R.P.Fr. Dominici Bannes Mondragonensis, ... Institutiones minoris dialecticae, quas Summulas vocant

221쪽

is Liber secundin

rationale, homo currit, homo in s cies.sbbiectum illud eundem concepriam habere in mente dc idem significare: sed acceptio dc suppositio diuersa est. Nam in hac propositione,homo in an mairationale, supponit naturaliter non solum pro homine, secundum quod immediate significatur per idem terminum & conceptum communem,

sed etiam pro singuli, indiuiduis pos sibilibus:& idcirco suppositio naturalis est etiam personalis. At vero in hac , homo currit, subiectum illud supponit acciden taliter, propterea quociactso currendi contingentem conUC-nientiam habet cum re significata per subiectum. & ill ad predicatum quando conuenit homini, idcirco conuCnit . quia immediate aectio Marredi accidit Petro , quia Petrus currir,hΟ-mo dic: tur Currete, vel quia Paulus Currit. Caeterum non quia Petrus es an ina it rationale vel risibilis, idcirco homo eth animal rationale est risibilis : sed potius vice versa, quia illa praedicata li . bent per se naturalem,&in-

222쪽

aEZLCapWILGAR Latione. I8sic intrinsecam conuenientiam Cum homine: idcirco dicuntur de singularibus, quae continentur sub ratione hominis iam vero in illa tertia propositione, homo insteries, neque subiectum supponit naturaliter, neque accidentali tor, quia non supponit persenaliter, suppositio enim per natis est quae diuiditur in naturalem & acciti en talem. Sed supponit simpliciter,

propterea quod accipitur ab intellectu , ut supponat pro sito immediato significato, taliter excludat a praedicatione pr dicati significata medi

ea , qualia iunt supponta singularia illius termini, Nunc igitur cum in dissinitione appellationis in communi dici tur,mapplicatiosignis si formatis unim termini adsigni catum forma balterius est de formali alterius termini eo modo quo formale sign ificatum habuerit. Si enim fuerit terminus absolutus, significatum formale eius erit illud quod immediate& per se primo significat. Deinde debet intelligi de significato for-

M 1 mali

223쪽

Liber in , mali praecise , scilicet, excludendo εgnificatum materiale eo modo, quo materiale habuerit. Atqui per hanc doctrinam explicatur nostra dissicul- . taS.Nam homo cum sit te inus abs lutus, non aliud habet significatu formale praeter illud , quod immediatere per se primo significat mediante

Conceptu communi, quem eXprimit

dum significat homine verum & realem. Q uando igitur tale fuerit praedi- Catum, ut virtute suae significationis postulet rem significatam immediate per subiectum, ut quatenus illo proprio conceptu concipitur,subiiciatur praedicatouetunc praedicatum applicatiuum significatum formale, quod est aCCidem rationis ad formale significatum subiecti. Itaque quanuis semper in propositione accipiatur mediante coceptu hominis tanquam ci Conditione, sine qua non supponita neque accipitur; tamen quando praedicatum est talis significationis, ut illam conditionε in formalitatem quodammodo conuertat,eo quod secundum

224쪽

Trin.I. cap. VII.de pessitione. 187 dum illam praecise conuenire denotatur ipsi subiecto ι tunc est vera appellatio rationis: quia est applicatio u-gnificati formalis rationis ad immediate significatum, pro ut formaliter est in ratione secundum conceptum adaequatum rei significatae. Hinc sequitur has propositiones esse falsas, Petrin est 'ecies, homo es genu , homo est iusserentia,*aia illa praedicata non pocsunt conuenire talibus subiectis, cum illa reduplicatione, quatenus propriis&adaequatis c6ceptibus concipiunt. Hactenus de Appellatione rationiS. Iam vero de Appestatione reali cognΟ- Dua regulalcenda & dignoscenda duae regulae de appella..constituuntur. Prior est. Quando ad- reali.

iectivum ponitur a parte praedicati ,&substantivum a parte sebiecti,non est appellatio, sed sola applicatio adiecti-ui ad suppositum substantivi, v. g. in hac propositione: Petrus Micus es ma-

, non denotatur magnitudo conuenire Petro ratione logicae, si autem logicus cocipiatur in hac propositio- . ne ut pars praedicati, etia si antecedat

225쪽

188 Liber'- , Copulam, erit vera appellatio, ut fi proferas,Petrus,& quadam suspensione spiritus facta prosequaris, 'gicus est magnus,perinde est, ac si diceres μυ

Secunda regula. Quando adiectivum & substantivum sunt a parte eiusdem extremi, tunC adiectivum appellat supra formale si1bstativi. Ex hac regula intelliges, quod in symbolossicitur, stim a seis. Nam subiectum illius propositionis non rno,neque totum illud,hontio factim sed filius Dei unigenitus, de quo praeces serat, siqui opter nos homines 3 propter nostram salutem descendis de coelis imearnarus in de Spiritu sancto ex Maria virgine,cthom actus eisIbi manifestum est illud complexum, homo factus, esse praedicatum,& participium factus,applicare situm significatu formale non simpliciter ad ruppositum substanti-ui,quod est filius Dei, sed ratione humanitatis.Et miror quendam mode num in sitis institutionibus Dialecticis pro comperto habuisse, hanc propositio ἀ

226쪽

MELCap.VILde Appelgatione. I89 positionem esse seliam, Christus esia mori Ius: quia substantivum ponitur ante adiectivum: Cum tamen in symbolo ponatur substantivum ante adiectivum a parte praedicati :& nihilominus illa propositio sit Catholica, quam ille dicit ex vi verborum negari debere. Operaeprecium erit hic aduertere obiter circa terminum,homo,

quod quamuis ex modo suae significationis sit terminus ab lutus, tamevi dicitur de filio Dei,talem habet aCCeptionem , quantum ad propriet tes Dialecticas, ac si esset terminus Connotativus. Uniuoce quidem dicitur de nobis & de filio Dei; sed quia supposito filii Dei ex tepore secundufidem Catholicam unita est humana

natura,porinis autem Creatis humanae naturae, usque adeo intrinseca es:

humanitas, ut illa destructa,destruantur persenae dc pers nis destructis, etiam in illis humana natura destruatur : idcirco quando homo dicitur de nobis, omnino se habet ut terminus labsolutus quantum ad Dialecticas

proprie.

227쪽

I'O. Liber secundiu:

proprietates quae accidunt termitur posito in propositione. At vero respectu filii Dei,quantum ad istas proprimitates appellationis εc ampliationis, perinde te habet , ac si terminus essee Connotativus. Itaque disserentia non est in modo significandi ipsius nomianis,sed quantum ad proprietates,quae ex tali acceptione consurgunt. Hinc sequitur hanc propositionem esse umram, ostenso Christo, his homo creavitet Melos, quia subiectum ampliatur quantum ad formalitatem importatam per terminum, homo, perindeatque in ista, , Dequm Gudus cucuirritu lociter ante annos tres et Non enim erat

claudus quando currebat. Sed sensiis est, equus , quis vel fuit cisiam, cum rebat olim Drater. Similiter haec propositio est selsis,isti homo est actus, ubi,

isse homo, tenet loeum subiecti, & r tio est, quia praedicatum adiectivum applicat suum signi ficatum formale ad suppositum substantivi,& non ratione humanitatis. Sed hae regulae ex Communi modo concipiendi Corrigendae

228쪽

vact. q. PII de Appellatione. Ist undae sunt. Nam profecto si dicas,:ocassumes intra , demonstrato lacte, appellatioes e, quia denotatur intensio significata formaliter per praedicatum conuenire subiecto ratione albedinis, quod est significatum fora male subiecti,& con firmatur esse v ram illic appellationem. Quia haec est mala consequentia, hoc album sisten Ium,demonstrato lacte, bc, hoc dulceolhoc album, ergo hoc dulce est tmensum , Mnon alia ratione nisi quia variatur appellatio. Praeterea de appellatione rationis solent aliae duae regulae constitui. Prior est. Quando praedicatum est secundae intentionis , est appellatio supra primarium significatum stibieiecti, prout concipitur proprio conceptu, ut dictum est. Q ia sunt haec praedicata, uniuersia senm, 'ecies,di . nitur,diadisinatic similia. Sed tamen limitant hanc regulam, dummodo illa intecto significara per pridicatu sit de intentionib. quae respiciunt res. Quae limita-

229쪽

isa Liber secundus, limitatio ponitur ad excludedam a pellationem praedicati huius proposi. itionis,homo est inm ad placitum: quia non applicat ad formale significatum subiecti, propterea quod illa intentio signi ,respicit non rem, sed terminum: ac proinde si biectum quan uis materialiter supponat, sed supponit tamen quasi persbnaliter pro omnibus singularibus sibi similibus. Altera regula est terminus significans actum animi interiorem appellat supra proprium conceptum te mini, in quem fertur. V. g haec Verba,

segnifico, cognosco, demoro, volo, signi ficant actum animi interiorem, ac proinde applicat strum significatum fota male ad significatum accusativi, in quem feruntur secundum proprium conceptum ipsius significati V. g. e

gnosio venientem, appeto dulcem rasum, dictu esIe appellationem rationis Sed tamen quanuis verba importantia actum animi interiorem appes et modo prae licio,vt,coHipio hominem, concispis asium: tamen significantia actum animi

230쪽

I . I. Cap MILde Appellitione. I93 animi interiorem pertinentem ad potentiam appetitiuamno videntur appellare supra proprium conceptum rei significatae per accusativum, aut quod idem est, supra rem prout concipitur proprio Conceptu. Nam proseisto qui desiderat honorem, vel appetit cibum aut potum, non haec apri petit quatenus Concipiuntur propriis Conceptibus. Neque sub hac ratione appetitus fertur in illud obiectum. Nam si sub ea ratione formali appeterentur, statim atque desiderantur, haberentur c quia iam sunt in conceptu & cognitione desiderantis. Potius

igitur dicendum est, huiusmodi verba applicare suum formale signi ficatum ad rem,quae est obie ' um sub ratione Conuenientiae ad appetentem vel desiderantem. Sed omnia haec ut iam diximus, ex communi modo. loquendi sapientum pensanda sunt. Deniq; circa nomina vel terminos Deappelυ- numerales specialis difficultas est, An xιρηenum

adiunehi nominibus substantivis adiectivis appellent sirpra supposita N vel