장음표시 사용
241쪽
Tract. L cap. I. de ModosiciendL aos clividitur substantia in corpoream,&incorpoream, &rursus substatia cor-Porea diuiditur in viventem & non viventem, εc deinceps substantia vidiuens in sensitivam & insensitivam.Et nihilominus omnis substantia incorporea est vivens & non comprehenditur in aliquo membro determinato diuidente substantiam Corpoream,insi1bstantiam viventem & non Viventem. Unde videbatur prius diuidenda
substantia in viventem dc non Viventem ,-rursus substantia vivens in Corpoream & incorpoream. Etenim substatia vivens univocum genus est ad viuentem Corpoream &incorpoream. At vero si ita descenderemus diuidetes rursus sabstantiam Corpoream viuetem in sensitivam dc insensitivam, qualis est planta,iam non Vltra poterat procedere diuisio ad substantias corporeas non Viventes e ac
proinde excluderentur a recta linea
praedicamenti substantiae, his iterum
ascederemus ad corpoream substantiam viventem. 6c diuideretur in cRN
242쪽
Liber tertius,poream & iminaterialem.Quia igitur praedicamentalis diuisio in usum hominum hebant,placuit riseoteli primo diuidere substantiam in Corpoream & incorpoream & relicta incoris porea, quaen' bis occulta est, descenis
dit ad corpoream viventem: Cum t men ratio vitae non sit limitata adge
nus corporis siquidem inuenitur perfecta in Ommb.incorporeis substatiis. Haec dicta fuerint non pro tyronibuS, sed Ap ipsis praeceptoribus,ut non tam exaAe velint dissinitiones ic diuis1ones proprietatumDialecticarum examinare: quae saepenumero dantur per accide tales proprietates & ab effectu. Iam vero altera particula, quae locum differentiae obtinet, quae est ali cuius ignoti manifestativa,explicada
est. Non enim quomodolibet aliqua oratio significet vel manifestet tibi aliquid,q uid ignorabas,erit modus sciendi ,sed illa solu, quae per se & ex modo intrinseco significandi manifestativa est alicuius ignoti. V. g. ignoras Episcopum aegrotare, dc aliquis dicit in
243쪽
Truct. L Cap. Lia Modosciendi. 1o7 tibi, Episcopus agrarat, tunc illa oratio non est modus sciendi: neq; enim per se manifestativa est eius, tu ignoras, magis quam si legeres illam scriptam in pariete. Si tamen aliqua via te certiorem reddit de aegritudine Episcopi,hoc profecto no ex se habet, sed ex
autoritate dicentis. Et tunc in mente
modum sciendi exerces,si credis Epuscopum aegrotare Hunc enim discursiam mente exerces. Iste qui dicit, Apin aegrotat; est VeraX, neq; mentiendi occasione habet, ergo Episcum agro- eat. Ecce quomodo illa oratio ex modo suae significationis &compositio. nis non est manifestativa ignoti.
Deinceps praediista definitio magis Μstsi scien explicatur ex ipsa diuisione modisci endi, sunt enim membra diuisionis quasi exempla adaequata ipsius distinitionis modi sciendi. Diuiditur itaq; modus sciendi in diffinitione S diui sonem & argumentationem. Nobis aute libet in primis de diuisione agere; idq; no immerito. Nam diuisio via
est ad dissinitionem sicut & di nitio
244쪽
ad argumentationem. Deinde quia omnem dissinitionem praecedit diuusio siue entis,sive substatiae,aut quan titatis, vel reliquorum alicuius stipremi generis. Quod si via perse stionis
procederemus, primum locum obtinebat argumentatio, secundum dissinitio,tertium diuisio. At quia nunc in Dialeeticis institutionibus ab impe fectis ad perfectiora proceditur, primum locum obtineat Diuisio. Triplex itaque est modus sciendi. Cuius sussicientia hac via ostenditur. Nam ignotum aliquid esse dupliciter Contingit, uno modo incomplexe significatum : & sic dupliciter potest
ignorari,uno modo, Quid sit:alio modo; quotuplex sit. Et tunc tale ignotum di finitione & diuisione manis statur. V. g. ignoras quid sit triangulus& dicitur tibi. Figura habens tres angulos aequales duobus rectis. Haec est dissinitio. Ignoras rursus quid sit angulus rectus, dicitur tibi, angulus resilitans ex duabus lineis, quarum altera perpediculariter super alterami cadit.
245쪽
LI. L Cap. I. de Modo sciendi. ro' cadit. Etiam haec est diffinitio. Sed rursus ignoras quotuplex sit, & tunc diuiditur triagulus insitas species,vel differentias, & illa est diuisio. Deinceps ignoras vel dubitas aliquam e-
nunciationem verane sit aut falsa, ictunc argumentatione, ignorantia vel
dubiu excluditur. v. g. Dubitat quis, an vita studiosa sit delectabilior, qua vitiosa.Tunc tali argum etatione manifestatur, illi, vitam studiosam delectabiliorem esse. Nam quod est coh- uenientius naturae hominis, est ei d te stabilius: sed vita studiosa est homini sonuenientior, ergo delectabilior. Ecce sufficientiam diuisionis,quia noest alius modus ignorandi ex parte ignoti. Veniamus iam rursus ad diffinitiones earudem specierum modi sciendi. Adhuc enim ignoras,quid si diuisio, quid diffinitio, quid argumentatio. Quae omnia singulis diffinitionibus manifestanda sunt.
246쪽
tes aut terminum per βων Agnificatio . . nodistribuens. V Moupri diuisio insinuatur. Alteraii gltera misiti ci Lgni cationis nomi ., i m secunda diuisio paru a uinihil pertinet ad Dia- :lechicum. Est enim Grammatici Con siderare varias simi ationes nomianum aequilaocQtum,sitae. Casu,sive a consi lio. Vt fidi ,mminu vium a spiri , I canis , sim es marinu , lius litrasiasnullius Ni diuisionem facis edduntaxat diuersae significationes uniusn' nis explicaturiId quod prodesse seletDialectico volenti difinire cane. Prius enim debet aequi uocam'pce distinguere & deinde diffinire rem significatam, de qua disserere parat. Et hoc satis sit pro diuision o quid nominis.Circa d Enitionem diuisionis rei quς est oratio rem per suas p irtes distribuens; aduerte,discipule, quod aliquado vocamus diuisionemi totam
247쪽
de Diuisione. 2Irtotam oratidissim compositam ex di
Aliqua d6 vero duntaxat orati em 'quisl leontinet distinctim vel copulatim pa tesdiuidentes,dicimus esse diuisiougili Jg. Hationale vel irrationale. Seua- ωμoniae'aliud irrationale. Et hic in iusprior 6c formitor modus loqilydi Natii diuisio non Est enunciatis sicus ti de dissinitio quanuis tam divisis tiam, dissinitio enunciationem possit'hηfistituere. Nota secundo q468'ma diuisio in partes semper Est Middi is totius, necesse est , ut sicisit; Ufgpliciter dicitur totum, ita etiahi 3c ,'nilsio multi
plex sit. Aliud enim ' Ies tib . seum
quod componitur ex pactibu Esen-jtialibus, de quarum nentia' seri iri. stum pridicatur.Sicut hombicis fili irex Corpore & anima rationali in quo diuidimus anima a corpore & corpus ab anima, non quia realiter separa te O di sint, l
248쪽
211 Liber tertim, sint, sed intellectu distinguimus r lem unam partem ab altera, Vere ne gantes unam de altera prςdicari.Nam anima non est corpus, neque corpus est anima. Aliud cit totum mathemat cum quale est continuum lcquantitas discreta. Aliud dicitur totum integris p ficu velari ciale.. Vt diuiditur in caput, in pectus, & brachia,& rei qua membra. in suas partes.
Verum est tame quod ista diuisio integralis annexa est diuisioni quantitatis , quae per se primo diuiditur in
Aliud est totum essentisse metaph cum dc hoc est duplex. Aliud esseniisseintentisse allades sientiale amase. Essentiale quidem potentiale est,quod diuiditur in ea, quae non actualiter sed in potentia Contineri Tale estgenus quod diuiditur indifferentias vest species, quas continet no actualiter in sua essentia sed inpotentia: sicut animaldiuiditur per rationale & irrationale, & in hominem equum,& caeteras species.Deinde diuisio
249쪽
uisio metaphysica & essentialis est, quado diuidimus partes speciei, quae
actualiter continentur in specie & in diffinitione eius, v. g. sicut in essentia hominis consideramus diuidimus genus&disserentiam quae actualiter
includuntur in homine V g. consideramus hominem esse animal &esse rational in quo non distinguuntur huiusmodi partes nisi ratione. tamen distinctio fundamentum habet in re. In huiusmodi itaque diuisioni
hus metaphysicis partes singulae non distinguuntur realiter a toto: sed de illo praedicetintur, ut, homo eis anima homo in rationalis , vel etiam totum praedicatur de partibus,ut homo es animal, equus in animat Sed inter partes totius potentialis distinctio realis est, ut inter rationale & irrationale, inter hominem & equum. At vero inter partes totius actualis non est realis di stinctio , sed rationis tantum, Ut inter rationale & animal. Et quanuis disterentia dicatur esse extra essentiam generis a Metaphysicis : non tamen sunt O 3 extra
250쪽
qu ent dc exhauriant confusionem diuisi. Tertia conditio. Membra dimidentia debent esse inter se opposita, vel realiter, vel suis rationibus formalibus. Istae conditiones inueniuntur in hac diuisione. Animalium aliud ration le , aliud irrationale. Nam animal superius quid est ad rationale & ad irrationale. Nam ad plura se extendit quam singula membra diuisionis. Item secunda conditio illic inuenitur : nam rationale vel irrationale simul adaequat diuisum & confusionem eius CXhaurit; omne cnim animal est rationale vel irrationale dc rursus omne rationale vel irrationale est animal. Tertia denique conditio in illa diuisione manifesta est , nam membra diuidentia inter se realiter sunt opposita: nullum enim rationale est irra tionale , nec vice versa. DiXimus autem satis esse, si formaliter opponantur. Nam in hac diuisione: Bonorum aliud honestum,aliud Mile, aliud delecta-biis, non necesse est, ut membra realiter