Fr. Baconis de Verulam. ... De augmentis scientiarum lib. 9

461쪽

L I B a R VII. 43 ctiva, in discriminatione virtutis cum relucta tione, , virtutis jam securitatem nacta, ct co firmata, in conflictu ct pugna honesti is utilV, in virtutum inter se libramine, nimirum cμεθυε que praeponderet , & similibus. Adeo ut hanc partem de exemplari, insigniter excultatu jam esse, & Antiquos, tu ea re, mirabiles se vi ros praestitisse, reperiam: Ita tamen, ut Philosophos longo post se intervallo reliquerit, quia &strenua Theologorum diligentia, in ossiciis, ct Sirtutιbud moralibu , & casibus conscientia, &peceati circumferiptiovibus pensitandis & deter-

minandis, exercitata.

Nihilo secius ut ad Philosophos redeamus si illi antequam ad populares & receptas notiones, virtutis, vitii; doloris, voluptatis, & caeterorum, se applicassent supersedissent paulisper,& radices ipsas boni & mali, & radicum illarum fibras indagassent; ingentem,meo judicio

lucem illis omnibus, quae postea in inquisitionem ventura suissent, affudissent: Ante omnia, si naturam rerum non minus quam axiomata moralia consuluissent Moctrinas suas minus prolixas , magis autem profundas reddidissent. Quod cum ab illis, aut omnino omissum , aut confuse admodum tractatum suerit, nos breviter retractabimus; & fontes ipsos rerum moralium aperire & purgare conabimur, antequam ad doctrinam de cultura animi. quam ponimus, ut Desideratam, perverniamus. Hoc enim cutarbitramur doctrinam de exemplari novis quo

dammodo viribus donabjt. Inditus

462쪽

η3ι Da Aua M. SCIENT. Inditus est atque impressus unicuique rei appetitus , ad duplicem naturam boni; Alteram, qua res totum quiddam ea in se ipsar Alteram, qua est pars totius alis in majoru. Atque posterior haec illa altera dignior est, & potentior, cum tendat ad conservationem forma ampliom. Nominetur prima, bonum individualesve su statis: posterior, bonum communionis. Ferrum Symphatia particulari sertur ad magnetem: at si paulo ponderosius fuerit, Amores illos deserit , & tanquam Bonus civis & amator patriae, terram petit, regionem scilicet connaturalium suorum. ulterius paulo pergamus; Corpora densa & gravia terram petunt, congregationem magnam corporum denserum: Attamen, potius quam natura rerum divulsionem patiatur,& detur ut loquunturin vacuum, corpora hujusmodi in serium serentur, & cessabunt ab officio suo erga terram,ut praestent ossicium suum Mundo ipn dcbitum. Ita quasi perpetuo obtinet , ut Conservatio Forma magis Communis minores Appetitus in ordinem redigat. At Pra rogativa ista Boni Communionis signatur praecipue in homine, si non degeneraverit, juxta memorabile illud Pompeji Magni dictum, qui,

quo tempore Romam fames premeret, anno nae importandae praepositus , vehementi ssime autem ab amicis interpellatus, ne Mari, atrocetempestate inguente, se committeret,illud tantum respondit, Nec se ea, ut eam ; non, ut via

m : Adeo ut vitae desiderium quod in individuo maximum est j. amori & fidei in Rem-

463쪽

LIax R. VII. 43sp l. apud eum non praeponderaret. Sed quid moramur Nulla, omnibus4eculis, reperta est vel Philosophia, vel Secta, vel Religio, vel Lex, aut Disciplina, quae in tantum communionis bonum exaltavit, Bonum vero individuale depressit, quantum Sancta Fides Christianam unde liquido pateat, unum eundemque Deum fuisse, qui creaturis Leges illas naturae, hominibuS ve- ro Legem Christianam dedisset. Propterea legimus , nonnullos ex Electis & Sanctis Viris. optasse se potius erasos ex L3bro V M. quam ut salus ad fratres suos non perveniret;Ecstasi quadam charitatis,& impotenti desiderio boni comin

munionis Incitatos.

Hoc positum, ita ut immotum maneat & inconcussum, nonnullis ex gravissimis in Morali Philosophia controversis finem imponit. Primo enim Luasionem illam determinat;de vιta eo templatιva activa praserenda;idque contra sententiam Aristotelis. Omnes siquidem rationes, quae ab illo pro contemptat a afferuntur, bonum privatum respiciunt, atque individui tantum ipsius voluptatem, aut dignitatem, quibus in rebus contemplativa palmam haud dubie reponat. Etenim contemplativa non absimilis est comparationi, qua usus est Pythagoras,ut Philosophiae & contemplationi honorem ac decus assereret. Qui ab Hierone,quisnam esset, interrogatus, respondit ; Hieronem non latere, sis re unquam Olympicis certaminibus interfui.ser id ibi Dei eontingere, ut vemant eo Alii fortu-

in agonibuι periculum ficturi: Alii vero,

464쪽

436 DE Aus M. SCI E NT. Di mercatores , ad merces distrahendas : . Alii ut amicos undique confluentes convenirent epu- llis ae hilaritati indulgerente Alii denique ut ceterorum essentspectatores: Se autem unum esse ex illis qui Jectandi gratia venerit. Verum homines nosse debent, in hoc humanae vitae theatro, Deo & Angelis solum convenire, ut Spectatores sint. Neque sane fieri potuit, uthac de re dubitatio in Ecclesia unquam suscitaretur: utcunque plurimis in ore fuerit dictum illud, pretiosa in oculis Domini mors Sanctorum ejus: Ex quo loco mortem illam civilem & instituta vitae monasticae & regularis attollere solebant:ὶ nisi illud etiam una sebes et, quod vita illa monastica mere contemplativa non sit, verum plane in officiis Ecclesiasticis versetur; Qualia sunt jugis oratio,& votorum sacrificia,Deo oblata: Librorum item Theologicorum, multo in otio, conscriptio, ad ἀegis Divinae doctrinam propagandam: Quemadmodum & Moses secit, cum per tot dies in montis secessu moratus esset. Quinetiam Henoch, ab Adamo Septimus , qui videtur Bisse princeps Vita contemplativa, setenim cum Deo ambulasse perhibeturi nihilominus Ecclesiam Prophetia Libro qui etiam a Sancto Juda citatur) dotavit. Contem plativam vero quod attinet meram, & in se ipsa terminatam, quaeque radios nullos, sive caloris, sive luminis, in societatem humanam diffundat,

nescit eam certe Theologia. Determinat etiam quaestionem , tanta con-

465쪽

LIBER. VII. 4 3Treatis ex una parte, qui felicitatem in virtute, aut sela, aut adornata, cujus semper in ossiciis vitae partes potissimael collocarunt: & reliquas complures Sectas &Scholas,ex altera patate : veluti Scholas Cyrenaicorum S Epicureorum : qui eam in voluptate constituerunt, Virtutem autem sictu fit in Comoediis aliquibus, ubi Hera cum famula vestem mutat) plane ancillam statuerunt: utpote sine qua voluptati commode ministrari non posset: nec minus

illam alteram Epicuri Scholam, quasi reformatam ; quae felicitatem nihil aliud esse praedicabat , quam animi tranquillitatem dc serenitatem, a pei tui bationibus liberi,& vacui; ac si Jovem de solio deturbare vellent,&Saturnum cum

aureo seculo reducere, quando neque aestas nec bruma fuissent, non ver, nec autumnus, sed una

dc aequabilis aeris temperies denique de illam explosam rrhonis o HeruliScholam, qui sitam autumaverunt felicitatem in scrupulis quibus. que animi prorsus eliminandis,nullam statuentes fixam 8c constantem boni aut mali naturam, sed actiones pro bonis aut malis habenteS,

prout ex animo, motu puro Sc irrefracto, autuontra, cum aversatione Zc reluctatione, prodirent ; quae tamen opinio in Hares Anabaptistarum revixit, qui cuncta metiebantur juxta motus 3c instinctus Spiritus, 3c constantiam vel vacillationem fidei. Liquet autem, ista, quae recensuimus, omnia ad privatam animoIum tranquillitatem, Sc complacentiam,nullo modo autem ad bonum communionis, spectare. V Porro

466쪽

38 DE Aus M. SCIENT. Porro redarguit etiam Philosophiam Epicteti, qui hoc utitur prauupposito; Felicitatem mi is poni d bere , quae in potestate nostra sunt, ne scilicet fortunae &. casibus simus obnoxii; quasi vero non multo fuerit selicius , in rectis & ge- lnerosis intentionibus, & finibus, qui publicum bonum amplectantur , succcssu destitui , de frustrari, quam in omnibus , quae ad privatam

tantum fortunam nostram referuntur , Voti perpetuo compotes fieri l Sicut Consalvus,

Neapolim digito Militibus indicans, generosa

voce testatus est, Multos ibi optatius fore, tinum pedem promovendo, ad interitum certum ruere, quam unitu perid recessu vitam in multos annos producere. Cui etiam concinit coelestis Dux ScImperator , qui pronunciavit, Conscientiam

bonam juge esset Convivium ; albus vel bis

aperte significat , .mentem bonarum intentionum sibi consciam, utcunque successu careat, verius R. purius , & natu se magis consentaneum praebere gaudium , quam universum illum apparatum , quo instrui possit homo, velut desideriis suis fiuatur, vel ut animo conit itidem Philosiophia Aufum istunt circa Epicteti tempora glassari coeptum: Nempe quod Philosi,phia versa fuerit in genus quoddam vitae Profestorium, & tanquam in Artem; duas scilicet institutum Philosophiae

esset, non ut pei turbationes compesi etentui Scextinguerentur ; sed ut causae &. Occasiones lipsarum evitarentur & summoverentur : Ideo que quiescat. Redar EU

467쪽

que particularis quaedam vitae ratio ad hoc obtinendum ineunda esset: introducendo sane, tale genus sanitatis in animum, quale fuit Herodici in corpore: cujus meminit Aristoteles; illum scilicet nihil aliud per totam vitam egisse; ' quam ut valetudinem curaren& proinde ab infinitis rebus abstineret, corporis interim usu quasi multatus. Ubi si hominibus ossicia societatis consectari cordi sit, illa demum valetudo maxime est expetenda, quae quaslibet mutationes Sc impetus quoscunque ferre & vincere queat. Eodem modo & animus ille demum vere & proprie sanus S validus censendus est, qui per plurimas & maximas tentationes dc Perturbationes perrumpere potest. Ita ut opti-Hie Diogenes dixisse visus sit; qui eas vires anismi laudarit, qua non a caute abstinen stim, sed ista fortiter fluit mendum valerent; quaeque arat mi impetum , etiam in maximis praecipi

tii s , cohibere possint ; quaeque id quod

iis equis bene subactis laudatur j praestent, cit brevissimo spatio, & sistere se , N. vertere O ssint.

Posticino , redaro uit idem teneritudinem graisndam , ineptitudinem ad morigerandum, o Donnullis ex antiquissimis Philosophis , Scorami me in veneratione habitis, notatam: Qui, i cois facile se a rebus civilibus subduxerint, uti, Hagnitatibus & perturbationibus se exuerent,etici De magis, sua opinione, illibati, &tanquam; ruccosancti, viverent: Ubi consentaneum esset, o instantiam hominis vere Moralis talem fore,

468쪽

DE Aus M. SCIENT.qualem idem Consalvus in homine militari requirebat: Nimirum ut honor ejus contexeretur tanquam e tela crassiore: minimeque tam tenui, ut quidvis illud vellicare & lacerare possit. C A P. II.

Partitio Boni Individualis.vel simatis, in Bonum Activum, O Bonum Passivum. Partitio Boni passivi, suBonum Conservativum, & Bonum perfectivum. Partitio Boni Communionis in ossicia Generalia , Respectiva.

R Eperamus igitur jam,& persequamur pri

mum bonum individuale, & sivisam.Illud partiemur in bonum activum, & bonum passimum. Etenim haec quoque differentia boni non similis certe illis appellationibus, quae Romanis in Oeconomicis erant familiares, Promiscilicet, & Condi in universa rerum natura impressa reperitur: Praecipue autem se prodit in duplici re: um creatarum appetituraltero, se com

servandi & muniendi: altero, se multiplicandi &propagandi: Atque hic posterior, qui activus est, & veluti Promus , potentior videtur & dignior: Ille autem prior, qui passiυus est, & v luti Condus, inferior censeri potest. Etenim in

universitate rerum natura coelestis praecipue a gens est; at natura terrestris, Patiens. Etiam in delectationibus animantium, major voluptaSest generandi, quam pascendi. In oraculis quoque Divinis pronunciatur, Beatius esic dare, quam accipere. Quin & in vita communi,nemo

invenitur ingenio tam molli & eskemitiato . quin pluris faciat aliquid quod ei in votis erat Perse

469쪽

L et B E R VII. 4 I perficere, & ad exitum perducere, quam sensualitatem aliquam, aut delectamen un. Atque ista quidem boni activi praeeminentia in immensum exaltatur, ex intuitu conditionis humanae, quod sit & mortalis, & fortunae ictibus exposita. Nam si in voluptatibus hominum posset obtineri perpetuitas atque certitudo , magnum pretium eis accederet, propter securitatem & moram. Quandoquidem autem rem videmus huc recidere ; Magni a stimamus mori tardius: s, Ne glorieris de crasino; nescis partum diei: mirum minime est, si contentione seramur ad ea, quae temporis injurias non reformident. Ea vero nulla esse pos sunt, praeter opera nostra: sicut dicitur, opera eorum sequuntur eos. Est& altera praeeminentia boni activi haud exigua, indita & sustentata

ex eo assectu, qui humanae naturae, ut comes individuus, lateri adhaeret: Amor scili-Cet novitatis, aut varietatis. Ille vero in sensuum voluptatibus f quae boni passivi pars siunt

vel maximal angustus admodum est, nec latitudinem habet aliquam insignem : Cogita quamdiu eadem feceris; cibuου, somnus, ludin ;per hunc circulum curritur. Mori veste, non tantum fortis, aut miser, aut prudens, sed etiam fastidiosus potest. At in actis vitae nostrae,& institutis, & ambitionibus, insignis est varietas i Eaque multa cum voluptate percipitur, dum inchoamus, progredimur, interquiescimus, regredimur, ut vires augeamns, appropinquamus, denique obtinemus,& hujusmodi;

470쪽

Ut vere admodum d: cium sit, a sine proposito, languida ct vaga est. Quod simul & prudentibus & stultissimis competit,ut ait Salomon; Pro desiderio quarit cerebrosus, omnibu3 immiscet se. Qu netiam videmus, Reges potentissimos , ad quorum nutum, quaecunque sensibus grata sunt, parari possent, nihilominus procurasse sibi interdum delideria humilia & inania quem admodum Cithara fuit Neroni, Gladiatoria Commodo, Antonino Aurigatio , & alia aliisὰ quae tamen ipsis fuerint omni affluentia voluptatum sensualium potiora. Tanto voluptatem majorem affert ut aliquid agamus, quam

ut fruamur.

Illud interim paulo attentius notandum est, bonum ac Avum, individuale, a bono communionis prorsus differre; quanquam nonnunquam ambo coincidant. Quamvis enim bonum istud individuale, activum, saepe opera beneficentiae quae ex virtutibus communionis est

pariat & producat; illud tamen intereii, quod illa opera ab hominibus plurimi fiant, non animo alios juvandi, aut beandi, sed plane propter se atque potentiam & amplitudinem propriam. Id quod optime cernitur, quando bonum actimum in aliquid impingit, quod sit bono commmnionis contrarium. Si quidem Giganica illa animi conditio, qua abripiuntur magni isti orbis terrarum perturbatores, qualis fuit L. Silla, &plurimi alii, licet in modulo longe minore: qui Videntur ad hoc anhelare, ut omnes felices &aerumnosi sint, prout sibi fuerint amici, vel ini

mici ;