장음표시 사용
421쪽
Quintam conditionem generalem adiiciunt quidam moderni ; quod si una enunciatio est affirmativa, altera debet essenegativa.Sed haec non proprie dicitur Conditio, cum intrinsece&essentialitersit in dissinitione oppositionis, quae est assirmatio & negatio. Nihilominus hui' occasione expliCare voluerunt,quomodo sit intelligenda qualitas opposita assirmationis renegationis,videlicet,respectu copulae principalis. Nam aliquando adest in aliquo extremo quaedi copula, quam Vocant implicationis, quae essicitur pars eiusdem extremi: cuius qualitas
debet eodem modo manere secundum forma dictionis. Est exemplum;
omnis homo,qui curri non homo qui currit risuiu, si int contradictoriae, ubi illa Copula implicationis cum relativo est pars extremi & restringit alteram partem,scilicet,i uno. Neque licitum est interponere negationem' inter relatiuum & copulam implica- Aa tionis:
422쪽
3 o Liber quartus, tionis:alias non esset idem sibiectum. Vbi obiter aduerte, Modernos valde licitos esse in explicanda illa propositione, Petram qui cierris,aestiuar & eius Con tradictoria ; Petrin: qui currit, non dissutat. Aiunt enim affirmativam explicandam esse per copulativam hac, Petrin dissutat, Hecurrit, ac proinde
non dissutat, explicanda est per hanc
disiunctivam, Petrus non disiuat, raelibis non currit. Veruntamen quamuis haec vera sint, non tamen necessaria
ad explicationem earum propositionum. Multo enim breuius & claritis intelligitur earum sensus, si loco relativi cum copula implicationis posue-' ' ris participium illius copulat,&dixe-' ria: Petrus currens 'utat, Petrus currens
non distulat,frustra enim fiunt per plu-' rasequae possitnt fieri per pauciora.M 'ior autem difficultas est in modo assi-3 'gnandi oppositionem in propositi nibus, ubi sunt duae copulae principales in una cathegorica, verbi gratia, haec propositio, Petrin es cse non fistiaburi
423쪽
a , habet duas copulas aeque principales , alteram assirmatam, alteram negatam. Vnde opuS est, ut in eius contradictoria permutetuς qualitas utriusque copulae. Sed hoc non sum- 'Cit, ut sint contradictoriae. Nam si dixeris , Petrus non est'fuit albus esse contradictoriam istius , Petrus es snon fuit albus, dabuntur ambae falsis in
casu, in quo Petrus nunc incipiat es, se,&incipiat essenige inuenies enim utranque esse falsam. Ratio est, quia illa coniunctio, es: uniuersalitas, quae manet in utraque, cum deberet' permutari in coniunctionem, tu ιquae
est quasi particularitas: & sic resul tabunt Contradictoriar sub hac forma. Prerm sonon fuit albin , Petrus' non es, vel ar albus. Ad constituendas autem sit bcontrarias etiam de subiecto singulari sussicit, quod maneat,ve in utraq; enunciatione. v. g. Petrus
es vel non fuit albus, pereus non es vel fuit alia,quae ambae vers sent in casu posito. Hactenus de generalibus condi- tionibus dictum est.
424쪽
372 . . Liber qua tus, Iam vero de singularum oppositionum specialibus conditionibus di- cana us & prius de contradictoriis. Contradictoriarum duae sunt spe- ciales conditiones necessariae ad e, rum legem custodiendam. Prior est, Non debet manere in utraque eadem uniuersalitas,neque eadem particularitas. Ratio est, quia si manet eadem uniuersalitas poterud dari fatis; si vero maneat eadem particularitas,pote runt dari simul verae, quorum Vtrumque legi cotradictoriarum repugnat. Altera conditio est, si uniuersalitas 'nius termini fuerit respectu alterius termini confuse stantis, debet in altera mutari in particularitatem deteruminatam in ordine ad alterum terminum stipponentem distributive, qui in altera supponebat confuse. In exemplo manitestum est, omnis homo es animal, homo non es animal Ecce ubi subiectum , homo, qui in affirmativa
cari,ainimia, supponentis Confuse,iam In negativa supponit determinate re
425쪽
TRI. Cap. II.de Opposit simplicium. 373 speetu eiusdem praedicati distributi.
At vero omnis uniuersalitas respe stutermini stantis determinate, debet in altera contradictoria mutari in parti- Cularitatem Confusati in ordine ad eundem terminum iam distributum. V.ς Homo non .sianimia, &, omnis homoesanimaccontradictoriae sint:& CXCrces praedicta regula quantii ad utramque partent, haec conditio quanuis in exemplo posto manifesta sit: tamen memoria: cmendanda est,quoniam in contradictoriis compositis ex Complexis extremis occurret necessI- tas considerandi hanc conditionem. Cuius rei exempla nolo hic praeuenire:ne discipulorum capacitatem Con
Pro contrariis sint aliae duae con- Conditionuditiones speciales. . Prior est. Omnis particularitas uniust bet mutari in altera in uniuersalitatem . sed debet manere eadem uniuertilitas ip ambabus. Vt patet in istis,omnis homo est amma nultas homo es animat Ab haC Conditione moderni exceptione faciunt, A a 3 quan-
426쪽
37 quantu, iquando aliunde committitur des ctus veritatis , quod proprius dixis
sent, quando aliunde roboratur repugnantia in veritate. Sit exemplum. duae propositiones,omnis homo non
currit,&,quidam homo cumrit, si quidam, 'restringat pro masculis 2 possunt dari falsiae,& non possunt dari verae ratione restrictionis subiecti in affirmatiua,' Propter quam restrictionem amrmativa infert contradictoriam negatiu ,& non infertur ex illa,verbi gratia, bene sequitur; tamdam homo currit, ergo homo currit: sed vice versa non valet, a non resstricto ad restrictum sine distributione non restricti & sine constantia restri sti. Qu9circa iuxta discuti sum, quem supra fecimus, illae propositiones habent legem contrariI-
Altera conditio contrariaruὐ est, ut nulla uniuersalitas uni4s termin i i nordine ad alterum stanten ' confuse possit manere in altera Contraria confusei sed poterit manere determinat vel distributive. Exemptu huius con
427쪽
TM. Cap. II de posit. pocmm. 37sditionis non poterit inueniri in pro positionibus de usitato modo loque di. Et idcirco fingebat Sophistae quod
litera A. esset signum confusionis, res1C afferebant exemplum huiusmodi. Cuiuslibet hominis quilibet oculus eis videns se cujusl bet hominis, Λ, oculus non lis videns. t m cVtraque enim est vera admilla Π-ione quod litera, A , confundit stib-iectum in ordine ad praedicatu distributum. Nam affirmati ab omnibus conceditur. N egativa vero probatur per ascensum copulatiuum , V. g. issus hominis κλιψώs non videt, & sic de singulis, ca/ius ascensiis. a libet singularis est vera, nam quaelibes rursus proba-yi uri per ascensum. copulatiuum subni aedis' ὀ ; dem,priusquam sub ter-mmo,oculas,stante cffuse. v. gcistius ho-- 'μ, cocu&'en insudυtians, & sic desinin A. Vbi omnes singulares πι- . tuo iunt 'erae rostede enim per istud. v em deXtru oculum, & tuc iam manet determinate illa pars subiecti,quq confundebatur a littera A. &licitum
428쪽
376 Liber quartus, erit tunc ostendere alterum oculurn sine isto. Si autem oculus supponeret determinate, oportebat prius in asces su designare una singularem : VCram,' quae non ostedetur quia praedicatum v n i uersaliter negatur de illa singulari. Talibus naeniis exercebantur olim a' dolescentium ingenia, ut penetrarent praedictas coditiones esse necessarias, sed utinam in propositionibus de us, lato modo loquendi non sint igno
Conditiones Subcontrariarum deniq; fiant aliae subcontra- duae speciales conditiones obseruan-riarum. dae. Prior est,omnis uniuersalitas uni'. debet in altera mutari in particularitatem,& aliqua una particularitas debet manere in utraq; , ut patet in istis, Homo es albin,homo non es albi Ab hac regula excipitur, quando aliunde Comittitur defectus falsitatis, ut aiunt
moderni; & nos proprius loquntes
dicimus, nisi forte aliunde constet repugnantia in falsitate. Hoc aute Contingit quando contradictoria a---tiuae infert negativam di non infertur illa
429쪽
Tr. LCap. ni Opposit --cium. . 37Tex illa. Est exemplum in IIst immo currit, iamlibet homo non currit si, quilibet, restringat pro masculis 2 illae sunt stiba
Contrari ,& tamen non manet aliqua particularitas in utraq;. Suffcit enim quod habeant lege subcontrariarum ratione maioris restrictionis in negatiua: Vnde fit, ut contradictoria affirmativae,quae est,omnis homo non currit,
infert illam negativa m ue milibet homo non currit, & non infertur ex illa, ac proinde,ut iam osten sun est,illς priores non possint dari falsis, sed pollunt
Altera conditio est. Nulla uniue salitas unius stabcontrariae in ordine ad terminum stantem determinaxqdebet in altera manere determinato in ordine ad eundem terminum distributum.Sed ista conditio stuperflua est in propositionibus de usitato modo loqu*ndi.Sed fingunt sephistae lit
. teram. B. ut sit signum determinatae suppositionis , ut ponant exemplum prςdictς conditipnis,uerbi gratia, propositiones non siint sub contrariae: A a s Hominu
430쪽
plexis ct obliquis. 3 8 Liser quartuF, Hominis ocudus non in videns&, hominis quilibet oculus R. videns propter detectum illius conditionis. Nam praedicatum quod distribuebatur in negativa respectu terminiincutis, suppΟ-nentis determinate, manet in assimatiua determinate respectu eiusdem
distributi. Et idcirco possunt dari simul salta & de facto dantur,si curiose velis per ascensum, vel descensum legitimum eas propositiones resoluere.
CAP. III. HActenus de oppositione simpli
cium cathegoricarum,& de simplicibus exuemis diximus : nunc autem non erit inutile de cathegoricis, quae complexis extremis constat, aliquam specialem cOsiderationem Circa earum oppositionem tradere. ,
Notandum est in primis multipli- Citer contingere extremun ad goricae Complexum esse. Primo quidem dupliciter potest esse complexum. Ii