장음표시 사용
451쪽
dalibus enunci tionibus. C A P. I. De diffinitione modas enuntiationis. Voniam enunciatio misisdatis a modo denominatur, diffiniunt Modernisres cum Petro instano, quid sit modus,dicentes , Modineis adiacens rei determinario. Quae profecto descriptio ad physicum modsi accommodatior videtur esse, quam ad eum,qui costituit modale propositionem.Nos Vero Considerantes praesentem tractatum non de rerum modo esse, sed de sp ciali modo modalem propositionem consti-
452쪽
4oo Liber quartiis, constituete,aliter dissinire debenturi
Aduertendumque est non quemvis modum inuentum in propositione ii tam modaletu apud Dialecticos denominare. Est enim multiplex modus modificadienunciationem: Quidam enim negativam Constituit, alius uniuersalem, alius alteri oppositam': sed
nunc specialem modum onunc lationis inquirimus habentem specialem dissicultatem,dignam Dialectica consideratione ad discernedam quarumdam enunciationu oppositionem aut aequipollentiam. cuidnio . Quocirca ita inodum definimus: diu est dictio mori cos υnon pradicati cumsubiecto. Pro cu i ur, intelligentia aduerte, multa esse adverbia, quae
modificant verba enunciationum, Vt
Perriri veloci recurrit, diserte dii urat ei ve ambulatNerumtamen haec aduerabia verbis adiuncta non modificant nionem importatam per verbum, prout est copula eorum, quae praedicantur et sed modificant ipsam verbi
actionem,uel passionem , essiciunturque
453쪽
Tr. ILCap.rae opstmodalium. . QIque pars Praedicati. Quapropter haec adverbia non Constituunt specialem icnunciationem modalem de qua inquirimus. Sunt autem dictiones,quae unionem prςdicati cum subiecto mul dificant,partim adverbia, partim nomina. Nomina quidem sunt haec quatuor; Necessinum, Impossibile, Possibile,
contingens. Adverbia vero sunt haec
quinq; Necessarisam biliter,possibi teritossibiliter o, contingenter. Aliqui
addunt vere, velfalse, seu veru, velfalsum. Sed hoc superfluum est , nam Commune est omni enunciationi significare vere velf se. Et qui dicit P. trus perinde est,ac si diceret; P trus vere currit. Et qui dilicit Petrus non umi, affirmat falsum esse Petru Currere. Est igitur stiperflua consideratio illius moai vere velfalse. Sed circa praedictos modos nominales dc adverbiales nota rationem quare no posiaimus aequalem num rum : Nam modorum nominalium numerum quaternario finiuimus:ad uerbialium vero , quinario numero Cc termi
454쪽
ox Liber qua tu terminavimus. Ratio est:quia, Posita fiter non ,directe & formaliter Contradicit nec rio:vt postea videbimus. At vero: Postilenon: no est complexum,
quod sit in usia: Nam 'Fbiis cum sit
nome,semper est stabiectum, vel praedicatum,cui negatio,non,non postponitu r congrue neque a parte su biecti, neque a parte praedicati. Adverbio autem, Possibiliter, cum de se habeat adiungi verbo, congrue adiicitur negatio : ut cum dicis et Petrus possibiliter non distulat Petrus non possibiliter dissutat , quod est idem, ac u diceres, im sessu ter, & propterea non feCimus mentionem de speciali modo, Possibiliter, cum praeponitur negatio. Nota secundo, quod modi adverbiales expressius ecformalius costituunt modales propositiones, in quibus CX- pressior est opposi tio & aequivalen tia. Ratio est,quia modalis propositio denominatur a speciali modo qui specialiter in ipsa enunciatione determinat copulae principalis unionem prae dicativi maria biecto. Sed quando mo-. dus
455쪽
dus est tu men non determinat CX- presse unionem copulae principalis, vupatet in hac propositione, Petrum cur-
rere es possibile. in illa enim , positae, modificat copulam infinitivi , quae
se tenet ex parte subiecti Cum acC Guo , Petrum. Est enim subiectum . votum illud, Petrum currere, quod est
dictum vel enunciatum, non enunciatio.
Hinc sequitur quod in illa propo-stione. Petrum currere es possibile , no expresse exercetur ratio modalis propositionis.' Similiter in eius,quae dicitur Contradictoria, Petr- mrrere eui ossibile, non est formalis & expressa negatio principalis copulae di neq; r- maliter participant in extremis sicut D eq ue istae,ntrum currere est necesse,P reum non currere estpossibile, quae neque participant in subiecto neque in praedicato,dcambae sunt assirmativae res Pectu copuIae principalis: ergo inter illas non est oppos1tio contradictionis nisi virtualiter& aequivalenter,Videlicet, quatenus sunt aequipollentes
456쪽
o Liber qua tin, cum istis, necessario Petraucurrit sepos
biliter Petrus non currit. Habeo igitur intentum expressam rationem mod
iis& expressam oppositionis&aequi pollen tiae legem immediatius conu 'nire & expressius enunciationibus,in quibus modus adverbialiter ponitur. Ac proinde uniuersas modales quas dedicto de modo nominali multipli-'cant Dialectici, reuocandas esse ad modales,in quibus modus adverbialiter sumptus in fronte propositionis
praeponitur: id quod statim docebi-
Nota tertio totum artificiu ad dis- Cernendam modalium oppositionem& aequipollentiam inter nos modos adverbiales debere prius constitui. Sunt itaque quinque modi adverbiales, videlicet. Necessario, Impossibiliter, Possibiliter , Possibiliter non, o contingenter, de quo scorsum spocialem considerationem sumus factari. Nuc vero quatuor priores modi sint tibi angulares,&quasi cardinales,ad quos omnis variatas in modalibus reducenda est. De
457쪽
dira MLCap. I.de Oppositione. AOJ De quatuor itaque prioribus fingamus figuram quadratam : qualem in hac pagina oculis obiicimus.
Contrarii. Contingenter. Contrarii. - A. Necessario. Contrarii. Impossibiliter. B. C.Possibilier. yukontrarii.Possibiliter n5 D.
T Einceps tape breuitatis & clari
tatis causa his quatuor litteris A. B. C. D. utemur ad commemoradum quatuor angulos&modos eisdem litteris asenes.
458쪽
asos Liber quaru , . Accipe ergo documentu pro --damento diiudicandae variae opposItionis ic subalternationis es aequipollentiae inter omnes motales. A. &B. uniuersales modi sunt. Prior assirm tivus, alter negativus, ac proindUContrarie opponuntur. Rursus C. MD. particulares modi sunt, C. quidem assirmaticius D. aute negatiuMS.
Q uo fit ut A. & D. ex diametraad inuicem contradicant: sicut etiam B. MC. sibi contradicunt. Deniq; A-Cum, CIubalternatim se habet, sicut & B. Cum D. ita tamen ut inferiores modi sint subalternati, superiores vero di- cuntur & sunt subalternantes. Vnde isequitur, C. & D. ad inuicem sub- Contrariari. Quod autem quamor praedicti modi tales ad inuicem respe- ctus habeant, sicut Commemorauimus; operaepretium est pro Nouitiis aliquo exemplo explieare. Habent
enim se illi quatuor modi, & anguli
459쪽
na Icipat 'positione. 4OTA.Semper Nunquam B. C.Aliquando sic. Aliquando non.D. Vides itaque in praedictis quatuor di- stionibus manifestiorem differetiam Oppositionis. Etenim
uniuersalitatem praeseserunt affirmant em & negantem. Item, quando se Aliquando non, particul, ritatem utraque dictio ostendit alteram affirmativam,& alteram negati-uam:& utraque eontinetur subiali ra uniuersali eiusdem qualitatis , ac proinde utraque contradicit uniuersali differentis qualitatis. Vnde constar inemper,&, Nunquam, Contrariari.
Et, A vandus , Aliquanti non contrariari.Cum igiturNecessario inpludat , per: & mpossibile, includat, nunquaran, manifestu est similem proportionem habere inter sese quatuor angulos praedictarum mbdaltu, quam habent istae quatuor dictiones.
460쪽
Quaeret autem aliquis, quare modum, Contingenter, a quatuor angulis exesusimus, Cum tamen in alia formamodalium , ubi modus est nomen a Dialecticis in rotulis oppositionum)collocetur. Ad hac interrogationem respondetur moὰernos cu Petro Hispano collocasse, contingens, in quadratis rotulis accipiente, , Contingens, pro, Possibile. Alias , ut Cito ostendemuS,non poterat collocari, m rotulis, si acciperetur specialiter diectum pro eo, quod possibile est esse id non esse. Sic enim a Modernis ad regularitatem hactenus non vidi, Comtingens , aut, Contingenter, reductumIImo quidam ex modernis de his mo- .dis regulam nullam dedit propter illorum irregularitatem. Nos tamen ad artem reducemus hunc modum mixtum siue adverbialiter accipiatur,vi, Contingenter , siue nominaliter,Vt,Con-
ingens. Nuc autem prius dicamus de, contingenter, specialiter dicto, ex dorctrinainsores liki Priorum,cap. Ir. V bi Contingenter dupliciter accipi insit-