장음표시 사용
491쪽
Tra III cap. II ia Diuisione. 439mo tra statu huius libri positae sunt: eo vel maxime si reduxeris propositiones motales de dicto & modo nominali ad modales enunciationes de modo adverbiali. atque hactenus de modalibus dicta sufficiant.
492쪽
Andem .in hoc tertio tractatu ad Complementum doctrinae de omnium Ca- tegoricarum enunciationum oppositione dc aequivalentia,Necesse est de exponibilibus aliqua d cumenta proferre. Est autem Exponibilis enunciatio, qua ratione alicuius dimonis sue fncategor matica, categorematiis obscurum implicat sensum, qui per alias enunciationes explicatione 'in habet.Hui usinodi enuciationum prima species est exclus1-uarum, quae modificantur hoc syncatUO
493쪽
tegoremate tantum,vel duntaxat, vessimilibus. Possunt autem huiusmodi syn Categoremata aliquando quidem
constituere propositionem, quam di Cunt de excluso extremo; v t, Petrud est tantu Diale Miu. Aliquando vero Constituunt propositionem CXclusivam:. Vt,tatum animalest homo. Vtrolibet autem modo possunt adhuc dupliciter exCludere. Vno modo gratia alietatis, 'ut in exemplis positis. Altero modo gratia pluralitatis, quando circa nu merum fit exclusio : vi; tantum decem sunt praedicamera, dc, Plane uni tantum
Deinceps exclusi uarii propositionum, in quibus est specialis dissicul, tas, quae grammatici facultatem si1-perat, quadruplex est forma siue species. Prima est pure affirmativarum: ubi neque dictio exclusiua, neq; Verbum negatur. Vt,tatum animales homo. Secunda forma est, ubi negatio unica fertur in m6diim & inberbum, Ut non tantum animales homo. Tertia forma est, ubiEUus no negatur,dc negat Vr E e s verbum.
494쪽
Verbum. Vt,tantum accidens non e Uubstantis. Quarta forma ubi negatio fertur in modum: & verbum relinquit affirmatum. Vt, non totum albedo,non essubstantia: ubi verbum,s, propter concursum duarum negationum aD firmatum relinquitur. His suppositis, accipe formas quatuor exponedi huiusmodi exclusiuas exponi biles. Prima forma expositionis primi generis exclusiuarum est, & fit per uni-Cam copulativam, quarum prima Categorica sit affirmativa, scilicet ea, quae relinquitur,dempto signo exclu- suo. Altera vero categorica debet se negatiua,ubi idem praedicatum n ganclum est de omni alio a subiecto, si fiat expositio gratia alietatis. v. g. Tam tum animalest homo, habet hanc cop. latiuam explicantem, stillicet, animalestimois nihil aliud ab animali es homo. Si aute exclusiva dictio excludat gratia pluralitatis, ut, ratum decemsunt aedicamenta , erit haec copulativa exponens ecesunt praedicamenta, novo α
495쪽
nw.III. cap. I. de elusuis. ψω Secunda forma pro secundi generis exponi bilibus debet esse cotradi- storia praecedenti, sicut ipsa exponi-bilis contradictoria est primae formae. Vnde erit disiunctiva costans eX dua- bus contradictoriis respectu partium praedictae copulativae hoc pacto: Non tantum animales homo, nultam ammus homo , vel, aliquid aliud ab animab eu
Deinde tertii generis exclusua et- Iam copulative exponitur, ita ut prior Categorica sit praeiacens dempto signo exclusiuo, & altera sit uniuersalis affirmativa, ubi assirmetur praedicatum de omni alio a subiecto exclusi-ua. Vt si dicas, tantum accidens non eusMamia r has duas dabis exponentes 3 ccidens non es substantia, & omne aliud ab accidenti eis substantia. Similiter in numeris, tantum nouem homines
non faciunt populum , sic exponitur, nouem homines non furiis populum,d c omnes plures quam nouem congregati faciunt 8 palum.
Denique quarti generis exclusi
496쪽
4 Liber quartus, exponitur per disiunctivam contradictoriam ad praecedentem copulatiuam. Designantur autem praedictae quatuor sermae his dictionibus, Ise, regi Proram,Clauo,Ita sane ut per vocalem, I, particularem affirmativamintelligas & per, E, uniuersalem negatiuam. A, vero uniuersale assirmativam
designat, bc O particulare negativam notat. De sola serma primi generis
datur regula conuersionis, siue aequi- pollentiae. 2Equipollet enim uniueriali affirmativae permutatis eXtremiS, 'Vt, tantum animal est homo , aequivalet huic: omnis homo es animal,&VICC vera.
a. Vnde ex consequenti enunciatio 'exclusiva secundae sermur, quae est contradictoria primae sermς aequiua- 'lebit uni particulari negatiuae permutatiS extremis. V. E. Non latum animal homo, aequivalet nuic, non omisistim
Hactenus de exclusi, iis diei unus Q Cerent,nisi Sophistae importunis sit,ili talibus nos plura dicere cogerent,dci illis
497쪽
na I. III. Cap. I. de Exclusi s. sillis respondere, ne videantur soli sibi
sapere. Quamobrem unicum aut alterum documentum obseruandum' proponemus ad discernendam oppositionem vel aequivalentiam inter huiusmodi exclusiuaS. Primum documentum sit. Propositis duabus exclusiuis ex eisdem extremis , recurrendum est ad illarum exponentes; dc quo pacto videris viriusque exponctes collective Consideratas sese habere Cum.aIterius expo-
nentibus: ita se habebunt ipsis exponi bitra. Alterum documentum est, quod
'superius fuit datum, non esse certius Contradicere, quam toti propositioni. 1 negationem addere. De aliis vero speciebus oppositionis nulla certiore regulam habebis, quam Consideraret, exClusiuarum exponentes simul sum-I .ptas & e regione comparataS,& quot modo inter se repugnauerint, ita&l expon*iles sese adinvicem respiciet. l Nam si ipsis exponentes in sola veritate repugnauerint, tunc exponibilesi erunt '
498쪽
erunt contrariae, ut, totum homo E-- tantum homo non es albin. Quia exponibiles affrinatiuae exclusiuae sunt hae; Homo ecta bus,& nihil aliudab homine in album. Exponi biles autem ait rius negati uae sunt hae ; Homo non enialbus, & omne aliud ab homine-album. Vterq; autem binarius exponentium potest esse simul falsus,non autem V rus, verbi gratia in casu quo sint equi albi & nigri. Veruntamen nullo modo possunt esse simul verax Ratio est euidens quia inferiit per bonam consequentia duas contradiebarias: Nam inferunt duas v ni u ersales contrarias,
scilicet:Nihilalladab homine est album oromne aliud ab homine es assum. Vnde si
antecedens esset Verum Consequens etiam esset verum. Rursus si exponentes repugnauerint in sela falsitate,tuc exponibiles erunt si1bcontrariae. EX-emplum est in exponentibus secundae formae comparatis Cum eXponentibus quartae formae V. g. ponentes huius ι Non tantum homo es albus, stanthiae, Em homo es albus, vela vid alius
499쪽
ab homine es album. Item exponentesis huius: Non tantu homo non estasiiusurast hae; omnis homo est albus , vel aliquidaliudas homine non salsum, utraque autem disiunctiva repugnat in sola falsitate Cum altera. Et probatur,quia illae duae. disiunctivae inferuntur m duabus eX- pressis subcontrariis argumentando a parte disiuctivae ad totam V. g. ex istis, aliquid aliud ab homine est album, , HS- quid aliud ab homine non es album , ergo
illae exponentes repugnant tantum in falsitate.Probatur Consequetia, quinniam alias in bona consequetia daretur antecedens verum &consequens falsum Nam antecedes,quod est duae sub contrariae, potest esse Verum pro Vtraque parte, ex qua infertur utraq; pars consequentis, ergo nunc Vtrassi
non potest esse falsa. Tandem ut facilius possis discern
re variam oppositione exclusiuarumco nstitue tibi quadratum Cosiaetum. A. B. C D. & in angulo. A. scribe: Tantum homo es albus,& in angulo B. Tantum , homo non es albus 6c in angulo
500쪽
4 8 Liber qvirtus, IC. Non tantum homo non es albus, & in angulo D. Non tantum hismo es albus. Sintque, A. & B. superiores anguli&
inferiores C. & D. ita ut C. ex diametro respiciat,B,D,autem eX diametro respiciat, A.
Notantu homo no estat, . No tanta homo sag '. Sub contrariat.