R.P.Fr. Dominici Bannes Mondragonensis, ... Institutiones minoris dialecticae, quas Summulas vocant

431쪽

NHII cap IIIde Opposit. Catheg. 379 obliquo & re sto. Rursus ex duobus

rectis tripliciter cotingit esse comple-Xum: Uno modo,ita ut utraque pars sit rectus, ita ut uterque rectuS alterum restringat vi; Animal album. Secundo ita, ut alter rectus duntaxat alterum restringat, ut, Animal homo. Tertio ita, ut neuter alterum restringat:& equus: siue illa coniunctio, accipiatur copulatim siue diuisim, neutra pars complexi alteram restringit.

His suppositis sit primit documentum : Si neuter rectus alterum restringat non sunt necessari alia regulς ad dignostendam oppositionem propositionum praetereas, quae supra sunt positae. Hoc autem unum obseruabis, . quod si coniunctio, accipiatur divis m,est uniuersalitas &coniunctio, mel, est particularitas. Si autem copulatim accipias, emcitur pars extremi, dc totum sibi ectum est terminus collecti vis, ut in hac propositione. Homos equus sunt animalia s,debet manere illi ci niunctio in oppositis enunciationibus. V.et si petis contradictoriam

432쪽

sso Liber qua imhuius,omnu homo & equussunt animailia Gignabo tibi hac;Homo & omnis equin nonsumammailia. In quibus seruantur omnes Coditiones Communes &speciales contradictoriarum. Si autem quis, permutatis partibus complexi opinetur esse idem extremum,lcasIignet pro Contradictoria hanc ; Omnis equuου se homo non sunt animadis, falleretur, quia non seruatur conditio specialis contradictoriarum, videlicet, quod terminus, qui stabat distributi-ue in ordine ad alterum stantem confuse, debet in altera manere determinate dc non confuse. Quare illae duae

propositiones propter illam suppositionem cofusam illius termini, evadunt sabcontrariae: & datur simul verae in istis terminis. Omnfi homo &Hgumsunt animalia,omnealbum, & homo nonsum animaba.ri sit casus, quod sint tantum duo homines albi: tunc utraque enunciatio inuenietur vera, si legitima inductione utaris. Nam cum in negativa singulariZaueris terminia,

Abum, relinquitur tibi opuo , Ut cum velis

433쪽

T LCa III de Onoin simplicium. 38s velis singularizare terminum, homo, possis delignare unam singularem veeram ostendedo idem suppositum pro quo singularietaveras, album, & sic verum erit Sicere; nonsunt Mimalia, Latest unicum suppositum agi dc homi

nis.

Secundum documentum. Si utemque rectus alterum restringat , tunc si

una pars distribuitur 3c altera simul distribuitur:& si una singularizatur, altera simul singularigatur. Est enim

idem dicere,omnu homo albus currit, Momne album homo cureis. Et, hic homo albus currit,& hoc album homo currit. Et si-

militer idem est: Nullum album diare &, Nusium dulce album. In huiusmodi ergo. Complexis nulla est ratio haesitandi, quomodo se debeant habere ad op-sitionem.' Si autem alter rectus alterum re stringat, & non restringatur ab eo: tunc est tertium documentum.QuΟ-tiescunq; terminus restri stus distribuitur, etiam distribuitur terminus restringens perinde ac si solus esset ex-

. tremum

434쪽

38i Liber

tremum& distribueretur, verbi gratia, ammeshomo cumi perinde est, ac si diceres homo cumrit. Ratio est euidens,quia quotiescunquRCO ringit unum rectum alterum restringere,& non restringi ab eO,semper inueni CS terminum restrictum esse si1- periorem termino restringente, Mineo inclusb. Ac proinde idem est dicere; ALMmeshomo, &, homo, Sicut idem' est; ens homo & homo. Et sic idem est distribuere c5plexum simul totum, ac si distribucres terminum inferiorem rest ringentem superiorem. Si autem quis velit distribuere terminum' inferiorem: verbi gratia: Animaomnuhomo currit: tunc illa distributio intera' posita essicitur pars complexi,& tota propositio remanet indefinita, ac si diceres,animes quodin omnis homo c-rit. Vbiarumia nullo modo distribuitur, sed potius multo magis restringitur,quam si duceres: --homo cui

rit.

Habemus itaq; in praedicti, variationibus superiores regulas esseCΟnsulem

435쪽

ma. I. cap.Inde Opposse. Catheg. 383sulendas, ut oppositio enuciationum

discernatur.

Iam vero de altero membro primet diuisionis, quando extremum enun- . Ciationis est complexum ex re sto reobliquo , magnum negotium suscipiunt morosi Dialeetici in assisnandis documentis,®ulis pro discemnenda oppositione in talibus enunciationibus.Et nos quidem olim,cum ossicio Dialecticae pretceptoris singe- . remur, non minus quam sexdecim regulas constituebamus quasi neces

sarias ad dissetuenda plurima sephia

, smata, quae ex varietate respectuum inter rectum lcobliquum tam in assirmativis qua in negatiuis propositio- nibus poterant consurgere. Sed iamnunc maturius omnia cosiderans alia. breuiori via incedendum esse censeo. Notandum itaque est, quod ex re

cto & obliquo dupliciter potest fieri

CompleXum. uno modo, sic ut rectus praecedat; verbi gratia, equus hominis. Altero modo, ut praecedat obliquus, Vt,Hominis equus. more modo dicitur compi

436쪽

complexum acceptu unica acceptio- ne : quia reputatur tanquam Unicus' terminus incomplexus con notativus

quantum attinet ad disserentiam sup- positionis distributae,vel confusae,vel determinatae. Verbi gratia, si dicas, quilibet equin hominis ,rrit, non opus habes in ei us contradictoria rationem obliqui habere, xt mutes particulari- tatem eius ih uniuersalitatem. Erra- bis enim si proco tradichoria assignes hanc; equus cuiuslibet hominu non currit: quia non seruas eanderedhuctionem. Nam in negatiuat Equus, restringitur pro equo postes , a quolibet homine. Et sic utraque erit vera in castu, in quo singuli homines singulos equos possideant currentes. Assignanda est igitur contradictoria hoc modo: equus hominis non currit. Et hoc pacto in omnibus aliis considerandus est ut uni-

fati: fmlibet equus hominis no currit non oportet considerare particulari tatem obliqui esse confusam a distributione recti. Erit enim eius contradictbria, equus

437쪽

Tran. L Cap. 1II de Opposit catheg. 38Ff quin hominὐ currit. Ratio huius documenti est non solum usus & modus loquendi: sed etiam, quia cum rectus precedit fit obliquus quasi adiectiula, quantum ad habitudinem mutuam recti & obliqui ac si diceres: equus humanus adiectivum significaret pos sessionem: Quamobrem sit tibi regula generalis. Obliquus si1pponit eo modo quo rectus quantum ad habitudine,quam obliquus importat coniunctus cum

tecto Itaque si rectus distribuatur similites distribuitur & obliquus , non simpliciter , sed quantum ad habitudinem ad tectum, verbi gratia , si di-Cas , omnis equus hominis quan uis non asseras omnem hominem habete equunt currentem: tamen perinde est ac si assirmares Cuiuslibet hominis

habentis equum quilibet equincurrit. Et sic habitudo hominis ad equum, uae importatus, in toto complexo , distribuitur. Et idem dicimus quantum adstippositione determinatam,vel confusam ipsius obliqui. Semper enim

438쪽

Liber μα- Supponit sicut rectus. 1 At vero quani. do obliquus &re s uon Unica acceptione accipiunt uriquod contingit,si obliquus praecedat: tunc distributio obliqui inipistatum terminatur, V.g. In hac propositione: Cuiuslibet hominis equus cum Iubire stus manet confuse: neq; eius habitudo ad homine distribuitur. Ita ut sit sensus Ambiat equus habituι ab homine currit e sed ipse rectus est particularitas confusa respectu obliqui distributi complete dc indepε

denter . non minus quam terminus, Homo,in hac propositione; omnis homo es animal, Conueniun t tame complexu macceptu unica S acceptum pluribus acceptionibus in eo,quod virobique ab obliquo restringitur rectus: ita ut non possit stipponere aut accipi

nisil equo possessi, ab homine. Obli

quus cutem nunquam absolute restringitur a recto quantum ad suppo sitionem pro suo significato: tametsi quantum ad veritatem propositionis affirmativae restringatur quia illa non potest esse vera nis p homine habente equum. His

439쪽

Tris. I. Ca mis risu. Catheg 38 His suppositis; ut appareat, quam sint superfluaetot regulae obseruand

Circa oppositiones Cathegoricarside Extremo complexo ex recto & obli quo: volo proponere argumεta: quorum occasione praefatae regulae inuentae sunt. Sit primum argumetum. Ista sunt contradictoriae ; cumslibet hominis equin non rei &, hominis quilibet equin currit , dc tamen particularitas recti determinabilis ,s quae est in negativa non vertitur in luniuersali tatem completam in affirmativa, e

go specialis conditio contradictoria rum non est necessaria Malar probatur quia est assirmatio & negatio eiusdem de eodem repugnarum in veritate & falsitate. Minor vesci probatur, quia non est licitum destendere Copulative sub illo termino, deducendo Hominis quilibet e s cureis, ergo hominis isti equin cumt,desic de singulis: Nam dabitur antecedes verum re consequens falsum, si solius Petri

omniS equus Currat,&aliorum misnum habentium equos nullus currat.

440쪽

388 Liber quartu Arguitur secundo. Istae etiam sunt contradici oriae, Gilibet equin hominis

currit.&, equus hominis non currit: & tamen manet eadem particularitas ex

parte illici ς obliqui: Hominis nullibi enim distribuitur. Ad primum argumentum Moderni vv respondeant, contemplantur in illa negatiua : cuiuslibet hominis e non currit quandam particularitatem incompletam in illo determinabili: Dum. Vocant autem incompletam particularitatem, quae habet aliquid de uniuersalitate. Proportionabiliter dicunt in illa assirmativa ; Hominis quilibet equin currit , esse distributionem incompletam in ipso determinabili , equis. Aiunt itaque distributionem incompletam in assirmativa secompensari , quia idem terminus in negativa habet tantum uniuersalitatis,quantum deficit iii affirmativa. Ac

proinde dicunt illas propositiones esse contradictorias. ir Nos etiam olim hunc modum di-leendi sequebamur : sed modo non

placet.