장음표시 사용
401쪽
stiae duarum contrariaru, & sub illis continentur dc militant, Verbi gratia,
sub istis, omnis homo cu it, nutu homocqntinentur istae, homo Carrit, homo non currit: quae simul vera inueniri possunt.
Ex hac dolarina colligit Aristote
aes afrmationem dc negationem opponi contradictorie , quando alteravniuessaliter altera non uniuersaliter significat. ponit exemplum in istis,omnu somo est albus, non omnis homo eu
quidam homo est albus. Contrariae veroenunciationes sunt , cum uniuersaliter vir ue affirmatio & negatio si-gέificat ae eodem. Ex quo infert, ini-pos bile esse, contrarias simul esse veras: sed contingit co tradictorias ipsarum v niuersalium aliquando esse veras, verbi gratia. Romo est albus, homo Mones albus, quae inter se sunt sub conatrariae, utraque tamen earum est coni tradictoria alteri ex c5trariis:& utraq; alteri subalternata, quasi sub illa qua re postea plura dicemus. Deni
402쪽
31o Liber quartus, Denique ut Aristotelis documentis satisfaciamus, adiecit ille verbis subobscuris contradictorias ita se habere, ut necessario altera sit vera,& altera falsa. At vero propositiones, quae sunt uniuersalis sit biecti non uniuer- . saliter, hoc est, in quibus manet subiectima terminus Communis non distributus, non necesse est, ut semper altera sit falsa & altera vera: nam Vtraque poterit esse vera. Reliqua vero quae Philosophus in illo capite dicit, ex iis, quae statim explicaturi simus, manifestiora fient.
T sinceps, ut nouitios Dialecticos
AE erudiamus , operaepretium erit oppositionis inter enunciationes documenta , more modernorum, a pCrtius proponere ac distinguere. Atque in primis dissinitio oppositionis in c5muni, quae est inter duas enunciationes a modernis una, licet analogi-ce,assignatur. Aiunt enim; oppositio in a malis se negatio eiusdem de eodem veritate,
403쪽
ritase of tue,velsia veritate, falptas ormaliter repugnantes. Haec diffinitio non abs re a Modernis proN uitiis posita est. . In qua quidem loco generis ponitur affirmatio & nogatio eiusdem de eodem. Sed hoc non est
aequaliter comune tribus modis oppositionis , qui in ipsa diffinitione insinuantur. Etenim ut supra diximus, affirmatio & negatio eiusdem de e dem si simpliciter & integre accipi tur necesse est negationem destrum re quidquid in affirmatione significatur. Et hoc pacto affirmatio & n gatio eiusdem de eodem est propria diffinitio contradictionis. At vero si
affirmatio & negatio eiusdem de e dem non eo rigore consideretur, sed duntaxat contenti simus, si assirmatio& negatio constent ex eodem subi cto,& eodem praedicato; hoc pacto aliquid commune est affirmatio & n gatio eiusdem de eodem Contraductoriis contrariis, & subcotrariis. Vnde pro c6tradictoriis ponitur illa particula ; veritare se falfitate repugnantes: pro
404쪽
pro contrariis vero ponitur altera: . la feritate , pro sub Contrariis autem pinnitur tertias ulptate. Atque istonaodo unius affirmationis triplex negatio iuueniri potest: non autem priolte illo modo proprio contradictoriis, de quo Aristoteles dixit Vbi supra: Vnius assirmat onis unam tantum esse negationem loquebatur enim denegatione complete & perfecte destru ente, quidquid assirinatio ponit. Εκ Dra dicta dissinitione colliguntur tres leges pro tribus inodis oppositionis:
lex Icontraia Prima lex est contradictoriarum,
rictoriarum. ut non possint simul esse verq, neque falsae: quae lex demostratur deducem do ad impossibile, nam utroque m0- . do dignitas illa dignitatum maxima: ' QDdlibet est,uel non est, destrueretur, verbi gratia, si haec assirmatio dc negatio: petrau es albus,s 'irmnon est albis,essent simul verae, statiin immediate sequitur, non quodlibet esse vel
non esse: si quidem aliquid est ερ non est album . . Ac pari ratione , sisynisi mul falsis, sequiturno quodlibet esse
405쪽
vel non osse imo aliquid non est & es: album. Insita itaque est mentibus hominum lex cotradi storiarum, ut non possint simul esse verae neque simul esse falsae: sed necessario ex veritate unius sequitur falsitas alterius δc vice Versi Considera tamen quod quan uis
utraque Cotradictoria possit esse con-κingens, tamen copulativa ex utraque
coniuncta impossi bilis est. Verbi gratia , haec copulativa esst impossibilis,
Petrus curri or Petrin non cum Quem
admodum etiam disiunctiva composita ex duabus contradictoriis est simpliciter necessaria, tametsi utraq; pars sit contingens ivt verbi gratia, Petrus
es albus,, Petrus non es albus. Est enim quasi subordinata huic principio, Udlibet eis,velia est'. Hoc ipsum documetum verificat Aristoteles ubi supra in propositionibus de extrinse-Co tempore, verbi gratia, Petrus fuit a bus, Vel, Petrus non fuit albus: sed speciali ter respectu futuri temporis dissicultatem inuenit Aristoteles, verbi gra-Z tia, in
406쪽
tia, in hac, Petrin erit albus Petrinno erit albus: in cuius explicatione plus nimio & obscure satis immoratur, Ut doceat quomodo cohaerearint: necessario Petrin erit vel non erit albino& tamen non necessario erit albus, sed contingenter: nec necessario non erit albus, sed contingenter. Vbi insinuat futurorum contingentium determinationem ad superiorem causam&prout dentiam pertinere. Sed de hac re nihil amplius in praesenti dicere Oportet : tametsi multa occurrebat dicem da Contra inuentores mediae scientiae diuinae.
Secunda lex est contrariarum: ut si una est vera, altera sit falsa: possunt autem simul esse falis. Haec lex ex
contradictoriarum lege demonstratur. Nam si darentur duae contrariae verae sequeretur etiam duas Contradi storias veras esse, verbi gratia, de mus has esse veras: omnis homo currit, nultas homo currit, quae sunt contrariae. Τunc bene sequitur, homo cu ris, ergo aliquis homo currit: antecedens
407쪽
est verum, ut supponitur, ergo consequens est verum. Est autem Cons quens contradi storia illius negatiuar: Κusius homo currit, quae praesupponitures e vera, ergo dantur duae Contradictoriae verae. Quod autem duae Contrariae possint esse falsis , ita demonstratur nam duae propositiones Contrariae, verbi gratia ι omnis homo ecta bin, Ninus homo in albus, sunt uniuem sales, inter quas potest dari medium, v t supra diximus , videlicet, aliquis homo non ea albus, quae est contradictoria assirmativae, & si1balternata negati uae, ac proinde, existente falsa uniuersali negativa, poterit esse vera pamticularis negativa, quae non exigit adfui veritatem tantum, quantum eXigit uniuersalis. Tunc igitur particularis negatiuae contradictoria erit falsa, quae erat uniuersalis assirmativa, Omnis homo in as-
Sed quaerit nouitius Dialecticus Quid cauta est, quare si duae Contrariae sunt salsae, non statim sequitur, Z 1 duas
408쪽
duas contradictorias esse falsas is ta-then duae contrariae sint verae statim sequitur , duas Contradictorias esseveras. Et ratio dubitandi est,quia duae contrariae semper de se inferunt duas Contradictorias,ergo si contrariς sunt simul falsis, etiam contradictoriae erunt simul falsae. Respondetur, nego paritatem rationis.imo est maximum& apertum discrimen. Nam ut ex s. pradictis pateti non sequitur, quod in bona Consequentia si antecedens est falsum, consequens debeat esse falsum. At vero in bona Consequentia,si antecedens est verum , consequens debet esse verum. Non igitur ex eo, quod dus contrariae falsae inferant duas contradictorias, sequetur contradictorias esse simul falsas: sicut sequeretur esse simul veras, si ex du sus contrariis veris per bonam consequentiam colligerentur. Quod autem duae contrariae possint esse falsis ia insinuata est ratio in eo, . diximus inter duas uniuersales assirmativam& negativam de eisde extremis possedari
409쪽
dari medium,scilicet,veritatem dia rum sub contrariarum, quae sunt sub- alternatae earundem uniuersalium: quarum una est particularis assirm tiua, bc alia particularis negativa, qua possunt in veritate conuenire : quia
de distinctis suppositis utraque VC-rificari potest. Idem enim praedicatum de quodam vere assirmari, & de alio vere negari possibile est. Vt, verbi grycia, aliquodanim est risibile, & aliquod animal non, risibile. Propterea itaque dixi, posse dari medium inter
duas contrarias: quia particularis ne gatiua negat esse uniuersaliter Verum,
quod uniuersaliter affirmativa asserit. Rursus particularis assirmativa similiter vere aflirmat, non uniuersaliter negari id, quod uniuersi lis negativa uniuersaliter remouet a subiecto . eX-cipiunt enim particularis assirmativa, dc particularis negativa quaedam supposita ab illis uniuersalibus. Exemplum est, ac s1 duo veri testes conuincaut falsitatis duos sal s testes comtraria per extremum testificantes. Di-
410쪽
318 Liber qMrtim Cit enim unus : Nisus Praetor iniustus. Dicit ester;rannis Praetor iniustusIterque mentitur sed adsunt alii duo veri testes,quorum quidam dicit; dum Praetoreumstus: & alter ait: quidamur non est iustus. Ecce quomodo datur medium inter Contrarias, quod continetur in subcontrariis veris. Ex dictis facile colligemus tertiam legem quae est subcotrariarum. Quae quidem repugnant in sela falsitate: possunt autem simul esse verae. Prior in subtam huius legis probatur &ostenditrariarum. tur. Nam si darentur duae subcontrariae falsae: tunc ambae uniuersales ex quibus inferuntur subcontrariae es.sent simul verae. Patet consequentia, quia v traq ue su b contraria est contradictoria alterius uniuersalis , ergo si sub contraria affirmativa est falsa, uniuersalis negativa erit vera. Rursus si particularis negativa est falsa, uniuersalis affirmativa erit vera: ut in praesen