R.P.Fr. Dominici Bannes Mondragonensis, ... Institutiones minoris dialecticae, quas Summulas vocant

521쪽

ficultas est , quatum ad effectuita syn-

Categorematis, distribuat terminum; quem modificat, an

vero ille supponat determinate vel Confuse, vel potius stapponat simpliciter& immobiliter. Quibusdam videtur distribui, quia in illa tertia ex- .ponente distribuitur , omne rationalees risibilin Aliis vero videtur non distribui saltem complete, quia in si xunda exponente non distribuitur, imo neque in quarta videtur distriabui. Nihilominus sit secunda Conclusio. Ille terminus quem modificat dictio. -ntu mali communis est distribuit saltem virtualiter Postulat enim praedicatum per se Conuenire omni significato illius termini. quem modificat , verbi gratia. Omnishomstwa --

buitur respectu praedicati, risibila,m- si enim omne rationale esset risibile, non esset propositio illa per se,imo fabsa esset causalis. Igitur ad sui verita- item requirit omne rationale esse risibi ἡ

522쪽

4 o Liber qua tm Haec dicimus de exponibilibus prim

ectertiae formae. i At vero in exponibilibus secutid &quartae formae sit tertia coneluin omnes suppositicines terminoid debent se habere cόntradictialo odorcspeehu suppositionis terminmm, qui sunt in prima vel in te iactima:& ad veritatem exponibilissecundae& quartae formae sufficit unam expinnentem esse veram: qui, disiunctive

Quarta conclusio Quamuis te H1nus modificatus a syncategoremate,

In q-tum, supponat distributi latertia exponente , dc in illi p6ssi -- solui per legitimum descensin vel ascenium, tamen in ipsa exponssini

atque in quarta exponente suppionit simpli citer, usque adeo, Vt n unquamst licitus ascensus, vel delaensus e illumierminum coriiunctumlita 'i-Gonean quantum, aut cum dIAMIN, . t Ratio huius est,quia istae di stib-nes 3c similes, habent appellationem quandata rationis, ut paulo post ἐκ-

plicaturi

523쪽

Tr. Iuc.IV. sint necf. expon. si plicaturi sumus . & idcirco tam in ascensu quam in descensu semper variatur appellatio & essicitur mala consequentia. Non enim si ratio causi litatis conuenit communi , necesse est ut conueniat singulari nec vice .

versa.

Verum ut melius Comprehendas quod implicitum est in enunciatione,quae modificatur dictione,in quan- similibus , aperiam tibi Dialecticum mysterium , unde intelligas, quanta attentione opus sit in disput tionibus, in quibus admiscetur &i teruenit dictio,in quantum,vel similes, si acqipiantur reduplicative dc causaliter. Scias igitur primam formam Mieri am reduplicatiuarum includere virtualites non selum syllogismum, sed etiam requirere ad sui veritatem, ut ille syllogismus sit demonstratio. Ponamus exemplum in prima forma. Haec exponi bilis homo in murum rationalis, est risebilis, conitinet im- plicite hunc syllogismum, omne risω-' .

nais es risibile, omnis homo es rationalis, Gg 4 ergo

524쪽

ψ7; quartus, ergo omnis homo eis risibilis. Ecce tibi tres exponentes primae formae. Nam sconclusio est: prima expones, quae di Citur praeiacens, maior vero & minor sunt secunda dc tertia CXponentes.

Sed adhuc exponi bilis no est contenta syllogismo: sed adhuc requirit ad sui veritatem antecedens esse Causam consequentis,ac proinde includit de- lmonstrationem in Barbara aliquando le laris Darii, si subiectum exponibilis non distribuaturivi si dicas: Aliquodanimalis quantum rationale est risibile,continet hanc demonstrationem : Omne rationale est risbile aliquod animales ratis nase, ergo aliquod animal in risebile. Proportionabiliter hoc ipsum poteris ex periri in tertia figura construens syllogismum in Celarent, vel in Fem ex ipsis exponi bilibus tertiae figurae. . Ex dictis sequitur suffcere ad falsititatem exponi bilis primae&tertiae mete unum defectu in praedictis requi istis ad demonstrationem in i iii

bequitur secundo exponentis scundae

525쪽

endie follinaede quartae exponi bili umesseMammatoriis veritatis aut falsitatis exponibiliu primat; dc tertiae formae. I Ratio est inu iam exponi biles secundae& quartae formae exponun- tunditanctive contradictorio modi, in primam & tertiam. Quo fit ut id fessitat primae vel tertiς susticiat quod unastopositi eclidae vel quartae figurae sit vera ac proinde ex illo particularidesectu erit falsa exponi-bilis primae se mae vel tertiae , siquita ad veritatem contradictoriae sufficis: unam partem esse veram: unde quiliabet defectus in prima dc tertia formasiissiciet, ut illa sit fusia,quia copulati-u exponitur. -i in riturtertio,quomodo uniuer

saliter possimus discernere redurite eluarum oppositionem'Ad qua qua stibilem respodetur,& sit prima comcbasio. Seruatis conditionibus Oppositumum, quaesum necessariae initiis simplicibuscategoricis, prima forma reduplicatiuarum directe & ex di metro contradicit secundi formae: Sc

os 3 quarta

526쪽

quarta forma tertiae, ut manifestum

est in dissinitionibus ipsarum formarum. Secunda conclusio. Prima forma & tertia sunt contrariae. Tertia conci usio. Secunda forma & quarta . sunt subcontrariae Quarta conclusio. Prima forma & quarta suntsubalternae,i ta ut prima sit subalternata: sicut tertia forma est subalterna, ad sec-dam formam. Omnes hae coclusiones statim demonstrabuntur praemissa figura proportionabili cum figuris aliarum oppositionum.

Fingamus igitur quadratum & in angulis supernis collocentur, A, & B,& in infernis C,& D,& tunc in A,fige primam formam & in B,tertiam & iri, C, quartam dcin, D, secunda. Nunc

ergodemonstratur, A,&B.coni 'rimri quiasunt duae propositiones parti- Cipales in extremis altera assirmativa εc altera negativa repugnantes in Veritate & no in falsitate: ergo sunt comtrariae,quia haec est lex COtrariarum.

Probatur antecedens qui mMuo

527쪽

TRITIC.IV. sint neces expon, 71 earum infert contradi ria alterius,& non infertur ex illa,ergo repugnant in veritate & non in falsitate iuxta Communem regulam supra satis explicata. Probatur antecedes quia haec est bona consequentia. Omnis homo inquantum rationalis, in risibilis , ergo non omnis homo in quantum rationatis, non inrisbilis. Quod probatur : quia antecedens exponitur copulative&Consequens disiunctive: sed una pars imo

tres partes disiunctivae inferuntur ex aliis tribus partibus copulativae, ergo bona consequentia. Nam sussiceret quod una sola pars copulatiuae inferret unam partem disiunctiuς.Q-niam ad veritatem copulativae r quiritur Omnes partes esse veras, ad veritatem disiunctivae sussicit unam partem esse veram. Non igitur possi bile erit antecedens verum, & con-RRηhens falsum. Quod autem G, C. hon sequatur A. manifestius est, sit uatithrobatione indigeat Quoniam 'quod non sequitur ex qualibet par, non sequitur ex tota: . sed

528쪽

47 qu tW, sed ex nulla parte sequitur tota illa copulativa, ut patet propositis exponentibus ante oculos,ergo, A, non sequitur ex C. Ut autem ad sensiam videas documenta nostra ecce tibi duas figuras, altera quatuor exponiblisiam,ic altera quae in eisdem angulis Contineat exponentes.

Omnis homo in quantum rationalis,

si risibilis.

Non omnis homo in quantum rationalis, - non est ristibilis.

Omnis homo in quantum rationalis,

non est risibilis.

Non omnis homo in quantum rationalis,estrisibila. ' Omnu

529쪽

Omnis homo est

i risibilis

l omnis homo esti rationalis

omne rationale

est risibilis siquidest

rationale est risibili. . Nullas homo est risibilis Omnis homo est '

rationalis Et Oallum rationale e

J risibiles Quia ali prid est

i rationale deo non

Aliquis homo est risibilis Aliquis homo non est

Allois homo non est risibilis Aliquis homo non est rationalis aliquod rationale Vel 'N. Atiquod rarionale non est f est risibile s r bile 'Non quiaaliquid se rationale est risibile.

l. Non quia aliquidi est rationale ideo L 'ρη est risibile. In hac posteriori figura apparebie

quomodo, A,&B, repugnent in Veritate quia utraq; esto copulativa, & tres exponentes in, A,sunt euidentet con

trariae

530쪽

a Liber quartis,

trariae respectu aliarum trium in Bicum sufficeret unam uni contrariam esse, ut utraque copulativa repugnare alteri in veritate, ergo A& B, in priori figura sunt c5trariae, siquidem exponentes tres repugnant in Veritate & non in falsitate. Neq; temoueat quod A. . conueniunt in Una eXponibili uniuersali affirmativa, s licet:

omnis homo eurationalis,quiae es . siccianda exponens .Quonia ista conuenientia nihil prodest ad hoc quod ipsae Co .

putatiuae A,&B , Conueniant in veritate : nam Vtraque requirit veritatem omnium suarum partium, quarti tres tribus euidenter repugnat in veri tate. Iam vero aperte videbis quomodo A.

Copulativa inferat , C, disiunctivam, quoniam tres partes in , disiunctiva, . inferuntur ex tribus partibus in, A, copulativa. Et hoc ipsum experieris Comparando, B, Copulativam ad D.

disiunctivam.Denique quod C.& D. opponantur subcontrarie sic demonstratur: Possunt dari verae, & nullo modo fals ergo repugnat in falsitate&non