장음표시 사용
81쪽
- - - - In aes 1 Qv , de superti aspectibus: nunc de situ dicemus, petit enim stus aetheris vices: nam montes,colles, planities,&convalles te
tum commutant, & frigida loca coelorum ratione sit ES obtun de Ω- se, & calida eficere potest,& contra humida desiccare, & sicca hu η N iecta die, ouippe calidioribus in regionibus montium parteS ,e n hie hi soni obieeta, frigidi sunt &in Septentrionalibus Merid lex m oppostae calidae,& tandem pusillo in unius villae 2mbitu, Vel T di m hi hi, totiu, mundi compendium habere poterimus,& Meridiam, aestus Septentrionales algores, & mediae regionis tepores: Id est ccelum cum te γδa maritare, quod tantopere deiiderabant maiores nostri. ἄ- - se s o. monti vin tugwlma in
82쪽
Eiusmodi ratione plantas e gelido, & aquilonio coelo, & ex retorrido Africae allata nostris regionibus inquilinas reddimus,illis partes Austro obuersas, his auersas constituendo. Nos ut nuperis gratiam ineamus, neq; dicendorum ordinem intercidamus, ubi de coeli segmentis loquuti sumus,destu dicemus,& primo a montibus incipiemus,& montanae planta vires & formas describemus Sed prius animalium formas celsis motium verticibus degentium videamus . Sunt enim alpini Vel montani accolae rudis aspectus, macilenti,& retorridi, guttura habentes strumosa, boni coloris & diutius viventes. Animalia aspera, efferatioraqή, robustiorum virium, quam plana incolentes. SCABRA ergo strigosa, macilenta, tristioriq; facie infelicia sua tessantur natalia monticolae planta, breui & delicata tota corporis forma assurgit Caule spinoso, vel si mauis aspero, nodoso, hirsutoq; , contorto, retorrido, solido, & rigenti. Folio paruo, crispo, hirsuto, neruis, vel torulis eYtantibus radiatim a pediculo in ambitum proiectis Flos cello decolori, & minus odoro. Fructu sapido, interdum acri concocto, paruo, nominus Odorato. Sero germinat, floret, coquitq; fructus. Radice parua, paruulisq; fibris in nitia. Sed medicis usibus commendatiore dote. Vitae perennis. Sed talis effigiaturae causas enarremus. Quod breuis & delicata si, facit loci natura
arida, exucta,&sticulosa. Aristoteles reddens ratione in Problematis, cur animalia parui corporis proueniant, dixit ratione alimenti, si exiguum fuerit,&alimenti inopia magna corpore prouenire non possunt, ob id puerilibus membris constare uidentur, fitq; admodum lint modici, tamen congruentes omnes sui corporis partes habent, ut meli-tenses catelli. Sunt enim crispa, nodosa, solidaqή, idq; etiam ex loci habitudine prouonit: nam arbores, quae vento & Solibus expositae sunt,eiusmodi prodeunt,& Aristoteles eodem loco rationes adducit: nam Sol,& spi ritus exiccantes,i n crementum impediu ni, molemq; tum minorem, tum crispiorem reddunt sic etiam paruae, solidaeq; excrescunt,
nullo obice ambiente, quod alimonia largiorem faciat vel ne pabulum arescat, vel euanescat. Theophrastus etia scripsit,quod locis fiatibus expostis,& apricis,vel raris & solutis exeunt plante breues, nodos*rna satus exasperant,ct nodos facisit, retorsionis&cosstentis causa. Et alibi tradit in secis di saxoss scabra nasci,& ob id montanu scabris,&fraxini montanae grate colorars, crispe,solidsq; &ias ad lautiora opera uti,&ad summum citant planis ob frigus scabriores, spinosores, nodosores,& magnitudine minores, quam quae in planis nascutur esse. Idq; in nobismetipsis experimur. Quotiescuq; enim frigore vel flatibus inhorrescimus, illico in cute inaequalitas exoritur, detruso intro sotii calore, &humido: se caro subsidet, & pili tutantur rigore suo locum,& caro exasperatur. Dixit etiam alibi montanas campestribus nodosores . Et in apricis nodosae &contortae. Et mala pyram in montibus breuia, nodosa, spinosaq; proueniunt, in planis vero ampliora, pulchriora, visu meliora, tam materie, quam fructibus sed monta. rae plantae materie com odiores usu spinosae etiam sunt,quae montibus nascuntur,idq; quia siccae, spi n ositas enim,& horriditas a siccitate: nullibi enim opportunior locus ad spinas producendas, quam mons. Sed de spinis loquuturi, videam us causam i ta plaris spinarum & primo quid Aristoteles dixerit libro de plantis. Ait enim. In eiusmodi platis raritatem inesse quandam, per quam ascendat humiditas frigida, quae Solis vi concrescat. Quod mihi falsum videtur: nam spinosi omnes fere plante citeris densores sunt in eo genere, & minus humoris commeatus per corporis spatia. Evemplo eupv. rus, quae seris transata locis, adhibito cultu, deponit agrestem illum habitum simul cusculeis, quos adulta tulisset, simul & laxatur illa densitas, quae videtur in eis pcipulari-hus, unde ad meliorem naturam transposita fuit. Nec assentiendum est ex humore irigido prouenire nam stirpes mulis, quoad frigidiuscule sunt, nullam spinam gerunt, ubi per et atem prouectiorem tum anni, tum suam concaluere, ibi tandem aculeascunt. Alactuca petatur exemplum, quae quum aculeascere incipit, amarior. & calidior est,sicciuara, eryngium , aloe, & vitica :& opinionem hanc sub sensus triumpho captiuam K a ducent.
83쪽
ducent . Albertus dicit, quod in plantis spinosis est raritas transuersorum popostrema
capite plantae ad cutem venient iam, & hac est via, per quam Oeacit lpina. Materi ex aciem 4 pinae est succus terrestris,calidus valde,in qua propte men bonem materiei statim ab initio sormationis plantae festinat decoctio,&ferum 1 cca materies, Sacuta educitur in raritate transuersorum pororum, & dum prouenis exterata a Iole exiccatur &sortissime durescit. Quod ex terreos o proueniant spinae, argumento sunt Cleu iter, pinaster, malus,&punica sylvestris,dum sylvis neglaciae , iuunt, spinas induuntur, edere postea cultu hortisci curata ,sit corteu laeuis, & evanescunt spin:r: eodem modo rba a in sylvis ne te , mitiori habitu es sto, in spinas abeunt, ut dicis mus. Et ideo
Theochrasius. Sylvestre id peculiare habet prae caeteris, quod omne duri usapinouulq;
euadii. Lactuca, ut diximus, cum siccescit, spinas foras emittit: sicut etiam de soncho idere est , nam vi de nodis diximus, planis, quae hybernis, apricis , macris de aridis locis degunt, spinosiores fiunt. quum spina non nisi acutior nodus sit: ' quae dilutis planis; umbrosisq. locis nascuntur, enodes,' mimus spinosae vel si s pinas habθnt,rariores, mollicellae, & minus mucrone validae ob id iudicatur, quod siccitate eueniant: nec multum a nostro proposito absunt, quae Theophrastus diYit de urbanis,& feris sylvestribu inam terrestres plantae ob terrestre alimentum ligno fores dant fructus, contra autem, rhanae ob humidum alimentum, minus lignosum, & magis carnosum , ut i n amygda Io videre est. Succurrit nunc Aristotelem libro Problematum di isse, rosas suauius olore, quibuς umbilicus asper, quam quibus laeuis, in quiens. Sua us olent quia, modum consequuta sunt sue nature, ut rosa spinosa sit. Et 1 heophrastus rotas odoratas dixit, quibus pars ima scabra. Et ego dicerem spinas arguere siccitatem,& quae sicca sunt,odoratiora sunt, & odoris uis in siccitate consistit, & ita sunt spins in plantis, ut in animali hus pili duri, cornua, squams, spinae,& eorum complesionem alijs sicciorem ostenduti Arhentius inquit.saxatiles vocantur pisces gobio nes, scorpij, pasteres ,& i s similest,&corpo tibii; sccum ministrant alimentum,&1aciles sunt ad concoquendum, neq; excrementa multa, neq; fiatus gignunt. Et apri sylvestres quia sicciori alimento vivunt, pilos dbros habent, dentes rigidiores,& magis exertos, ct siccius praebent alimentum, ut cite asylo estria animalia. Idem sensit Averro es in suis Colliget, quod multitudo ossiui, in animalibus, ungues,claui,squam s& similia his significant, quod in eis es mul. tum teticum & laudantur in piscibus squama , & spin , quia significant rem contraria earum complexionibus . Et quod melioris alimenti, &praestantioris uni succus,prohi- hei Dcus in i cra sagina, ne comedant pisces molles, quos Greci vocan K ut sitn: iti resi, merule &similes. Sed quum spine pyramidalis ngure sint, id est actasse prodeunt tittet rantur in mucronem, videamus Aristotelem Jibro de plantis quid dicat Aer inquit peculiaris plantae circumfusus, eius auget partes cum intentione materiali, id quod plati is ipsis euenit, tenuiore nanq; cacumine sunt. Albertus aliam affert rationem. Aer in lusus in materia illa,qui spirituosam eam facit,quanto magis a planta, in qua ip irat, longatus fuerit, tanto magis augetur,&in tenues auras abit, & ideo ira apis acuitur necessario, sed mihi non videtur Aristotelem causam plane alti isset sed sagure causa in spina, quod basis alimento prope sit, atq; iccirco latior, se etiam race- morum iacies, strobilorum, & omnium fere quorumcunq;. Sed spinis impegimus: iam cesoluamus. Solidiores sunt.Theophrastus scripsit,quod locis apricis nascuntur in cras fit id ne I, D profunditatem distenduntur :&propterea obliquiores, nodosores, di in totum soli dici es, spissiorcsq; assurgunt: atq; validiora, spissioraque eti natura loci reddi,
sicciora, constantioraq; sunt, quum montana loca spiratiora. Sunt etiam coloratiora. Theophrastus de acere loquens ait In montibus nasci flavam, grate coloratam, in planis uero candidam. Sic di fraxinum in montibus coloratum in planis vero decolorem, ct ad suae ratim in montibus coloratiora nasci. Aristoteles etiam in Problematis ait loca commode aspirata, coloris hilaritalcm prabere, tam qui in nauibus degunt, quam
84쪽
montibus hilariore colore visuntur, quam campestres. Odorat ora sunt, quae in apri. . cis, quam qua in umbrosis,& praecipue quae ad Mericitas i spectant, quod quidem munus alimenti hauriunt, meliusq; quod hauserint coquunt, locusque efficit, quod non in longitudinem crescant,sed fruticosa evadant, quippe quae crassitudinem capiant, sin . dantiarq; multipliciter, eo quod initia multa capessunt, ter ore scilicet percoquente, dirigenteq; quaqua versus. Vina montana odorata. De ross Veia,violis, reliquisqi sscribus loquens dixit. In montibus longe minus odoratiores nascuntur. Odores fiunt non in nimia, & absoluta conmistione, sed in prima in montibus etiam exuccis,& apricis plus debito coquitur. Fructus minores & paruiores producit ex alimen ii paucitate, quo vescuntur, redditqἰ rationem Aphrodiseus, quod telluris loca excella, atq; satiosa parum fructificant, quod humore indigeant, submissa iero humeetiora esse, Rob id sertiliora experiri sic etiam ex humoris indigentia pars capriis superior calia et, quia te. nuior, infima magis pilosa, quia humilior. Acatioris sis ci Ari tellas rationem reddit
in Problematis. Euenit enim ex tenui solo, exuccoq:, quia non re ultum humoris pos-sdent, quae in eo nascuntur. Vnde & quae dulcia suopte ingenio consistunt, iis c ob hu moris contenti mediocritatem, ubi Sol partem consumpserit maximam, facile rei qua concoquuntur; etenim multum concoqui, negotium magnum est, mediocre expedi, rius confici potest,unde fruiuus,qui lege suae naturae dulces creantur,dulciores evadui; qui natura sices & non dulces, nam ob inopiam tantum humoris retinent, quan u ipso conuenit generi sol autem dulcissimum, &leuissimum eximi Gitaq; acerrimi relinquit tur, humore superuacuo carent,quem fructus csteri obtinent.Tenuioris etia cibi sunt
ut legumina,quae in sicco solo,Soliq: exposto,coctiva nascuntur,quia plus vis Solis percoquit. Serius germinant, &fructificant, idq; ratione frigoris, quod arbores constringit. M. Varro montana loca leniora, salubriora, & serius producere, quam campestria ditiit. Theophrastus in montibus nouissime germinare ditiit. Radices minores sunt, quam quae in planis, ex eodem. Diutius vivunt montium indigenae tum plantae, tum nimalia suo quoq; in genereinuam campestres. Aristoteles in Problematis ait. Qui loca ardita, apertaqi colunt tardius sene1cunt,qui in campestribus ocius nam senectus putredo qucedam est, putret autem quod quiescit,minus allicitur quod mouetur,ut aqua proquens, locis aditis afflante undiq; spiritu aer agitatur, in cauis manet immotus.Ad haec locis apertis purus, ac diuersus propter agitationem aer habetur palustribus emarcescit. Tarde crescunt . idem rationem reddens, cur in animantium genere alia breui tempore pariant, alia diu, dixit, aer sitiens haud cito suas stirpes enutrit. Sed quas Me dicis dent vires speculemur . Aer in montibus tenuior, & agilior, quia mouetur, argu mento, quod minus gelantur. Ex agri exilitate sicci nascuntur planis temperamenti, ex solis apricitate calidi; nam Meridiei oppostae,illita crescentibus semper solibus empostae sunt , ob tenue&exiguum alimentu, 'optime confectum tenuium sunt partiu, ct eiusdem speciei. Quae ferunt montes medicamenta potiora campestribus esse periclitati sunt Medici Quia acria & amara, ideo interanea occidunt animalia, quia sicciora, calidioraq; esse solent, ob id exulceratoria: ad lepras, impetigines, di psoras .alent, &ad foetum in utero perimendum. Ex acri Odore virulentorum ictibus obfflictantur,& nidore ea fugant. Quia acria Scalida digerunt, extenuant,&incidunt humores crassos, A faciunt ad elephanticorum remedia Quia tenuium partium, satus extingunt. Galmatiis ad venenosoru animalium morsus ali uini, velut cauteria quaecunq; medicamenta: calida esse & acria, 3c tenuium partium, quae focile G alto ad se circui scentem qua ii tatem attrahere. Exempla erunt. Ruta in hortis vulgares,sed montihus vires vegeti res habet, &otiorem Vehementiorem ex Dioscoride, ii copiosior e3atur, interimat: an gusti folia est, ct rigidis cauliculis .Calefacit, di e&iccat: urinam ct menstrua cit, partus enecat, contra serpentes, & venena valet, tineas pellit, vitiligines, formicationes, ver
rucas, di impetigines tollit, comitialibus, ct coxendicis prodest. plura tithymalorum
85쪽
uenera sunt, charac;as in montibus&asperis nascitur , yrs nites etiam in asperis, dei, droides in petris, omnium valentissimus characias, moA myrs nites, & inde dendroi des. ostremo paralios, qui in maritimis, & helio scopius qui circa oppida hebetiore, habet vires, es Dioscoridis D Galeni censura. Tollunt Impetigines, formicantes verrucas S peti siles, pleripa, & similia. Oreo selinon, &hipposieli non valentiora caeteriὴ, Quia in petris nascuntur, ex Galeno. Elleborus authoritate Theophrasti in Oeta moti te status, oppido quam melior parnastio est, quippe multis in locis & niger ellebortis, S aliae , adices hebetiores conspiciuntur. Dioscors des menses ciere, partus necare, sca hiem, uitiligine lepram, & impetigines sanare. Galenus tertio ordine calefacere,& de secare ditiit. Duo polia genera, montanum teucrium disium,alterum fruticosius, non usq; adeo valens odore,& viribus infirmius. Plinius fruticosis capestre & maius vocat, sylvestre minus, teucrium dictu . Serpentu ictibus, lienosis, aluum & menses ciere, suffitu serpentes abigere. Galenus calidum &siccum in tertio bronunciauit. Hyssopum montanum, di hortense est, sed montanum omnia cilicacius praestat ex Mesue. Vim habet extenuandi , ct calefacie udi,tineas necat, lienosis& hydropicis medetur. Galenus tenuium partium esse,&desiccare,& calefacere in tertio, menses &vrinam ciere &visum acuere dixit. Calamintha triplex, montana, campestris, & aquosa: sed viribus inefficau 'Menses & urinas pellunt, venenis resistunt, interanea anim lia necant, elephanticos adiuuant, partus edi trahunt, accenis serpentes fugant i schia dicis iuuanta edad omnia dicta montana hiscacior, gustata impense seruet, di aeris est. Nardi duo geneta Suriacum, di Gangite, syliacum dicitur non quod in Syria nascatur,sed quod montis in quo oritur, pars ad Syros flactatur, Gangite a Gange suuio montem praeterquente: Quod viribus infirmius, montanum autem odoratius. Spica breui,& mutila . Vrina mouet cit aluum.Absinthij genus praestantius quod in monte Tauro prouenit. Anchusatum non eadem vires, O noclea fronde tenuior, virtute potentior. Idemq; dicendum de Polemonia, ptarinica, thymelaea, vincetoxico,pceonia,sauro alesandrino, daphnoide, angelica, tragio altero, & iunipero, quae Omnia in montibus nascuntur, &suis campestribus vegetiores virtutes nanciscuntur. ANIMALIUM IN MONTI IUS LEGANTIUM FORMA, se miras. cap. XXXII.
1 Ao , is de animalibus dicemus, & primo de montanis, quorum somnia esucia, macilenta, dura, pili duri, ct colorati, oculi crocei, ungimi lae durae, carnes sapidae, es vas,ntiores in operando Quorum causas
j superiori capite descripsimus. onagroru in Phrygia 'Lycaonia sunt
greges multae ex Varrone. Feroru greges fert Asia & ADjca es Plinio J amant loca excelsa,&rupes Plinius quum domesticorum asinorum remedia recensuisset, omnia eadem onagris efficaciora esse subiungit. Dorcades, & capra locis tironianis potius pascuntur,quam planis ex Varrone Capreae saxa& rupes alutissimas habitant; ob id ex capreis remedia petenda, inquiunt Medici. Elephantes aliis 3Iustres alij montani, alij campestres, qui montihus degunt ab alis; virtute & ingenio Haiore differunt. Lepores montani, campestres, ct palustres, sed montani a campestrihus differunt nigritia, magnitudine, ferocia, densiore pilo, & virtute: In excelsis montibus, &solitudinibus versatur monoceros. Ad venena, pestem,& comitiales valere dicunt Panthera in montibus praecipue: eius caro sicca Simias in montibus habitare sepipsit Herodotus. Caucasus abundat eis ex philostrator Indii montibus tantam esse multitudinem , ut Aletiandri Magni copias saepius perterrefecerint. Oves in montibusi restes sunt,&boues Aeliano,quae Omnia solidioris &potentioris virtutis suis campestribus declarantur. DI
86쪽
o seruias. cap. XXXIII. O Meta allius montium stus planities, &concaua sunt loca 'scut contrarius situs,sic contraria uis & forma contrariis eY causis oriuntur. Sed campestrium animalium videamus formas, Quae montanis molliores, vitae breuioris & virium ignauiores sunt crassores,' imbecilliores, sed hilariores decore &forma Et si in montibus alimenti inopia, Omnia erant pusilla, in planitie alimenti copia omnia erunt pleniora.
1 PER AMPLA &uisenda magnitudine surgunt campestres plantae, crasso, udo,&vberi aspectu . Caule nitido, laeuore in sint, rotundo , crebris folijs stipato, in rotundum, vellatum mucronem di sinentibu , ex atro . irentibus Flore pulchello, odoro, getoq;. Fructus insana lasciuia prosundentes habitiores,decoros,sed sapore. & odore dilutiores, qui celerius, quam montani eorrumpuntur,& minu alunt Radice ampla. multiplici crure divaricata, in longitudinem porrecta, & tandem haud multum diss-det ab ea, quae in pingui solo nascitur. Clusae. Quod illa hilarior coruscet, dicit Theophrastus, ex plantis. quae montibus &planis nascuncur, semper campestres magnitudine maiores, rectas, specie visendas, &minus nodosas prouenire Sic etiam corpore laYiores . laeuiores pallidiores. decolor,tioresqς, fructus quoq: dulciores, carnosiores, & magnitudine peram plos. Vidimus supra ex Aristotele in Problematis evmaiori alimento animalia i& plantae maiorem capere amplitudinem: modo planities &submissi loca copiose ferunt quia magis humecta sint, ut tradit Aphrodiseus. M. Varro omnia in lanis citius fructificare, & germinare dixit, quam quae in montibus, causam habemus ex Aristotele in Problematis contraria, quod serius fructificant in sitienti agro. ergo in humido & pingui citius. Ex crassescente succo & plena concoctione fit dulcis sapor, secus autem odor, qui in prima & non absoluta concoctione consilit: proinde plantae, quae in planis vivunt, quum alimento &humido abundenr, & calore, perfectam concoctionem nancisci poterunt, ob id saporis dulcis afferre fructus: sed ignaui odoris, quum humidum se permiscens, cum habetet. Sed videamus ad facultates nanciscendas, quid nobis adiumenti afferant natalia Tria, dicit Mar. Varro, agrorum fastigia, montanum, collinum, & campestre,montanum irigidum, collinum tepidum & campestre calidum. Itaq: ubi lati campi, ibi magis aestus, ct ideo in Apulia loca ealidiora, ibiq: pabulum multum, propterea vires mediocriter calidae, & siccar: proinde ad eas, quibus mediocriter calida prosunt, valent; ut serpentum morsibus,vrinis, menstruis, secundis, & similibus. Amomum. quod in Media nascitur, calefacit, exiccat,& morsibus scorpionis alet Eryngium nascitur in campestribus,menses & vrinas pellit, tormina& insationes tollit, serpentum morsibus,haustis venenis, &comitialibus medetur calidum,& siccum. Verbas cum in campestribus nascitur, contra scorpionum ictus.Galenus extra calefacere, iccare & astringere disit. Calamintha campestris quae longe inferior montanar Uenenis, interanei animalibus,menstra is, & vrinis iuuat. Calida & sicca. Leontopetalos in aruis&segetibus nascitur. Sersentum ictibus, &ischiadicis valet. Calida & sicca ta Galeno. Mereurialem in campestribus na'
sei di ii Fuch ius & est digerentis facultatis.
87쪽
ph o es t et v x vallium cauitas umbrosa montibus Meridiei oppositi , ie& platitarum sorma in cauis udis degentium opponitur montanae, concaua enim umbrosa crassos vapores continuos habet, qui nec dis spari , nec immutari facile possunt. Sed uniuersalem plantae sor tuam describamus, quam retinent, aut retinere debent in umbrosis oriundae.
p ALLENT I, & veluti morboso quodam aspectu tumida luculentaq: forma, & elaro supercilio visenda attollitur planta in umbrosis,deprestis cauis oriunda. Caule tenero, glabro, en odi, excelso, ut prae sua imbecillitate vis suo oneri susciat, diti soliorum scetura in humia devexa. Folio amplo, carnoso, Jsui, mollicello, lacinias obtuso, colore atrouirente, vel punicante. Flore plerunq; inste cundo Ructu amplo, inspido, in olido, & decolori. Sero stetat. Radice magna &fungosa, & breuis vita, & tandem consimilis fere facultatis, di lineaturae plantae aquosarum natalia sectantis,uel udis, & substit1ias nascenti, vi harum quaslibet quis nouerit, Vtrasq; monstrabit, & utramuis quilibet
Sed lineaturae rationes afferamus. Theophrastus a sermat arbores, quae opacis I cis , ' ventis, S Solibus auersis vivunt, proceras, laeves, & excelsores esurgere, immo quae sua natura, neq; reetae, neq; excelsis surgere aptae sint, quum huiuscemodi locis hospitata fuerint, eiusde naturae habitum accipere, & rectas,excelsasq; fieri,ut quercus1aues & rectas, ut pene abietum vertices aequent, apud Aemum montem fieri dicunt. Sunt enim solutiora, humidiora, imbecillioraq; his locis, quia neque Solibus,s rigoribus, neq; flatibus diuersitatem accipere possunt. Fratii ni enim lames excelseq; in locis potis.1imum concauis, madidisq; fiunt.sic abies in umbross pulcherrima, ut in Arcadia circa Cranam vocatam, loco quodam concavo, &s lente a ventis, quam nunquam sol attingere aiunt, tum longitudine, tum crassitudine ceteris pra stant: sed non materie pulchra. Quamobrem ad lautiora opera caeteraq; magnifacienda hisce minus utuntur, sed ad nauigia, domosq & ad antemnas, & malos praestantissma longitudine, sed non imiliter validas, atq; ex ias quae soli oppostae sunt. Sic Tadius, Padus,&Thraupalus umbrosissmis gaudent. Ratio est, quod quae loca umbrosa tenent, impetum naturalem in unum tantummodo faciunt, quoniam virgae non in crassitudinem, sed in longitudine potius adolescunt, & baculis quoq; idoneae sunt, ut tum alibi,tum circa Cisthum pate sci t. sed plantae praehumidi, hisce locis stat proinde distorquetur se quia propter ubertatem alimenti nequeunt proceritatis excessium substinere. Quemadmodum Aphr dileus spadonis pedes deprauari solere prae nimio humore membra admodum mades eta, di emollita, proinde debilitatem gerunt, fit enim ut pondere superimposito corporis crura parum ad substinendum valida, peruertantur. Folia vel punicei coloris,vel ad punicum vergotia: nam ut habetur ex Aristotele libro de coloribus in locis humidis ,&umbrosis mutatur color e& herbaceo in puniceum colorem, ut in pauimentis uidere est humidis in locis: si enim humiditate, quum exiccatur, aere, vel Sole contrahitur in punieeu. Inolida esse diximus superius ex Tneophrasto libro de causis, quae humida sunt,ae odorem in siccitate potissimum hospitari, di quae dilutis, & opacis tractibus vivunt, in olida esse, quia humida, humor enim largius se permiscens, odorem brufidit, hebetatq; . Praeterea humida mollia sunt , di odor & mollities in eadem sede uersari nequeunt. Flores & coronameta in humido coelo, & crasso, minus olere possunt, etenim
88쪽
a n Aegypto flores & coronamenta deterrima fere omnino gignuntur, quia coelum caliginosum&roscidum habetur,& Ioeis eiusmodi nullus pene odor contrahi potest, quia abest facultas coquendi, sed in aridis longe melius edicoquitur . Et si plarunq; videmus frigida loca, & tractuq odoratos stores & fructus parere, ut in itide illyrica videre est, vi caloris in terris occluso referre debemus i quippe frigoris vis calorem intus cosipat. Sed humum neq; limosam, neq: pinguem glutinosamq; esse oportet, humore siquidem lentoreq; obsessis, calor nunqua probe suo fungi ossicio potest, sed cauis umbrosii': locis terra humi da, frigida, lenta, & aer caliginosus ex sola frigiditate minus Odorata progignere potest: Flore plerunq; iniscundo sunt, nam humidae plantae so- Tiferae plerun*sunt, sed non frugifers producunt enim sorem non ad fructum, sed ad
coelestem rorem δε imbrem recipiendum,asseruandumqή, ut in his plantis videre poterimus, quae Eores in scu -υel alabrasti issiguratos habent, receptam eius aquam diutius aliemare possunt ad sua commoda. Aristotele, percontatur in Problematis, cur aliqua fructu vacent, cum fiorem habeant, ut cucumer, cucurbita, & malus
punica 3 An his fructus non deest, sed ipsa pro fructibus habentur,quibus sos insidet,
fructus enim id est, quod florem gerit, cucumeri autem forem inhaerere perspicuum est. Humidi enim pepones, cucurbitae, di cucumeres sunt. Radices di plantas fungosas, &magnas fieri in locis concaui , rationem etiam reddit Aristoteles in Problematis, & econtrario: nam si quae uento &Soli exposia sunt, minora,&klansiora fiunt, quae in cauis & riguis, quam contra essiciantur, contraria evadunt Breuis vita sunt, ut retulimus in aquaticis plantis. Vires igitur frigidas&humidas esse dicemus, ob soli usgi nem&Solis absentiam, medenturq; iis, quibus frigida de humida prosunt, ut igni sacro, di alijs,ut diximus. Mandragoras morion nascitur in opacis, &iuxta specus, odore graui, somnificavi, omnibus inflammationibus, igni 1acro, &similibus. Galenus frigida & humida, & aliquantulum calida dixit. Violas in opacis,& asperis nasci Dioscorides dixit . Mesues humectare, & refrigerare. Iuuant stomacho aestuanti, sopori, & oc lorum inflammationibus. DE PAT SI OGNOMONI A, ET VIRI AVS STIRPIUM IN
eostilio Oscentium. Cisp. XXXV.
VM e de colliculis loquemur, utpote medium quoddam inter montes,& valles, & plana habentibus, sic facies, habitus, & medias vires men. tiuntur, & est complexio, quae magis humanae adhaeret. Auerroes in Colliget ait. Es terrae nascentia perfecta sunt illa, que nascuntur in moticulis, quia apparet ab eminentia montium, ut debeant generare plura terrae nascentia, quam alia loca, dummodo sint temperati cum ho Ra euapo ratio ne, & cum bona missione eatoris, cum humiditate,& debet esse hoc incis, quia habent ascensum in aere, & sunt propinquiores influentiae corporum coelectium, & illa terrae nascentia habent complementum soliorum,ssorum,&fruictuum Sed ad plantae Physiognomoniam accedamus. Erat enim collium incolarum hominum corporis color albus, rubori commistus. Capilli decenter crassi, & decenter habitus carno
ius. Pili neque molles, neq; duri: neq; hirsuti, neq; glabri.
Os TR EMG talesia ideo Hiis conspicitur in tollutis enata, restis octe aedoa . capiti vivi, ibi suam indolem contis utor.
si C peramoeniorum collium amasia, ubi indulgentior coeli temperies eblanditur,
omnium, quae hactenus innotuerunt ex natalibuέ elegantior, & hilarior est. Venustas hanc illico intuenti commendat, & notiorem facit. Forma montanis hahIlIor, dicampestribus sicciori non ut hac sorum, soliorum, &fructuum dita ma, nec ut illa inops: L neq;
89쪽
neq, hirsu ta, neq; glabra, neq; dura, neq; mollis, sed parilis mediocris la timi, &ecti; in quilint, ut hanc non visam qui cupit nosse, intueasus Uam: sed sapore, cidore, & eol,
Sed soritia, descriptionis lis subeunt catast. Aristoteles in problematis ait. Qui loca aprica aeditaq; colunt, tardius senescunt, contra quae cauis &pa histribus: Nam aediti locis aer undiq; es ante spiritu, agitatur,in cauis manet immotus Ad haee locis aperti surus propter assiduam agitationem habetur, palustribus impurus, ac semper emare scens: Et alibi loca commode aspirata eoloris. hilaritatem praehigile phssunt; pallidos audiem humor efficit, cum putrescit. Theophrastus locis placide aspiratis, es gracilibus 'qua nascuntur facillima sunt, quia minus alimenti trahit planta, statis aut in planis uecto gelidis . Vires temperais sunt, quia media tempestes est. Quo hic nasicuntur, non iumedicamenta, sed in alimenta potius veniunt. Vites in Eollibus nascuntur, virgilius.
Vtispius diesimus calidae 'humidae reperiei vinum est,ct nostrae naturae valdequam familiare. Satirium eri thronium in mon tosis, apricis nesciriud credulci; non i gh, to ori. Venerem excitat. Galenus calidum, & humidum mediocriter dicit. Vulgare buglossum, & b orato 4n campestribus & collibus nascuntur: Galerius humidae, calid mtemperiei esse, & vinis iniecia, istitiam& hilaritatem afferre . idem de phalangio , aede sylvestri cu mino dicendum. zz CVLTV, ET NEGLICTU STIRPIUM, ET PRIMO A asi affrasi,m p sognomoniis, orae tuae.
A M stirpium facies, & medicatas vires,qua variis in terris, superum tagionibus, & eorum aspectibus nascerentur, recensuimus. Proximum hunc locum s bivendicant aemulationes artis, & naturae, scilicet cui tus, ct neglectus. Ars enim culturae lenocinijs ct illecebris plantas suorum natalium obliuisci, & nostris viridariis inquilinas facit, di natura simul,&effigiem commutat quouis solo, aetheris, diregionis tractu, ob id hane tractationem in postremu consulto adseruauimus: oportehat eorum prius meminisse, quo lucidiori doctrine & ordini consisseremus. Nos des uestrium, & cicu tum plantarum Physiognomonia locutur a sylvestri exordiemur. Sunt enim sylvestria mitibus natura prius, atq; ad ea primum, quae in nostris libris de humana physio ono monia diximu s deueniemus. Vidimus enim ibi Polemonem & Adamantium insignes Physiognomones quanti feri, & mitis habitus fecerint: nam cum prius de uniuersis corporis partibus sermonem habuissent, de agresti, &cicurum forma, & motibus documtunt,quod haec maxime morei immutarent. Sed agrestium indolem aggrediamur.
sui , alterum neglicti, Oci Aspis, stitiam pro hoc capite
90쪽
Reserunt sylvestres plantae ornamentum quoddam, omni prorsus vacans ornamen to, earumq; indoles nescio quid rudis, hirsuti, horridi, rustici, ac veluti degene1 is naiaturae praseserat, ob auia, & gelida loca, in quibus stabulantur. Facies exilis & macilenta, sed vegeta in tuenti se offert. Caulem attollit lignosum, nodosum, angulosum, liris striatum, rigidum, cute scabra, hispidaq; obsitum: numerosa foliorum sobole sed soli shreuibus, multifidis, angulosis, duris,sursum erectis, in summa ora crenatis, vel denti- cellis incisis, vel laciniatis, compluribus neruis di venis per longitudinem extenus, carinatisque, pallido virore languentibus, spinis, villis, vel setacea lanugine hirtis. Flore pusilo,dilutioris,obsoletioris vel remigio tis coloris.Propere germinat,&fructincat, plus fructus praemonstrat, minus maturat Fructus acri ,& acerbi saporis ingustabiles, pulpae inopes, sed lignos nuclei locupletes. Odore non ingrato, sed nescio quid virosi, vel vehementis redolente. Radice alta exilioribus cirris,& pusillis capillamentis barbata, lignosa,vsibus medicis receptissima,& tandem sylvestris plantae forma, facultatibus, di lineamentis nulla sui parte a montana differt, vi qui unam viderit, utramq; nouerat, nisi quod summa montium iuga, exusta,perpetuo niuibus obsta & uentis perflata sunt, obici contorto, retorrido, scabroq; sunt aspectui unde si his addes, uel illis demas, cuncta prorsus similia erunt. . . .
Sed de formae delineatione rationes asseramus. Quod agrestium genera suas mitidus robustiora, & J tiora assu rgant, causam perbelle reddit Aphrodiseus in suis l'rome a tis: dicens tellurem esse agrestiu matrζ,urbanorum vero nouercam: Quoniam solertia