Alberti Pii Carporum... Tres & viginti libri in locos lucubrationum variarum D. Erasmi Roterodami quos censet ab eo recognoscendos & retractandos

261쪽

suarim quae verba inteIretas Augumnus Mount qui incunt sumat mihi ui eoscientia Deum coler non est,in eccletiam ire,nec uictis externis peragendis conuenire cum aliis: qui ita semitis

neam tunicam an vult habere non autem laneam. Hoc non commedat mulier .

ista lapsens ece Res est tam aperta ut in ea magis comprobanda non sit insista dum Exploratissimum nansh est ex vitiust testameti scripturis, dominu pluri ma 1nstituisse ec madasse peragi ad cultu externu pertinetia.Corde erit creditur ad iustiti ore aute cofessio fit ad salute.Quod intelligi no debet intumo . de vocali ore ita enim elingues 5 muti nequaq salvi esse possent, sed de omni ex temo opere quod ipsam fide dc cultu internu indicet ei protestetur,cuiusmodi ec inu est in teptis aedificandis vel ornandis,solennibus p sacris ritibus perago dis.quibus ossiciis id si nihil domino accedit,muneribus tamen nin is pio mismo sibi oblatis gaudet.Qui enim munus offert sane protestatur se id facere vel amore vel reuerentia vel timore M ad promerenda sibi gratia cociliandas ta ne lentia illius cui donat,vel densis propter hse omni arcto aute acceptissimuesse umquod 3 eoru manifestu est Na re amati vult gratoq animo gaudet vult prperea honorati ec coli,vereri quos N aera,ec gratia sua a nobis exoptari, quamobre ec acceptauit delinitione preciosissimi unguenti,sibi facta a muliere, amore,re retia,timores non seruili sed pso, grati illius impense conquirere. dixit emis benignissimus dominus illius iactu probans,quod habuit lisc secit: quasi dixisset,ec si no egere tali deliinctione, nec ipsius ceteror e mortalia qui busuis ossiciis, cu omnia mea sint una psalmographi sententia Mes sunt ornes fere sylvay tumeta in motibus re boues. Ignoui omia volatilia ccli lc pulchritudo am mecu es Et rursus,Dni est terra re plenis o ei orbis terram Sc qui habitant in eoeatrame cum ipsi mortales iaciut quod in se est,mes honorant de his q habent licet illa beneficio meo dc munere possideat,gratissima ec accepta fiant mihi eoru munera ec ossicia Quocirca dc acceptu iust opus mulieris ρος ex

hoc quod habuit id mihi p*stitit,qua sententia dc approbat diuus Chrysost

mus inquies.Sicut emis pater eius odorem victimς kfumum suscipiebat in odorem suauitatis ta ec Christus muliere deuote unguetexuius facti laus, uti m dixit dominus,ubii celebratur.Quocunt enim terrarum abieris videbis hane muli rem sema celebrem effectam Et regum quidem multorum ec ducum vi istως silentur,ec multi qui ciuitates construxerunt, id gentes multas seruituti subegerunt,nec ex auditu vel ex solo nomine sunt cognis,mulier aute hsc quo niam oleum Gidit in domo cuiusdam leprosi duodechia viris mitibus,hoc

mnes concinunt per totum orbem terrarum cuiuS facti rest tempus trusierit,

tamen memoria eius quod ne tum est fuit labes ta. e.

262쪽

CXXI Quod aute offerentiu munera domino grata semper fuerit pietas, multis eu Cargiuneatis tu ex iis comonstratur Primu inqua cu in cumS Vagrens, receris

natus X sacracissima matris ubera exugens a potentibus re sapientissimis

gis adorari voluit,aarii thuris ec murrho munera sibi offerri Preterea nusq logitur dominia reiecisse honore debitum sibi exhibitu, sed contra benigne illum acceptasse uti debitum,nec oblata munera aspernatum fuisse Dixit enim,Vocatis me magister & domine α benedicitis,sum etenim Et rursus Si ego dominus& mazis feci vobis Sc Caeci quoi re illius a spiritu immundo possessita arrepti leprosoruml adorationes ei prestitas minime respuit. Nec etia ange lorum ministerium postfugatum Satanam Praeterea nec aspernatus i apostoli

asinam super quam erat sessurus propriis vestibus adomassent,nec pueroru Et populi decantantium Oranna filio David, nedietiis qui venit in nomine d mus, voces compescuit sed illas Iud iam ipsas impedire volintium dicens, tas illi racuerint lapides clamabunt.per viami magnificus,quis humilis,incessic stratam ramis arborum ac floribus tunicisq; ac palliis populorum. Quod item

munera non spreuerit testantur nuptiae re conuiuia quibus inuitatus Interfuit,

α id quod refert euangelista de proditore loculos enim habebat re quae mitte μbantur portabat,insuper munera offerenda esse altissimo apertissime declara . uit lege constituta quonammodo illa sint inuenda inquiens.Si offeraS munus ad altare & recordatus fueris quia frater tuus habet aliquid aduersum te, reli

que ibi munus tuta,& vade prius recociliari fratri tuo,& tuc venies oster munus tuum.Probauit α mitteres manera sua in gazophylaciu & presertim viculam pauperculam duo aera minuta tin offerentem,quia caeteri de eo quo abunda . hant obtulerant,illa autem de eo quod erat ei ad victum necelsarium. Mortuus praeterea & exanimis munerari voluit,honorificumi funus sibi exhiberi, infer riq; in monumentum a viris diuitibus a p praeclaris preca orum aromatia adHhibita copia in sepulchrum nouum inquam re marmoreum . Nec huic sententia refragatur ,l in regem fee agi non permiserit,cu non conuemret regem unauer forum ab omnipotenti Deo institutum, cxlestium inquam terres una & inferi norum ab homunculis quibusdam,& ea facultate carentibus in regem eligi, Icongrueret steriis quae peracturus venerat, eam decus regium re potestate assumere sed plurimum aduertaretur At si dominus cum adhuc mortalis ellet, xci: adhuc triumphator deuicta morte,&deiecto mundi principe,qui antea in. genus humanu debacchatas erat,ati cathenis vincto,a mortuis surrexerat,ubi honores debitos impendi non renutat, sed acceptarii, quanto magis con sentaneum est nunc glorificatum M ad dexteram patris sedentem tilos acce piare & exigere ab his quos sanctissimi sanguinis prostilione re proprie aui mo deuotione redemit, ur te omnia quae illius gloriam magnitudinem α ρομLentiam qirouis modo referre S attestari post unt.

Quod si diceres h omnia mysterio quota fitisse paclia eu mystice signaret Daliud ab eo quod agebatur,ineptire viderein m3 itica signatio,tollere no valeaz rerum naturam,nec veritate eorum per quae illa signantur,re nach ipsa spe mosis& praeclaris rebus auro inquam & aromatibus, a nobilissima Sis viris

illa quc retulamus gesta fuci illudis diciu quasi e twla extruunt decoxa s auro

263쪽

ec similibus reddunt,aliud non signent ab eo quod oculis conspicitur.Attamen inquit Ammius, c sensibilia,simulacra veroruita inuisibilia dei pes: hoque sunt intellecta conspici,quaobrem re Moli seruo dei stetitis tabem culum ccmstituturo dictam is facias omnia secundum ex lat quod tibi in more monstratiani Ezechieli: quot prophetς tam diligenter ostensum eri exces. lenes imi illius templi extruendi simulacrum vi nihil pr tectu sit quod ad eius intelligentiam tacere posset.Quis enim dubitat aedium sacrarum decora tem plorumis donaria illa inis ,referre quoad fieri potest,ec typu gerere, super est eius illius templi aeterni ornamental illius pulchritudinem ac gloriam indicarealludis iubar inerrato lucis,ipsum templum illustrantis, fulgorem ec ma testatem contem adam insinuare cuiusterii effigies filio tonitrui in Pathmon insulam relegato ostensa ec preciosissimis rebus fuit expressa. Nec enim subli mia illa,nobilissima inquam ec pulcher ima sensum omnem dc humanum in ptum transcen tia rebus abiectis ec humilibus indecotisve ullo pacto rem sentari possent,oportet enim signans aliquid cum signato cognationem quin dam vel similitudinem haberetquamobrem nec nobilissima ignobilibus,nec turpia pulcherrimis referri possunt.Ioanes autem visum deserib ita ait, idi sanetam esui talem Hierusalem,nouam descendentem de caelo a deo paratam sicut sponsam ornatam viro suo dc audivi vocem de throno dicentem.Ecce tabemaculum dei eum hominibus: ec habitabit cum eis θω.Animaduertisti verba,a deo paratam ornatam sicut sponsam viro suo sed animaduertas ec haecq sequuntur illius enim pulchritudinem dc excellentiam adhuc magis exprimere volens

inquit.Sustulit me in spiritu ic ostendit mihi ciuitatem dei,dc huius lumen simile lapidi precioso lavi lapis iaspidis sicut cristallum,ic erat structura milia eius ex lapide iaspide ec fundia enta muri omni lapide precioso ornata, raphiro,smaragdo,iacintho ecceteris,dc portae ex margaritis, re platea aurum mundum ecipsa tota ciuitas aurum mundum simile vitio, intellexti Non audis ad aeternum

illud templum signandum nihil adhiberi nisi aurum mutant,gemmas arga ricas ec preciosistima que Cum igitur templa nostra illud ita referre habeat, sane oportere dignoscitur,illa decora esse ec ornatissima, cuius pulchritudo de

ornatus vatireas quemadmodum mortallia oculos oblectare valet asperur, ita etiam indicare valet,gaudium illud ec honestasimam voluptatem qua fruituri sumus,tum intuitu oculorum mentis tum corporeis si inaeternum supercelestes

illud templum ingredi do in ipsum suscipi meruerimus conspicientes illa ina

cessibilem increatami lucem,a qua omne lumen, omne donum, omnis gratia, omnis pulchfitudo, omnis suauitas, ne gaudium pro est,in qua sola, quies, pax,securitas,beatitudo dc Lelicitas inuenitur: a qua εο ordia gignatur ec serui cur,quq quomodocul este participat: ud qua ec speciosissimia dominu nostrulatim Christi in ipsa diuina luce absorptuat pote ad dextera Dei patris orithmietis sedete,& regina illi proxime assitate in vestitu deaurato circundata varie tat Cuexercitib angeloru,inter ipsos intercalatis sanctoria viroru agmina decantantiu benedicio ec claritas α sapientia dc gratiaria actio, honor virtus eo fortitudo deo nestio insecula secalom. Ame.Hisce rationibus il opportunia decens ae deditum sit dignoscitur,ut templa magnifica dc ornata collauantur,

264쪽

xlv preciosis p muneribus & dedicamentis locupletentur,videlicet tum ad colenda diuinam maiestatem,cultumi decentissimum illi praestandum,tum ad signan tam reseredat quatenus id fieri potest,templi sthus supercelestis, diuini puruchritudinemac maiestatem,accendendosis anamos nomos,ut beatituditas illius efficiantur participes . Quemadmodum erum superius dimam est de can tu, nis externus cultus quantum pertinet ad commoditatem nostram consti

tutus est ut per ipsum ex imis N sensilibus rebus ad sublimia ed nobiliora eue hamur sensuum adminiculo illa,haec mente contemplaturi. Vis1bilia nanis Momnia sensilia ad spitii alia retari debent,quamobre nec in illis inmenta Π Ο, stere agendum, spiritum ad illa auocantes,sed ipsum illis excitandum, et ad diuina meditanda propriis deinde alis euolet Impulsus tamen quasi satu suauis aurae,ex sensilibus spirantis Nauxiliantis ad superiora conscendere. Quod si dixeris ex tali ornatu sensilium* rerum decore contingere, se in Emorum animos a spiritalibus potius auocati,ct ad ea promoueri. Tibi respotio id piorum religioni praeiudicare non deber nec decentissimis ritibus quicquadrerahere, quorundam procacioris animi mollit em,utpote nimis in sensilibus absorptam quemadmodum nec fidei Apostolorum Iudis proditio quice dero gauit.Quamobrem nec a probis re decentibus cessandum, ob quorundam im probitatem illis abutentium,quemadmo est neq; salubesa pharmaca reiicienda, quia quibusdam incommmoda sint,nonnulli l illis ad veneficia utatur,cum plurimis coserant viilissimal sint. Si em ρος optima sunt,reiicere oporteret,quia e illis arripiatura quibusdam occasio peragendi minus honesta, ofecto e sacrisse returis nonnulla essent detrahenda, ec prae r caetera cantica canticoru umlubrici quidam homines voluptatibus dediti ad illicitos amores prouocari, incitati illo carmine possint,cum tamen secus probis ac modestis eueniat. Nope eius lec isne,qui diuino succentatur amore,fiagrant suavitate quadam indicibili prorsus eorum animi liquescunt Praeterea,quod ec efficacius A cultus huiuscemodi non instituti sunt talummodo ad utilitatem nostram, sed ad minan da decentiissima obsequia omnipotenti de quae iure ipso illi debentur, ad uasi mandam p illius magnitudinem,maiestatem dc gloriam,domus p illius trium/phos 5 decorem Non autem dimittenda officia,qus iure optimo debentur,propterea q, quibusdam non sint utilia, proertim cum id accidat eorum culpa, aurem natura rerum quae peraguntur. Suis igitur nonnulli ex templorum ora natu titibus f solennibus adscivibilia auocarentur,non tanam illa praetereunda

sunt,nec quicq illis detrahendum:tum quia pluribus opitulantur ad spiritaliaec diuina contendentibus,silas id sui natura facere valent,quamobrem ec fue runt instituta:tum quia debentur altissim qui non est contems solo latriae cultu intemo,sed ec externum exigit,ut totus homo qui non solo spiritu constat, sed re spiritu ec corpore, si des reuiat,opersis re rebus quas possidet optimis, illisaci scans protestetur suam erga illum humilem seruitutem,ec omnem reuerentiam. uibus de causis videtur ipsum dominum statuisse, vi ei sanctuarium construeretur ex rebus nobilissimis,serico inquam,mutice dc croco, ec byssino

inferctis: tot praeterea ornamentis ex auro ec argento ec gemmis mi mi tati

tos artificio ec industria,ut dominus dixerit se repleuisse,arte ec scietia ac intel

265쪽

ALBERTI PIIligentia Beseleel 5 OA a c sices ad illud coegimendum, in quo &candela.

brum aureum arcam laminas auri mundissimi contestam a duobus 1 tam complexam,propitiatorium quois aureu N tot vasa,thmbula & ahamus. dem genetis Praeterea ecfacerdotis vestimerata ad sacra peragenda, tam cultare splendida fieri voluit Ad quidnam haec sit ad radicandum decorem domus des, c insinuandam di innae maiestatis immenseatem dc gloriam, cum magna magnis,honorifica sublimibus,meciosa excellentasmis tantum dedicentur conueniant Volint 1gitur omnia illa λά ex nobilissimis ec prF1ms rebus,

ad cultum ipsius optima quael debebantur.

F Etsi enim plura ex iis quς in tabernaculi desta sone id supellectius ipsius

exprimuntur,in figuram es ni constituta,adsignanda videlicet mysteria, ruque futura erant,ec nonnulla ad ipsius tabemaculi re utensilium illius trai sisessi commoditatem dc desensionem ab externis euentibus ec iniuriis,ut vectes, Mnesos,pelles ta caetera huiusmodi. Attamin reuera omnia praeter illa quae sub sterni ad tabernaculum constatuendum,aut ad illud fulciendum ec sustinenda Vrtebat, ex auro, argento aut gemmis rebus p preciosissimis erat contextarqus sane ex rebus ignobilioribus minus p preciosis fieri potuissent,do nihilomi. tius eadem figurare ut pote loco auri aurichalcum,loco argenti stannum, loco gemmarum vitrum aut lapilli marmordi, octas muricis crocei ec byssim bistincti, colores minus nobiles di nisi dominus voluisset, ex optimis nobilissi AE

misi eorum quae homo possideret illa c5stitui,&preciosissima qups ad ipsum colendum adhiberi Idem quoq; dominus voluit populo Israel iam terram pro missionis obtinenti,stabilest sedes adepto,domum quos stabilem sibi collicinaedifieariis magnificentissimum ae illustre illud templum, i in uniuerso orbe nihil v struct um,illi decore,pulchritudine,splendore,diuitiisve conferedum. indignum enim putauit acceptissimus deo RG David,de quo testatus est do minus inuenisse se homine secundum cor suum,se habere domum firmam, ex lapidibus ec rediis ornatissimam,ec domini domum instabilem ac vagam, aina,

tu i illo sibi tam familiari diutis spiritus oraculo,statuit gloriosissimum te udomino construere,ad quod peragendum materia praeparauiti verum quia vir bellator fueratarumanum p sanginem profuderat,a domino pacis auctore, vin

ei fieri compos non est permissus.Hl reseruatum filio eius sapientissimo bal moni, utpote Regi pacifico.Quod ille splendidissimum ec munifieentissimu e5struxit,tatuas venustate ec gloria illustre ut ab omnibus gentibus,etiam idola .

tris saepiceretur,admirationis omnibus esset.In quo tanta auri copia,ut omnia auro tecta essent,8 a- si auro incrustas.De cuius ornatu ec decoxe, vanuesset plura verba facere,cu pro dignitare illius, quail dici posset,etiam prolixa oti oratione, scriptura diligentissime illud depingat.Quod opus quatum domino placuerit, re dominias commendauerit ipsa scriptura testatur, referta gloriam domini sub visibili specie nubis illud oppleuisse, coram uniuersa mulcimtane populi Israel um ipsum solenniter dedicar cuius nubis gloriosς tanta fuit cc a vi sacerdotes stare ad ministrandum non possent,utpote non ferent: infirma mortalitate glorie domini praestantiam.Ι aeterea raclita scriptura inerente ide dignescitur ea verbis domis testantibus i omoni exaudisse oratione

266쪽

DE ORNAT v TEMPLORVM LIB. . Umeim, satu Eficasses ipsum templum,ut meo poneret notare suum msem te aec essent oculi eius re cor eius ibi perpetuo, videlicet ad exauiuendas preces hi orantium hoc enim precatus fuerat Salomon a domino cum orauit pro temps sanetificatione Non etiam latebat Regem sapientissimum i mensitate cli mini opplentem,non solum omma quς sunt 8c ene possunt,verum etiam que esse non vesent utpote apsum infinitum,angustus parietum templi contineri non

posse Ita ut in illo magis inhabitaret p mentia q aliis in locis,sed ut per viatiorem gratiam in domo sibi dedicata: ad prescindu ipsum peculiariter constituta adesse vellet,liberalius tribuens petita poscentibus precatus fuerat his verbis. Ergo ne putanta est i deus habitet super terra si enim tu cini Alom eum capere non possunt,quato magis domus h ,quam Udkaui Sed respice ad O. rationem servi tui re ad preces eius domine deas meus. Audi hymnu ec oratio

nem quam seruus tuus orat coram te hodie,ut sint oculi tui aperti super domuhanc noeste ac dimis exaudias orationem quam orat in loco isto seruus tuus, εο deprecationes populi tui Israel vi quandocunt oraverint in loco isto exaudias

in loco habitaculi tui in eclo ec cum exaudieris propitius sis ece. Non igitur fait templum illud ita ornateiastruetum,ut essentia domini quem culi capereno possunt ipsum inhabitaret,sed tantum illius mimificentia dc liberalitas,Wi do mus esset proma ad illum precandum dedicata,cuius pulchritudo ec splendor referret magnitudinem, gloriam ec maiestatem illius templi Hierusalem supera

testis specierenus effigiem,propterea dominus voluit illud sibi construi splendidissimum Naiis ipfi Dauid dixit per Nisaam prophetam dominus, Nun quid iii aedificabis mihi domum ad habitandum es enim habitaui in domo ex die illa qua eduxi filios Israel de terra Aegypti usi in disin hane,sed ambu

labam in tabernaculo ec in tentorio per cuneta loca,quς transiui cum omnibus filiis Brael dee.Et deinde,Qui gredietur Hero tu ipse aedificabit domum no mini meo ec stabiliam thronum regni eius in sempitemum. Ego ero ei in patre,

re e se mihi in filium.his p verbis dominum voluisse sibi templum Uificari manifestium dc testatum esse,se in tabernaculo ec in tetorio inhabitasse in templos dificando inhabitaturum.Domum igitur dominus sibi construi voluit ad eam inhabitandam per peculiarem gratiam conferendam plurimς dignitatis ec ex cellemiςpreciosam ac splendidam uti eoueniebat celsitudini maiestatis eius lax intit ec donis,qus in ipsa distributurus erat populis in illa deprecaturis, cu

ius decore re di tutate inuitabantur etiam externς gentes ec Gentilium populi ad ipsum adorandum, ut testatur euangelium his verbis, Iti Gentiles conuenerunt in Hierusalem in die sesto,ut ibi adorarent, cupiincti videre Iesum θω. Quod etiam attestantur donatia preciosa magnificas munera ab externis gibus transmissa, in ipsoque templo oblata Quo exemplo dignoscitur quan tum populorum ad resgionem excitetur corda,ia omnipotentos colenta alliciantur templorum ornatu ec decore , quod ec psalmographus commendans inquit, Domine dilexi decorem domus tuae re locum habita conis gloriae tuae Decentissimum est igitur peropportunum ec debitum ad dei omnipote tis honorem ec gloriam templa construere ornata ec splendida ad esus cultum

Peragendum, ne sisis donariis illa in iure illustrias ec nobilissima pro fa

267쪽

estate semper sill offerre munera.Quibus ec admonemur oportere mi assolis esse consentanea,vvmumis omni scelere dc macula vaciram 8c virtutibus oenatissimum illi in primis offerre,in quo sinabitare valeat gloria domini no sub nubis specie t in materiali templo,sed per gratiam vivificantem miro S inuisibili modo Et quemadmota in lege veteri nec licebat quicq offerre domino malitatu, aut quouis modo vitiat sed omnia integra esse oportebatnta nunc quo Ψ nihil turpe aut sordidum in externis contremi,ut in interna omnia in in sint non constrarcata ali labe aut vitio, ut inimia externis resp6ndeant. Namuemvis dominus respexit ad Abel,qad munera eiusta autem dc templorum ui

tor, omnium utensilium illius ad cultum domini pertinen in mundities in dicare videntur .Quod quidem templum tam impense dominus Iesus semper coluit.ut in illori, non solu infans completis putificationis dies iis praesentari vc. laetit,in illo adhuc puer disputare eum legis doctoribus verum ec vir effectius iam euangelizans pr dicare,docere, orare. Inquit enim ipse, Quotidie apud vos in intemplo docens ec disphetam re in occulto locutus sum nihil. Frequentissi

me nant in illo erat quod tam reuerendum esse censuit,ut nec vas per illud tantum opportunitatis alicuius gratia ad templi viam trafferti pateretur, teste Marco Euamelista,quinimmo ec illius reuerentiam ec cultum tantum zelatus est ut bis eiecerit cla templo vendentes ac ementes, primum dum euangeliza re ecepit, tremo dum motiturus esset de proximo, exclamatis, Domus mea domus orationis vocabitur.Et rursus,Domum pathis mei secistis domum negociationis ecc Castigatis etiam flagello,qui illa faciebant.in apertis verbis, quata grauatare dc seueritate edocuit templa esse summς veneranda, colendas in expresse testatus est illam domu esse suam proma,aeternus patris, appelladais domum orationis: quamobrem nihil promanum in ea geri administrative lice

re Et tamen non erat sanctior ec interior pars templi,unde eiecti erant,quia rura ingrediebantur saneta sanctorum, unde significatur etiam coemit is honor

habendus . Quod equidem templum resam Apostoli post ipsum glotificatum

semper coluerunt,ut testantur eorum Acta tot in locis, quod templum ingro diebantur statutis tempotibus ad adorandum ecc. De Iacobo quos Apostolo Patre domini Hierosolymorum episcopo refertur,ut sere nunet e templo disce deret sed genu flexo perstaret in illo semper orans .P termitto exempla veteris testamenti quanta obseruantia cultum sue stipsum temptu ab hominibus pro phetas,quanto studio,diligentia Zc alactitate restitutum a Neemia sitia dc senioribus populi tam ab Assyriis esset dirutum Muod sanetiissimus propheta Daniel tam impense veneratus H,ut etiam captiuus in Babylone per talestra domus versus illud as ciens semper adoraret, animois proens in illo esset, cui corpore adesse prohibebatur Certe plura maiorave desiderari non possent testimonia

ad comprobandum templa esse excolenda, Omanda ac Dequentanda. Cum in men templorum osores eorum p cultus contemptores, vel unum testimonium argumentum saltem probabile adducere non valeant in contra iam sente

riam Desinant igitur dri ant latrare,ec diuino cultui detrahere,quod nuq tam honorificcitam spe Hepraestati potesta deberetur. Nam piorum hominum

oculi,nihil tam sis idium in templis, ramis magnificum conspicere pessunt,

268쪽

indri ora,sordida fimisi fatiscetibus,ruina minantia conspiciunt,potius tangis aut taberne speciem habema,q templi ec diuinae domus, uoru tame similia longe plura videre eos co ingit q decora ec siilgida Illud p potius fuisset reprehendendum,q diligetior cultus in quibusda Cum Christiana inas tanta neglectu erga diuinum cultu proserre nequaq possit.Nam huiuscemodi colitia te pilis do. trui a ab astu ventui nequissimi illius spiritus, potetis sene diuinos honoresec glo iam, ad quos labefactandos callida arte se transfert in formam angeli lucis p tendentis pietatis gratia suadere meliora,vt haec quae videntur minora posthabeanturinon ignarus his labefactat s nee interna illa quae suadere vide tur perstitura,sed simul cum externis collapsura, ac exinde omnem diuinum cultum periturum.

Quod si adhue eausperis Inqusens verti des temptu εἴ unum eme psoru cor,

da illat excoleda esse re omada,de materiali aute re lapideo terio parum Cura dum Respoderem tibi,te adhuc nugato se agere,eum ratum laudes id quod potius sit,ut visu res quod probandum est ec rectum, quis non eque perfectum. Nemo emis dubitat, nec de hoc ulla versatur quaesti an praestet internum templum animi in quo spiritias sanctus habitat per gratiam,vt aiunt,gratum facientem excolere dc ornare, an materiale, extemum,lapidi si 8c caeteris rebus sen/mibus construetum, eum illud induetum fit propter internum: propter quod autem unumquodi tale & ilhad magis.Sed de hoc contendimus t externum non sit negligendum sed curandum,secundo tamen lo Nanifestum est enim quemadmodum conuenit primo solscitos esse circas tirum,secundo autem is co ec eorporis curam habree,ad ipsum spiritum in corpore seruandum: ha ensegi is circa spiritale templum diligentia ec studium ptimo adhibeatur,deinde dc materialis,citra quod in plurimis nec spiritale diu excultum persistae posset. Perficiatur igitur in primis quod potius est, re illud alteria miti omittatur. mut inquit Augustinus, Urati came εο non operari spiritu, quis videatur, utile

tamen no est operati autem spiritu re non opera i carne Pgrorum est, verum hunc pr extum spiritus multi h elici usurpantes,protinus cultum externum

abolere conati sunt.Arriani inquam dc Donatistae Man claeorum hi lurimi et Augustinus refert eorum sententiam refellens libris cotra Adimantiu dispotat quid re magnu aliquid sibi videtur dicere, eu dictit,quomodo ille deus cirius celum sedes re terra scabellu pedum eius in tabernaculo habite quod auro, gemis,lapidibus aliave materia constrium sit dic Et paulopost, Et in audiui si liuin dei flagello de funiculis facto expulisse de imo,qui ibi nudinabat ae dixisse,D ' patris me do. orationis ecc. sterea ide verba Fausti reser t.Paga ni aris,delubris, simulacris, ctimis,& incesta dea colore putis Ego aute ab his multu diuersus laedo,q im me si mo sum dignrionabile dei teptu puto,iai viue maiestatis simulacru,Christia AP fisu accipio,ara mete licis bene ibuta existimo honores diuinos ac sacri ai solis omni ecputis ipis ae simpli ei pono,

qua sitis Aug. Plixa et efiicaci disputauia reueit sic icipies, ce quo tesu dei

269쪽

A LBERTI Pii blasphematis vr non solum non sanetum esse dica se, manetiam machinambium diaboli re ergastulam dei bla Marsiliani quoi retici, beato patre

Damasceno,templa re omnem cultum exteriorem reiicienda esse contendebis. Caeterum P luc quae retulerat Faustus,in riganis non essent reprehendenda,

nisi quia tribueba re cui non par erat,declarat ipse pater Augustinus scribis ad Deogratias his verbis, Qui Christianas literas vitiust testamenti sciunt,ta e culpant in sacrilegis ritibus Paganorum i construant templa ec institoam: sacerdotia faciant sacrifitia, di haec idolis N daemoniis exhibeant θω. in autem ista opera,videlicet sanorum ec monasteriorum decora constructio grata sint omnipotenti eum illi proatur,testatur ec in suis Sermonibus inqui em,Retribuet ergo dominus fidelibus suis tam pie ista operatibus,ut eos quo ipsos in suae Lbticae compositione eomponat quo occurrent lapides vita fide firmati, spe solidati,inaestate eompacti eccita His liquet negati non posse materiale templum esse domum det,quemadmodum propriis verbis edocuit domi,--.tius Iesus,quod eum datur,oportet fateri diligenter exornandam N exeoledam esse,quanuis in ptimis,ut fit m est,ipse intimus noster adimus, qui ec peculiarius domus dei est,ut Paulus inquit, Vos estis templum dei viri. Attamen non dixit solum ipsum animum esse templum,quinimmo ta corpora nostra etiam

templum spritus saneti Me voluiti dicit enim, An nescistis quoniam membra vestra templum est spiritus saneti qui in vobis est H Est igitur diuinu remplum multiplis rediversum nec eoru aliquod p rid1 .catcs eris.Est enim ipse dominus m. sibi si templia,est quidem in seipso nee eiretac ibitur aliquo, mensus enim immenti tantu ad uatur.Est secundo loco temptu dei ipse dominus Iesus. Nanis in eo dis nitas es humanitas in eadem hypostasi iunctς sunt, in ipsius p gloriosissima anima habitat spiritus sanetiis per plenitudine gratiς.Sut ec templum dei angelies metes animit iustoru une

eriam eccorpora eoru.Est remplum dei ipsumcclia,Cςlumcdi domin terram autem dedit filiis hominum. rursus,C um sedes meaatem clu thronus derest. ει Qui habitat in cola tridebit eos.m dc templia domini haec machina bis uniuersi. undis oppletur maiestate essentiae illius,inec imum domu manufestim,utpote constitutum ad eum precandu ec coletam,in quo dc peculiati quodamodo glosa illius inhabitare dignoscitur, neficenti dc liberalistas non solum in pr dis quς pecutur,verumetiam in muneribus variis sporere vltro sua bonitare elargitatas,de quo nunc agimus,quod excoletam muneri si ornandu esse colendo,cum sit vera domus de ad ipsius honore dc gloriam dedicam,quamobrem ociarieti patres circa illam studium eccura tum is icto tum verbis adhibendum esse declararunt. quit enim Augustinus, ad se

tam populum ad pistanda auxilia suis p positis soritalibus, Non vides arca

inanem praepositi,si cibo non indige serte veste Sgeti si non veste, re tector forte eccleta fabricat,iarre aliquid utile in domo dei molitur.Audisti domum dei ecclesia nominasse.Beatus qii 3 Amb.idem semiens denegauit Augusto se traditurum basilicam Auxentio hqretico, prout ille mandauerat asserens ne minem ρομα dominum in illa potestate habere, cum illius esset latis Sed ob

secro sue argumentu hoset tu domini spiriste inolenta locupletaduis esti

270쪽

DE ORNAT v TEMPLORUM LIRRI. XVIIgitur inare sale templum non est exornandum sed negligendisti. Nant lineptimo amini sit habenda cura,nunqvi d corporis seruandi studium contemnen duin, quod ec sanistificatur per spiritum in animo inhabitantem redundante per colunctione amnii virtute quadam spiritus ipsum purgante re sanctificante

Quod si adhuc contendetis inquiens,apparere ex quibusdam dictis sancto Irum patrum non magnum studium adhibendum esse in huiuscemodi templo mineulfused circa illud spiritale insudandum uinimmo quando ec ipsos vi deri preferre opera miseticordiae tali studio Facile est tibi respondere , primum

solere patres dicere quaedam disputantes,quae pro aflertis sententiis non sunt accipienda, ni Sc probabilibus argumentis nonnuna viantur ipsorum proposito accommodatis ad conuincendum aduersarium. Non sic autem accipienda eorum dicita cum edocent vel dogmatizant. Praeterea dicendum illos qui hoc

agunt stadiosiores esse erga id quod praecipuum est,ad illudi in primis hineta

ri excolendum,nemine aurem sentire hoc externum non esse exornandum, sed

contrarium quis circa id quod dissicilius est,tapotius liciti sint eum accidae multos procliuiores esse aderogandu alliquid opum suarum,q ad excisiendum ammii virtutibus asseetiast superandos ec pietatem interna adaugenda. Certia est nullu inueniri qui opera misericordiς erga proximu proerat cultui latrie udebentur domino,quomodocunis veru est eleemosyna commetare o q, multi mortaliu nimis suapte natura sint alacres ad illa pauperibus eroganda ob aua ritis comune vitiu Quamobre diuus Chr) sostomus sere in omnibus suis cocio nibus ad populu defleetit orat ne ad eleemosyna comendanda. perea dicetidi , si qui patres minus studiosi videtur circa cultu extentu, ill admonere voluisse eos,q nimis illi fideles, nisi suis rurpissiste via ,sibi persuadetes solis

muneribus posse placare altissimum, ius praecepta contemnentes peruersissi me caetera omnia agunt.Plures autem esse huiuscemodi costat, qui summo deo satisfecisse putant, piasset omnia sua scelera minio sacellum construant,auctemplum aliquo munere a ment, preculas aut laudes quasdam diuinas demutati audiant, aut ipsi recitent, sacrificiumve pro se offerti faciant, qui tamen plurimum falluntur,sibi sis adulantes.Non enim munera eorum acceptat O mnipotens,quorum vita inquinata 5 voluntas vitiata, sed aspernatur ec odit, quemadmodum ore vatis talaiae Glarat his verbis, Quo mihi multitudinem victimarum vestrarum dicit dominus plenus sum holocausto arietum N adipe pinguium,sanguinem vitulorum te agnorum ec hircorum nolui, Cum veneti vis ante conspectum meum,quis quinuit haec de manibus vestris Non offera. tis vltra sacrificium frustra uicensu abominatio est mihi, iniqui sunt coetus vestri,solemutates vestras odivit anima mea Et cum extende itis manus vestras avertam oculos meos a vobis:& cum multiplicaueritis orationem non exaudi.

am manus etsi vestiς sanguine plenς sunt.Lavamini,mundi estote, auferte malucogitationa vestitam ab oculis meis,festate agere puerie,ducite benefacere dcc

At quomodo prophetam reiicit dominus, qui illa eade perlege exegit,ma Guill sibi prestari Non equidem sibi aduersantia instituit,quocirca manifes uest ipsum per uisano EF refutare,sed illos si h prmat indigne,cum primis Velis sua obseruari pric ea citra γε edocet-sibi tio esse grata nec via Ea his