Alberti Pii Carporum... Tres & viginti libri in locos lucubrationum variarum D. Erasmi Roterodami quos censet ab eo recognoscendos & retractandos

241쪽

omni opere, quod 1lla impediat. P Ta autem inconsideratius rem perpendens, aut tuo sensui nimis tribuem, praedicas . Sanetius esset operando prospicere uxori ec liberis fame periclitan tibus,q terere tempus in templo,in audiendis sacerdotum eantiunctilis non in tellecti s Exaggerataire aduersus obseruatione sestorum multa indigna refers, quae omitto ad vitandam nimiam prolixitatem. Recitatis autem, tantum re

spodeo. Qiuid ais Satamus esset prospkere liberis ec uxoriet festis die biis inter me misis ac sacris dum aguntur Praestat igitur,tua sententia,commodis libe rorum lc uxori prospicere,q summo deo debitum praestare officium,ipsius y coitai praeceptum obseruare: Igitur eclonge magis praestabit commodis promisconsulere,eum nemo seipso sibi is proximior.At dominus prorsus cinitrarium edocuit dicens. Qui diligit animam suam plusa me,subintelligitur, perdet eam, ec qui perdiderit , scilicet propter me, inue et eam. Praeterea qui amat pa trem, orem aut liberos,plus me,non est me dignus. Eos autem ab illo plus diligi conuincitur,qui ut iis prospiciat,posthabet diuinum obsequium. Inquit praeterea, uite primum regnum deiec gloriam eius,c tera omnia adiicien tur vobis .Ec nequis id agens sibi destitura necessaria vereatur subiugit,Nolis solitati esse quid manducetis aut bibatis,quove induamini,scit enim pater vester qui succlis in,' iis omnibus metis,respicite a scin, quς nec serunt nec molunt,ec tilia agri M.Quibus aperte d laratur neminem periclitaturum, eo debitum honorem re obsequia praestet altissimo. Sed cum haec profers, te nil aliud qu ere,q calumniandi causam,dc omnia Chtistianorum instituta everte re conari perspectissimum est Non enim tibi adhuc costitit,liiniam te sat et senectas,ullos esse fame petieli taloe, i , statuto tempore sacrae rei interfuerint,isAt innotescere potuit, plurimos esse fame laborantes,ec in summa constis

tutos egestate, diuina ope dcclementiatasse subleuatos. Non enim omnipo .

tens ec benignissimus dominus, egestati re calamitatibus nostris deest,praesererim si ei fi tes ad eius opem implorandam humiliter recurramus.Sunamitis nant Sareptana modicum habia farina: dc olei, vix quantum sufficeret ad conliciendu pane, quem semel comederet cum filios anteil moreretur,ex illa fac' o subcinericio pane ec tradito Heliseo viro dei id posceti,largissimus es retributor fuit dominus dicens, Hydria farinae non deficiet, nec oleum in lechyto, donec pluat super terram, ec sterilitas pertranseat ec At condonemus tibi sor . te fortuna id contingere,ut periclitarentur filii aut vi rufi mox eis subuenire tur a vir in templo diuinae rei occupato festo die.dico liceret templum egredi, ec accurrere ad subueniendum periclitantibus, cumbercis operibus propha nis Nonne tibi plene modo facis factum est Quid inra inquies quorundam

paupertatem deplorans,et ut magis ad misericordiam moueas, uxores et Olios animam prae fame exhalantes nobis depingens, ut festis diebus detra has um tibi respondeatur tali urgente necessitate festi diei ies gere obserua conein lacere et c5aenire.Quod aure de no intellectis sacerdotum cantiunculis ais,breui respondebitur,cum de cantu clesiastico agemus.

Nunc reliquum est respondere locis, quibus istorum dierum obseruati oni, ex scripturarum testi in s derogare iureris, ut cum ais . Paulus non

242쪽

DE CEREMONIIS LIB. VI. Πiudicat inter diemαssiem, doem clitem prostero habet: c visu opus promanum iudicat, quod adhibetur euangelies charitati. Et illud Paulus, in epi stola ad Romanos, Tollit omne dJcrimen dierum , ec infirmos vocat, qui diem eum die conferunt . Tibi respondetur consentanee, ad id quod supra dictum est, cum de cerimoniis ageretur in genere . Paulum ubicunq; in rum obseruationem detestatur, non condemnare festa Christianorum, ec ipse seruauit, vi demonstrauimus . Sed Iudaeorum vel Gentilium quod e verba ipsius declarant, ec patres sancti loca illa enarrantes testantur. Au

giutinus nanque ad Paulinum fetibens super dicto Pauli, Nemo vos iudicet in parte dies isti id caetera, inquit id dictum esse de diebus festis Iudae

rum, ut sabbatorum aut neomeniae ac solennitatum gentilium. Iem inter

pretans illud, Dies obseruatis tempora ec annos ec caetera. Ast id non es se reserendum ad sabbata ec dies sestos, putabat Adamantus, sed ad tem porum obseruatisnem, ec dies, quos custodiebant gentiles, vi alio loco declarat, inquiens. Sed esto de sabbato censuisset, eos damnare intelligebat, qui seruiliter dies festos obseruabant, non ita elligentes ad quarum rerum signi ficationem pertinerem . id autem Christianos non facere, sed intelligere quo pertineant sestiuitates . Quamobrem nec dierum aut temporum obseruat res esse . Idem rursus, inquit, enarrans epistolam ad Galatas, Apostolum, cum dicit, Timeo ne frustra laborauetim in vobis, dies obseruatis ec caetera. Improbare Gentilium superstitiones, qui in agendis rebus vel expectandis euentibus vitae ociorum, ab astrologis notatos dies,menses ec annos obseruant, quam sentem iam etiam r iit sctitans super Numeros, eundem locum interpretatus. Praeterea idem inquit, in epistolam ad Galatas, sere per totum in hae epistola Apostolus tractat, quae ad eos spectant, qui ex circuncessione erant,sollicitantes Galatarum fidem ad carnales obseruatioiam legis lavi in eis salus esset, hoc excepto loco, qui ad Gentiles pertinet: num

autem cum cognoueritis deum, quomodo conuertimini iterum ad infirma Negena elementa quibus denuo seruire vultis dies obseruatis, menses, temporaecati sitimeo ne sine causa laborauerim in vobis ec caetera Hierommus a

tem in eandem epistolam de iisdem verbis disputans ait,ia dies obseruare non licet,nec dies sestos,nos quot simile crimen incurrimus,qui diem dominicum ec, las festiuitatra obseruamus, eui quaestioni dupliciter respondet. Primum illa non ob mamus,ut Iudaei, sed reuerentes ea, quae illis diebus gesta sunt Tum omnes dis squales esse perficitis,qui omnem diem tana festum celebrant ad diuinum honor . At pro iis fidelibus,qui non ita persecti sunt oportuisse aliquos dies esse praescriptos, ad offerendum orationum sacrificium serum licere nobis indesinenter diem dominicam celebrare, c erosi dies, si volu mus Iudeis autem non licuisse id lacere, nisi constitutis temporibus, in nec immolare agnum di nobis alitem licere diebus singulis deo immolare saerifiei um ec ipsius esse participes,quam sententiam viro simile est eruditiissimum patrem sumpsisse ex gene contra Celsum, sic dicente. Si quis obiecerit dies dominicos re alios inos dies celebrantes, tempora obseruater ei respondebisuiu persectos in quens die celebrare in ps autem qui non persectus estω

243쪽

ALBERTI PII nec tanti esse d prehenditur,indiget sensibilium exemplorum,cum vel nolli vilne queat quade omnes dies festos ducere,vi non penitus dilabatur:sed 1s, ut arbitro parte diei sem celebrare da cla I ec no totum.Rursus 1 de super Numerari, Dies festi a sanctis,n ex parte celebratur,ex toto aute celebrabuntur no post

hanc vitam,cum augelis sestu perpetuo celebrabunt, cuius quidem princeps ecsponsus est Christus θω Hanc autem esse sentetiam Pauli, ad Romanos, Cum infirmos vocat qui diem cum die conserunt,ic dictis manifesta ALAudisti nasex horum patrum sententiis perstetis,omnes dies esse aequales ta sessiri,pro impersectis autem stilibus aliquos constitutos. Paulus igitur, cum statuit infir mos esse,qin diem cum die conferunt,uel de ipsis intelligit, qui collati ad eos qui semper festum celebrant infirmi sunt, vel de his qui more lacriorum dies obseruantiqui re infirmiores sunt equemadmodum eo si qui tempora obserua. bant more gentilium festave eorum colebant me em in omnia genera sub infirmi nomine complectitur icuti qui imbecillis corpore est,non tamen aegro in infirmus dicitur collatus ad eum qui viribus est integris Infirmus qui se citat,infirmus pariter θc qui animam agit,quis inter ipsos magnu sit discri men.Pauli igitur verba, siue de omnibus istis intelligantur,tae de quouis eorutus sententiς nihil opitulati valent Licet enim Christianis omnem diem festum agere quod Iudo non blaebat.constituti autem quida sunt, eo quod paucissi mi sint,qui velint avit possint omnes dies festos ducere Quamobrem qui illi os obseruam,pr obediunt ac faciunt quod debent,nec sudaizant,aut Geticilium more tempora dc dies obseruant,sed de diebus festis hactenus. Declaratum est enim eorum institutum vetustissimum esse ec eorum plii rium diuinum θι Apostolicum: illisi seruandis ab opetibus prophanis esse continendum. Praeterea ta quibus rationibus sesta solennia fuerint constituta Nunc superest de ecclesiastico cantu ec psalmoediis agamus.Nam detestata se storum obseruatione, sum quot morem de tandi laudes diuinas, qplurimis in tota insectatis ut illud in Annotationibus,Tepore Pauli nondu cantus erat, sed pro ciatio duntaxativi a a pinetioribus receptus eatus At nuc in multis regionibus totos dies psallifin ecclesiis,nec modus nec finis cantior .Quid emaliud audiciar in monasteriis,templis ac collegiis,q vocu strepitus Et illud,Sanctius esset prospicere liberis ec uxorici audire in teplo sacerdotia cantiuculas, intellectas .Principe quois Christia institues illi suadere conatis P praestaret ipsum promus muniis insistere,il in aud dis sacerdotu racionibus occupari.O

trario alia hoc aut tibi peculiare esse dignoscitur,no minus asseuerare, quς nes la ratione c5probasti,nec probari potant,modo tuo accomodetur,sensui tibis placeat,4 si plurimis ration us confirmata essent ac dena strata, dicas velim quo argumeto probare vales,Pauli tepore diuinas laudes no si e decvitas, sed tantum o pronunciatas binam illud accipis,quod non minus falsum esse dignos itur,q improbabile, cum mos concinendi hymnos diuinasi laudes, tam priscus ac vetustus B t non modo primus author ignoretur,sed nec in dagari possit,ut pote quia illo eareat.Queadmodu em perspicitur a natura ipsas iis quosda modulos ec mesuratos sonitus,tarmonica quada ratione profici

s ita rata suggerente ac dictante,diuinas laudes de tatas fuisse dignoscituri

244쪽

Nam ipsa adimenta concinendi ratione, quid potius decantandum fui sterco inpotenti de ipsius naturae aut re illius laudibus, quarti non est numerus,cuius immesa maiestas,pulchritudo in parabilis bonitas infinita.vtem

Inquit propheta,Maginis dominus,ec laudabilis nimis.Et rursus, Quis sicut deus nosti qui in altis habitat: α Que materia uberior, quo decentior sutami

otu ad mlonandum qua enim ratione herou laudes natura decantare edocuit,

seisiere ob eorum illustria saeta,singularemis virtute,vel benesicia c teris mortalibus collata, opter quς illos admiramur ec suspicimus,ut dicta reserti Tune Salii ad cantus incensa altaria circum Populis adsunt eu etti tempora ramis. Hic iuuenum chorus,ille senum,qui carmine laudes Herculeasαfaeta serunt eis. Loege maiori suggerit ipsa natura laudata esse omnipotente.Quid enim aeque admirandia,ut ipse qui μὰ mirabilia solus,quvi inue suspiciendia aut verendia, cu eius ditioni ccli,terr maria,cu omnibus quς in eis sunt subiiciatur, cuius potestati nemo resistere valet,nec tantu dicere,cur hoc facis cuius nome inviabile substatia si Sprehesibilis, neficetia dc virtus infinita. tura igite diuinas lai des celebrare ac decatare docuit,seminibus illis scient secu cogenitis imbuta,

nec alia quempia is mos habuit author quemadmota nec munera offerenes

altissimo,illil sacrifieandi. Quisna oro edomat ptimos illos a protoplassis ge iatos Abel videbere dc Cayn laetificare domino: Ita enim scistu in Obtulit Cayn de tactibus terrς munera domino. Abel quos obtulit de ptimogaesitis gregis sui ec adipibus eoru Quis pr pit,ut id faceris,nisi ratio illoru animis indita aut spiritus interne id suggerens sicleade, vel 1pse spiritus edocuit,nicida ac mesurata voce sacrificia laudis offerre Quamobre consentaneu in spilum prius natura,etsi non tepore fuisse uastitutu omi alio sacrificio, oc probabile ipsos, si hel ec Cayn,illorum p posteros patincta rebus enernis sacriscaret holocata stum sumeretur rimul laudis sacrificiu obtulisse.Na ut in Paralipomenon,

lib.resertur,Ministrabant sacerdotes, coram tabernaculo cantates,& caetera. Et in ecclesiastico ,Cantores contra altare psallebant. Et rursus in Paralipo, menon, coram arca foederis domini canebant iugiter ec caetera. Qui inmota existimandum videtur. quod si in iustitia, in qua conditus fusi homo per stitisset,iti paradiso voluptatis constaurus, hoc semper egisset, ut mente non Tolum sed etiam corpore omnibust partibus quibus constabat dominum laudaret, scillare s ritu re vocet quod ec innuere videntur illa scripturae verba, Et posuit dominus hominem in paradiso voluptatis , ut operaretur ec in Rodiret illum. Sed quaeso quid aliud operari poterat quari dominum rubi

tanti voce laudaroe Non enim colere cenam,quae ultro ac sponte latigata son. te sacro omnem Eerbam re fructum proferebat operati aute prπrie ad actus corporeis instrumctis perficiendos resertur,queadmota ec facere, vi laetis operatus in herbis. Et cu facia vitula pro frugibus ipse venito.Na ec hoc loco ipm operati no potest accipe nisi pro re diuina laeseda ricterea ipsum deeriandi inore diuinas laudes fuisse nature institutu testas hymni ec emea a vacita antissimis edita ad n una q colebis celebr ebus eos laudes decat ut,

245쪽

ΑLAERTI PH. Asem,tandas et allatu, qui eos secuti sunt, his rationibus nisis Ineptire dignoscuntur,qui putant morem diuina modulandi ex iudaica lege fuisse suis plum.Praesertim 11 diligenter perspexe int de laudibus cocinendis nihil in illa constitutum fuisse,quis de saerificiorum ritibus re aliis quibuscunq; rebus, ad diuinum cultum pertinentibus, ad minima diligenter statuta fuerint Qua obrem obsecro de cantu nihil ,de incenso ec thymiamate suffitibusq; sacris,mMteria s odorata,tanta diligentia dc morositate descriptum fuerit, ut dissicile sit intelligere quomodo unguentum illud conficeretur.Cum tamen illud ad oblectandum , ec mouendum olfactum ita pertineat, quemadmodum cantus ad auditum, de ipso tame costituere pretermissum,cuius nulla alia causa afferri potest, pr er i no fuerit de nouo constituendia,quod iamdiu erat receptum,ec ve iustissima obseruatione custoditum Nan scriptura locis innumeris usum it lius attestatur Cecinit enim Moses carmen domino, cecinit ec Maria eius soror in tympano,cum caeteris mulieribus. rex quoque Prophetarum eu Psalterio et tympano Sauli factus est obvius Canebat iugiter sacerdotes coram arca foederis domini. Cantorum nant quatuor milia instituit ad organoria modulos

ec diuinas laudra relebrandas gratiosissimus summo deo ec spiritu sancto se

nus Rex David,amore diuino succensus:cui tantus fuit ardor spiritus, ut nec indecorum putaue it,quinimmo regie dignitati aptissimum ante arcam foede, iis domini, procedere cythara personans, psallens ait tripudians. pater insinstitutu de cantoribus aedificato pulcherrimo templo adauxit ec illustrauit sapientissimus Salomon Sed quid opus haec referte de ipso Rege David,cum ipse spiritu saneto amatus,tot psalmorum Sc hymnorum author fuerit, quos de suauissimis modulis cecinit Nam quemadmoelia pers e spiritus eantu diuinarum laudum exestatus,in diuinum amorem lassammatur, ita nonnum ipse succensus en ital 5 organa vocis impellit ad decantandas laudes diuinas prorumperetquod cum afflata diuini spiritus peragitur,nec mortale sonans vox est,sed

minime mota,altius intonat nonnunq inscia quid proferat vel agat, hoc paeto costat nonullos prophetas sanctast mulieres ipsius spiritus impulsu decantasse plurima.la scriptura nancy recitantur cantica Annς Samuelis matris,Mase is roris Moy Iudith,Debbore, yRE M ae,Abacuch, chariae, Agges, taei chiς dc aliorum:sed haec de veteri testamento. S Adueniente autem euangelio etia extat canticu sacerdotis Zachario Ioamnis Baptistae parentis Benedicitiis dominus deus Israel ecc.Sed quid hoe reser eum extet dc illud Deipario virginis,quae cum iam diuinum verbu gestaret mutero saneti spiritus impulsu in illa habitatis,carmen illud cecinit domino,MMgnificat anima mea dominu ecc Extat Sc illud sanetissimi Symeonis,Nune dis mittis seruum tuum domine 6 c.De cata quoq,quoties in Apocalh psi habetur

metio, ut, voce audiui istud citharilantiu:ec cantabat quasi canticii novum,ante

sede dc quatuor animalia.ec rursus,& clamabat voce magna,Salus deo nostro. qui sedα super thronii ec agno Me Si autem diceres ,recitabatur ab illis carica, no decisabantur,fidicula esset, quasi illa q metrica ratione et numeratis modis sulcoscripta sint murmurata poli' q decatada cur em lata arte mesura petratione sonora fuere formata,si accomota vocis modulatione no fuissex redu

246쪽

DE CERIMONIIS LIB. VI. IIII Perspicuamn esse ut queadmota soluta oratio sere Raetuo votis quota tenore recitanda est,ita carmina dulcisona ec mensurata voce profereda.Costat autem Olmos ac hymnos metrica ratione esse compositos,illos praeterea non solum pro tempore leuis Mosaicς fuisse editos,verum multo magis tempore ma

geli quod ec iis verbis testatur Paulus ad Ephesios scribes, queres vobismetipsis in psalmis ec hymnis ec canticis spiritalibus,eant f dc mallentes in cordibus vestris,domino gratias agetes semper pro omnibus. Θ si obiiceres qua εtum ad cantum pertinet Paulum dicere in cordibus vestris,non voce,ptimo re

spondetur id no tollere,quin dc voce decantari de Mised exprimit quod potissime erigitur videlicet voce laudandu esse deu, tumetia corde,dc illud inprimis oportere vel dicendu inibi no esse facieta colo, delicet catantes in cordibus vestris,sed antea scilicet loquetes vobismetipsis in psalmis, mitis ac ca ticis,caurem dc psalleres,illudis in coe dibus vestris coiiungendu cum eo quod sequitur, videlicet in cordibus vestris deo gratias agetes e .lta ut sit sensus. Claad uicem loquimini in psalmis dc hymnis canetes,m cordibus vestris gra tias agatis l&.Et rursus ide Paulus ad Corinth Cu couenitis,inusquis p vestria psalmum habet,doi na habet eco Quo verba expones sanetus pedis Ambro.

ait psalmu habet id est laude dei per canticu.Ad hF ide Paulus ad Colcaeses,

Verbu Christi habites: in vobis abundariter in omni sapientia, centes oc commonenta vos ipsos in psalmis, mrvs N. canticis spiritalibus eccQuanta autehabeatur mentio in ipsis psalmis aes hymnis de cantu quoties spiritus sanctus invitet nos ad psallendum diuinas latam in iubilo Sc exultatione,commode re ferri no posset, si totu psalteriu recitaretur,quod superuacaneia esset ac more sum, pr seri is cum liber psalmoxa sit omnibus notus,qui non in Hebrsos in

vitat ad id agendum sed vel in primis Christianu populum ex gentibus magna ex parte cogendum Si aute diceres illa mystice esse intelligenda,ec primo reis, venda ad spiritum, no iesiciabor, verum id nihil ad rem, cum m3 stica signissi tio veritati stensus litem nihil detra .Nec etiam quantum ad id quod illa ad

monet vel edocet,modo nulla impediat circunstantia. Hymnos autem ac psale mos vera musices rati esse colatinos,ec a sanctissimo David ade metrice ad alte tu decacatos exploratissimu in erea carme ipsum,ec melos suauitas di

uinam laudum,aliud qppe signat ab eo quod auribus percipis.Na pium indiscat irre ς metis affecta,animi iubilia triumphatisq; regni gaudia ac ineffabiles delitias.Ins em diuus Diony. Porro psalmoue sancta modulatis,quq omnibus se e sacerdotalib' mysteriis iugitur x subfhως ratioe cohereti o oim mysterio deesse no debuit.ec paulo post,Diuinos carminu sacrosancta scriptura uina uniuersaliter canit Cia igitur huiusmoditamnos modulatio sacra o continet,animales habitus nostros congrua dispositione prsparauerit,d quasi una

concordi S consona sacrarum rerum chorea instituerit ea, quae in psalmorum

modulatione coscitiora sunt alis adubrata magis pluribus, manifestioribusq; gutis sacrati Rama diuinam retu lexmoe dilatanc re ad ea q paulo post sui celebrada myltitia deuenit 7 dcc No sesu aut more decata ipsa l. antiquissimu stiisse, recitaris patet,verariare illi supinductu fuisse et antiphonam usum vetustissimo tepore testas S .grauis autho in tripartitq historisbb.x hcc inqui ,

247쪽

Dicendum Q viae sumpserit miciti,ut antaphongin ecclesia rante r.Ignatius Antiochi e Sy ς temus post rum episcopus quietia cum 1 psis vixerae Apostolis vidit angelorum visionem,quomodo per antiphonas saneth nitatidicerent hymnos: is p modum antiochenς visionis tradidisse probatur ecclesio ec ex hoc ad cunetas trasiast ecclesias ede.Fuit autem hic antiquissimus antis ecmar Tmagni Ioannis euangeliste discipulus. Caeterum si vocis modulatio in diuinis laudibus celebradis no fuisse adhibeta neuti e tot verbis Diritus sanctus illam commendasset nee ipse tot tantam carmine protulisset Cum easdem sententias,non minus soluta oratione potuisset exptimere Nec tam impense ad canendum inuitaret 6 hortaretur,sed ad recitandas tantum diuinas laudes suasisset,ut puta cum inquit,Cantate domino ecc Annuesve inter gentes gloriam

eius: l,MGeticordias domini in eremia cantabo,Ni Psallite deo nostro, allite tixisse pronunciate domini laudes dicQuas si qua ratio suadere posset non esse

decantandas,illa eadem probaret 6 non esse proserendas. eadmodum enim dominus non ege nec expetit cantum ad demulcendas sibi aures,ita nec exquatar prolationem verborum ad audienda cordis ac animi nota sensa. Quamob rem conuinceretur si ratio vim haberet,silentio-tacita mente deum solummodo esse colendum.Si stur haec que tam aperte constant animaduertisti, quo modo asserere ausus es, late Pauli nodum cantu Hisseaedduntaxat pronuntiationem, m* vix a posterioribus receptum Apostolorum nepe tempore psalmos ec hymnos suisse celebratos a fidelibus en loratissimum est.P terra Christianos illos canere fuisse solitos no solum efficacibus argumentis conuincitur, verum ec graui Ethnicorum testimonio.Sctitans enim Elinius Nepos ad Traianum principem,ti Christianis. H inquit solitos esse statos dies ante Iucem conuenire,carment secum inuicem Chesto quasi dre, decantare dcc.superstites autem fuisse Apostolorum aliquos ipso regnante contaicum Ioannes euangelista ab exilio Pathmos,ea tempestates est re eat .Quid ais Audisti solitos fuisse Christianos dontare carmen Christo in ipsius nascentis ecclesiae primordiis Cede grauibus testimoniis, saltem si no vis acquiescere argumetis,quorum de illud efficacist imum,quod nascente domin auditus est chorus angelorum continentium,Gloria in excelsis deo eccQuo faeto sane edocuerunt Christianii populum, sexum exemplo concinnis modulis glotificaturum dominum Prae terra nec minus validum illud P dominus probauerit populorum vom decantaturam, ipso in Hierusalem super asinum ingrediente Ozanna in excelsis Bo

ne dictus qui venit in nomine domini θω Sed quid aliorum cantum fuisse pro. batum in immictum manifestum ῆ ipsummet dominum eum Apostolis diuinas laudes Mantasse. Pest enim peracta sacratissimae coenς mysteria cum

ipsis hymnum cinnit.Inquit enim euagelista, dc hmino dicto exierut in monte olivarum, nec est i effigias,non dicerre decantasse,sed dixisse,cum nome dicti non minuS contineat quae canuntur il quae si hester pronunciantur, ec mni nomen non conueniat diuinae laudi praeter cati m. August teste in mare ratione psalmi septuagesimi secundi ita enim habet,hymni laudes sunt dei cum cantic hymnicantus sunt continentes laudes delisi sit laus re non sit dei, nest hymnus. Si sit x laus,ta dei laus, ta non caretur,non est hymnus. Oportec

248쪽

ergo ut ς sit Lymnus habeat lixe tria, δc laudem Sc deii de canticum 8c cetera. Cui sententie subscribit diuus Chrysost ide dictam interptas Etem .ppheris pia1

letibus ec apostolis hymnos canetib' negoci z in vitae huius introducimus tumultu At si refugeres dicens non hoc more hoc is genere apostoloru tepotibus decalata fissse diuina quo nuc utitur ecclessa neptire videreris.Cum non de cantus qualitate sit questis,sed de ipso in genere quem tu simpliciter non fuisse co tendis Nos autem aliquem suilli usitatum probauimus,quod praeter adductas rationes etiam probatur testimoniis vetustissimorum patrum qui paruo post apostolis interuallo soruerunt Nempe scio non negabis nostrς religionis ritus instituta pfimum in oriente ubi ec euangelium prςdicatum fuit promulgata fuisse ec constituta,& exinde in occidentem propagata Testatur a te diuus Augustinus morem continendi diuinas laudes in ecclesiis Orientis fuisse ex antiquo seruam Et inde derivatum in occidentis ecclessas ab his p receptum. Nam conflsessionum nono volumine,agens de ecclesia Mediolanesi inquit. Tunc hymni vi canerentur secundum more orientalium partium institutum Beatus quo tonymus in epitaphio Paulae haec habet.Tunc HebrςλGr in Latino, Syrosysermone psalmi in ordine personabant .Et rursus. Alii pontifices certos praesere bant,alu choros psallentium ducebant Psalmorum enim linguis diuersis,agmiana concrepabant Animaduertendumqr verbum illud Augustiniis Mum morem oricia talium partium ut hymni ec psalmi canerentur fuisse insEtutum, illa enim verba primum indicare videntur antea etiam aliquali cantu clam fuisse mediolanerilem ecclesiam quemadmodum re multas alias.Etsi non eo genere dc tam celebri quo utebantur ecclesiae otientis psalmis ec hymnis dominum Dequerer glorificarent,qui Vt declaratum est nequaq apte pronunciari possunt,nisi modulo quodam sexae vocis N elatae,tempori mensura, illorum numeris ac, commodata,quod autem in Mediolanensi ecclesia fuerit quaedam decantandi diuinas laudes ratio obseruata declaratur re per hymnos a sancto antistite Am Minoeditos,quo' Augustinus meminit in libro consessionum recitans p ira, cipium Vnius tale. Deus creator omnium polis rector vestiens diem decoro tu, mine ac diem soporis gratia dc cetera.qui mos ecclesiarum ec apertius dignoscitur ex de his Iimo patre Hilario picta tisi episcopo ipso Ambrosio vetustior qad usum suo ecclesiae X aliaru Galliae plurimos carmine edidit hymnos.Dα ratas etiam fuisse diuinas laudes in Alexandrina ecclesia testatur Eusebius,quo admodum etiam refert testimonio Philonis in vita theorica de monasteriis q circa ipsam Alexandriam fuerant constituta a cuius ecclesia M plutima ex institu tis suis acceperant in singulis eorum, domum orationi fuisse consecratam qum appellatur semnon,in quam nina inferuntur nisisacra volumina legis propheta.

rum 3c hymnoenam in deum,qui ab uno fratrum in medio coiis gente,honestis modis concinuntur,cui praecinenti versiculum omnis multitudo respondet e c. Praeterea indicant Augustini verba qui tamen nisi ante mille ec centum annos cantandi usum in partibus orientis iam fuisse vetustum, re ex antiquo constitu tum Cum mos non dicatur nisi de re laesu inducta ec recepta.Quia non remite nec breui,sed longo temporis usu re consuetudine generatur. Id autem declarat ipsum ab apostolorum tempore fuisse profectum quod ta confirmatur comunx PV

249쪽

ALBERTI PII uetussi ne ominustinationum regentium,apud quas Christi lumen intilis UrPOS,Barbaros, Iatinos. Da concinunt Chrissiani Aethiopes t ipudianti uollaim Aegyptii,Arabes,Pers Syri,Scythe ec citeti populi qui Christum in duerunt usi in hodiernum diem,non minori diligentia Misequentia 4 Latin eis tamen ex ipsis nonulti: sint qui ab apostolieaec Romana sede desciverint. Quod amem tam ex antiquo tam late re communiter ab omnibus receptu est A Minni sententia ab apostilis es te defiuatum non est dubitandum. uid ergo bla terra apostolorum tempore emtum non fuisse in ecclesia sed pronunciationem duntaxa quasi quς decantantur non etiam pronuncietur. Sed quorsum hoc re se , nisi ut eantui ecclesiast o vetustatem detrahens, simul ec authotitati dero gares Sed esto Pauli aetate non iactet intactus cantus in ecclesia proertim, sol ru more. uid tum nec emis conueniebat ut iam dictam est in ipsius re ligionis Christians exordiis omnia inducere,p ipue cantum solennem diuina rum laudum Primum quia id Senatui apostolico in Hierusalem residenti Iudis non permisissent, Christianis enim vix licebat latenter in coenaculisα solatiis domus congregatis tacitis orationibus insistere ut ex apostolorum Actis est cognoscere.Cogebantur tame ad id peragendam eo ritu quo poterant Porro cum adhuc templum coleretur,ec Iudeorum cantus in ipso Aonarent conuentus fidi ri priuatos ad decantandas laudes diuinas multis prςbuisset scandalum nouit te facti, oertim cum legi aduetiaretur,imbenti rem sacram peragi sacrificiuis offerri quovis alio loco st in templo Quapropter ab euangelio recipitao plarimi deterriti fuissent. sterea nee gentiles apud quos Christiani versabatur ab idolis id suas superstitionibus ad Christum conuersi, permisissimi eos publicς de careate Sc sacra peragere. Quocirca ec ante lucem conueniebant non frequentibus locis nec celebri si sed in criptas cuniculos Auarum adhuc plurima monumenta Romς est videres eauernis ec si tereraneis specubus rem diuina per agebant,qao minus strepitus vocum exaudiretur,resenantibus ex eoru ore la dibus diuinis quas continere non poterant ut Plinius testatus est,licet illis pro/scriptiorus ec capitis periculum immineret inuis igitur sis de causis sol enis catus in ecclesiam prim uo illo tempore,publice saltem non fuisset inductus,n5 tamen ex hoc conuinceretur,quin apostolica authotitate institutus fuerit obseruandus cum tempora permitteret. em cum perficere licuit, tanta alacritate ubi piuit receptus ut in uniuerso Chestano orbe indesinenter statis horis domini laudes solenditer concinentium choti exaudirentur, i adeo ut tu, cuius aures deli cariores sunt re fastidios presertim sacris vocibus audiendis uerare in nonnestis regionibus totos dis psalli in ecclesiis nec aliud audiri in monasteriis, totis ac collegiis Q vocu strepitus.At quid velles audiri potius mimorti nes aut histrionu comoedias agentiu sonitu:aut aduocatoru,ta iser ageda iudiciavociferati nes: vel nundinantium strepitus Conuenit audias inibi ea celebrari ad quae per agenda templa instituta sunt.Sunt enim sacerdotes ec monachi,non solum pro

se ipsis officia illa prestantes sedec pro uniuerso populo in prophanis operibus occupato Quod eo si vocis psallentium in ipsis nullus est finis,lure quide id taad glotiam omnipotentis dei.Cuius beneficetis erga nos nec finis ullus est nos mota ita perpetuo liberalitatis ipsius munera suscipimus. amobre in ange

250쪽

DE CEREMONIIS LIBILCOIhei chori nuquam cessant eo laudare dominum ta apud mortales praeserim ad huiuscemodi ossicium praestandum dematos, numit glorificandi omni, potentem,nullum esse fine Inquit enim staptura oportet semper orare. Et rur sis,Orates sine intermissione.quod licet non sit accipiendum ut nullo interual lo, semp ab eisde sit orandia nec enim id perfici posset cu oporteat quiescere eccorpus eurare,sed hotis statis re congruis temporibusi Attamen institutum ii, Lid valde probandum videtur,quod quibusdam in loeis religiose obseruatur, quibus cum numerosi sint viti vel mulieres ad diuinum obsequium emancipa i ita se commode partiuntur,sibi inuicem succedentes,ut nulli tumia assiduit,

te efficii tedio assici possint, ec tamen nune a psallendi officio cessetur.

Ex more autem cantandi diuina,q magnus Eccleta veniat prouentus,quan/ Τ sp sit illius commoditas,experiuntur pia hominum corda: quorum spiritus mira luauitate repletur,meroris omnis, c tedium lagarurimagnais etasus alaesi tat ad contemplanda diuina evehitur.pers e transfixis p cordiis Quod θc testatur Augustinus in libro confessio ,ita inquiens Nunc in sonis quos animat eloquia tua,cum suavi ec artifidiosa modulatione cantantur fateor aliquatalum acquiesco dce Et rursus,Quatum fleui in hymnis ec canticis tuis,sua sonitis ecclesiς laa: Vocibus, commotus acriter.Nam voces illς snsuebant auribus messere eliquabatur vetitas tua in cor meum:& ex ea aestuabat inde affectius pietat laecurrebant Iachrymae, M bene mihi erat cum eis. Praeterea idem . Aliquando vi

Gar plus honoris cantui tribuereri decetidum ipsis sanctis clustis,ardentius sentio moueri animos nostros in sammam pietatis,cum ita cantantur, e si non ita cantarentur,ec omnes Meetiis spi itus nostri P suaui diuerseate, habere pro

prim modos m voce atis cantu, quorum nescio qua familiaritate excitentur. eccita rursus inde laude canticorum suauiter inquit,audit psalmus cum canitur, penetrat animum cum delectat: ec quod legis austeritas amentibus extorque re non poterat,si per dulcedinem cantionis excludunt,ic caetera. Idem confirmat

ecdoctissimus antistis Isidorus Hispalereinquiens, alledi suavitas tristia cor da consolatur,gratiosas mentes facit,fastiditos oblectat, inertes excitat, peccatores ad lamenta inuitat.Psalmorum inquam decantatio perinuam Dei laudem dein sti re dc glotiam sempiterna indere psalmiuiriati qui habitant in domo tua domine in secula seculorum laudabunt te ec caeter acui sententiς etiam sub scribit Rabanus iis verbis, alte tum cum melodia cantilenarum suauium psallitur in ecclesia,quo Deilius animi per commmmonem sectantur ec Quod a tem ais de cantionibus sacerdotum, non intelleims a populo: quid tum c si a rudi 5c promiscuo popello non intelligantur verba quorum sensa, quis sim plicissime recitarentur etiam non caperent Praestaret tamen It eoo si eas in

telligerent. Vivus enim cut ait Apostolus M sermo Dei, cis, ec penetrabsellior omni gladio ancipiti:pertinge, vs p ad diuisionem animae ec spiritus Qua rum tamen etsi voces indiscretae modo pia mens adsit exaudiantur,ab ipsisve

cantoribus non intella gantur,non tamen earum parua est commoditasinam ca

nentium labia,& simul audientium aures sanc ficantur. Inquit enim psalmus Exstabunt labia mea, cum cantauero iustificationes tuas. ec Ambrosius in he xameron inquit.Hoc est preciosissimum,quod homo verae vocis dei sit organu,