장음표시 사용
361쪽
ALBERTI DII MExultane quia merces vestra Posa est molo. mercedem quippe metam promini noti in hoe seculo sed in futura vita.Q uanta sit autem illa Paulus edocuit incens. Nec oculus VHIt, nec auris audiust tac.quς dominus praeparauit di, ligentilnas se. s igitur qui ad aetemam illlam gloriam migrauerat,sine dubio divos esse effectos prisca tenebat e relesia dc uti sanctos Me miorrae dometes effectos participes venerabatur.Ital in primis hoc honore glorificata est excelsa virgo de para. c A soli caeteri* patres ecclesiae columnae Quorum vitaec mors ipsos commetavit & inter dium esse relatos comprobauit.Quo hono
re etiam primis illis temporibus marty res dignabant Tu ipsa sanguinis at animae effusione in nouissimo vitς mometo testati essent sese perse a fide arde ima charitate summum Deum prosecutos fuisse.Secuti enim de promissis donsini alacres ta laeti non solum tormenta eL Ruissimos cruciatus N ipsam mox rem,quae tertibilium supremum est, subibant vivida spesuturorum i non ipsam inretitum putantes,sed dormitionem ad tempus in qua sorte murata ad lingemeliora transserrentianisi honor quia mortalibus ipsis pr stabatur post trium si maremi prisca fiait ean iratio siue inter diuos relatioide quo tot restarum Chrysostomus,Hieronymus,Augustinus,Ambrosius de martyribus agentes. I im a enim ecclesia hoc meto quotquot pro Christi sotia & nominis eius consessione occubuissent in diuos ac sanctos venerabatur X a fidelibus eorum res quis ec sepulchra fideliter obseruabantur,aris 3 super ipsa constitutis sacratissima mysteria per ebantur,quasi acceptiora domino sutura quae ipsis inter pellatis uti intercessoribus peragerentur.Quamobre & sacella in ipsis Ioeis cinistituebantur eorum nominibus eommendata memoriae 3 martyrum appella obantur,de quibus saepe meminit Diuus Augumnus, Ambrosius ae caeteri pa tres.Quibus in locis innumerae virtutes Minsignia prodibant miracula, hocs
primu.Deinde is etia mos inolust ut non martyres tari verumetiam alii quidam quorum vita singularis dum vixerant speetata filisset,subsecutaq; mors sanetis . sima eiusdem hono is velut mes quidam consortes efficerentur Praesertim si
ab ipsis interpellatis virtutes ta signa quaedam prodiissent Cum superatis cunetis affectibus propter Christum contemptist rebus terrenis omnibus ac vitae illeeebris veluti strennuissimi milites aduersus Satanam depugnassem: . Hos enim omnes qui in fide syncera iacesserunt constabat euolasse ad caelestia re gna,quamobrem re inter diuos recensebantur,ial ad martyrum discrimen eo sessores dicti sunt. eo ip verbo α opere viventes ta morientes Christum eo Allementaris mini dominus Iesus omnes voluit esse martyres,sed quosdam testes. Melii sanguin alios moribus praecipuis re vita singulari. Qua re re Petrus de praedilecto discimio Ioanne qiud futuriun esset percunctans eum de se audiis
DGCum senueris extendes manus tuas ae alius cinget te re ducet quo non Vis, audiuit,Sic eum volo manere donec veniam quid ad te Tu me se res tua propter nec per martyrium decessit diuus Ioanum. Et tamen nemo eum sanoetissimum Ninterdiu relatum negare audebit rex quo genere multi alii iure
optimo fuere referedi ut illi sanetissimi ve iis heroes,Basili ,Αugi sitius, mmmaus Erysostomus, Ambrosius, Antonius, Gregorius A caeteri huiusce generis vitε nummax charitate clarissimi r quorum numerus vix recenseri
362쪽
tet ut, et, cum ecclesia perpetuo multis graui gestiper si et plurimis patiat. orum tanta vi multitudo ut non omnes innotescere possint. Quam is obre dc si inter diuos sint collocaino tame inter sanctos ab hominil' rectaene sed titi hi qui elatissimi fuere vel Egress ec virtutibus prae essetis innotuerunt. Qui do si consessores dicuntur non naan es, eo non violenta sed natura Ili morte obserint, attamen si martyr dicendus est quieuns Iesu Christi amo
re tormenta, Enas, dolores, εο cruciatus per it,quis negabit illos esse mar tyres qui tota vita cum propria came, cum affectabus humanis inuisibi
lis hoste Satana, perpetuo sunt digladiati Siquis enim rem diligenter e
pendat, agnoscet christianam vitam permirum esse martyrium di quod te, status est dominus cum dixit num caelorum vim patitur ec violenti ra H unt illud. Constitutum emis est ut ad caelorum regna perueniatur labo ribus, sudore, pressuris, angustiis N eo tu maximor quasi oporteat illud subi ituros portas illius antea fortissime expugnare. unde ec magnus Grego in
rius inquit, Ad magna praemia perueniti non potest nisi per magnos lai bores . Milites quippe imperatoris larissimi sunt omnes Christiaes quos
oportet fortes ac strenuos esse si ab Imperatore sint commendandi, segnis enim , timidos ac effoeminatos contemnit. Quamobrem nec illos coronabit,
sed qui strenue pugnaue int. Strenui autem militis vita durissima, quς ec mari tyrium quoddam dici potest si quis ea que patitur attendat,spe tamen conreptabilis exilis p pr si semper alaetior illam perfert Quanto autem magis in Chr1sti milite hoc idem exigitur cuius pr tum immarcescibile ac perpetuum ta ingens tantpy gloris,ut nec lingua raptimi possit mr sensu conci
Cum igitur his heroibus di confestaribus hunc honorem tribui coeptum K
est,ut sicut martyres honorarenturione e5tigit, quod in caeteris humanis rebus Impellentibus affectibus fieri assole vi sensim ab illa recta regula discederet eta quod restissime institutum coeptumi fuerat, a quibusdam in abusum verte retur Christianis enim in immensum adauctis euangelisi per viti uersum orbe propagato, u venit ut plutimi hoc cultu colerentur prout amor hominu erga questa necessarios fuerat ardetis quo ec movebane ad op nata eos inter diu tae relatos re sanctoru honore esse venera sivnde eueniebat vi solent ritu iacparenti,ille filis,alius fratri,alius amico sacra faceret. Quae res non istum am . higuitatem aed ecconfissione quandam in ecclesia patiebat, cum idem a quibusdam in sanctus colaretur ab aliis Icontemneretur ac rideretur . Contingebat
enim similaei quod in Sapimiis libro legitur. De idolatris oti ne que ab esse
istu humano ec desiderio superstitum eoru qui decesserant euenit. Qua occasio ne forte fuit usurpatum illud tritum prouerbium. Multa corpora sanctoria ve nerantur in terra, quorum missi cruciatur in inmoAd eam igitur ambigui tatu colusiones tollenda ex qua multa offendicula rueniebat, folicita ac Puida sancta mater ecclesia sanxit ut nemo di m honoribus publice coleretur,nisi solenni rita ec maturo iudicio diligetieram pr isso ec comprobatis rebustum de vita tu designis ecprodigus ipsa inter dicios recesuisset Privatas id la mendi lacentiam qua sibi arrogauerant homines coercuit Quod quidem ab ecclosia consulcissime ac sapientissime uti ec caetera I sectium est. Quo constitu
363쪽
ALBERTI PIImos iste indu has irere diuos recensendi ritu ae cerim us quibusdam quae nunc seruantur, quo ec clivis honor adauerus est,ec mortalibus de eorum Hotia certitudo ec scandalorum denis omnium occasio sublata quod tamen tu deri indes, ac vitio das inquiens onne gloriosa virgo & diuus Hieronymus inter sanctos recensentur cum tamen canonizas non fuerint Nonne ipsis plus honoris
tribuitur si Cathei Senensi Non erat opus Erasine super excelsam virgine cationaeare,nec ecclese decreto inter diuas recensere aut reserre,quam constat, san
elam suisse anteil nasceretur,quinimo ec sanctam genitam,re a diuino spiritu canon Eata se istura resercte, ritus sanctus superueniet , in No Apostoli quos reprimeta patres illo more de quo dictum est inter diuos relati sunt, non hoc pestremo,qui nondum erat institutus ut postea fuit causis exigetibus Quo sub lata est facultas sciolis ac superbis saliena palam ridendi saneis vel eorum gloriae derogandi At pro more tuosecis,qui omnia ecclesiae constituta carpere redeminere constituisti.Sed heus tu undenam tibi constat divam Catherinam Senensem in gratiam ordinis siue urbis inter diuas fuisse relatam Cum enim citus Senensis estet,quid illi erat cum urbe commune quam gracam ob id Pius secundus apud Romanos erat initurus Si per urbem,Senas intelligis, improprie lo queris.λ erea nonne his verbis insinuas summos pontifices de ecclesiam po μrius in gratiam hominum canonizare sanctos,q ob eoru merita quo N duos parietes eadem dealbas fidelia: cum simul sanctis deroges ec ecclesiam codem s. Verum quidem est rogati quandos pontifices a principibus ac populis ut quopiam probatum visum signiscyre virtute apud illos clarum latex diuos reserat. Quorum precibus quandois annuit ecclesia, cum prius ei constiterit re dilige ter perilata 5c examinata merito esse reserendum . Si autem secus apud iudices, quibus negocium demandatum est,aetum fuerit si precibus efflagitatum erat, hoc est si non fuerint probata quς narrabatur,abnuit ecclesia'uςmhil temere inhil in hominum gratia decernit in his quς ad religisne diuisul pertinet cultu,
in quibus noe: aberrare potest eu a diuino spuet tu dirigatur.Sed de hactenus. Oportet enim dc alia,quae subsequuntur argument percurramus
LOGIS ET Scholastica theologia.
de scholas a theologia noviciisl theologk ec philoso o phia seripsisti:nectagula loca quibus hμ omnia προ
ignas in medium adducam, quandoquidem tanta sunt uti vix immensum volumen foret illorum capax t ea aute tantum recitabo per γε facile dignosci pomi quid de illissentias .Primum aute de theologis in scholiis tota p, mi in Hieronymulta inquis, iscopiae theologi libros Virorum, qui ecclese lumina fuerunt ades proceres N a resignani dcc.intercidere passi sunt,ut hoc lordidum scit tu genus succederec
364쪽
mortalem quorum vel recordatio nauseam moueat generesu ac betae natis ingemis Ne De theologia autem in scholus Tomi secundi ita inquis. Ea quae nune
passam tractatur in scholis theologia sic Aristitelicis est distenta disetis, sophisticis nugis ne dicam somniis contaminata est, sic inanium quaestiuncolarum inuoluta labyrinthis, ut si ipse reuiuiscat Hieronymus aut etiam ini lus nihil theologie scire viderentur. In tertio autem Tomo rursus de theologis inquis Haec lege theologe *n nihil nisi Aristotelem crepas . Et rursus ibidem. Hieronymus significat omnes hereses e philosophorum litem esse natas,dc pis ritatem Christianae sapientiae Myrina illorum non adimari, sed conspurcati.
At modo isti quidam theologi nillil putant intelligi in diuinis listis nisi bo snam vitae partem in Aristitele contriueris. Et in Tomo quarto. Non dubito
quin si Hieronymus hanc vidisset theologiam Aristotelicis sententiis ac legi μbus undit contaminatam vel potius obrutam,totas bertate Hrem tam indi gnam detonuisset. Et in methodo theologinita ais. libris se lasticorum theologorum audis hominum commenta quae quo propius inocias hoc ma
gis similia in se sis manescunt. Et in Enchisidio. Nostri cinquu theologinestio Atis ele contenti inmusicos&Pythagoriccis arcent a ludis. Allego. riam aut aspernantur aut oppidou frigide tractant. Item in Annotationibus. Proinde nobis quoque cauendum est ne sic sectemur theologiam, tin mathe logiam incidamus. Quorsum enim attinet quot modis accipiatur peccatum, priuatio ne an macula se inhaerens animae dcc.Omitto enim caeteras questio
nes quas recitas N alia quae subiungis damnans ille gogiam admisceri piato mae. Qua de re demum haec verba profers Et in bac theologia tam nota simplici vitam omnem consumunt qui sit, icem re apostolicam profitent vitam, qui ipso etiam cognomine summam modestiam profitentur. Hi uismodii philosophiae promone tollunt cristasta nihil crepant nisi Auer x m,N Aristotelem: horrent pecuniae contactus di in blasphemi philosophi lis bris tota ducitur aetas. Et deinde Ioannem Scotum impudaea me taxans ais. Hunismodi labyrinthis,Basilides, Valentinus, te Marcion captabant anisinos simplicium. Et rursus meisdem. Nam mos est scholas vocare diatribas Olae φ Mut scabiola oves dum affricant sese morbo implent te sanas, ita isti quow dum aliis assileant se,corrumpunt alios. Praeterea in praelatione in Hila xium ais,Atis hac in readeo modum nesciere quidam,ut pes quam taut non definierant rebus diuinis,noua etiam in his,quae nihil aliud sunt quam M.
minum,theotis commenti sunt,quae atrocm tumultus excitarunt orbi . Sed
pudet rabbinos alicuia non habere quod respondeant. In Enchiridio quop post quam ad satietatem achaersus eos ipsos de cellatus es his verbis orationem clata sis. Utinam aliquando expergiscatur Christas ec hoc Iudaismo alis Ma rannide liberet populum suum nisi tam ideo nos redemit suo sanguine is hinusmodi poriciatis serviamus.C ra praetermitto quae in theologos ec theo logiam protulisti Diuum Thomam ac Ioannem Scotum ita tract-,ut si pocudes aut motiones fuissent. His enim satis declaratur quale sit iudicium
365쪽
M Ad Me autem tanto minori Reg λο tibirespondere pinum ouanto supinus de his quae in Mori a dirasti agens plura ad hoc argumentum pertiri ita
disse tuerim, quae repetenda non sunt. Nunc igitur hoc potissimum declarareeurabo noti dedecm philosophiam theologis admisceti in tu ipse autumas de Meere naris:sed vel plurimum conuenire opportunums stasse de neevi rium.Quod eum esset faciendum philosophial vii a variis aut tibias ita diuersis methodis pro ingeniorum Varietate nobis iuerit tradita,prudentissime illam
qui ab Aristotele prodita est ρος c teris laisse delem At quia hoc philosophiae nomen plerisis est odiosum, multis etiam suspeetiim,putantibus philosophiam
rem quandam abstrigam esse aut commentum milli portetis ambagibusi, extricabilibus e satum,disputationem aggredientre meipsum ec aut res reiiciamus, remis ura perpendentes discutiamus an res theologica cum philoso.
Dica pugnet,aut tam difformes sim ut indignum sit unam alte i adiungi lamulative. Primum autem res ipsas pinguiori quadam Minerua finiamus,ut illis praescripsis disputatio nostra re etius procedat certior 3 ec dilucidior euadat. cammis theologiam notitiam esse cum aliquali ratione rerum in primis diuin rum c rarum 3 nobis non euidentium sed diuinitus reuelatarum: illud autem cum ratione apposuimus ut theologicum habitum ab eo qui est tantum fidei distinguam Similiter x philosophiam mIdctem esse aut probabilem notitiam
rerum cum diuinarum tum naturalium ac humanarum ratione partim vi mentis suo innato lumine, partim ex sensibus conquisitam Quandoquidem circa hFomnia versatur philosophia in uniuersum Nilia enim est quod subterfugiat plules h eontemplationem Cum nulla res sit quae ab intellecta mentem aliquomodo attingi non valeata Distinguitur autem a theologia-hoc q, diximus euidentem me aut solum probabilem notitiam 8c naturaliter coquisitam a se suum autem simplicium cognitione per hoc P est ratioe parta.Ex quibus liquennon incongruam esse ipsius philosophiae, dis iactionem . Non enim eam hicta partes speesesve partimur suas, ut in speculativam practicam,metaphysicam, mathematicam aut naturalem scientiam,sed ipsum genus eommune o dissinimus. Qua quidem omnes homium mentis compotes aliquantisper pari se pant plus minusve pro ingenii facultate aut studii diligentia. mo enim sanUmencis rerum omnium causaruml suarum prensus cognitione caret, philao miseleste qaers: sed ea sola quae inanima sunt: aut si animata, ratione tamen
carent, philasi his incapacia sunt: uti pesma rerum elemmia, lapides stir pes ac bruta animalia. Propria est igitur hornies philosophia illis communta Cum uitur res ita se habe ,manifestarium est regnitionem hanc nequaq face
re theolo ς repugnare,utras enim cognitio M.At una utpote theologia reue
lationi inserit,nec vi propria acquiri potes .Altera natur rebus ipsis agnoscibistibus inniticiar,ic indagatione naturalis virtutis perscrutati s p diligenua paratur. Utral a Deo proueniens:at theologia immediateiphilosophia autemediante natura nobis ab ipso datur.Non igitur pugnat cognitiones siue habitus quin ut utrius 3 valeat esse possesses. Verum quemadmodum humana subiiciunt ' diuinis in minora potiori est a cognitio humanit' acquisita,reMa
ta ac infirmior est illis subiectacui tamen in multis opitulari piaesitiqueiamo
366쪽
CL III i NOVICIIS THEOLOG. dum reserui mirustrive opislanmr utiles 3 sunt domino. Seium quae in tu iam naturali agnoseimus nobis euidentiora sunt his q in fidei lumine recepimus no in absolute sunt certior arcu nulla veritas certior esse valeat ea q ab ipsa dimina veritate prodita est Attamen cum non omnia credenda expresse reuelata sim, sed multa ex reuelatis consequantur: c ipsa reuelata sint atque diluesta sed plurima egeant interpretatione,haecis non peragantur nisi perscrutatione S indui sitia intellectas nobis inditi,ratiocinantis ac conserentis N ex his quae sibi natu raliter cognita sunt explicatis ea qinu in theologia minus explicata sunt,manifestium est iacultatem ipsam humanam notitiami ab illa partam opitulari, de seruire ipli habites sacrae theologiae.Quinimo ipsum vel tenuissune ec eras sta mo modo percipi non posse,nisi omnipotens suo spiritu supplete velit iunctiones ac studia humanae industriae dc virtut vii in quibusdam saritas patribus sedit, quos illapsu suo ex rudibus ec idiotis homunculis mox sapientii limos theolo gos effeci ut Apostolorum principem Petrum, tonitruit filium Iominem, de alios Apostolos quos ex sordidis se catoribus summos doetores in teporis mo mento reddidit. Sed haec uti miraculo ita 8c raro cotingui Non erit omni potis mortalibus theologia tradidit velut impressa insculptave in lap de aut alia qua uis materia,sed mentibus hominum illam reuelauit. Non omnino explicitanire patentem, sed in plurimis inuolutam abstrusam permittens humanae in destriae illam explicare. Nam dc in se inutis multa prodita sunt quae inter se pugnare absonius esse vid&itur. Quae tamen beneficio studiol cognitionis
Inanitus inuriatae excutiuntur ec inter se conciliantiar.Si enim lapides aut stipistes essemus ad in logiam capescendam siue recipiendam,nulla humane ratio
nis ope efficeremur idonei uti lapides illi: in quibus decalogi prscepta insculpta
fuerunt.Licet enim theologica continerent non tamen contenta capiebant. Ho mo autem conditus rationis est inrticeps ut ea facultate utatur rum ad reuela in eognoscenda quantum materia ipsa patitur, tum ad alia percipiendatquorum
adminiculo ec reuelata perseetius distinctiust pccipiat,tueatur,ec de ipsis posce ii rationem reddere valeat. Utilis igitur ac necessaria illa res quae philosisphia dicitur ad theologiam tractandam. Ouinimo absis illa recte exaedive tractari nequitiquodae sanctissimi docto bIres prisci animaduertentes non Neoterici tm licet illi non eadem methodo quaisti,at certe alia via illam tractarunt. Absyenim philosophia nunquam Augu/stinus libros de trinitate scripssset, nunquam Hilarius,nunquam Ambrosaustot volumina ad conuincendos haereticos edidissenti in quibus rationan tes ex his scripturis quas illi admittebant,subsumptis aliis naturaliter noti, quq negare non valeban illos redarguebant conuincebant l. Citra philosophiam
Origenes non tanta tami docta volamina edidisset.Non item Gregorvis NMciamentis, Chrysinomus tot scripturarum mysteria explicassent: nec etiam Peritissimus linguarum Hieronymus.
At dices,sed Aristotelem nunq citania Hiculu, pe de aesi Arta teles nung onatus fuisset philosophia careremus Philosophia quide ab orbe eodito semp fuit,
ec sino aeque omni tepore plecta:ppetuo h erit G hori rationis erui copote
Cum autem mini illius studiosiores fiterint cupidiorestot homines vlurim
367쪽
ALBERTI PIII1 pamspes redderentur: mmortales parum se cepartim rebus alta impediti aut voluptatibus strinentes erga illam negligenu es sint qusdam illam tradere re se imis promulgare studuerimn later Wri Hieros omit/tum D thagoras Platol& Aristoteles bonam operam nauauerunt. At Pythagoras numeris ec figuris rem tractauit Plato autem alia via progressus rea amoris N aenigmatibus: At maximus ac prope diuinus Aristoteles omnes illius partes complexus,verbis propriis dium esp perbreui,ec quodam modo abstrusa ne tanta res promanaretur,sed pr aris ingeniis esset reseruat ordine ad
mirabili illam tractauit.Hinc contigit ut pN c teris illius Metanam homines complexi fuerint ec ad Meruiendum Haeologiae illam traduxerint.bed finge tu qui Aristi elis nomines tam insensus es ea γε ab Aristotele prodita sunt non ab ipso sed a Plauto res an e aut Diomede istae psecta, e mauis a quc pia sanctorum,aut si magis Naere diuinitus tradita:An neptas esset in theologicis tractandis authore eorum dogmatum citare ad prolixitatem vitandam No en omnia primum ita nota sunt cum proferuntur ut fidem Belant sed illa ex his eo probare oportet qu euidentia sunt Quod non nisi ratiocinationis negocio pro lixat oratione peragi potest,aut auctore inducere,cuius tanta sit aussioritas ut veluti eo rotatum Mespiae quodcuns ipse dixerit.Nam hac de causa citatur aut res um autem iam circiter duo aruiorum milia Aristotelis volumina ita discussa ec cribrata fuerint,vi nullus mortalium adhuc illum carpere ausus is,
ipsiust doctrina no minus a Barbaris Q a Gmcis Ι Irariis re ab omnibus getibus nationi sis sit recepta uti oraculum, quid mirum,quid abs u si in his, Lρος tractantur partim innixa reuelam partim placitis naturaliter noeis,pers ecitetur Arim, auesistitas Cui uti uls legi e standum esse censetur ab o/ .mnibus doctesimis viris in his qus ad naturalem cognitionem retinente in ipse
nihil prodiderit quod aut non sit euidenter notum aut emcacissima ratione cev ta vel probabili munitu Fuit quippe Aristoteles omnium iudicio quodda sing ilare natu miraculum:Tu autem illum blasphemum piadosophum appinas. 'Quo manifeste ostendis te parum in eius doctrina fuisse versatum.Profer locum. Isi vales in quo Aristoteles blasphemet, aut quidpiam proferat aduersans no a religionis dogmatibus.De diuinis quippe pauca tractauit, rationem ara inditam transcendant a qua ipse non rectat Dices forte,At mundum Germesse eontend quod quidem falsum est contendit quidem non inelaebam,at nonegat esse creatum.Quinimo unum quoddam dc primum esse rerum omnium conditorem dc finem naturali ratione demonstrat: tantumis abest Aristoteles ablasphemia,quantu tu ab eius docti a in qua si maiorem operam impendisse, multa certe subticuisses quς effudisti,dc tibi ipsi magis constares Ex ius puto laxtis declaratum esse philosophiam ec Aristotelis dogmata non indecenter sed epportune de necessario dogmatibus theologicis Psitionibust tractandis fumadmixtarquod ec longe magis proat 4 in illis e plicandis admiscere fabulas,
apologos,dacteria, Mia,ves ad grammaticam ficientiar quod tamen tu absis discrimine patiun f Et qui Aristotele citare tavi pia tu ducis,no abhorres Aesopum vidimu dc poetam figmeta in mediu aciducere theologica tractans.
P . Sed hFiam avssaraciamus Dicra autem forte,No tam damno philosoph
368쪽
γ pe illud tractassi theologiea prorsus alienu ec diuersum ab eo quo usi sui pristi patres.Ad quod tibi respondeo nihil esse Φ methodum reprehedas. Cuaeeomodasima sit ad res breuius explicadas veritates competienda ec dubi laticines tollendas.Quid em comodius esse potest c5pendiosiusve si re propo sita de qua quintur proserre hinc ec inde rationes dubitationesi sublata onii verbo e cIrcuitione ec ambagibus rhetoficis 3 coloribus re paueis uti se habet definire dc explicare Tam nempe utilis est haec via, ut putem eam ad tolle, das haereses diuinitus inspiratam fuisse. Haec enim est theologia quaedam lo/xicata galeata, clypeum ec hastam tenensi clypeum ad tela hostium reiicie da,hastam ad eos impetendos,eoru perroneas opiniones expugnacidas.Aliud aute theologis genus placidius quidem est vi pote inerme,quod nec in cam pum descenderet cum hoste decertaturum. sissimu tamen his qui illud ad.
mittunt, aedificat enim, instrust,ed e t.ac inflammat fideles,sed ipsis tantum modo commodum, Ethnicis autem sacras ser turas non recipientibus con
temptibile,cum sola authotitate seripturae rastaturi quam ipsi despicesut si nuda probabilibus prationibus sit destituta,hlal ptine iis in quibus omnes cosen tiunt ipsis I stuntur vacua illis uti testimonium proponatur vel ad resellen das eorum insanias aut ad nostra dogmata persuadenda. Quapropter opus
it,tum ad eorum dogmata conuincenda, tum ad nostra placita commodius
persuadenda . philosophiam optimasis diseiplinas saevis literis commiseere. Quod quidem sacere.si cum fidelibus ec orthodox s res esset.no ita fuisset neeessatium,et si tame vise Nam ut Apostolus inquit ad Corinthios, Ungum in signa sunt non fidelibus sed infidelibus di prophialae autem non infidelibus sed fidelibus θω. Intelligens per prophetias sacrorum dogmatum interpre
rationem.Etidem alibi ad Romanos testatuiser turarum studium fidelibus tiri esse proficuum, cum ala, cunis pia sunt ad nostram notitiam se si pta sunt, ut per ebnsolationem scisturarum spem babeamus ecc.M nostram ait doctrinam fidelium videlicet non Ethnicorum spe carentium. Non autem
alet spes esse in his qui fide sunt vacui. Dicit enim spem habent sum . Prooinde nihil illis ser tutae opitulati possunt . Quotquot enim illarum testi
monia ad quicquam improbandum in medium illis proferrentur quanto effi/caciora essent, tanto magis ab illis rideretur. ec interpretationes quasi somnia vel delitia quaedam procaester illuderent,nisi sale rationum naturalium forent dita. Ex quo est ridere quam opportunum necessarium sit hoc exactum Theologiae genus quod scholasticu vocat,modo sincerum sit nec adulteretur. Tantos altero placidiore validius esse dc potius,quanto vir armatus praestat inermi . fortis imbelli, ec is qui potest reddere rationem de ea quae in nobis est fide dogmata sua defendens re confirmans aduersantiaque refellem, eo
qui isti e praestare non valet . Qisi utrunque genus coniunxeris consum
matissimum efficies Theologum, videlicet si tum in disciplinis, tum in seri mutis antime fuerit exercitatus. Quod quidem genus doctrinae etiam in diste linis ingenio naturae Mindustria adinventis longe praestat alteri generi,
369쪽
utpote Eebe es ae infirmio sim in om doctrina EF duo genera eo suturimu exquitaus 8c alac tristem crassius magis Ψ tardu. Nemo em sans inetis ferre auderet naturale doctrina Plinii,Senees,aut similiu qui de philosophiaec rebus naturalibus tractaret, cu naturali Aristotelis philosophia an his dieo in quibus de iisdem rebus in illi agunt q ipse.Quod si quis faceret sine dubio protinus deliraretiquod indicare volentes presei illi sapietes Et iei omnia naturς seeretiora ec scitu digniora imaginibus quibusda de ambagibus potius insinuates indicavit u expresserui. Sapietis numen qd Pallada appellatui sine
matre natu casside ec thorace ac phramea armatu effinxerui. bra nec omnia
possumus omnes. Quaobre si nequeas illud absolutissimu virul eoptemdo adipisci illud quod utilius est prosequedu.Ipsum aute proculdubio ἁse vide equod coplexa, summa notica placitora religionis,ρος magis ad fidei essentia pertinis e scripturis excerpta illa exquisitius intelligit,tueri ipsa ec firmare valet ae aduersantia impugnare.Na pr stat examus pauca cognoscere q museta crasse ec dormitanter, in quibus ec plurima sint qus vim sciantur an igno retur,n5 multu reserti comodissi est illa paueula edocere posse ut animis reat, q multa ec illa no persuadere. Esse aute inscripturis plurima ρος cognoscere.non multu referat et si scitu dignissima sint re valde opportuna mo do recte capiatur,utpote minus ad fidei substatia facietia perspialissimum est, uti sunt plurimς res gesto,qus inibi narrans .necn5 ec multa prophetaru dicta alias similia.Qumbre non negadu eu Theologi nomine pol se vocati qui illa cuniuersa no legetit modo potiora diligetius c5prehederit.Et si absolutus per seetias' theologus late dici n5 possit. Pars modo nec theologi titulo indignucesuerim eu qui vacuus estetis disciplinis scripturaru tatum notitia habuerit. Verum is theologus ut dieiu est fidelibus tm utilis esse valebit. Alter aute taEthnieis u fidelibus sed de theologia loqmur studio ae humana industria per quisita.Non de illa quae diuitilius Institidi tur,ec citra oem literam cognitionc sola spiritus virtute exquisitissime di Meillima qusi latelligere faciti dati stes prosternere,vera dignoscere dc falsa confutare.Sed non frequenter diuina hoc munus condonatur. Vult enim dominus cui plurimo mortales insudare facultatibus animi sibi Iuditis ad indagandum ec consequedum sapientiae bitum,quod facietibus nee denegat suam opem eum illoφ metibus saepissime illabatur. Hinech theologia in duo genera partiti sumus Non tamen putandia qualiaus dogmatum religionis notitia emeere habitum theolceticum. Quis admodum enim inter habitum fidei de theologicum plurimu interesti Ita sim plex artieulo fidei notitia vel alio F quoruda dogmatu loge distat ab habitu
theologico .-si secus esset sequeretur cerdones, quos, rusticos, ec mulier
eulas modo factis Christi initiati ac imbuti essent,quinimo promiscue uniuer sum populum Christianu theologi nomine appellati debere . quod nemo sanus diceret. non enim tam late theologiae nomen proprie extenditur.
v Qt aute genus illud exquisitius sit quod Glosophis studio ει ceterarum bonam artiu comercio eu seripturis cossatur,p stet illi altero Pauli Apostoli
doctrina qui getiuid est Etheseo' Apostolus fuit no Iud-tatu,statur. In qua quados ec testimonia sentingi Ethnaeos inseruistis,o etia dcini
370쪽
na N apud Athenioses eu Mademicis ecStoi ei scut actit temur subtilissime disputauit.erro,ibusq; Gentibu pluries colatatis multos varias in regionibusta enim Glscia dc Italia in tu ingenia tu studia solebat ad fide Chtis irae seda eouertit:cu illis aute disserere tio valuisset se, tutis tm innixus qus apud illos nullius crat ponderis nec authotitatis.Ex quo cous stur Paulla cuillis disputate usum fuisse placitis philosophicis naturalibus V principiis cum seripturis sphilosophia ipsam comiseuisse. Cuius ex lue secuti sunt poste xiores patres tu GKci tu Latini culi elicis aut Ethnicis disseretes ut ex Augustini ec Origenis aliorum lucubrationibus est videre, de qbus sumtius egismus .Quauis alia Methodo ab ea qus nunc scholastica dicier usi suetint Ita enim tepus exuere videbaturan quo rhetotice potius omnia tractabatur a dia.
te tace. Quapropter ut domu reuertar dicere ausim quados in una quMiun, cuia exacte tractata non minus succi,non minus theologicae doctring cotineri
si in aliquo iusto ec integro priscorum doctorum volumine. in aute aliquoiones ipsas spinosas esse,ic inter spinas seli quidem rosas snasci plurimosi preciosos fruetiis ec semina legi Si quidε persecte res exactem inutiles sunt ec sophisticis importunitatibus redundises Fateor quide nonoes esse utiles.hoc est pertinctes ad te de qua agitur . attamen ec multi utilis simς sunt γε tibi inutiles α superuacaneo videntur,ut exesi gratia illa qua attigisti quot modis aecipiatur laeccat priuatio ne an macula sit inlises ansems.Nisi em hoc fuerit d Itu.quomodo cognoscetur peccatu originis Pi nos esse traductu Quomodo prpento actu quo admissum est facinus,quod tametu nobis maneat peccatu,siueut at ut reatus peccati.Quomodo codonata culpa
obnoxii adhuc mens simussita est ec de pluribus aliis,quae inexercitatis vel ad pauca respicietibus inepta ec vana esse videtur. At quasda P sti m inutiles esse ec importunas fatemur eo Somistieis importunitati latis distentas.At hoc no est methodo tribuedu, sed vitio latino illa abutentia. Cum em non one, rosum sit Sincitatis in cocertatoriis disputationibus latitate Uiones plurimiquςstiunculas se ipsere ineptas ec absis iudicio.Quinimo dc probati huiuis geoneris scriptores magna quadol ingemi ubertate ec rem occurrisiu affluentia a proposito receduc ocare theologica qua in ad logica quinione diuertunitquod nequaa probauerim.Ita em agentes declarat se aut paru Aristotelis do ctrina imbibisse, aut tune illius immemores esse: Cuipse innumeris pene locis doceat vn ais rem suo loco tractanda, nec disse linaru dogmata esse eo, fundenda. Et si enim liceat nonnunil obiter ec per transgressum aliquantisper
digredi.non tamen ita immorandum,ut a proposito videatur recedi. In rebus enim differendis, et si primu ex comunibus quibusdam agatur ad re introdu/eenda ec dubitationes attingendas attamen de propriis rei de qua geritur dea mu agendum ec definienda est.sed ut superius diximus, nullius artis praecepta ita exacte seruantur,quin misita ab illa tractantibus in diuersum admittantur.
Nam ec Fandos bonus dormitat Homurus.Nel nos errorus abusust de
dc ad viuu tractati no pollunt abis labore ec clinicultate. Erasi e nepe ac pi
gulari Minerua de rebus disserere dc sicco pede scrobes saltando pertrasires cilliinu. at id n5 est exacte docere aut scite. At inquies,sed multe Eatu questio.