medicamenta, etiam qualibet, libenter toleretis. Qvinetiam ipse gradus privationis, sive indigent: ete ult: mete, salutaris esse possit , non tantum ad excitandam industriam, verum etiam ad imperandam patientiam.

Quod ad secundum membrum hujus Ω- phimatis; illud eodem, quo prius, fundamento de gradibus quid ditatis & nullitatis j nititur.

Hinc tanta usurpantur, de initiis negotiorum, praeconia.

Dimidium facti, qui bene coepit, habet, Sc. Hinc Astrologoruin supeistitio , qui judicium faciunt de dispositione aut fortuna hominis,ex

momento sue articulo nativitatis , aut conceptus. i Eleuchus.

Fallit sophima primo, quoniam in nonnullis

409쪽

L 1 A E R VI. lis primae rerum inceptiones nihil aliud sunt , quam quae Epicurus, in Philosophia sua,appellat tentamenta; id est , Iudimenta quaedam, quae nihili sunt, nisi iterentur, aut pIovehantur. Itaque in hoc casu, gradus secundus dignior videtur &potentior, quam primus: Quemadmodum in plaustris, equus qui penultimus est, plus confert ad motum plaustri, quam primus. Etiam non inepte dici solet; Convitrum rege- sum, istud esse, quod pugnast reum. Pitus enim fortasse praetervolaturum fuisset. Itaque prius malo principium dedit, sied po terim modum ab- sulit. Fallit Sophisma secundo, propter dignitatem perseverantiae ; quae in progressu , non in aggies tu lita est. Etenim casuS aut naIura, . primum impetum progignere possunt , at affectus tantummodo matulus, & iudicium , con stantiam. Fallit tertio in iis rebus, quarum natura, & cursus ordinarius in contrarium rei inceptae sertur. Ita ut piim inceptio perpetuo evacuetur,nisi vires continuentur. QuemadmO-

dum in formulis illis usitatis dicitur; Non progredi, es regredi: Et, Lui non proficit, deficit:

IIt in cursu in adversum montis ; Remigatione in adversum gurgitis: At conita, si in declivi montis motus incipiat; aut secundo Flumine remigatio fiat; tum gradin inceptud longe potiores partes tenet. Porro iste color, non tantum extenditur ad gradiim inceptionis, qui sit a potentia ad actum, comparatum cum gradu,qui sit ab actu ad incrementum: Rerum etiam ad gra-

sim qui sit ab Impotentia ad potentiam, compa

ratum

410쪽

384 DE Aus M. SCIENT.ratum cum gradu , qui sit a potentia ad actum. Etenim gradus ab impotentia ad potentiam, major videtur, quam a potentia ad actum. Sophisma. Io. geuod ad veritatem refertur, majus eis: quam quod ad opinionem. Modus autem, ct probatio ejus, quod ad opinionem pertinet, hac esZ,

quou quis, si clam putaret fore, facturus non

esset .

Ita pronunciant Epicurei de felicitate Stoicorum, in virtute collata, quod similis sit felicitati Histrionis in Scena; qui si a Spectatoribus, &plausit eorum destitueretur, animis statim comcideret. Itaque virtutem per ignominiam, bonum theatrale vocant. Aliter fit in divitiis, de

quibus ille, Populus me sibilat; At mihi plaudo.

Itidem Voluptate, Grata sub imo Gaudia corde premens, vultu simulante

pudorem. Elenchm.

Fallacia hujus Sophismatis subtilior paulo

est , licet responsio ad exemplum, quod adducitur, facilis. Neque enim virtus eligitur propter auram popularem. Cum etiam illud praeceptum sit, Et quis maxime omnium se ipsium revereatur. Ita ut vir bonus, idem fuerit in solitudine, idem in theatro. Licet forte intendatur virtus nonnihil per laudes, quemadmodum ca- 'r augetur per reflexionem. Sed hoc supposi-xionem negat, non fallaciam redarguit. Elcn-