Galeni Ars medicinalis, commentariis Francisci Vallesii... illustrata

41쪽

COMMENT IN ART.

signorum persequitur statim,atque primum corporisiimpliciter salubris semper,quod dicit esse quod optimam habet dispositionem: deinde salubris multum,quod ab illius perfectione parum abesse dicit: deinde alior suo ordine. Ex his satis constat,hanc repetitione dispositionum,quae corporibus accidunt noesse inutilem. Est enim propositio eoru quae sequutur. Optimam dispositionem habent corpora,quic si optima compositione habet

Ορtimam temperiem optimam temperiem esse exacte mediocrem, non ut multi statuutealidam ciumidam,libro primo cotrouersiarum monstrauimus.

Dignoriones autem illorum oportet facere que continguntsecuniam rati em sumtintia illorum,o ex aclionibus,que tune cessan ccedunt, Ompromatis,quae proprie accidentia oeantur asu antia quidem

mensuratione simplicium,in calore rigore, lacitate, tumore instramentabum ro mma itudine, multi prater

42쪽

MEDICIN. GALENI octum quidem in duritie, moisti comoderario, ilisum autem bonus color, secunia lauitatem, O his piditatem moderario secandum actiones erepersectio,quam, in

rem ipsarum scamus . Eorum re quae in- frumentalibus succedunt, m commoderatione, pulchritudine instrumentorum totius corporis, adhuc, in irtute actionum, qua

in ipsisunt Optimae erra dis Urionis corporis digno i signa haecsunt.

DIgnotiones corporum tribus modis neri dicit,ex iis,quae cotingunt secundu ratione substantiae illotu hoc ver,est exessentia ipsaru dispositionu,ut qui ex calore cogno stet homine febricitare Meae actionibus telis aut integris, ut qui ex pulsus febrili inaequalitate cognoscit febricitante .cu ex sympromaris,que: proprie accidentia vocatur.Horsi nomine intelligit qualitates mutatas,quemor boru symptomata sui,& sensu aliquo cognoscutur,ut colore. uritie ,habitu corpori , cealia huiusmodi,his tribus modis agnosculueoes corporu dispositiones,que: diei sunt velut de cognoscendo simpliciter em per salubri dicetur primu,deinde de aliis. Sed barret hoc loco Haecique enarra resan quibusdam

43쪽

COMMENT IN ART.

quq oportet explicari prius. Dicunt illud signorum genus,quod iecundum rationem substantiae esse dicit Galenus, neque signu videri esse, neq; hoc loco debuisse signis annumerari,videtur enim esse ipsa essentia dispoianonis, ut calor est ipsa febris: quare febre ex calore,est idem ex seipso agnosci. Deinde dicut signum,id quod ab exeutibus capitur, cuius in libro de differentia symptomatum meminit, hic esse omissum,atq; id quod ab essentis ratione capitur,cuius illic nulla metio fit,hic esse additum Addut quibusda signis uti Gal. in hoc ipso opere, quae in hac partitione deis sint, signo, quod capitur a resiste tia. Nimirum agnoscitur corporis salubritas, aut, insalubritas ex modo, quo resistit rebus externis aut non resistit, ex magnitudine etiam figura capitis agnosci debet cerebrite peries, quς tamen non videtur tribus membris, qua relata hic sunt contineri. His obiectionibus no omnes eode m0do respondent. Sunt qui diear, sanitatem, de morbu non esse eas qualitat quum oderat; aut immoderate sunt,sed relationes quasda illinc procedentes, quas vocant symmetriam, Mammetria,febrem ergo non esse calorem .sed ex caloris immoderantia febre nasci quare dicent hi febrem ex calore agnosci, non esse agnosciidem ex seipso.

44쪽

MEDICIN GALENI. at

Neque vero iuxta illorum placitum possit ianitas quaepiam,aut morbus ex seipso sentiri, na relatio nulla sentiri potcst. Caeterum horuopinionem, libro. . controuersiarum refutauimus. Alii cocedunt morbiam,& sanitate,esse habitum,aut dispositionem Quare calore qua calor est,non esse febrem, ea enim ratio

ne est pastio, aut passibilis qualitas, sed tua habitum,aut dispositione Agnosci ergo febre ex calore, non tamen proinde idem ex seipso quonia non eade ratione agnoscitur calor, Sest febris ted agnoscitur, et est calor, est se-bris. vi est dispositio quaedam. Hi certe vera dicunt, sed hoc loco frustra laborant. Na Galenus non docet modo dignoscere affectiones corporum, sed corpora varie affectabarq, ita dignoscere hominem labricitatem ex ipsa febre, no est idem ex seipso cognoscere. Hac quidem quoniam affectus colungit cum corporibus,mentionem feeit significationis ex ipso affectu,rn in opere de morbo,&sympto male,affectus ipsos considerauit perse. Proinde illic nullo modo potuit symptomatu diseferentiis signa,adiungere ex ijs,quae contingunt secundu ratione substatiae. Modus quo corpus resistit,aut nonaesistit externis causis,cu actionibus conrungedus est, siquidem monstratum est a me libro primo controuersiarum s

45쪽

siarum,nihil nisi agendo resistere hi agnitudo,&figura cerebri,ad agnoscendam capreis naturam conferunr, ut quae in ipsa essentia sint,nam bona,aut mata dispositio tam est incompositione, quam intemperie. Iracinerecte Galenus dignotionis corporum tres species e medicit quarum exempla subdit statim docens corpora operme sana, tribu his modis dignoscere A substantia ipsa agposcitur, optima constri utio ex mediocritate caloris, frigoris,humoris, siccitatis in simplicibus, a mediocritare magnitudinis, multitudinis, Mab optima figiura optimo positu

omnium partium,in instrumentis. Nam in his est essentia ipsius optimae constitutionis ab iis quae necessario succedunt simplicibus, agnoscitur optima constitutio. Ex i s,quq ad laetum pertinent, ex medroctitate duri, &mollis Nimirum caro corporis optim constituti est mediocriter mollis. Ex ij quae ad visum pertinor,ex bono colore, mediocritate inter glabrum, hispidum Nimirum corpora temperara nullum extremum coli, rem habent,rales enim omnes colores redu- dantias, quoru iudam succorum referunt, alabus pituirq,pallidus bilis,niger atret bilis,per ruber sanguinis,sed est color reperati corporis,cador quidam viuidus cum modico rubo

46쪽

re .s ut etiam temperata corpora,neq, glabra neq, hispida. Q niam glabrities frigiditatis hispiditas est caloris soboles. Haec duo accidetia tactu etiam sentiu tur,sed ad visum fuit

melius referri, quonia tactus solam multitudine,aut penuriam piloru sentit,visus etiam col*rem. Hic praeter rem quida accusant Galenum,quod accidentia ad gustatum pertinetia,&ad odoratum,&auditum non retulerit. Nam Galenus hic non tam refert accidelium ex epta ut eorum omnes differetia enumeret, qua vi agnoscere corpora teperata doceat,ad quorum cognitionem haec sunt satis. Ex actionibus etiam agnoscitur constitutio optima in simplicibus partibus , ex earum perfectione , aut virtute . In instrumen ris etiam obseruantur duo genera signorum , primum accidentium , haec unico moderatio. pulchritudo: nimirum temperata corpora sunt optime composita, pulchra Nam quaeuis res tunc est consecuta suam pulchritudinem non enim re bus omnibus est eadem pulchritudo cum habet partes optime comparatas ad actiones . si ergo actionum perfectionem habet, temperatum corpus est etiam pulchrum, optime compositum. In instrumentis etiam est signum ex virtute actionum

quae

47쪽

viae ipsorum instrumentorum sunt Aperte docet hic Ga quasdam a mones esse simpliciu partium quas da instrumetorum. Nimixurri actiones primata imperstet quae cuiusq; partis sunt in suu usum paeoprie, v qu ad propriam cuiusq; nutritionem expectant, simplicium partium sunt nstrumentoruio nisi ex accide miractiones secundae, perfectae,&quae ad comunem totius hominis utilitatem expediant, ut videre,audire, incedere,instrunieris tribuutur persei etsi facultates agedi ex simplicibus in quibus sunt teperameta proficiscantur)quom a tales adtiones non sunt simplices,sed ex multis simplicibus conflatatavi incessus fit his musculis abduce tibus illis adducetibus, aliis circvducetibus, ossibus firmantibusaigamentis alligantibus. simpliciu vero partium primae tantum actionesvi simplices sunt, posteriores a & copositae nonnisinstrumentoru Verrum4 clib. controuersiarum latius explicuimus. Vtrarumq, actionum perfectionem,S virtute diei Gal.esse intemperari corporibus Hoc vero non ira venit elligendum ut in controuersis monsti uimus quod nulla operatio possit esse in inteperato corpore perfectior. quam in temperato , sed qubd nullum adeo ad actibnes Mue obeudas sit accommodatu. Nimirum

48쪽

MEDICIN GALENI. sNimirum tale corpus ad omnes est habile, de si in singulis ab aliquo intemperarorum superari possit, praeter eam, quae est propria speciei Haec vero in humana specie est prudelia, qui hane comitatur tactus. Haec perfectio

actionum est, quae in corpore temperato de prehenditur.

Eorum erq,quae ab hac desciunt, sunt tamen adhuc salubria,quaedam intemperie smplicium panium labuntur lapsu quod exiguo,

quaedam in ea quae in ramentalium,exiguum quiddam etiam hic:atque,aut omnim aut quorundam, aursecundum ditarunquegenera aurem lapsuum,ead ij quae eorum Pirtutem plentiremperies quidem in pscibus, num rus autem, formatio, se magnitudo, positus in municis , trisque per c munis

Pmras,quam continuitatem tuorum appellamus. In his autem ipsis generibus, O insalubrium corporum est malitia, secundu truque insalubris significatum rerminus autem dira

qμ istinguen est isto sensibilis actionum

quae autem ab optima dispositione , deficiunt breue quiddam,ias qui mo ipsa maliquo

49쪽

COMMENT. IN ART. tu distinguit ipsa , quod plus , aut minus es in actionibus . Histendo causiis insalubribus Corpora ero simplicue insalubria diiudicantur, quod sucile ab insalubpibus causis pincuntur,. quod magnum quiddam in Pirtute actionum desciunt. Fiunt ergo in medio amiorum neutra quae s biciter dicuntur,s quae m latitudine quadam, diuiditu totius sanitatis latitudo , in tres partes quae latitudinemo ipse habent insignem, quarum prima erit salubrium corporum seeunda neutrorum , tertia insalubrium ρ quae saltim sunt, quae iam aegrotant corpora, iasionibus sensibilibus actionum risi ncta. uuae ergo dolent, O quorum motussunt i-tiati, aut omnino sublati faciles habent Lyinctiones,quoer debiles habent actiones, in magnis quidem reces ibusfacilis Esinctiο--ssunt,mparuis)e- ambigua, ob id in

hoc genere usionis allo siti consist , qua

neutrius contrariarum actionum particeps est quam ipsam neutram nominari diceba-- , his omnibus sensis diiudicatis , non ipsa natura rerum. Periculum enim es in do

50쪽

MEDICIN. G A LENI 1σgma sempiternae Gionis incidere , et quidem signa sanorum corporum . Verum quamsalubrium , aut neutrorum , magnitudine recessus distinguuntur ponentibus nobis emtremos terminos inuicem contrarios , opes mama 1 Urionem , nuper factum mombum , consideransibus aurem cui horum snt

iciniora , quae in examen peniunt Corpora.

Nam quae optime distositionis iciniora sunt. salubria quae ero ab hac absunt longius,propiora aurem sunt iam egrotanti , insalubri, quae Per in medio amborum , qua aeque Pitinta ab utrisque ab esse , neutra haec sum

Optima ergo dis Virionis signa dicita μα

Eorum Pero , quae ab ipsa desciunt tot numero genera , quae in plus aut minus diuidi possunt , singuntur ero intres partes. Stagna insalubris corporis simpliciter dicemus, ex ipsis enim erunt manifestaeo reliquae duae Iaritudines. Generatim ergo prius dictum es in sermone de Optima di 'ositione , 1 eciatim ero dicetur modo , diuidentibus nobis prius

partes.