R.P.Fr. Dominici Bannes Mondragonensis, ... Institutiones minoris dialecticae, quas Summulas vocant

211쪽

terminato, ita ut haec sit vera, fuit omnis homo. Nam antequam Hevacreata fuistet, erat omnis homo. V rum tamen quidam aliter concipiunt& videtur illis praedicatum distribui

pro omni homine praeterito. Similiter in hac propositione; omnAthom quit Isreca Noe, aliqui concipiunt, quod in aliquo tempore determinato veri fi- Cabatur in tempore praeterito, quod omnis homo erat in arca Noe, reli-- quis hominibus suflocatis. Alii vero

concipiunt omnem homine siue praesentem siue praeteritum aliquando fuisse in arca Noe. Et hςc est communis sententia modernorum: In huius modi ergo controuersia melius est distinguere conuenire, quam con tentionibus deseruire. Vnum tamen certissimum esse debet verbum prςteriti temporiS,& verabum futuri temporis ampliare ante se lterminos connotativos quantum ad

formale significatum, ut si dicas, album fuit nigrum, non est sensus, quod aliquo tempore fuerit album nigrum, hoc

212쪽

T MI.I. Cap. VI. de Suppositione. 17shoc enim impossibile est : sed sensus est, quod album, quod est vel fuit album,fuit nigrum,no pro eodem tempore determinato sed pro eodem vel pro alio. Similiter dicedum est de ista, auiam erit nigrum, & de ista, iustus erit peccator. Volunt aute Dialectici,quod Ctiam quantum ad supposita termini positi ante verbum praeteriti tempo-

omnis homo erit-terminus, homo,

accipiatur dc distribuatur non selum pro futuris, sed etiam pro praesenti-Dus : ita ut illa propositio sit falsa, nisi homines etiam praesentes sint futuri,& futuri albi. Et hic est communis modus loquendi modernorum Dialecticorum.Siquis autem aliter senserit, melius erit in disputatione distinguere, quam proterve contendere.

Iam vero de Ampliatione quatuor adverbiorum, scilicet, Possibititer, possibiliter,necessario, continenter, mΟ-dales propositiones constatuentium, suo loco dicendum erit . & similiter de ampliatione verborum, incipit &de is,

213쪽

176 Liber secundus, desinit, & de eorum Appellatione inliι. .decernemus quid sit sentiedum. Denique de verbis significantibus actum animi interiorem ita manifestum est , Ampliare usque ad impossibilia, ut non opus sit prolixas regulas

stra votire segni cohircoceruum, Certuest ea verba ampliare accusativos, qUOS regunt etiam usque ad impositibilia,vi Jelicol ad id, quod est, vel fait, Quid fit ali

natio.

vel erit, vel potest esse,vel imaginatio est. De Alienatione tadem unum verbum dicendum est. Est enim Alienatio in ramo termini a propria ad impropriam acceptionem. Vnde quot modis Contingit terminum improprie accipi , tot etiam modis alienatur. Haec autem alienatio potest prouenire vel ex praedicato, vel ex adi uncto, V. g. homo ens alienatur subiectum a praedicato , vel si dicas; homo mortuus sepelitur. Aliquando etiam ratione totius orationis & usu loquendi, ut si

dicas, Petrus es quidam B, alienatur

nomen

214쪽

T I. I. Cap. V Lia Ampliatione. I77 nomen leo, Vtaccipiatur pro homine forti,vel crudeli. HatC omnia ex Communi modo loquendi consideranda

sunt.

Sunt etiam quaedam aliae proprietates , quae ad restrictionem reduci possunt, qualis est diminutio & remotio. Nam diminatio sistractio=gnificati ratione termisiadiuncti, ut si dicas: t ethiops in albus secundum dentes. Neque tamen intelligas significatione termini, minui: semper enim significat habentem albedinem: sed tamen ratione adiuncti non applicat suum formale simpliciter ad subiectu, sed duntaxat ad illam partem expres sam per adluctam particulam secundum quid. Si autem dicas;Simiaeti homo siecudumquid, iam est alienatio quia distrahitur terminus a propria ad impropriam acceptionem.Remotio autem sistramo termini ab omnisupposi-.tione. Vt si dicas: homo irrationalis curris, essicis ratione adiuncti, ut homo cum illo adiuncto pro nulla re possit supponer neque proprie,ncque im-

. M proprie.

215쪽

1 3 Liber secundus,

proprie. Cum autem dacis, homomo rum sepelitur, non remouetur homo omnino a suppositione : sed improprie supponit pro cadauere, tuc enim mortuus, accipitur nominaliter pro' eo,quod in praesenti vita caret, quam antea habuerat Si autem participialiter acciperetur, falsa est propositio Nam ille homo,qui est mortuuS, non sepelit, quia non manet suppositu: sed persena quae mortua fuit. Hoc autem exceptionem habet inChristoDomino,eo quod manet suppositum& persena,quae fuerat vere homo. Et idcir- co haec propositio vera erat & Catholica quando eius corpus sepeliebatur, homo mortuus sepelitin. Si tamen mo i IuuSparticipialiter accipias ut sit sen-lsiis, hic homo mortuus fuit, esse situr, ' verilli ita a est. Probatur. uia haec peri sona, siue hic filius Dei est vel fuit homo, qui mortuus est,&nuC sepelitur.

E tenim fili uSDei vere& proprie sepeliebatur propter unione personalem ad corpus, sicut filius Dei γ ere & proprie descendit ad inferos,ppter unionem

216쪽

si mortuus participialiter accipia ampliat ad id,*est vel fuit, sicut si diceres, 'frui, sequitur veram fuisse illam propositionem,hic homo mortus

demonstrata psena filii sepelitur.

Fareor tame, quod ex Comuni usu loquedi mortuus nominaliter accipitur,

nisi quando adiungitur cum verbosvebint,vel erit,ut si dicas, homo est momciri quis in corbes mortuus

reo nobisssit: Petrus erit mortuus. In qui-Dus propositionibus Christus & Petrus pr Priesupponunt. Sed fortasse quaeris, utrum in hac propositione,homo nutritur,subie stum supponat proprie vel improprie. Videtur enim esse impropriam suppositionem,quia prςdicatum alienat subiectum, cum sit verbu praesentis temporis importans priuationem vita ,ergo non potest prςdicatum conuenire subiecto proprie simponenti. Respondetur esse quaedam verba praesentis teporis, quae ampliant sub

tectumad id , quod est vel immediate

M a ante

217쪽

' rio Liber secundin, ante hac fuit, sicut verbum, desint

. , Tunc enim vere homo desinit, quando non est, sed immediate ante hoc instans fuit. Et tale verbum est,mm- quare haec propositio vera fuit in sensu proprio in illo instanti mortis Chiras i,Christin moritur. Suffcit enim quod immediate ante hoc instas fuerit Christus. Reliquum erat ad complemetum huius materiae de Ampliatione RG strictione regulas documenta sta, tuereargumetandi ab amplo ad non amplum,& a restricto ad non restria istum. Sedhaec omnia iis 3.dicemus.

De a pellatione.

Desηiti' π T Ltima proprietas ex his,quae posa ossatiρη- v accidere termino posito in propositione, consideranda, est Appellatio. Cuius dissinitio est: Appellatio es applicatio Discati formatu unius termini ad Agnificatum formale alterius. Quae duplax est. Quaedam est real .,6c quaedam

218쪽

Travi. L Cap WILde Appentione. Igiquaedam rationis. Realis eis applicatio accidentis reas ad formis alterius term nt,ut in hac proposit. one, Petrusin magnus logicus, in qua terminus ille, magnus , sic accipit ur, Ut magnitudo non

ad personam Petri in quantitate, sed ad logicam,quae in illo est, denotetur applicari, Appellatio vero rationis,ea applicatio accidentis rationis,ut in hac, homo eisdecies. Haec sunt a Petretassam dicta & ab omni b. Dialecticis Modernis admis .sa. Pro quarum diffinitionum intellige ia necesse est, recolere diu i ii onem in lib. i. factam de termino in absolutum&Connotativum. Nam in dissinitione appellationis in communi videtur insinuari non cotingere appellationem ni si in ter duo, t etan i no , cΟ-

notativos. Nam si a peli itio ciὲ applicatio sign i ficati formalis unius termi ni ad significatum se male alterius, necesse est, utrumque terminum habere significatum formale & m.riCriale. Id quod in exemplo posito de appellatione reali, ut Petrus in magnus

M 3 logicus,

219쪽

181 Liber secundus, logicuri mani sestum est. Nam iam, -- νεμ, quam Nisu terninus Connotativus est . Alter enim mabnitudinem, salter logica formaliter significat per

modum alteri adiacentis,quq est dissinitio termini connotatiui. At vero in appellatione rationis non est facile distinguere , quomodo inueniatur applicatio significati formalis unius ter- lmini ad significatii formale alterius: ut in hac, homo est isteries, praedicatum

quidem terminus conotativus est significans de formali accides rationis, quae dicitur secunda intentio. At vero subiectum, homo, terminus absolutus est. Quomodo ergo verificabitur,

ad formale significatum illius praedicatu illudfecire, applicet suu formale significatum, est accidens rationis, quod dicitur secuda intentio speciei Nullo enim modo homo habet ser- male significatum,cui possit applicari formale speciei. Homo enim hominem realem dicitur significare. Dicitur enim significare naturam huma- lnam seu humanitate in supposito.Sed lhomini

220쪽

Tra I. I. v. VIIde 'pesiarione. homini reali conuenire non potcst: quia non inuenitur homo realis, quin sit singularis, ac proinde non eris spe- Cies: rursis natura humana suo humanitas non est species: non enim illa

est quae prςdicae de indiuiduis.Nulluigitur significatum formale habet ille

te mus,homo, Cui applicetur lignifi-

Catum formale speciei. Si autem dixeris , significatum formale illius temmini , homo , esse quidem hominem realem, sed non prout est in se, sed

prout est in Conceptu mentiS,Contra quia iste te mus, homo, non significat hominem esse in ConcCptu mcntis, alias estet terminus secundae intentionis. Habeo igitur in telum non esse bonam illam distinitionem appellationis in comuni datam, sit quidem non conuenit appellationi rationis, quae Vera appellatio es h. Pro intelligentia huius dissicultatis Explicatio memor esto corum , quae de suppissitione simplici & naturali alio iis. Nunc autem notandum cst in his tribus propositionibus. Homo ess animala et 4 ratio-