R.P.Fr. Dominici Bannes Mondragonensis, ... Institutiones minoris dialecticae, quas Summulas vocant

511쪽

T. III. Cap III de Reaevsic sybile. Deniqi quarta forma est contradi ctoria tertiae,ac proinde disiunctive debet exponi per quatuor propositiones singulas cotradictorias eXponentibus tertiae formae. Hactenus dicta a nobis communia sunt. Circa quae ta- me aliqua aduertere pernecessarium

est pro superioribus disciplinis Theologia scilicet & metaphysica.

Notandum ergo in primis circa distinctionem illa,quae facta est de syn- Categoremate,inquatum bc similibus, videt. aliq5 accipi specificatiue, aliqn vero reduplisative. Notandu inqda

est,dictione illa steri uetere huic,designatiae ; seu uerminatiue, ob id,quia dictio,inquantum,designatic determinat in significato termini, cui apponis, aliquam ratione, aut for- .mam,aut notione, aut parte, secundusi prςdicatum subiecto conuenire denotat,& hoc modo adhuc dupliciter potest accipi primo,quaten'designat Conceptu vel notitiam rei significatae, . ratione cui' praedicatu denotas couenire subiecto dctuc secto est quςda appell,

512쪽

6o Liber quistin appellatio rationis. Vt s1 dicax, inrusis quantum homo eis cies, cuius sensus

est, Petrus quatenus conripitu conceptueommuni, hominis est steries uniuersalu. Si autem dictio, In quantum, designaret realem rationem hominis,esset sal

si illa propositio,quia esse spectem n . que ponitur in dissinitione hominis, neque realis eius proprietas ast: sed valde accidentaliter praedicatur species de homine, nec secundii aliquod accidens reale, sed rationis verificatur de homine speciem esse. 'Altero modo potes accipi, quan tum, ita ut desgnes aliqua realem naturam , vel partε ratione cuius & non

ali ab denotatur pressitatum subiecto Conuenire, di hoc modo semper est dictio diminutas.Nσn enim praedica tum ab lute conuenit subieci o, sed cum illo addito sieur dicitur: ibiosa ου sicundum dentes. Sic etiam Chrisus Dominm in quot π horio e actus. A

solute tamen non dicitur ractus. - Obseruandum tame est huiusinodi dictiones specificativo acceptasMLquam

513쪽

Tra Tm Cap.LII. de Redupp. 6 quando. apponi non tam necessitatis cause, quam explicationiS gratia, V. g. Cum dicimus,bonum in quanιῶν bonum est biectu voluntatu: Ens in quantumenses obiectum inteΩ- : dc tamen sine illo addito; ensos obiectu intellectus, s bonu biectu voluntatis. Hac et ratione explicationis gratia dicinae limDelinquan sum homo mortuin est o nobis. pro- ' positio etiam ablata dictione speciflaCante, remanet vera, scissicet lius mortuine ro nobis scut o Muου Dei na--ssex Virgine. Huius etiam rei gratia quamuis haec sit vera; Petrus est crisi ι absolute loquendo; tamen solemus adiiceresecundum caput: quae dictio noest diminuens, sed potius explicativa

prioris. Docet enim D. Thoma Adipari. quast. Ι6 artis. 8. ea, quae indifferenter ConuCnlunt toti vel parti,quaodo iliparti conueniunt,non attribuimus,

simpliciter toti, ut non dicimus: thiopem esse album : sed secundum dentes. Quando vero aliquod praedicatumsbli parti potes conuenire,tunc abs lute dicitur de toto ,.si soli parti conueniat,

514쪽

63 Liberquartus ueniat,& sic dicitur simpli citer c,

cristus,etiam si tantum in capite Crispi- tudinem habeat. Altera acceptio dumonis,m quantu,& similium est quando redupli Catiue sumuntur, hoc est , quia illarum officium est denotare,ratione cavsh quς- rendam esse in lignificato termini,cui adiunguntur. Ex quo sequitur,q, sicu test quadruplex gen' cavsh: ita dictio,

in quatum,potest denotare quadruplicem ratione, Causae s ilicet formalis, vel materialis, vel efficietis,uel finalis. Exemplum primi, Petri inq-ntu habet albedincestalbin, dcin quantum habet animam est vivens.EXempi u m secundi, Purm m quantus composit- ex contrariis,est corruptibilis. Exemptu tertii; inu in quanta est calefacimus calefacit -'

tra in quantum artifex aediscat mi ad ' '- uerte, qua ndo designatur Causa ef fici ens,n5 est opus tertiam CXponen-.tem esse uniuersale scilicet,omnis i , calor aedificatsed sufficit,omnem artifi-- cem esse aedificativum virtute artis ae--dificadi .Et hoc modo istae propositi

e ues

515쪽

Traia. IIL Cap.III. de Redupsic qnes diculur petr se di calor ad rat,m dicus emat, & de ratione boni est seco- municare, hoc est, esse communicatiuum sui, & quando se communicat, agit, decet natura boni. Exemplum quarti est isis. quantum is, esprimoiueontionis. Nilailominus aliquando huiusmodi dictiones accipiuntur non proprie causaliter designado causam secundum re,sed secudum si, effectus selet esse causa Cognoscedi reale Ca sam,V.g. Astrologus Cognoscit terram interpositam inter solem &lunam inquantu videt lunam eclipsari. Cum tamen si,In quantu,designaret causam reale potius vice versa diredum esset: Astrologus scit lunam eclipsari, inquantu cognoscit terra interpositam

inter te & luna'Alio simile accidit indictione, rita, V. g. si quis assirmet

sole iam ortu esse,& alter interroget,

unde scis ortu ia soleZRecte respondebit,sia video splendore eiusp fenestret rimulas intrant ε. Necesse erit itaq; mdisputat. ne laboresinaequivoco,Vni-uer haec in proptu habere. Quae ora

516쪽

Liber quartus, ut magis explicentur tres quasion , ςl quatuor disi ut e visums

quόitUr fumis redvplicatiuarum. λguitur primo prO,parte . negativa. formatertia οπι popeus isqv8Wa videtur ergo, C. Protis quia tertia eXpo- ns includitur in quarta, videlicet, quia aliquid est rationale illud est ris1sile, quae includit virtualite Omne animal rationale est risibile. Etenim causalis enuntiatio uniuersalis eae Et eadem est ratio de tertia exponent tertiae formae: ac proinde etiam in secunda & quarta forma, quae sunt ea-ium c5tradiistoriae supernua erit ter

tia exponens. Arguitur sectido. Prima exponens tiam continetur in tertia secunda, erga

517쪽

Tr. IIIC. IV. An inere q.expon. 46s ergo illa est superflua. Probo antecedens,nam bene sequitur omne ratio

se est risibile,&, omnis homo est rationias, ergo omnis homo es risibilis. Conclusio eit prima exponens, praemis autem prima & secunda. Ergo ex illis sequitur prima, ergo vel prima vel tertia est superflua. Arguitur tertio&probatur quod prima re tertia exponentes sint superfluae. Nam si secunda & quatia inferunt tertiam: & rursus secunda tertia inferunt prima, ergo secunda quarta inferunt primam per regulam ;Quidquid sequitur ad consequens bonae consequentiae,sequkur ad eius antecedens. Denique probatur, uni cam exponentem Hissicere ad expositionem huius ; Omnis homo, in quimium rationalis, est risibilis. Nam haec causalis sufficit: Ama homos rationalis, Urse bilis. Et probatur, quia in illa includitur, h)moestrationa sis S omnerationales imite,&, uua quides rationale, ipsum est ri bile. Pro solutione huius dubii nota aliud esse assignare aequivalentem vel aequiua-

518쪽

Liber lentes enunciationes ipsi exponibili. re aliud esse exponetes proferre, quae explicent quod implicite continetur

. Hoc fu pposito, respodetur ad dubium, dc sit prima conclusio. si latumo aequipollentiae rationem habeamus, haec propositio, om- homo in quantum rationalis, frigibilu, Couenitur cuis Ia, omnis homo quia rationatu es ,risbilus.

Nihil enim veritatis cotinetur in Vna, quod non contineatur in alia. Secunda conclusio.Si explicationis rationem habeamus,mult0 conuenientiusquqdimplicitum est in illa exponibili;oannis lis , est risibilis , explicatur per quatuor illas enunciati es, quam per tres ecquam per duas vel ,nami Probatur: quia illa exponibilis quatuor illas VC-ritates in se implicat, ergo pereaS eX-plicite dc distincte positas couenienter eXponitur. Hoc enim dicit ratio exponibilis, ut quod implicitum est explicetur. Mumconclusio. Illa quarta expO

519쪽

Tr.IILC. IV. - neces .expon. Α67nens: scissicet, ima liquides rationale,s rsibile,couenienti as ponitur,quam ista: homo es rationalis, s risbilis. Ratio est, quia formalius exprimitur ad quata rati' causalitatis,per terminum trascendentem, quam per specificum,nam specificum includit in se animal, quod no in ratio risibilitatis.

At Vero terminus transtendens non facit copositionem cum, rationale,VLconstat apud Metaphysicos. Vltima conclusio.kloco dictionis, in quantum, substituatur dictio quia,aequi pollentiam ericit &aequivocatione syncategorematis, Inquansu tolli: du causaliter & reduplicative dictio, denotat accipiedum esse terminum in que fertur. Et profecto couenienter potest dici hanc cautae sussicere ad explicadum sensum huius exponi bilis Omnis homo,m quanturasim lis,s Agat.Quoniam hς causalis requirit ad sui veritatem, antecedens ut verum,& q, sit bona consequentia,& antecedens sit causa consequentis. Ut iam in superioribus dictum est.

520쪽

68 Liber quartini 1 Ad argumenta in oppositum Respondetur omnia illa Confirmare nostram primam doclusionem. Sed quatenus militant contra alias conclusiones,neganda est semper consequentia propter rationem fundamenti a nobis

praesuppositi Quaeritur secundo, quomodo sep-

ponant termini Communes positi inreduplicatiuis. Loquor autem desuppositione quantum ad qualitatem secundum distributionem aut particularitatem, vel confusionem vel dete minationem. Respondetur&sit prima coclusio. Inreduplicatiuisonanes termini praeter terminum 'n'1odificatum illo syncathegoremate,snquantum,sse' ponunt secundum exigentiam signorum sicut in aliis simplicibus cathegoricis. V.g. in hac propositione, omnis homo in quorum rationalis, est risibilis,

subiectum supponit distributive, M

praedicatum Confuse imo etiam, Ra-

toralis, supponit conse se pectu su biecti. Vt patet in secunda exponente. Omnu bomo os rasionalis. Sed tota diseis ficul-