장음표시 사용
121쪽
8 Liber primus, quod Saxerit Arisuriem lac non diffinire nisi orationem perfectam: quia non videbantur ei partes dici posse nisi totius perfecti. Hoc aute falsum est , nam lapides sunt partes parietis,
antequam domus sit constructa. Deniq; obserua aliquando insimplici voce rationem orationis inueniri, quatenus illa vox ex antecedentibus vel ex vsh exprimit orationem montalem etiam perfectam, ut si interroganti , faciam, respondeam, cogito, vel udeo, subintelligitur enim, Ego. Et Cum dicimus, plist, orationem
perfect am mentale exprimimus subintelligentes Deum, vel naturam, Ut aiunt Grammat. Mi i tamen licentiose nimis contendunt hanc doctrinam asserentes haec adverbia, Semper, Vbique , Orationes esse: quia tantum valent in virtute, ac si diceres, In omni temporean omniticoSed hac ratione etiam omnia verba adiectiva essent or
tiones: quia virtualiter idem est, cum ac si diceres,υ
122쪽
CAP. II. De multiplici diuisione orationis.
ΡRima diuisio orationis est inperfe- Μultiple ectam, dc in imperfectam. Perseetao- divisio ora- ratio est, quaeperfectu ensem in animo auditoris generat. V.g.Homod sulat,ntre curre. Imperfecta vero illa est, quae imperfectum siensem in animo auditoris generat.V.E.Homo distulans.Manet enim suspensus animus audientis expectans aliquid aliud dicendum. Et in uniuersum omnes termini, quos moderni Vocat CompleXos, Orationes sunt imperfectae, Ut, omnis homo , equs rufus Omnes autem orationes Imperativi& Optatiui inter perfectaS Connum C- ramuS , quoniam per eas perfectum sensum auditor Concipit, ita ut nihil
aliud expectet, ut percipiat loquentis sensum vel affectum. At vero simplex oratio subiunctivi modi non est perfecta,uer bi gratia si Petrus dissutaret &cum dissutarem. Si autem dixeris. Si Petrus dissutaret, ceretur doctin,ivn tota
illa oratio perfectissima est. F 3 Secun-
123쪽
Secunda diuisio est orationis perfectae in Naikiationem, seu propositionem,& in orationem perfectam, quae non est propositio,qualis est: Perre irre. Propositio,vel eniiciatio,s oratio, verum, melolpumsignificansHMnc appellat,se
stoteles orationem enuntiativam: aliaS VC-ro orationes quantumlibet perfectas, in quibus non est veritas vel falsitas, ad Dialecticum pertinere negat : sed Rhetoricae vel Poeticae considerationi relinquondas esse censet. Moderni Dialectici dissinitioni propositionis adiiciunt particulam, Micani ili.Sed ea particula superflua nob)s videtur. In primis , quia nulla simplex oratio si gnificat verum vel falsum, quin sit indicatiui modi. Deinde quia si propositio dissi nitur ut commune genus r
spectu simplicis propositionis,quae dicitur Cathegorica , & respectu propO- positionis hypotheticae, non recte diffinitur cum additione illius particulς, indicando. Quoniam haec propositioili Perem dissutaret, esset doctin, lignificat verum vel falsum, dc non indicando. Vz
124쪽
Trin. II. Cap. II. de Oratione. 87Vt igitur diuisio, quae facienda est Propolitionis in Cathegoricam dc theticam bona, sedludenda est illa particula, a dissinitione propositionis. Ex dictis sequitur falsum esse, quod quidam ex nostris doctissi
mus dixit, quod quemadmodum o-rines casis eiusdem nominis censentur idem nomen, quia non disserunt nisi in modo signincandi Grammati-Cali: ita omnes casus eiusdem verbi significant idem, & non differunt nisi secundum considerationem Grammaticalem Ex quo rursus,quod peius est,intulit, has orationes, Perem dismiat, Petre risura, Petrus dissutares, idem
significare:quia partes ide significant,& nihilominus selam prima esse pro-Posi tione, propter modu significandi
indicatiui modi. Nos autem dicimus, quod quanuis casus nominis & verbino differant quantum ad Cathegorematicam significatione, tame modus ille significandi eande rem non selum pertinet adGrammaticam considerarion e , propter cogruitatem sermonis
125쪽
88 .Liber primm lsed etiam ad Dialecticam, quatenus lex illo disserenti modo consurgit in lcopositione orationis veritas aut DL sitas Neq; enim valet illa consequen- ltia, Partes orationis singulae idem significant, ergo tota ipsa oratio idem lignificat. Nam partes harum orationum , Dum es homo, Equin ea hominis, idem significant:-tamen ipsae Or tiones non idem significant, cum altera sit vera, & altera falsa. Ratio huius est,quia 'eritas,vel falsitas,quae est in compositione, non selum Consur.
git ex simplici significatione partiu m,
sed etiam ex Compositione. Hoc documentu manifestius erit in sequentibus. Falsum igitur est modum significandi verum, vel falsium ad Grammaticalem considerationem pertinere et cum nihil sit magis proprium Dialectico,ut Aripoteles insinuat, quam in oratione talem modum significandi
Denique Circa modum significandi vere vel false, siue veru, vel falsum
aduertat nouitius Dialecticus , non quomo-
126쪽
τυαII. Cap. II. de Oratione. 89 quomodolibet oratio significet verum vel falsum , statim propositionis rationem in ea inueniri. Nam haec oratio et Uerum velfalsum, significat ve-xu m vel falsum,& tamen non est propositio. Dicendum igitur est, signific Careverum vel falsum, prout in diffinitione prUositionis ponitur intelligendum esse non in actu signato, sed in actu exercito. Id quod Arsoteles insinuauit dicens. Erit oratio in qua verum ηυAfalsum est. At vero in illa oratione,
verum velfallium, non inuenitur, Verum vel falsum, sicut in hac dictione, Homo, quanuis significet hominem: ἀο inuenitur humana natura. Et hoc est quod diximus, orationem debere significare verum vel falsum in actu exercito, Visit propositio. Nec suffi-Cere,esse signum veri vel falsi,quod in alio est. Et quanuis verum vel falsum sit formaliter in compositione mentis , tamen quia compositio vocalis
exprimit mentalem orationem, consideratur quasi una propositio cuilla,
127쪽
o Liber primin,& dicitur vera vel falsa ab eo, quod res est, vel non est.
CAP. III. De multiplici diu onepropo
sitions. P Rima divi sio enuciationis seu pro. positionis ab Aristot. facta lib. l.Peri-her. quam D. Nom. explicat lectione8.est huius odi. Estotem, In aut, Una prima enunciatiua oratio astrematio, demdenegario. Caetera vero omnes coniunctione
sunt unae. Haec Aristoteles. Quibus. VerbiS , Ut ait D. Nomis, sub breuit quio duas diuisiones enunciationis complectitur. Quarum una haec est: Hdam enuntiatio in uno plex, qua- ἀ- est coniuritioneum. Altera vero subdiuisio simplicis enunciationis est, infirmationem & negationem AEt hanc diuisionem visus est Arisoreis priore loco collocasse sed reuera prior diuisio est in enuntiationem piae & compsitam. Et simplicem diuisit in sermatio- .nem dc negationem. Qirare Moderni merito
128쪽
merito prius diuidunt propositione, io cathegoricam & fpotheticam,id est, iniim rere compositam. Cathegorica esti illa,quae habetJubiectum se praedicatum scopulam tanquam partes principalessui.Vt, homo es albus,homo dissutat. Subiectum quidem dicitur illud,q- reditsuppo. itum verbo se de quo aliquid affirmatur, negatur. Pr dicatum vero est illud, quod de subiecto Uirmatur vel negatur. Copula vero aliquando est distin ista a
subiecto& praedicato, ut In haCoratione,Homo est animat: aliquando vero
eadem copula est simul praedicatum, ut Homo dissutat. Verbum enim adlectivum significat unitive, 6c simplici conceptu praedicati locum tenere potest&seipsiimunire subiecto. Tales igitur propositiones appellantur cathegoricae,id est, praedicatoriae; quia in illis unum praedicatur de alio. Reliquae Vero vocantur hypotheticae Mab Aristoreis dicuntur coniunctione
Est itaq; hypothetica non simplexa Ermatio vel negatio, sed constituta
129쪽
si Liber primus, Oratio ex duabus saltem cathegoricis aut ex duabus orationibus,in quaru coniunetione resultet verum stet fata sum, quan uis illae non sint verae vel falsis. Sit exemplum utriusque. Tota haec oratio : Petrus dissutat, semiam cumi, est una oratio Coniunctione, in
qua est verum vel falsum non selum in singulis cathegoricis sed etiam in tota hypothetica quae denotat simul
Petrum dissutare,& Paulum currere. Est alterum exemplum. in hac oratione, si Petrus volaret, haberet alas Ion inuenitur verum aut falsum in singulis orationibus coniunctis, sed in tota hypotbetica, in qua ratione coniunctionis resultat unum verum vel falsum.
Dissinitio itaque propositionis hypotheticae non est praecise componi ex duabus cathegoricis,sed vel ex Cathegoricis, vel ex aliis orationibus, quae coniunctione adunatis continent verum vel falsum, ut in exemplo posito resultat unum verum,imo & necessarium intrinvolaret,iaberet alas.
Occasione huius diuisionis quaestio
130쪽
Tract. II. p. III.de Oratione. 93nio valde metaphysica quanuis non aliena a Dialectico solet disputari. An propositio sit proprie genus,Vt diuiditarin cathegoricam & hypotheticam. Ratio dubitandi esst, quia genus cum diuiditur in species debet simpliciter conuenire singulis speci
bus, sicut anisnul simpliciter conuenit homini&convuemit equo. At vero Hypothetica non est simpliciter propositio,cum non sit simpliciter una pro
positio, sed secundum quid, scilicet
Coniunctione una. Hanc quςstionem disputatD.Tsom. ubi supra,& tandem concludit tres modos enuntiationis posse considerari: nam quaedam est simpliciter una, in quantum 'num signincat. Et quaedam est simpliciter plures,in quantu in plura significati &secundum quid una, in quantum est colunctione una. Qisdam aliae fiant. quae neque simpliciter significant v-num,nequ e coniunistione aliqua uniuntur. facemplum primi,Homo est an mal. Exemplum secundi, Petrus currit,