장음표시 사용
501쪽
& B.contrari' tur.Et.MQmOdo C & D. subcontrariantur inter se. Suntautem sub lternae ad superiores, quas sursum viresum ex directo respiciunt. At vero'traque est contradictoria ei, quamin diametro respicit. In hoc qMdro poteris meditari proportionabiliti ,quq cosiderauimus in figura MoAliu , ridelicet, quomodo demonstrentur. C. Ec, D. 1ubcqntrariari,quia 'traque est contradictoria substernanti alterius: ac proinde ex falsitate utriusque sequitiar veritas alterius, sicut siquitur veritas subaLternantis. Respectu alterius suscόntrariae. Vnum tamen singulare in pii senti quadrato inu las. Uum emi , A,aequivalet huic,' ω conseque' V qua est cqq-ο-
inuenies illam proportione, ut viriq; possis assignare categoriram aequiu
502쪽
41o Liber quartus, lentem permutatis extremis:sed dum taxat,B & C. suis exponentibus hypotheticis contetae sunt. Adverte etiam, .
quod quotiescunque in praedictis angulis terminus communis antecedit diistionem exclusivam, ut inhaC, Is mo pantum est alb- , non poteris exclu-- siuam immediate exponere: sed prius debes singularigare rubiectum secundum regulas ascensus vel descensus, quo singulariZato poteris procedere ad exponentes. In quibus Omnibus semper debet em regula communis modus loquendi sapientum Debetque
obseruari, ne in exponi bilibus con- ngat aliquis defectus contra Communes regulas proprietatum logica- 'lium. Huius rei exempla de industria praetermittimus: quoniam esset abire
in infinitum. Scio ingeniosis adolescentibus praedicta principia sussico
re: aliis vero plura proponere maioris confusionis causam esse.
503쪽
Trin. III. COII. de Exceptiuis. 4 I i
De Exceptiuis. C Ecundum genus exponi bilium es
O Exceptiuarum. Est autem eXCeptiua enuciatio quae modificatur hoc lyncategoremate, Praeter, vel aliquo alio simili, quale est,i, ,eXcepto. Harum exceptivaru quatuor formae instar exclusivaru distiuguuntur. Quas etiam formas poteris collocare in simili quadrato A. B. C. D. . Prima forma est ubi neque modus neque verbum negatur. Vt, omne animal praeter hominem es irrationale.. Secunda forma est contradictoria ubi negatio prςmittitur in totam propositionem primae formae; vr,non omne animal aeter hominem in irrationale. Tertia forma est,ubi duntaxat verbum negareu Vt,omneanimalpra re hominem non in irrationale. 'Quarta forma est contradictoria tertiae : in qua negatio praeponitur iuria tertiam formam. Vnde ipsum Ff Verbum
504쪽
' quartus, verbum relinquitur assirmatum, Uti Non onme M- rater Aminem Mnest' His suppositis , constitue primam
Demam in anguloA. & tertiam for- .mam in fingulo B. quae est contraria primae. Item secundam formam con-dtitue in angeso D. quae ex diametro est contradictoria primae formae. Denique quartam formam constituein angulo C. quae ex diametro est con- tradictoria tertiae formae. Exponunturautem istς formae dif- έereter iuxta disserentiam oppositio- nis; quam adinvicem habent. Enunciatio quidem. prima: formae poni
quarum prima dicitur prς Menm,quae relinquitur dempto syncategoremate, frater, & loco eius ponitur hoc Gomplexum,-ab, re pars cepta debAponi inafflativo.Altera est uniuersalis assirmati .in qua affrmatur minus communis, a quo fit CC-ptio, assirmatur,inquam, de parte eκ-3cept3. Tertia est uniuersalis negativa, - in qua
505쪽
Trin. IIL Cap.IL de Exceptium AJ3 in qua negatur praedicatum de parte
CXCepta,Cuius exemplum est. Hec est cxceptiua; omne animalpraeter hominem orirrationale. Hus prima exponens est;
omneanimesaliud ab homines stration se. Secunda est: omnis homoesanimal, tertia est , Nusim homo est irra ionias. Quas tres veritates virtuali er includit illa exponibilis. Secunda vero forama exponitur disiunctive per tres c5-
tradictorias singulis propositionibus
primae formae. Deinde proportiona Diliter tertia forma exponitur copulative per tres propositiones, videlices, per primam praeiacentem instar praeiacentis primae formae , & secundam uniuersalem Hirmativam , in qua praedicatur terminus a quo fit exceptio de parte eae repta, dc tertiam Vniuersalem ammiatiuam, in qua praedicatum affirmatur de eadem parte excepta. Est exemplum, omne amimal praeter hominem non est irrationale , quae fla exponitur, omne animal aliud at homine non est irrationale, &, omnis homo est animal c,omnis homo es irrationalis. D
506쪽
nique quarta forma exponitur contradictorio modo ad tertiam, videlicet, disiunctive per tres enunciationes singulas singulis tertiae forma: C5- tradictorias. Has autem quatuor semmas totidem dictionibus Dialectici designat: videlicet Lavare. Comoti. Peccata, hiseopo. Vocalibus significantibus quantitatem & qualitatem eXponentium, sicut dictum est de exclusi vis. Haec omnia communia sunt apud Dialecticos, quae profecto magis ad latinae Linguae peritos pertinere Videbantur. Et idcirco nolumus in huius modi amplius immorari. Sed dumtaxat hoc admonere eandem proportionem posse seruari inter exceptiuas constituto quadrato, quae seruata est in exclusiuiS.
507쪽
'TErtium genus exponi bilium, esta earum enunciationum, quaS re- duplicativas vocant: quarum consideratio utilior est pro metaphysicis 6c Theologis,quam consideratio de exclusiuis & de exceptiuiS. Est autem reduplicativa propositio, quae modificatur hoc syncatego-remate:Inquantum,vel similibus qualia sint: quatenus secundum quod, ratione,infici Prout Solent autem a CI-pi haec syncategoremata dupliciter. Vno modo specificatiue & alio modo reduplicatiue Specificative qui dedi ne accipi, q5 designat seu determinat alignaturam vel formam aut pa tem,secundum quam praedicatsi conuenit subiecto, vel denotas couenire. Et est*penumero dictio diminuens, Vt, t Ethiops eis secundum dent G, Christus, in quantum homo, eris creatura, cognosco Petrum in quantum venientem.
508쪽
36 Li r quartus, igitur, In quantum, praediisto modo
accipiatur, non opus est alia expositione, quam exprimere naturam vel sermam ves partem ratione catu d notatur prςdicatum subiecto con uenire, verbi gratia si dicas, Chri ου, in quoram homo, es crea ra, sic explica bitur, Christus ratione humanitatis dumtaxat dicitur creatura.Et, ethiops
est altassecundudentes AEthim rem non esse album simpliciter, sed in dentibus habere albedinem. Sed quando reduplicatiue accipitur, semper denotat causalitatem iri . significato termini modificati. Et secundum hanc considerationem qua tuor formae reduplicatiuarumconstituuntur. Prima forma est in qua di. 'io ruduplicativa & verbu assirmam
tur,vi, omnis homo isquantum rauionalis,
es risibilis. Secunda forma est Contradietoria primae, in qua dictio seduplicativa verbum simul unica negatione negantur. Vt, non omnis inquantum rationalis,esrisibias. Tertia
forma est, in qua dictio exclus ua nori
509쪽
negatur, sed solum verbumnegatiar, ut, omnissent om Formn ramnalis maiest risibilis. Quarta sertia est coli tradictoria teritae , ubi dictio esciu- sua negatur,dc verbum duplici nega- . tionemanet asprmatum. vr,hon omnis homo in quantum rationalis nonest ri ilis. Hoc supposito prima forma copulatiuὶ exponitur per quatuor exponentes,& fortassis iocirco rediit,lica-quai dicuntur huius moti exponibi- 'les ; quia bis duplicant exponentes Prima itaque forma siceXpohitur c6- putatiuE. Ut prima exponens sit praeiacens, quae remanet ablata diistio. ne, in quantum. secunda vero effassirmativa, in qua terminus reduplicatus affirmatur de subiecto expon Dbilis siue distributo, siue non' dissi i- . buto.Tettia proposito est VHiiersali' 'm qua debet affirmari pri dicatum d ὀtermino rediisticares corta dilatietatio est causalis, hi quD 7rnnitti
510쪽
418 . Liber quartus, nitur, omnis homo ect risibilis: &,--.homo in rarionalis: &, omne rationalis ea
risibile: &,quia aliquid est rationale deo est biis. Deinceps secundaserma,scili-Cet,Non omnis homo in quantum ratω
lis in risebilis, sicut est contradictoria' primae , ita exponitur Contradidiserio modo, videlicet, disiunetiue per quatuor propositiones, quarum singularico tradidioriae sunt singulis eXpon Cn-.tibus primae formae: ut tu ipse potHis. exercere. Iam tertia forma exponitur . copulative per quatuor exponentes, quarum prima est praeiaces, & secun-.da debet esse assirmativa in qua affirmetur terminus reduplicatus de subiecto exponi bilis, tertia vero debet esse uniuersalis negativa, in qua negetur praedicatum de termino redupli Cato, & quarta debet esse causalis,ubi exprimatur ratio rem'tionis prςdic ti a subiecto.v.g.omnis homo in qua nium rationalis non estrisibilis, sic exponitur;
omnis homo non es ri bilis &,omnis homo es rationatas, &, nusium rationales ri Dis aliquid es rasionale deo nes ri sile.