장음표시 사용
201쪽
sunt in proximum, tanto aliqua sunt aliis graviora , quan to majori bono proximi opponuntur . Maxime autem honum proximi est vita ipsa hominis, cui opponitur peC-catum homicidii , quod tollit actualem hominis Vitam , et peccatum luxuriae, quod opponitur vitae hominis in potentia , quia est inordinatio quaedam Circa actum generationis humanao . Unde inter omnia peccata quae sunt in proximum , gravius est homicidium secundum genus suum , et secundum locum tenet adulterium, et sornicatio, et hujusmodi peccata carnalia. Tertium autem locum tenet rapina , surtum, et hujusmodi , per quae in exterioribus honis laeditur proximus . In eodem genere seu classe peccatum eo est graVius, quo Praestantiori virtuti opponitur ; peccata autem quae sunt adversus eamdem Virtutem , eo graviora quo magis
in elinationi ejus virtutis repugnant. Quare si virtus inclinat in medium impellendo, sicut sortitudo , et liberalitas , peccatum quod retrahit ab inclinatione ea , pejus est eo quod eam promo Vet, si eque avaritia pejor est prodigalitate, timiditas audacia: si vero virtus inclinat in medium refraenando , vitium impellens erit atrocius , quo fit ut intemperantia deterior sit nimia austeritate.
Sed in hac facienda comparatione diligentissime attondendum est, num peccata quae di Versis opponuntur virtutibus aeque directam , et immediatam oppositionem ad eas habeant; fieri enim potest, ut peccatum, quod directius opponitur minori Virtuti, ejusque bonum prorsus labefactat, gravius Sit Peeeato , quod majori virtuti quidem , sed minus directe opponitur, ut patet in homicidio ,
quod certe gravius omissione Sacri. Obj. i. Peccatum mortale, et veniale specie dissorunt. Atqui tamen mortalo, et veniale interdum circa ide in oti-. jectum versantur . Non ergo ratione objecti peccata sDecie disserunt . R. Cum D. Th. I. a. q. 72. art. 5. Peccati mortalis et venialis discrimen ex aversione Potius repetendum esse, quam e X conversione, a qua peccatum speciem ha- hct , quare nihil vetat peccatum mortale et veniale intex.
202쪽
dum eadem specie contineri , velut surtum unius oboli, et furtum unius talenti . Ol. 2. Poccata non semper esse graviora , quo Praestantius est objectum in quod peccatur , quippe videtur homicidium gravius esse blasphemia vel perjurio ; quare etiam gravius Punitur , quam Per jurium. Non ergo ex Ob.jecto repetenda malitia peccati et gravitas . R. D. Th. a. a. q. l3. art. 3. ad i. Revera blasphemiam et perjurium gravitate eulpae praeponderare homicidio , tametsi ex effectu et nocumento praeponderat homicidium , si quidem plus nocet homicidium proximo , quam blasphemia Deo . Quod vero severius in homicidium homines animadvertant, quam in per jurium, nil probat; ut enim Quod lib. i. art. Id. ait: Ia humano judicio non semper quantitas poenae respondet quantitati culpae ; interdumoni in insigitiar major poen. pro minori culpa , quando gravius nocumentum imminet hominibus ex minori culpa.Sed secundum Dei judicium gravior culpa graviori Poena Punitur . O . 3. Diversae leges a diversis legislatoribus latae circa idem objectum, diversos certe fines habent. Lex ex. C. naturalis in surto vetando intendit rectum rationis ordinem ; lex divina positiva intendit hominem dirigere ad finem supernatur alcm ; lex humana publicam civium tranquillitatem et societatis bonum ; deinde unicuique ex his testibus sua et singularis obligatio respondet. Ergo tot obligationes surto violantur , quot sunt lcges surtum vetantes . Igitur ex repugnantia cum lege potius , quam ex Obj et o Peccata speciem sortiuntur. R. Diversis legibus, cum in unum objectum spectant, unum quoque eumdemque intrinsecum finem inesse , tametsi finis extrinsecus , quo legislatores moventur , mulli plex esse possit. Sic in surto finis intrinsecog ex parte rei prohibitae, sive in naturali lege, sive in divina, sive inhumana unus est, ipsa nimirum conservatio honorum Proximi; cum autem plures leges ita conveniunt in uno oodemque sine intrinseco, una est obligatio , quam prima imponit, caeterae confirmant ex adjuncto motivo extrinseco.
203쪽
Obj. 4. D. Tla. q. a. de malo art. 2. IIaec aientem :,, Si aliqua essent peccata solum quia prohibita , in his se rationabile esset, ut secundum disserentiam praecepto - rum specie peccata disserrent se . R. Posita conditione legitimam quidem esse D. Th. consequontiam. Verum conditionem talem esse, quae in lege vel praecepto ipso nusquam locum habere possit , nec vero habere posse D. I h. putavit, quia ut ibidem ait,
praecepta omnia ad hoc sunt, ut secundum Virtutem opo. Temur . Conditio ergo talis est. si aliqua es gent mala solum quia prohibita, ita ut prohibitio in nullam spectaret virtutem conservandam, aut viti iam declinandum, sed tota ratio prohibitionis esset in ipsa prohibitione, tunc prosecto, si id fieri posset, peccata sutura essent diversa pro diversitate praeceptorum . Verum quum in his , quae non sunt mala nisi quia prohibita , ex aliquo virtutis bono prohibitionis ratio petatur , velut ex bono temperantiae ratio legis , quae prohibPt esum carnium tempore quadragesimali ; hinc fit ut ipsa comestio carnium, tametsi mala , quia prohibita , speciem sumat non ex lege prohibente, sed ex in otivo intrinseco legis inclinante ad temperantiam, sitque illa inter peccata intemperantiae reserenda .
Dc circumstantiis nOoam peccato malitiam et gravitatem conferentibus.
Ex dictis Cap. superiori intelligi naus , circumstantias
illas novarii peccato malitiae speciem afferre, quae laciunt ut actus jam per se malus , aut prohibitus, propter aliquod ipsi adjunctum opponatur alteri virtuti , vel ossicio
virtutis : reliquas Vero circumstantias peccati gravitatem in eadem malitiae specie augere Vel minuere. Ut vero in illis internoscendis, maxime unde nova species malitiae contrahitur, juventur tirones aliquantum, singulas breviter percurremus. Notissimum est, septem enumerari circumrtantias, quae hoc vulgari versiculo conti uentur:
204쪽
Quia , quid , ubi , quibus auxiliis , cur
quomodo , quando. I. Itaque ex conditione personae actuq indueit novam speciem malitiae , cum eX conditio ' personae novus titulus accedit aliquid vel faciendi vel omittendi , quod
alias et citra illam peculiarem conditionum teneretur sacere vel omittere ex lege Vel Praecepto in aliam virtutem spectante. Εjusmodi titulus in illis potissimum reperitur qui aut voti religione obstringuntur , aut aliquo munero vel officio funguntur : sic ille qui obstrictus voto castitatis peccat in castitatem, sacrilegii impietatem stagitio impudicitiae adjungit ; e T munere vero vel ossicio saepe quis tenetur ex justitia praestare', quod circa illud ossicium nihilominus ex charitate praestare teneretur. a. Ex conditione objecti vel rei nova cmergit species malitiae. quum actus circa illud objectum jam prohibitos , propter eam peculiarem Conditionem ex novo intrinseco motivo Prohibetur , ut apparet tu percussione clerici, in furto rei sacrae dcc. Conditio quippe objecti facit , ut percussio et furtum, quae jam ex genere suo
mala sunt, quatenus OPPonuntur justitiae, hic praeterea opponantur religioni, novamque adeo malitiam contrahant. Similiter cum ex actu Prohibito sequitur , aut
. probabili connexione sequi aliud potest in alio genere prohibitum, duplex inest in actu malitia, velut in eo qui operam navans rei illlestae , exseonit Se periculo prae
3. Ratione loci furtu in rei non sacrae in loco sa rosacrilegium est, et quide si tria sunt, quae speciali Ecclesiae lego cautum est ne fiant in locis sarris . Furtum , homicidium , Copula, aut pollutio . Atque hinc nata est quae stio , utrum illis solis peccatis ita violetur reverentia loco sacro debita , ut nova extude malitiae species emergat .
Longe melius nobis illi sentire videntur , qui multis aliis
Praeterea peccatis, tum eXternis, tum internis violari domus Dei sanctitatem prorsus existimant. Et sane tametsi
205쪽
tria illa tantum specialiter ab Ecclcsia suerunt vetita, qui
nundinam et mercatum , rem ex sese licitam , habere vel tot in locis sacris, quis dubitat, quin graviter laederet reverentiam illis debitam, cum tanta severitate Christus cj cerit v ndentes et ementos in Templo Z Igitur quaecumque violare POS sunt reverentiam locis sacris debitam , non illis tribus tantum omnia flagitia continentur , quae SP ei ali sunt Ecclesiae praecepto interdicta . Q nare non est dubitandum, quin illa saltem peccata , quae prudenti hominum judicio , et communi existimatione gravem speciem
praeses erunt irreverentiae in locum sacrum, ita ut communiter homines tales actus facere non audeant in locis, et coram personis quas verentur, illa, inquam, peccata novam malitiae speciem adjungant . Id autem valere potest etiam de actibus internis, prout externae irreverentiae in interior , si Ve explieitus , sive implicitus contemptus respondet . 4. Ratione modiorum, velut si quis sanctorum reliquiis abuteretur ad superstitionem et veneficium .
5. Ratione finis, nimirum ipsius operantis , cum se ilicet actum illicitum refert ad aliquid in alio genere illieitum , velut qui furatur, ut habeat unde serviat libidini. 6. Ratione modi, vi cujus detractio in contumeliam, surtum in rapinam quandoque transit. Superest conditio temporis, de qua dubitatur , num eamdem Vim habere censenda sit , atque conditio loci . Adeo ut quemadmodum peccata , qnae in loco sacro fiunt, pro irreverentia loci novam deformitatem contrahunt, sic etiam quae diebus sestis , et divino cultui speciatim dieatis peccata perpetrantur, novam inde labem contrahant .
206쪽
Antiqua sane Patrum tradivoni ν alde consentanea, Principum etiam Scholae rationibus et auctoriιato confirmatα sententia est, quae ait, eae conditione sacri temporis Deo speciatim dicati nova quadam maliιiae nota peccata Saltem grαυiora concaminari .
r. Augustinus Τracl. 3. in Ioan . Spiritualiter observat Sabbatum Christianus abstinens se ab opere servili. Quid est ab opere servili ' A peccato . Et unde proba mus y Dominum interroga: omnis clui iacit peccatum , servus est peccati . Greg. Niss. Homil. 7. in Ecclesiasticum . Quaerendum est ergo quid sibi velit praeceptum otii Sabbati y . . . . Ut nihil agamus illorum, quorum opus est vitium. Isidorus Pelusiota lib. I. epist. 7 r. ad Elionem . Elioni quaerenti sensum horum verborum : Non facietis in eo Opus sero ite , Isidorus respondet, non solum nil servilium rerum in die Sabbati iaciendum, sed ne quod Peccatorum pondere deprimat. a. Quod attinet ad Scholae Principes , D. Thomas
hane doctrinam adstruit 2. a. q. Illa. a. 4. , ubi quum triplex genus servilis operis distinxisset. et prirno quidem peccatum designasset juxta illud : Qui facit peccatum, servus est peccati, altero opera quae vulgo dicuntur ser ilia, subdit opora, quae hoc Primo et secundo modo ser ilia stant, contrariari observantiae sabbati; tum ait: ,. Et
is quia magis homo impeditur a rebus divinis per opus peC- eati , quam per opus alias licitum , quamvis sit corpo - rate, ideo magis contra hoc praeceptum agit, qui peeeat se in die festo , quam qui aliud corporale opus alias licitum is facit. Unde Augustinus dicit in lib. de Decem chordis r,, Melius saceret Iudaeus in agro suo aliquid utile , quam is si in theatro seditiosus existeret. Et melius foeminae eo-- rum in die Sabbati lanam sacerent, quam tota die in Neomeniis suis impudice saltarent. Non tamen, Prose
207쪽
is quitur S. Doctor , qui peccat venialiter in Sabbato. conis tra hoc praeceptum iacit, quia peccatum Veniale non eX-- cludit sanctitatem . D. Antoninus pari. a. titulo 0. cadem docet ex iisdem principiis: tum concludit Peccatum ergo mortale eo mis,, missum die festo est multo gravius quam alia die perpe- , , tratum ratione sesti . Nam ultra propriam deformitatem , se puta furti, vel fornicationis , et ejusmodi, habet specialem, , dosormitatem ex illa circumstantia temporis sacri, qua se- stum violatur. Unde talis, ut dicit Nicolaus do Liras a. ,, per Exodum cap. 2O non solum agit contra unum Praeis ceptu in , Scilicet non moechaberis , aut illud, non furtum se facies, sed etiam contra illud de sanctificatione Sabbati. Unde in idem caput Exodi eadem repetens Abulensis tradit eum qui fornicetur dic Dominico , peccare duobus pec
S. Bonaventura in opusculo quod inscripsit Conses-Sionale cap. I. parti . ΣΟ. docet, interrogandum Poeniten' tem de tempore quo peccatum perpetravit, utrum Videlicet in die festivo, vel non festivo. Ex quibus institui sic potest argumentum: SS. Pa tres et Scholae principes locum Levitici 23. Omne opus servile non facietis in eo , ita conjunxere semper cum eo loco Ioannis 8. Omnis qui iacit peccatum servus est pec cati , ut unum Per alium sint constanter interpretati . Atqui ab ea Scripturae interpretatione, quae communi Pa trum et D Octorum Sententia tradita est, non est temere PrO- secto recedendum. Igitur eum ita Patres et Doctores praeceptum abstinendi ab operibus servilibus intellexerint , ut illis operibus peccata imprimis contineri existimaverint ex Evangelii sententia, videtur sane veritati admodum consentanea ea doctrina , quae ait ex sacri temporis conditione , quod peccato violatur, novam ipsi peccat O turpitudinis notam adjungi. Quod autem plerique adversantur, hac potissimum ratione adducti , quod sere non soleant sacerdotes de temporis conditione confitentes interrore arc. non admodum magni momenti est, nam nec deerunt quoque sacerdotes qui
208쪽
interrogent, nec Poenitentes qui magno affecti dolore ac Vere poenitentes , non interrogantibus ultro aperiant. Caetern m doctrinae veritas non ex eo quod plerique saciunt aestimanda , sed e locis Theologicis aptis conclusionibus
Hinc ea quae superius de circumstantia loci sacri dicta sunt, in hanc sacri temporis circumstantiam trans se ri commode poterunt : putamus autem minus se Vme de
violatione sesti, quam loci sacri per peccatum sentiendum esSe, quod templa , utpote permanentia , peculiari quodam Titu Deo consecrentur , atque a reliquis profani' locis
discernantur, quem consecrationis ritum, ac Veluti perfectam separationem tempus nequit accipere .
De numerica peccatorum distinctione. Peccata totidem numero esse distincta, quot sunt actus physici contra legem absoluti ex sese et persecti, Con Venit inter omnes. Verum cum moralis distinctio non Sem Per physicam sequatur , eveniatque interdum , ut EX actu physiee uno plura peccata emergant, interdum Ptiam plures physici actus in unum peccatum cocant , fit ut magnam
quandoque dubitationem et dissicultatem habeat distinctio numerica peccatorum . Quam ad rem paucis , sed generalibus quam fieri potest regulis opus imprimis esse videtur . Τria ergo sunt explicanda : i. Quemadmodum in actu physice uno multiplex quandoque sit peccatum . a. Quemadmodum actus physice distincti unum peccati actum moralem ex sese et absolutum essiciant . 3. Quibus notis distingui queant actus absoluti et completi Ox Sese. Et primum quidem nullus est dubitandi loeus , quin multiplex sit peccatum in actu physice uno , qui diversas malitiae species involvit, ut patet in furto rei sacrae, in quo duplex peccatum existit, unum violatae justitiae, alterum violatae religionis; et sane quum injustitia specie
et natura differat a sacrilegio , nihil autem a seipso dise
209쪽
serre queat, profecto in actu, qui peccatum injustitiae complectitur et sacrilegii, duplex inesse peccatum necesse est . Verum ex cap. superiori haec fluunt ; nunc agendum denumerica peccatorum distinctione in eadem specie.
In actu physice uno , quo Plura objecta attinguntur , stpecciatum multipleae prout plures sunt obligationes quae pistantur, plura jura quae laeduntur .
Iuris nomen late hic accipitur pro omni eo, quod
proprie dictam obligationem parere valet. Iam vero quum omnis propriae obligationis et juris violatio peccatum sit, patet profecto, tot in actu physico uno peccata eSSe, quot eo actu obligationes et jura laeduntur . Hinc multiplex peccatum admittit, qui uno actu plures homines interficit, qui una detractione plurium famam laedit, uno furto nummos qui multorum sunt eX pilat. Hinc non ferenda eorum opinio, qui docent, u num tantum peccatum ab eo admitti, qui unam familiam uno morali actu internecione delet, quod nimiruria una semilia fictione juris , quasi una moralis persona habeatur
nam etsi, quod attinet ad nonnullos civit os essectus , una familia quasi una persona fictione juris habeatur , tame a quod attinet ad vitam, famam, aliaque similia, unu Squi S-que jus habet suum et proprium, a Deo , legibusque omnibus concessum . quare in internecione familiae totidem scelera perpetrantur , quot in ea Sunt Personae , quarum jura laeduntur. Quod sane magis valet de civitate, aut pro Vincia.
210쪽
Cum plures actus physice distincti referuntur ad unum principalem , cujus sunt illi velut inchoasiones , et αquo com 'lementum et unitatem habent in genere moriS , unum tantum peccatum admittitur.
Hane regulam luculenter explieat D. Th. in I. dist. 12.art. i. Aliquando contingit esse actus plures , secundum quod ad genus naturae reseruntur , qui tamen Sunt unum , secundum quod in genere moris considerantur ; ut puta in eo qui suratur , quia cnanes actus ejus qui ad finem furti ordinantur , peccata sunt, Cum mala intentione sunt, qui possent valde multi esse velut fores effringere, admo Vere scalas , parare instrumenta , scrinia aperire et tamen omne S computantur ut unum peccatum ; quia non liabent rationem peccati, nisi secundum quod per unam voluntatem in unum perversum finem ordinantur . Propterea etiam Theologi communiter docent oscu-Ia , et tactus, qui illicitam conjunctionem proxime ante Vertunt , unum cum ea peccatum constituere , nec desunt qui idem affirment de proxime consequentibus . Verum non 'par esse ratio Videtur. Oscula et tactus impudici ordinantur ex natura sua ad illicitam conjunctionem . suntque Propterea nainra sua mala: igitur quae hanc proxime antevertunt, inchoationes ejus haberi possunt; quae autem consequuntur , potius inchoationes alterius illicitae conjunctionis , ad quam suapte natura seruntur , quam ad primam pertinere censenda sunt .