장음표시 사용
131쪽
AD ALBERTI PII C.R EXHORTATIONEM.x Q ivum id rum limator,qin omnia sine di timine damnati x An Moria taxat aliquid quod se probandum Recte philosophatis, res humanas ex aetia re retentia, ta sunt uti di hoc est experseelo ec imperfecta sic temperatas,ut nihil esse poss1t tam absolis aliquid habeat admixtum vitii. y Hoe quum ita sit,tanto magis Pinque vi ieesios gnandum est cum Viri S. Addis me nec sacris estibus, nee religioni , ne Christo percisse Quis hunc mendaciorum aereuum ausus est ad te intum
errere a Illic superstitiosos ritus tam non sacros, ec religionis nego
moderatione clam adiuvo,dum indico fugiendam esse personatam religionem rabsit autem tam det bilis impietas ab animo meo,Win Ch istum, cuius nomen toto pe tore Vetaeror, quicquam dicam contumeliose. Hoc animo sum, ut malim de reseces. cies mortem oppetere,quam ullo verbo per sttingere nostrae salutis principem, tin zzz ac nomen illud, bis salutiferum,angelis adorandum,inseris tremendum.Qui . cio vitiata cun p volvunt meas lucubrationes nisi prorsus odio caeci sunt sicile percipium,
T G xxv e non in sum affectum geram erga Ch istum . Addis, tu tibi diuina dereh. permittas.Hoc quum stae falsiissimum, tamen huiusmodi basibus tua nititur ora eraderes vita tio.Istud est opinor Tulliam more dicere. a Ego te Alberreptinceps e stimo viri uri Christiana pietate praeditum,quo liberius apud te proloquar quod sentiori meo, qui diuina derideant facilius inuenies in Italia apud tui ordinis homines, b at in Mori in illa laudatissima Roma, u apud nos. Ego sane cum talibus ne cibum si a P qisdem capere sustineam Etiam atque etiam te rogo,ne quid offendat animum
sunt sed min tuum mea libertas. Igaribus scommatibus non admodum moueor, ignosce,
i si tales facetias serte non possum. uid autem appellas deridere diuina e Ansibi e Mitas derident diuina,qui taxant superstitiosum diu una cultum, qui notantem, qui offerre Dei s charitate vacui summam religionis collocant In cultu,in cibis,in non intelleissis
preeulis An tibi videretur deridere philosophiam Aristotelicam,qiu traducerenrid iris tu illorum stultitiam,qui non Intellectum Aristotelem perperam interpretantur mine.Dedica d Non Aetiuus es nisellor, Quirit uis,ad imulauium prorsus religionem
zz Vet Christianam diei potuit atrocius, qutat ipsam A seMuersam in stultitia fulta
nuneupatevo datam Forte simile quiddam est in Motia, sed multo aliter dictum. Nec id ra m Bela, ut mea dicta tuis vertis reddas atrociora. Rhet eum quidem isthuc, quitia mi at inlatae theologicuiri. e Paulus scribis, Si quis videtur sepiens huer vos .stu Iairaris caem tus fiat ut sit sapiens: Idem appellat stultitiam crucis, ta stultitiam attribuit: deo, M inter Christi discipulos negat esse multos lapientes e Ergo quotquot gen Q ug ta, sapientes non sunt, stulti sunt. Quis est tam stultus, ut non intelligat , eis plorabili me derides Scontenis Na&personetecturus sic enim eas per riditatu appellas ad ruenda telimonis dignitate famul a P quide si licissime MCodius accillatindicu ulterii. b H Gexistimo dasiti: ttissmuhoeses per Italia de . at ut PGermania paucis abhinc misiscisit.Sesquorsum h nisi ad parata dissidiu ueni mamrinfidi MeSDEItal re ominavestratis:equide 3ere&Gerimnos iaceterasces nationes pietate supare Italos moti nihil detraheres ab iliaqin ipsis est,quam te esse ardetiore. e An agas diatebit feri'. d Di*ereaminisi Em absurdioramna tu dic in quo pignore certes.guis priorib' editioni, is detraxeris,& nulla adduietis Q ct & testat eruditus Ustri' illaMoriae verba enarrasci alphacerte helha me' est Erasmus, inquire vie rursus Dea in semetipm alludes ad hoems Ivit annotat Hes in nousi testimetsi & in t a Hieronymi. G Qt primu edidiae Moria no adhuc illa seripseras,quofit ut in illa ad haec alludere novalueris. qd insup adiecilli inmmemis. e Non es partitus stultiis acc tiones sed tanqua unica sit nimii vius es nomine adeo robadanim sententiam totius argumenti resistet stultitiam cunsis in rctus etiam grauissimis r ain tenelaiecensita inducis Areligione de 1 minus videres etia in stultitia efferundata.Veligitur ea inducti nihil agis,veleode s nurito ilia
Recipissio inc stetis acceptis Asteritu' vidistiguit sapietia tenena euhelica uadi stultitiam, ctus domi
132쪽
cla iungui mundi sapientiam a sapientia Euangelicas' Qua distimetione seruata, cotextus hac nihil hae sententia ius metuit Christimus quam tu tam atrociter insectaris. f Item illud,Ch istum oblectatu esse perpetuo morionibus,vetulis & aeris,a se s Etsi veautem reserisse graues re doctos,aut non est in Moria,aut aliis verbis ductu est, Uquorum iniuidiam si mihi remittis quino te per tuam felicitatem,qu dici Pin tentiam iii in religiosius aut saneti us Nonne Christus apparuit pastoribus Nonne Si iniquod a se reum ius complexibus haesit one complexus M pueros,& ad horum exemplumultauit Apostolos Nonne sibi asciuit idiotas apositos Contra nonne cotem to iis perpe Ipsit Herodem nonne magna seueritate vociferatur in vitam dc fastum scribaru Tac pharisaeorum g Cum quo Pontifice, cum quo scriba aut phariiso habuit hises uafamiliaritatem, nisi quum per Euangelium repuerascerent Nec hodie quenqua reiecit a recipit Christus qui mundo sit sapiens, potens aut Metus. Iundum sic usurpo, quemadmodum usurpauit Paulus Quaestalia sunt mundi elegit deus, ut con nefat redeuis fundat sapientes. I, Sensus est pius,id quum constet,iniquum estex verbis calu niam venari Sed Moria abutitur scripturae sacrae testimoniis. QuaΚ sacer quidam ac monachi, ne is pene facinas suas non des ad ex sacris libris. η mundio gehluti quum aiunt Quid est charitas Est pallium monachiQui sic uia operie mis corsia multitudinem peccatorum.Et rogatus quidam, quid placeret Vinum , ascea N- ρα 4 dit,inquit, superius: tum alter,escendit superius ergo erit tibi gllaria. i Longe voluit pasto modestius autem detorquet scripturas incla, nec tamen id facit nisi praefata
tur veniam. At iam dixi me nolle per omnia tueri Moriam,ati hactenus patiar re accusatim iam ut ineptiae,incogitantis,aut leuitati tribuatur,ab his k quae tu impingis stren edes elisurus. 1 Apud Italos nescio sint ne tam imbecilles iis q& bis in fide ut ob ludierum libellum deficiant a Christi apud nos ec sceminae coii stantiores sunt, quam vi eiusmodi lusibus labefactentur: nec quisquam adhac et hie ludi, extitit in has regionibus, qui quod tu scribis , interpretaretur, eos iocosaba scipulos eciami impietate profectos. in Ire annos per omnium manus volitabat Moria, versa etiam in linguam Gallicam, aulae principibus erat in delitus, nec jn ad vos ara hanc quisquam hominum fremebat, praeter pseudomonachos , secus quam volebant attactos , quanquam in his quoque religiosissimo cui I non dis psitti ad obam rege limmanissime testatui misius Cristiensis. At hos omnes praetetistaec Herodem contempsi uti Regem sed ut iniquum lio inlan Nam licet voliaetit suos esse simplices sicut sunt columbae riter voluit prudentes elisuri serpentes. g Cumplurimis cum quibus &conuiuabauir ut multisinlocis testatur euangelium , numme tamen illis temeraestentibus pet fidem ineum. Quinimmo&cum publicanis ita enim habet Lucet Discit eiconuiuium magnum iri domo sua&etat tun a multa publicanorum 8 aliorum qui cum illis erant discumbentes, de qua te murmurantibus Phar isti Scribis Iesus respondens dixit. Non egent qui tali sunt medico sed qui male hilent Acruteta. Et rursus capite septimo RNabat quidamde Phariciis ut mandracaret cum illo&ingressus domumdiscubuit De nihil edi caetera. Ad haec recapite undecimo. Rogauit illam quidam Pharis, ut pranderet se Iesus autem ingressus recubuit sc terruli Si pius et tamen illudnonsonant, retineuirur sensum&casti sermonem.
1 Si id vel tenus tantumia tali mo dignotatur illos nugare Non autem nin edunt libros ed inde tum implere paginas dis ineptiis. k Nil animo tuo pingoquem pium esse credo& volo d Moriae verba improbo.1 Semper sugillas Italos. in Numitum, mines erum natura gaudent sesibus,&dictet iis, modo ipsos non tanot, nullampobsonium strauius aulici eo quodlatret ocondimentoparatum sita
133쪽
AD ALBERTI PII CI. EXHORTATIONE H
quotquotiua non probant odio permIti erga te id fidiciunt, & eaA niatores sunt
ta re sed tatum ea dis res quaeia G
non est obie mans teritur autem est reprehensium qua
se te incommpycvit Mosa, Iratam vehemeter insensus es. mi tendis Roma missis non
raro sum admorums, Libertum principem in nulla materia secundiorem esse,qis ae sanda Mo Id si tibi accidit vehementi quodam religionis etes no pos sum non probare affectum tuum,licet iudicium arbitrer nemini placitum exceptis sis quibus displiciturum sit euangelium,si Erasmi nomine proponeretur. .n Talibus enim odium ec animi inductio prorsus omne iudicium vitiauit Illud iterum atq; iterum dem rari compellorii in tam multa, tam odiosa,at ester ac pene seditiose sic in me congeris,quasi nihil horiam libris pridem editis diluetim. o Quemadmodum rede comessione querimonia mire exaggeras,quum nullum hic sit argumentum quod non retuderim scripto vulgato. Are i si di sertus ac vehemens haberi volebas,pinis illa suerant refellenti,quibus quorundam depuli calumniam Nisi forte non putas queil fore qui ista tua legat, pr ter eos qui mea vel non attingunt,vel eadem censura damnant benedicta pati. terae maledicta. p Caius obsecro candoris es quum Leo copiosissime, quum Stumcae ali si nonnullis non indiligenter responderim de coe sessione, perinde
nobis retinere veterem ex compotationibus oc contionibus pseudomonacho virm querimoniam,quasi inbum nullum unquam super ea re fecerim . In illo vero magis etiam dindero can orcin tuum,l obiicis non quod a me scriptum
est, q sed a rabulis quibusdam laetari solet. Colligo ut ais . commoda dc
incommoda consessionis, eclectati velut integram existimationem permiolo,retinendum ne putet confirendi us san abolendum. Iam primu hoc quam falso ad te Matum sit vide. Testor uicommoda non ex re ipsa nasci, sed ex hominum viso i Wrba mea sic habent. r Vt quam plumum seu tus o piatur ex confessione, ec minimviri malorum admittatur, quae qui dem mala non tam ex re qukm ex hominum vitio nasci videmus. Quemas modum sere nihil est in rebus humanis tam pium, tam ut ita dicam coeleste,
da cofessionis tangex reo sanat M omodcvinmoriantur non deruile illa mihi: tum*a confessionis cmo deterrem tum P ab haeretis eis hoc ten mei ac pugnatur. uod Pita illa colligas ut decute qua is vitio hominum Otirentur, tamen illorumulta vitari non Te:non enim exploratum esse potest confitenti an sacerdos iamprobus&doctussit ut in illa imcidere non valeat ecacerdos parochus vita repotest mortis pericurim imminens cum vocatur ad audiendam pes stilentis confessionemo caetera sisnilia quae refersiincommodoquinto. quibus recensitis cum non definias,nihilo exviscor fessionem necemriofaciendam Mela lectori permittiis ea quicquid lubet statuere.Praeterea commodatis recenseas ut declares illa valere acquiri citra ecclesiasticam confessionem, ut si quis confiteatur deo aut cordatomico quod suades faciendum.Prsterisautem id utilitatis quod est negocliptimum caput videlicet peccati a litionem Rgratiae collationem aus exsacramentali confissoneproueniunt Nam caetera commodanon m s Christianam confessionem sequunturq Ethnica aut Iudaicam.Deipsa autem in communi ita agis ac si moralis philos us de ea dissereret.Sic omnia metiris prudentia humana. tenden pres,ari non posse a Christolasse institutam,duhitas an constituto humano tantum onus inhvmi potuerit hominibus: A cum fuerit impciutam pemaret illud antiqua re o*pluso sciat pietati et conducat.Nemo autem tam est mentishebe qui ex hiscolligere nequeat qus sequatietur. hil enimrefert si, sparsim emolata sint,cum facillimum sit illaconiungere. Inquis etereatale onus fra tenis charitati aduersari suadenti taliorun inera sublevemus u ostolariim Petri&Pauli exemplis. Hi enim indulgens hominum infirmitati ut ais remittit aliquid de pnecepto domini. Alter noluit iugum is Moysi in nigentibus.Et subumgis Ma fronte itur qui cum Petro re Paulati suntcomparandiomponunt talem sarcina confessionis ultra praec tum dominesn larginis angustianon permittit me caeterarecensete quς refers quibus digito Hui potest A si quibusdam verborum inuolucristastu aristi eas em quidsentias&persuaderemnetis. ivla circa non est quod putes verbulisistis cordato&pioiectori probare posse hane tuam ex mologesimreligionicat αikς quotissimo esecommodam n qua cum non audeat Batauus libere proferae quod sentit ita negocium inuo huivisere nec quid stamisium velitiscite deprehendi possit nisirigantissimus fuerit lector occim aliis locis a te quistas sententiam indicas iis contulerit.
134쪽
RESPONSIO D. ERASMILIRIL Iquod minum corruptissimi mores sibi non Vertunt in perii eiΠ- AC mPae moti mitis ostendimus paucis quantas commoditatra habeat consessio, deantiquari . inquit sapies. va pestis verς pietatis,hinc per occasionem nascatur inter hor nes . Audis palame commoda tabuere eo est ones,incommoda vitiis hominum,re bona Uteno jam maliarium male Atq; in ipso statim initio operis ita loquor. Utrum conducibilius sit matbica,veis eam relinqui propter innumeras utilitates quas ex ea videmus proficisci,an tolli sisti: Is ,
ob Innumera mala,quae confinentium lc audientia culpa per huius occasione co rationi eout perimus existere occasionem audis no causam:&culpam homim audis,no e G si Π Uxu rismen consessionis.Haec toties in eadem praefatioeae ducta,rursus apollapsis cita DT Tta dissimulas, Neseor tibi referre commoda 8 ineommoda consessionis. Isti Multam videris Alberte princ*s,ab illis didicisse, qui ut scribis examussim scripta meae taminan dicta Letis,sensa sensis θι syllabas syllabis consertaues Vanum iux, instituta comna res calunariosum est,re illuriquod se ibis lectori per me fieri liberum utrumalit risessionem retineri an aboleti Obsecro te quibus verbis hunc sensum festimoniis meum indico Loquor illic de Romani Pontificis autoritate,dei Christant m demonstraripuli consciisRhoc est de Moritate totius Ecelesiae. Si confessio indium est per Ecclesiam, an non potest esusdem auto state tollis An tibi uniuersa Ecclesia est afuere alia quilibet lector Nec tamen illis assim ab hominibus lassitimam,se fieta cono se cessio ratiocinor, ita praefatus, Tum si quis largiatur ab hominibus testitu hhris hista An non hie satis dilucide loquitur Batauus. etiamsi parum eleganter Nec ciutur ex his ego hie disputo, ab homitubus sit inintuta cos o qua nunc utimur an a Christo tradita,retinenda an tollenda, sed indico quaessiones huiusmodi inter alios sisti Gru. ventilati. Dii es,quid reserebat istius rei themanisse: Quasi cinuesset obscurum,' mulquod loquor:Et tame mea reserebat Me admonere,ne lector emetiret aliquid praeter id quod suscepissem Nes me fugiebat hoc expectaturos plerosis Quod sesio piae in nisi magno volumine tractati non poterat, oc a multis erat accurate tracta intum inia enim ulla quaesteto inter scholasticos laetatior, praetermisit quod viis Vti, ages V parti, hoc est, re dubitantium eccerta persuasione firmorum conducturum recenseerat, tractaui. Debebas inquis vel obiter indicare tuam sententiam. Quod ha , hebam persuasum, ingenue profit r, voco rem saluberrimam dc in primis potat nisivspiam. Et aduersus Leum disputans profiteor rem optimam, a s titu Chiati
prinistam .a-otius orbis tam diutino consensu comprobatam, ea reueren e stituta vel sitia seruandam, quasi esset ab ipso Ctam tradita. dc loquor non de quacunque vostolos dconsessione, sed de hae quae nunc in usu est Christianorum, cum omnibus suis circunstantiis. s Quam si queam docere a Christo traditam,oppido quam hil refer em lubens facerem. Habebis me plausorem si potes id ad plenum preserre, quod ec olim a Theologis ,ec nuper tractarum est ab apprime doctis, quorum est Ia m Q iustii
cobus Latomus. Horum tamen nemini successit ut vellem. Imo Latomus no bis propemodulibem relinquit,malimus ne credere a Christo tradita, an e stapturis irrefutabilib' desumpta, an generali Ecclesiς decreto instituta,ec tu a me ait istillatae
pes ullas ut pro cie a Chrru trana.Fingepron asse,quis credat, i docea
pum Attia in qu testis Uiunmt inerereticis, bras anco bacibilius sit ea relinqui aster utilitates Me
135쪽
R D ALBERTI PII QR EXHORTATION tutina pes t Eritiuus enmnio silere,qHuolis arguta rubus hoc aggredi. v Qin silet visi Ius de x deri potis valitasse si voluisset Oin natur asserere, nec recit quod conatur,
ctasses ni ε in qua renone,li us ille mihi si editus. Ac p illo qualis qualis est viri orthodoxi gratias egeriat Non erat inquis in dubio relinquendum quod ab herHelani victorita, pertinacissime impugnatur, x quasi semper impia sit quod tuentur haeretici. . At quo magis impugnabat , tam iustior erat causa detractari muneris. y Octah - sum,sortem,d mihinsignem Theologum ea res postulabat. α Ego coefessionis teneres. causam reddidissem detrimen Postremo qua fronte iubes me aliis persuadere, quod mihi nondusatis persuasum est,ec expino qui persuadeaes Anassentiti viiii qadesiuit. detur I reticis qui doceti cupit hanc consesssionem is e tradita ab ipso domi Cer desti no,quu alioqui fateatur religiose seruanda Quae synodus hoc pronuciauit c lai
τό elytus Angliae Rex qui felicius tra etauit istud argumentuq rutraetare vide xQuaesudi; ris,nihil alliud pronunciat si essie probabile filisse a Christo tradita.Quod si theranos haereticoru nomine designas .scis e silis non assentiam a Nam horum x ast et is, plerit faciunt cuiuis simpliciter liberum tru confiteri velit an non, ec quis cuirentur oratio confiteri velit. b G1mplures detestantur etiam ut rem impiam. si haeretici sunt, qui non nihil dubitant quomodo sit inducta confissio es est tibi cu An sunt q--p H Rege, ius eruditam pietatem tu merito p dicast cum Latomo, ne quid Micri comemorem.Nee satis intelligo quid EF tua verba sibi vel .Quinimmo math odi excepta ut a Christo instituta.Si,vi,sonat sin tudinem ita loquetis quod ego. Sic enim habet initiu libelli mei.Ana maioribus inducta paulatim robur colle uis .essi rigerit, et tanta sit huim authoritas, c quasi fuerit instituta a Christo.&n tis . censebas:totu nat causam,aliis argumentis hoc tisi i confirmandum erat.Addis quis dicas no
: garinon posse,quin tutior sit qui bene cosessus suefit. Nec hoc simpliciter di.
Dimitte se. co, d sed concestione.Sic habent mea verba, quatumuis enim multis ac maz Hic Pr dis gnis armamentis pars altera contendat,hanc confessionem no fuisse iussit amάquis ab ipso domino I u,nec potuissetatu onus a puro homine imponi hominibus, i t tu subscia illud certe negati no potest.&c. e Itallibellum illum legi cupieba a duobus in Ovillam homsi veneribus,quom alteri firmam habent persuasionem de eo vine notidiuitio histi tollenda,alteri dubitant num pollit aut e Tectat per Eccleio proceres ali a tuto non fab innovati circa confessionem,quam tusacramentu vocas, quum iuxta multorumis ' Ab his opinionem,poti res sit sacramentalis,ut interim saltem melius utantur conses dans dicas tuis sione, nec praecipitend sententiam , donec de hoc pronuntiauit Ecclesia.Ter xiore e qui fiunt hominum genus ab eius libri se mone submoui, videlicet eorum, b Disi tu ,1a Consessionem aut superiracaneam es sie contendunt, aut impiam. Istos perui esse quaestio: caces ad abos doctores relego, mihi tum nec umsuppetebat nec ρος suo a ficientes ad consigendum cum illis. Omitto iam hic rationes ac testimonia
stitutionis in eaqqrit de instituere.Cessissim'inqua Anglis Rexnsiillatis laudas asserinae robauit paenitetiscalaetanin cui fessi oconexa est iso ubili nexu termia sacrameta vim habet actuin errectendit de Laton,' ec te imi si ambigui circa ipsam, tam est quam ad modu institutionis Stepuscostitutu redi. aut uin adptima institue e Illud quasi plurimu res mulis em quasi vimini est aurumsed aurichalcum,quoes quinum,non in unum. d Quid intio excocessione nidit facitia causis,cude ipso instituto nihil desinieras, nec vestatu asseres, cellario esse serumda. e Scilicetinfacultate tua est medideris libros, criberemi generi honum sint legessi,quo ira
intelige tefuas in nihil ad refaciat novi crem enisiad diuerteta lamininimos his vel bulis a Fri stori
136쪽
RESPONSIO. DERAS MI LIB. 11 tua, obra me docere conaris, omnino credendum hanc consessionem a d, sed&.υ indumino traditam, bus interim nihil aliud pronunciab ' dolere me non e sese firmiora,praesertim ob tari qui pertinaciter totam damnat consessionem. Adis videlidis vero praeclaram sententiam, damnans in commoda contulerim cum incom
sunt statum,pura mente seruanda de constantianimo retinenda essent. f Obse/ cro te vi me vicissura patienter audiaS.In quem usum ostendo incommoda,no ex Ore,ut dixi, sed ex hominum vitiis orientia nonne ut vitentur, ec intem firmiora ortat,quae sunt instituta Si serenda sunt haec incommoda,cur quotidie elamatur P: 'in eos qui male seruant marimonium,qui indigne accedunt ad mensam domi ma ue ini, pri male gerunt magistratum g Nel enim ego tollo consessionis usum, csed admoneo quid in huius usu vitandia sit. Hoc nimirum est sabilire confessi,nem,non labefacti axe..h Haec vides opinor tibi non minus extra causam dicta, eant.Nam inquis, eleganter. His ita peroratis, subteris clausulam Quoniam, nquis,nimium proscisto ita da ali sui, 'dicta nostro arrogamus,quum de omni re aeque audemus iudicare, quid utile. Sins uacaquid mutile:quid honestum,quid secus quid rectum,quid drauatum: quid dii uinum,quid humanum S hoc tam in rebus definitis,il in his quae adhuc sub H uΤάdecerpta
dice versa r quum taxamus mores,leges consuetudineS,ritus, eremoniaS iam g N eost
diu receptas: quae quum tu lapissime facias,ut monumenta tua testantur, M ab erecte sed mre multi te accusant arrogantis,ic rerum nouarum studiosum tasse dicunt. i Quum ais multi die tangenue fateris te ista ex alieno sensu loqui, non tuo. Ous Ouine
Alioqui quid probae mentis habent ista verba Si de Lutheram,aut nescio qui bus Italis sentis,ad me nihil pertinent.Sin de me loqueris num tibi videor ςque h. . de omni re iudieare, k qui hoc ipso libello suspendi meam serrentiam, aliis tu plaude tilbidisum desero, i imo qui nusq non desero Ecclesiae iudicio In rebus inquis do
finis, quasi hoc iam docueris me definitum Profer via Uncq improbauero pro O-κα deprauato quod esset rectam, i pro humano rei ero quod erat diuinum, ubi . Putabat aueto mores pios,leges,dcc quod ais inpissime me facere, in quum nullum proseras locum. Hoc tibi pro oraculo esse Stunice Catalogu. Atqui, quibus iis aliis non fama duntaxat notus es,multo solidiorem,aequiorem ac neruosiorem disput, iis otionem ex elabant.Nihil enim adhue adsers, n nisi quae ab indoctis pseud, in monachis re leuibus Theologis solent in compinationibus laetati,quos non pu iudi didet interdum edere merudacia maiora montibus:eol solum hoc agunt, ut lucu brationes meas aboleant,ne deprehendatur ipsorum insignis vanitas.A te vero as&eetera.
quid expediati Dinat, nisi verum,excussume aequum o Post hec ingrederis stud argumentum, quo de quum plus satis responderim praeter alios Petro iis suspendis
itaqua iudiera e tractas argumentum bt proferre vortebat,in aliis aute illud profers quadonec e redit nee licet. I Non initii uetitu quatuor verbulis hic pugnantes sententias di vim iudicio mi eis te differte dicas,8c taumen es de confessioneam essedefinitum.Praetereahallucinaris cumex indefinita singularem determinatam inferas. m Proferam quam plusqsexcentis lociscum illa infervis recitauero n Rursus admorsus Sconuicia Sed se causam tuam nondefendunt quin potius deterioremfaciunt. o Non repudettoties configereta ei itia te responditis aliis&ccreta quumscripsi nee tantu Sutorum audieram uum autem tuis literis utilia nimi perquisiui ei libellui quem docte grauitetae pie conscrip ui. At illius non soliunti Meddi argumentum diu amesse ammeotimeti de vessione enim noui testamenti en
137쪽
AD ALBERTI PII c. v. EXHORTATIONEM
MN agyi, Surori,tamen quasi vacuam id ministam omnino materiam tractas. Causa Meum librum ad te non esse perlatum.At Lute , ubi multa scripturarum mamri sti invia opusculo tuo ad tis non dubito quati videris, Quid igitur faciam Re
rita ibi Seta Quid molestius obticescant Applaudent victoti, qui mea non
toruin pidici legerunt.Seruabo messium Notabo paucis quaedam. p M a multis damnati, mi Vm- sacras literas paraphrasi dilucidius ec elegantius ereptam tim,quq Vix ad cp No soliun tant comentarios,tantum abest ut paraphrasim. q Hie opinor tua prudelia inuit scripturam saeram potissimu effeta mystico sensu potius ct in verbis, r PM ii , probabile est ab Esdra partim immutata proximo loco situm Me in his linguis Ita 'sente quibus tradita sunt aptimis autoribus.In his a me nihil est mutatumTertiolo apud Graecos ec Latinos constat ex veterum Theolreoru monumentis, eam Q .hocessi vatietatem D.August adeo non damnat, ut immet plurimum conducere M. sc inurarum intelligentiam. s Ital quum nouum testamentum sit versum eophrasimacis sermone latino,qui tum tempossi erat,promiscuo vulgo communis nunc Contra nx ndi lingua latina non est,nisi apud literatos, quid erat piaculi, si rebus in diuersum mutatis Minius vetas noua testamentu Certe ausus est hoc Hieronymus te expunare in vetere testamento, laudem promeruit.Nunc a me non est mutata vulgatao anslatio,sed id vessum est,quod habetur in Giscorum voluminibus, i praeserq scio inissem quibus in sum veteres Mysostomus,Basillus,Gregorius, Naesa tuis xes Elasmo echorum similes. Dicis.E redit ut ecclesia uniuersa cosentiatini in eum sensum vides a me no turba habet ecclesia sua versione, tantum hoc ago,ut quaim: eum tali habα habeat emendatiore,dcreetius intelligat. Est autem duplex interpretandi
Fo traffunditur liber a lingua in linguam, alterum quod adhibis
spiti, an , rum mplanat scripturi sensum Si commentarios ta omnes explanationes sub re primo im mouetas censes,patiar ecparaphrasta meas submovetii u sin recipis,para qua
ta sis nihil aliud est,et commentata genus,commodius lecto i vel occupato,vel evressit. stidioso.Et si damnabis Basiliu Naria enum,Cyprianum, laria, dc Hie
t Quimmmo trimptae ito cum Esdras dici spiritiuaslatiusti tutam restimetiti Meette fecit isdempto usumlmae etiam i aut uiualentibus. L Me Sutoti iocanis non mihi tuam industriam non accusaui in vertendo nouo testamento sed in edendispar nrasibus cuius rei neminem ti author illius autem complures praecstem diuum Hieronymum cuius tame laborem non probauit diuus Augustinus Uvatis sunt hominum sententim S dem quodproblematicum est, undi sunt rationes, vetiistiaua utitur ecclesia, edit Hieronymi est,quod probabile videtur si clationes tent sederetur te plus ausu esse edereret. Et quomodocin res se habea latominus probari potest iis e conatus quanto magis a recepta editione recederes praesertim in vocibus latinis quibus graeca interpretar. iue a signifinia texempli gratiat os,quod mece tum sermonem tum dictionem importa cum antiqua utatur dictione tu potius serini 'o quod metum sermonem tum dictionem importa cum antiqua utatur dictione tu im nem volui ut illud inprincipio erat verbum vertistitu ratsermo. m tamen verbumer reis si uiuetquod euangelista intellexit si sermo qui orationem ex pluribus dimonibus contextam nificat inutibus enim uti poli' ostentationis esse videtur il pacis& vere pietatis studiosiερος Hieronymum ca- mouerant adnointer vertetam tibi patrocinari non vale Ptim ili idDoetu te Misitus a Pontifice maximointra cuius stilium id tentare non aureret secundo nulla tunc temporiscommvn editiotari generaliter recepta ab ecclesiis sed quotquoe e ttot variarent, ut φω testami, Damaso Nunc autem a incommunis di vulgata editi recepta ab omnis setaesita. t Hoc apprime falsum cum Graeci codices in mustis vatient ,&deprehendatur eos quibusdam inlacis
ri Invulsus veritate si nolens verum fateri quo asseris sententiam meam, cenim itendo sin diuersum genus esse ab eoquodrummetarumectatas literas pati illo emicari.
138쪽
tonymum elegantius edisserunt scripturas ct traditae sunt,pasar me damna x N 'in taliquanto politaus explanam sensus Q Apostoli tradiderunt,aut si vertit Ia
tmus ille nescio qula aut qua .Haec si agnoscis esse verissima,nullum habent lo ni, qticitas cum illa quae tu Ciceroniano quodam sum declamas,'stitui sancto non esse iςripin αopus nostra politura,quot in scriptu is verba sunt tot esse mysteria,Nec api V itit asium contingendum, x quasi ego sim nouus interpres scripturarum y Atl est transator
hic etiam adiecisti, si superis placet, ptiori libello , Mosi testimonium ex libro
Deuteronomi non adtitis ad verbum,quod vobis loquor. r Atqui id ausim ν hie, ine est non paucis locis interpres,velut in Tabita Cumi,auit,tibi dico canoninio ptisaut vivo se,in vel bis consecrationis addidit,enta,quod in euangelicis libris no habetur. Ital quod Moses precepit de non addendo, non ta pertinet ad literas syllabas G. Nonne de re apices, a q ad vim sententi . b Nonne passim audis ecclesiastas sentetiam ex literis sacris recitatam,sinuoso verborum ambitu explana popul Ε DEG ii iii, lib. 1la, cere,sed inlaetis sontibus. Quid sublati sunt a me se isturaru lantes, Nam hoc tamen plura
toties fructra cogor audire Sed age da nobis sontes incorruptos,desinemus vi lum verbum mutare. C Quod sic stat codices esse corruptos aliquot sane lin locis factucis,num tu vetabis nos dare operam ut restituantur.citi a iniuriam vulgat edi uas
tionis d Atqui hoc studium nostrum comprobauit Leo decimus,comproba uit θο Adrianus,nec ullis cordatis Theologis displicuit,ac ptiuatim multi vere bucri iania dcisti boniq; viri litetis pro huiusmodi laboribus gratias egeruntiquums illud ad ni opus Louanti fere ediderint,multi' de ceteris quibusdam lucubrationibus meis
nonnihil quererentur,de paraphraubus nemo me verbo admonuit. Vbi porro tu addere longe nactus es istos loquaces,qui assit,il dicuhq suspicantur me hoc ager ut m pa
rapta es loeo diuinae scripturae legantur in t lis ' e Hoc quum sit egregie Vrisu mi o
rijiculum,non refellam, etiamsi in templis recitantur multa, minus accomm uerterere imda cultui diuino u mea: paraphras . f Negas a reli me nata quenquam hoc ausum in saetis litetis Si per senesti est explanare scripturam sacram,damnan setisti aianis di mecum sunt illi, g qui primi sunt ausicommenta sinissam edere,qui post res,vi tui
ausi limi illam philosophicis argumentationibus tractare,ec hic tibi damnandi
adiect aut doretibus apostolis aut spictu stancto reuelante fuere expressa. iptura enim no omnia explicat nec iisedem verbis omnes illius scriptores. am Lucas non scis verin ρος ad eucharistam pertinent profert quς caeteri: Ioannes autem uniuersa praeterit&cxtera. a Sed tu illai mutas multas adiiciesqnee Chri nec apostoli unqsomniatu eius*grauitati sunt; si idecora. h Hic desipere videtisai unquid con natores dices raphrastas cum recitatis propriis ini turpverbis eorum se sum declarent. c Haec tibi respondes non mihi quo quide rhetoricum est at non ristianu.dedi tibi restitui posse corrupta,quemadmodum integra non decere peruerti oratione paraphrastita priaraui. d me equidem non admitto quia tamen ingesIrin pontifex mefamiliarissime uteretur.si quid autem talemiae forte prianuit:sermonis et tiadcingenii dexteritate. auia animaduersa, sum Mareno p tuit se,c ertissimae educimitus u Dei de futuruputauerit magnus Albert'in paraphrasi, Arist qua edidit ob in latexi'versione. f Sane offenda lectorem toties io repetens longe hin comentatioria ratio ab ea quς clausulasparaphrasum est comentator enim singulas clausulasseparatim interpretatur propriis verbis prellas autoris Parapta thes perpetua oratione ac si ipse author esset ensita suo ingenio exceptos explica adiiciens S detrahespro arbitrioqus ei videtur. Quod animaduertetes sanctissimi patre in iptutis explicandisa paraphrasibus oravit metu commentaria nihilomLnus ederes qu ritima. g Quo tande te proripies ut euadaMNectamevoties istisc OLMquid scriptum enarratores sunt,qui de quibusda sententiis a vetustiorib'enarratis dubitationes Fgasserti pinnidi etes tollunt, Vel Ulassententias rationibus naturalibus cossimanto quies et ab impugnatoribus defendere illas colligunt ea quς ex illis se tutu notame euiderer et de his disputat qno expressa sunt perscriptura inquisitione aute digna sunto nitione opportuna perquireres ut O probabilius sit. Hiaute saneta absunt a Gmetatori, quatu qui auru deferat
Sparat in siqui Jato A parato utimi aliis in ociis aiusce genetis stini quotquot reces cupopulo molastico.
139쪽
ΑDALBERTI PII CI. EXHORTATIONEM i, Detesii, sani cu Alexandro Halens Thoma, Seoto, totari scholasticoru populus, alii Pinuentores,alu 'ν Imitatores. Sint enim varia commentandi genera. dii, Misis Quod ausus est Erasmus,anrehunc Iatiencias ausus est carmine, nec frustratus renum S co est stra Iaude Na earmen illius vere paraphrasis est.Ιde ausus est hoc recenti
hi Apostolicis .non ita pride Aegidius Delphus e Sorbona The
veeor ire logus,in psalmos ec alios no paucos diuinae se minae libros.Ante paucos me
ses Louans i Franciscus Thelmannus Minotita,iuuenis etianti de fecit in Iussi h Ahe stes a Pauli quod ego,nisi pro paraphrasi eat elucidatione,quum paraphra lacta quidam seos vocabulla sit aliquanto modestius,idi faeit applaudentibus Theologis,
zm ne cella 4 Franciscatioru ordine.Qui vana adeo seliciter versatus sit in hoc genere, Wimini, o mela rescisti paraphrasibus, manibus terant illius elucidati aes,modo quisum rem esse, aut de titit meo nomini,tantum accedat vero pietati.Hic tecum statuas oportenmecum his omnibus,qui quod a me laetu est ausi sunt vel iacere,vel approbare, velis absoluere an danare. k Sed offendit te persona,quam aliter in poetici riseno paraphrasi loquente Deso, illoquitur m opere suo. Ridiculu, quasi veteres scri pluram enarratores,quoties loci summa suis verbis Σφlicant,non idem faciane affectus poli' quod ego,nisil paraphrastes id faciat perpetuo tenore,quod illi faciunt inte rupte: l quasi non ide faciant apud Italos, allos, tanos ec Germanos congna ella illo, Aonat eS,Vt sententia paucis Verbis inscriptura prelisam pluribus Nabis tum licentias' verbis expli et populo Quid aute sentis quia ais,pro libidine sua. m An proli
d. 'hό bidine sua zractat scriptura,qui in ea explicata sequitur probatissimos quosque
nisi muli ad matris Ecclesis doctores,quod a me sedulo lac tu est Nec his coletus Pgre esiiciant nudis dicis, Quinimo persona Christi coesonantis,que interta praeter omne tarorum ius. i Quid inducistat Hortensi aut Cicerone compositis verbis,elaborata oraticine em a dente lina sani agent x quo detestabilius est plurima dicentem, quae in lactis literis noeti C habes uti manae sapietis verbis accomodatis.HF tua sunt verba.Ut verbo restio stati, si spodea, n Nullae sunt piralem dictionis in meis paraphrasibus, quas tu p ter se taesinolia animi tui sentetia, illis ni talor,tribuis,ut comodius perores causam tuam QC Messi, tribuo Christo coposita re elaborata oratione, o quumssu opus magis ex tepompi Ela re secerim:nec hic erat lo in quo Cicerois aut Hortesii debueris meminille.
demum eodeordine flixiori tritione plicat.Sed iam uniuersos a re angulos circuisti,nec tamen effugium inuenisti. Primo commetario LSecundo dubitationum disputatores deinde poetas scaremo Titelmannielucidationes,quae tame omnia S a paras phrassica lacti eplurimum differreconstitnua sane inductioneae magis probatum est quod asseruetam: vid ex neminem unq te excepto ausumfuissescripturam paraphrastice tractare. k Sane tu es ridendus cum assumens probare nihil interesse inter commetatorem re paraphraste, tamen tuis veta his contrarium fateare. Ais enim enarratores summam suis verbis ex rare. Age cum id faciunt, nonne stapturae verba recitante quibus illameliciunt Secus aut facit paraphrastescum perpetuo tenore, vitateri negociu tras ctet acsi minor esset enarratores autem interrupte sententiasrecitatas interpretantur. 1 Rursus in iis de conci atoribus cum tam diuersa sit ratio declamatoris S paraphra ut illis nilaiI prodi
m. ius etiam quae tibi proprius suggerebat sensus. n Paraphrasium lectoresti decernunt.Namqualis sit oratio ipsemet η et tissime indicat tamarginis angustiano patitur me quaedam recitare loca am sunt prolixa. o Quam hae premeralas tibitantari dicendi facultas antus auius, ut ex te recomposite R Omatimae Scere queas. Absurdissimum autem dicere per reae decorem in verbis nonesis seruandum, modo sensu congrua inversis sane insita turpitudo& indignitas quemadmodum& in silentiis. t paradoxa Ciceronis tibi hoc inloco qui quamopitula si nec Iuvenci carium, auu scripturarum anatores. Ad quaerutiuscinifugis superius iam futata.
140쪽
Si sensus congruit Christo,de verbis imusta querela est,msi damnas omnes quos p Si tibi , recensui.Christus nunquam loquutus est carmine, re tamen sic loquitur apud Iuvencum Sin minus,eadem voma mihi debet esse parata, quae datur est e scit ctbrii, i tipturarum enarratoribus omnibus. p Iam si nihil adderem et,quod in sacris It teris habetur expressum, non essem paraphrastes, nec explanator. Milai fariS 'imhtita est quod quae adiicio non discrepent a scripturarum sensibus. Et tame hoc erat nulla admito tuae libertatis,indicare loca quae damnas Proinde sententiam Solomonis, quae vetat quicquam addi sermoni diuino aut illis cane,qui docent cum scripturis in seiuntur subgnama,aut lili qui non verentur ex humanis disciplinis praesertim exsophistis ex q Atistotelis&Averrois monumentis plurima congerere ad diuitiorum Vo-ψsis
luminum explanationem.Sed alicubi profiteor me caelestisoratoris mutare litu consentiant, Mam.Hoc ut et alii calummantur,r tu certe non minus versatus in oratoribus,
quam in philosophis,agnoscere debebas schema rheto icum, quo festiuius qui dum Iectomdem, sed nihil aliud declaraui ui me sensa Pauli sic explanare, ut ec facilius
ec minore cum taedio percipiantur. sus constaret,
Intelligit opinor tua prudentia,quae subtexis des Hru sancto qui scfiptura tot eorum ita de verbo ad verbum dictarit, cuius autoritati absit ut quise Christianus velit
repugnare,nillat ad nos attinere.Attamen ista tibi tu tide re eleganter declamata dari. sunt,sed extra causam Copiose quideo illud traetas, multia aedisci situs in/notata. At ter commentatorem ecparaphrasteri, commetator relinquit integrum semi Mnem, paraphrastes immutat. s Consule codices ecclesiasticos , dc vide an Mept entis vllus per me sit immutatus. t Porro nisi aliis verbis Herer,il sacri lita, eis nec paraphrastes nec enarrator. v I ager ponde nobis,quid interest, trum te rivi Meiaciam Paulum meo more loquentem,an enarrator dieat, hoc sentit Paulus, ic sane pressiare
subiiciat expositionem, quat uti ut diximus hoc non raro tactum, ec sub persona Apostoli, aut Christi,quoties summatim explicant argumentum loci. MCaeterum quod addis, eum qui tus enarratoris autho itatem in inima ipsius errorem prolapsus laetit,facile posse in viam reuocari, scripturarum subfidis, qiu mea paraphrasitic tus fuerit,nulla ratione pesse restitui, x obsecro te per 'novas genium tuum vir illustris ioco ne haec scribis an sino An parum linunt ringi
onem Christianam heretici,qui scripturas non paraphrasi,sed comentariis perpe idiotis ianum enarrant ποAvo ἔπο- φυγιν Ἱκ δόντων. Et in his lapsus inde reflatuitur per
vestis colle. Dan oratione dilucidiotiexplicare. q Quid habet eommune explanatio cum tio scripturae sermones qui explanat titur omnibus adminiculis quibus remdilucidiorem facere pinit alliam habens ab autho repersonam. uamobrem inmodissimumae oris tum philost iam tigrauiores disciplina verumetiam &dilmata minoris notae artium adhibet cum id viuspomihua LPnesertim autem ipsam philosophiam adseuestiones theolcgicas di luendas. At certae indignissimum nista poetica fabulas S scommata in illis tractandis inducere. x Si id non agnoui indicium tibi est me non tam esse versatum in rhetoricis, ut prefiteris:sedda agnoui hoe es, te otiis Immisitas non esse utendum in referendis scripturas. Rheth Ea erum diuini spiritus longe diuersa estis ea quae Hermi nis&Ciceronis.s Inde, tismine me cauillatis sed certe omnes immutasti cum nonamdictionem illisindignam induxeris. t Si id est,cuti Mistrati reces sis turis, uinia obiurgaris Nic tuo usus fueris materis qua tractabas. ti Q ustissmam inivsonatu ratio sit tactuma.Multa quideenarratore cetque aut re prorius dedecerent. x nu ex arte est, agere mersum sci si nulla ratione d pselaneu no paratisi esse remediuquod ineriore lapsus reuocarimis invecta scripturs p singulas clausulas tecireia par tirasibus aute nu2 Proinde intingere pos et multos pu*ntes labori,conserendi illas cum codicibus binore inque prolapsi essent non O IL