장음표시 사용
41쪽
claratum esse arbitror q infirmum,il improbabile,st salsum sit hoc potissimuLutheri sandamentum, quo uniuersa eius doestrina nititur, Nihil esse recipis
dum ut diuinitus insti tutum nisi in sacris literis faefit explicatum: cum multa fuerint huiusmodi anteil scriberentur. Nonnulla etiam sint quae nunq suet ut scripta,N ex scriptis aliqua fuerint abrogata. Praeterea ec quaedam constituta post legem euangelica seripiarquae literam saerarum testimonio non innitu tu quae tamen authoritatem velut instituta diuinitus obtinuerunt. Quana id quod ab eode Luthero libenter sciscitarer qui im sacras literas admittit, quas Metit sacras es heas quonam paeto ipsi constet esse sacras Quando commolnem cosensum populi clitistiani decreta publiea saerorum conciliorum de sano
chorum patrum authoritatem contenat:Cum nullo alio argumento compro
bati possit illas diuinas esse, nisi quia ita diffinitum est a catholica ecclesia. ecrere ς sunt ut tales,publico consensu Ex omnibus enim euagelii scriptoribus, quos complures fuisse costat,quatuor tatum approbantur,ic ipsoru scriptura inter sacras literas est recepta. Plurimae item extant epistolae apostolorum titialis praenotatae N alia huiuscemodi cometa sola quae inter sacra no admittunεtur, sed scripturis apocryphis annumerantur . Quod si standum est conciliorutestimonio in asserendis seripturis,cur pariter no stabitur etia in caeteris, quae diuinitus instituta fuisse definierunt.quis seripta non essent Quieul igitur taciliis authoritate derogat N Catholicae ecclesiae decretis stare non vult,is pro fecto authoestate sacrarum literarum tollere conuincitur.Quae res tam diluci da estivi logiori disputaῖione si verum quaerimus, n5 indigeat. Nisi forte cuse laestet amari spiritu sancto,dieatcs omnes aberrasse abhinc CCC.ec M.annis dicere paratus est sui iuris est e probare scripturas de reprobare.Hoc em m sibi iampride arrogauit,& pro libidine sua ex probatis ab eceleta eas reiicit, quas videt expressius suis ipsius dogmatibus aduersari sed hoc ad alterum eius fundamentum pertinet.De quo tempus est ut nonnihil differamus. Quo in loco .illud primu a Martino quaerere in mente venit. Utrum sa tum spiritu sancto assaretur cum coepit delirare Quod si affirmauerit tuc pr erra
pereunctabimur ut tande spiritus iste fit in leuis ea inconstans,ia secum ipse pugnas Quae vitia longissime abhorret aspi studet.Lutherus enim ut ipsius monumeta testatur pugnatissima dicit, prius dicta posterius impudentissi- , me inellit qui semper ad deteriora prolapsus est. Nemo enim repete fit tur simus Non igitur in ipso statim initio affatus est spiritu sancto,sed stultitia re
arrogati a proprsa delirare coepit. At mirum est spiritum sanctum aspirare pisse 1 a furentem,contumacem vereticum danatum,que no aspirauerit prius . s danaretur:quis enim tam hebetis ingenii tam vecors modo Lutheri mora seripta legetit,& cu posterioribus cotulerrit qui no perspiciat Martinu posteaqdamnatus est a Leone decimo tanta ira efferbuisse , vi ius omne ali fas conμ teneret,modo se ulcisceretur,m odiumq; dc vindicta sumenda de summo Ponti C. Me omnia ecclesiastica dogmata euertere statuerit,ut prorsus pontificiam po testatem aboleret.Qui anteq danaretur, et si plurima insana temerarie protu
lime tame illa no pertinaciter se asserere sed scholastice de illis ambigere pro
fitebatur: De quibus edoceri poscebat iudicios summi Pontificis, Neectita
42쪽
EsPONSI cuncta subuciebat Quod literae ipsius ec libellus ad Leonem trasmassus test istur,quis in ea sente cui est hominis leuissimi singesaris in statia noti diu perstiterit,sed admonitus humanissime redire ad sanitate,in pestiferis dogma tibus suis, quς semel promulgarat,medis pertinacissimus fuerit Quamobrem in damnatus emet protinus in sumtemrabie efferat sacrilegu libellu edidit Captiuitatis Babyloni eae in quo plures est numerare blasphemias,a sentetias. A spirita igitur domini illas cotendet esse profectas, quas vix spiritus Satha, nae protulit set Non enim spiritus domitii,nisi similis ei sit,qui Saulem spititu- bono destitutum inuasiti de quo est in primo libro Regum contumax,peruer. sus,rebellis Est enim spiritus sapientiae,ut testantur sacrae liter ς bonus ta sua. uis.Quam ob rem etiam scriptum est. Super humilem ec mansuetu corde r quiescit spiritus meus,non aute super elatum εἰ superbum. Luciferi autem exeplo usqueadeo Lutherus intumuit,ut sperauerit se collocaturum esse sedem ad Aquilonem c ut Hieronymus alohabitationis hςreticoru regione, ec maior fore summo sacerdote Que omnibus maledictis, uiciis,blasphemiis petulantissime insectatur, tanto cotemptu i eum Antichristia appellare non vereatur,
nihil reueritus quod scriptu est: Ne maledixeris Principi populi tui:& qui maledixerit Principi morte moriaturi Nec illud Deuteronomii, Qui superbierit noles obedire sacerdotis imperi morietur homo ille ex decreto iudicis,lc a seres malu de Israel: Aut illud, Qui obedire cote erit obruet illum populus lapidibus:Nec ulla ex parte Paulu Apostolu imitatus,qui cora Pro sule Romano casummu sacerdote se accusante dc persequente imprudes pariete dealbatum appellasset,quis ille esset,admonitus,excusauit se nescisse eum esse sum
mum sacerdote,quasi nihil tale dicturus fuisset in homine iniquissimu, quem sciret esse summum sacerdotem Et exclamans ad Hebraeos, Obedite Muit, praepositis vestiis, bc subiacete eis .ipsi enim peruigilant quasi ratione pro animabus vestris reddituri.ut cum gaudio hoc faciant ec non quasi gementes.Et Christum constat nune obtrectam aut maledixisse summo sacerdoti, homina , scelestissimo,etia eum ab eo iniustissime danaretur. Quinimmo costat semper illum honoradum ec reueredum esse docuissertum ' a lepra sanatos ire iubebat ad summum sacerdote,set illi ostedere,munus h lege costitutu offerreid uetiam i, sanari eodem morbo petetes ad summu sacerdote trilinittebat. Pr
te a m ipsoru decreta seruari madabat dicens, Quae dicut facite eis. Sed haecludia ii sunt, si ad nephanda scelera spectes,quibus incessit diuina sacramenta: de quibus non aliter disserit,e si essent figmenta, heri aut nudiustertius in F Bituta. Tam arroganter loquitur, ac si potestatem haberet eadem pro sua si bidine vel ingenio illa instituendi, confirmandi, vel abolendi. Nam quodam
in loco,tria se duntaxat tunc ex institutis recipere profitetur fore tamen fortassis,ut unum tari sacramentum esse constatuat, magno ipsis impudentiae ae vanitatis argumento. Nam si tria ipsi constat esse vera, quomodo duobus rete, etis unum im verum esse monstrabies Stim unum verum est, quomodo tria
nunc acceptat Quod si ambigit ec dubius est,quemadmodum eius verba si
nant, uid agit spiritus iste, qui sapientiam Lutheto suppeditat Ne enim Itabricus est, aut dubius spiritus Christi. sed certus ec constantissimus. Sed fut
43쪽
ΑD ERAS MI EpIsTOLAM PRIMAM tor est Lutheri furorem velle pluribus verbis aperire, qui per se apertus est de
manifestus Qui enim si quid modesti si quid iudicii, si quid satis hominis habe/ret hoc sibi arrogaret hoc dieere non erubesceret Aut quis nisi Luciferi spiritu non affatus solia sed prorsus arreptus dicere auderet sanctissimos patres,
omnes celebres doctores,cunctos christianos catholicos univcrsam ecclesia, a
vera pietate decidisse ante. C.5c M. annos: nec rectu sensum sacrarum lit rarum quene horum toto hoc aeuo percepisse se nuc, tana e caelo demissum. venisse ad vetitatem euangelica aperienda,ad castiganda re redigenda omnia
ad remam cultu Quid magis absonii quid arrogantius improbabiliusve diei possit None hoc satis erat paulo modo prudentioribus hominibus ad huius seeletis intolerabilem furore dc superbia inauditam deprinendenda Na quis
hoc audito non affirmet,hune alterum eme Heracliam, qui quonda in Africa se deum esse praedicabat:aut in Martino Montanum reuixisse,qui tauq Para cletus Cataphrygas edocebat,breuit futurum exspectet ut quemadmodii ille Priscam ic Maximilla,suas ab ipso Paracleto afflatas prophetizantes prodidite ita hic incestuosissimu scortum suum quod uxore nominat,spititus sui partici/pem effect um, laetu sui immundissimi corporis,prophetantem,ec docentem euangelium prodat Na quid indignius proferre potuisset de diuina bonitate, qua ipsam permisisse uniuersum populum christianu,tota ecclesiam tali, ec in caligine tam longo tepore versati, tot in rebus ad integritate fidei ec religio nis pertinentibus Ubi enim promissa Christi Rogaui pro te Petre,vi non de ficiat fides tua.Ego vobiscum sum usi ad consummationem seculiiNon relinquam vos orobanos.Cu venerit spiritus veritatis,ille docebit vos omnia. Serraua illos pater sancte quos dedisti mihi: Non solum autem pro ill s rogo, sed Ec pro eis qui credituri sunt per verbum eorum in me. Quid est dicitu nephas, si hoc nephas non est spiritum Christi deseruisse uniuersam ecclesiam.CCC.ec M.annis,aut spiritu mendacem fuisse,autia dolio latuisse, donee illum Marti .nus ebibe it Qui si fidem hominibus facere cupit quod verbis asserit, cur si gnis re miraeulis noeofirmat Sie enim secit Moses sic Clitistus Iesus, sic Apo cstoli cu lege promulgaret euangelica, testibus euangelista Marco his verbis. IIII autem prosecti praedicauerunt ubis domino cooperate dc sermone confirmante sequetibus signis ae histotia actoru locis e5pluribus: Na hoc sibi vir. bis arrogare petinde fuerit in potestate impudetissimi cuius seireulatoris. Er
go no reiicietur sacrameta,omnes sacri titus,cuneta vetera antiquabutur ' mi scebutur omnia,vel in dubiu reuocabuntur no alia ratione, nisi P αυτος Lipa CO '
firmet igitur sermone sequetibus signis,quado rationibus nihil assequitur,
magno impetu ac totis vitibus enitatur detorquendo scripturas, mutilado,de prauado inique interpretado inani profecto dcir ita opera.Quato enim magis infirmare contendit catholicorum dogmata, tanto plus apud solidiora inge
nia confirmat:Quapropter nihil unq apud viros grauioris iudicii, authoritaritis assequitur nisi vanissimis verbis fidem veris miraculis faciat. Quς vero sint miracula N portenta Lutheti,fructust doctrinae Ipsius, qui bus docet dominus sectam authores A peregrinae doctrinae assertores depre hedi,cum as Ex fructibus eorum cognoscetis eos si quis ab infelice Germama
44쪽
RESPONSIO. NIII perquirat,respondere poterila,C5temnere leges,tas omne tollere,1udiesa eueratere,uiuere pro libidine,nulli subiici potestati,ritus sacros abigere, omina diri pere modo vis adsit,lair nati, templa, ec coenobia profanare, spoliare, solo aequare, Sacratas virgines constuprare, pudicitiam profligare, religionem euertere, cuncta in seditionem dc tumultum excitare, pacem tum publicam, tum priuatam perturbare , rapere, depopulari, vastare, strages miserorum mortalium edere. Plures enim paucis mensibus crudelissime enecati. miserri. me trucidati, in visceribus Germaniae, tumultibus haereticorum sunt, et reli mua tota Europa omnibus abhinc.XX. annis. Hos igitur fructus Germania ulit ex Lutheri praedication nee adhuc finis, omnia ardent, dc nunc cuncta tumultuantur.tiusquam quies,nu'securitas omnia perturbata Piah dolor si reuiuiscerent nunc priores Germani quom eximiae pietatiS tot praeclara extat monumenta,cernerenti templa,aras coenobia quae ipsi fundarunt, struxerur,
tantaque pietate coluerunt, ab ipsorum filiis spoliari profanari , incendi, ritus sacros ec eerimonias, quibus ipsi eastissime studuerunt aboleti, q miseranter desserent calamstatem Germaniae, quanta ira excandescerenti quae supplicia in hune scelestissimum tantorum scelerum authorem excogitarent, quanta se ueritate obiurgarent fiu .l obliti solitς grauitatis ec constantiae,firmitatis pGermanicae tam leuiter se deludendos permisissent vilissimo apostatς, dc vulpino praestigia toti ut a moribus maiorum recederent, sacra abiicerent,rel gionem peruerterent eis traditam a tot sanctissimis sapientisi in s Praesuli. bus Germanorumt qui euangelium Germanis praedicauerunt,ic religionem ab ipsis,ritibus his sanctissimis institutam, ipsi in primis obseruantissime co luerunt, re ipsorum plurimi tessimonium sanguinis animael profusione redodiderunt e quorum aliquot non pigebit recensere , partim Antistates doctissi, mos probatissimos, partim martyres re coses res clarissimos rόmnes au tem viros sanctissimos e Germaniae multarum ciuitatum parentes,& patro nos optimos,ut sanctos Bonifacium, ilianui cum sociis, Sebaldum, Gereone cum infinita multitudine sociorum Udatricum,Conradum. Magnia, Othma rum,Gallum, obertum,VUol angum, VUillibaldum, Carolum magnia,Seruantium,Henricum primum, ec alios plurimos, quos molestu esset enuo meraret Quos omnes spernunt pariter, id caeteros omnes celeberrimos do ctores eatholicae Eecleta,tum Graecos tum Latinos,ut Chrysostomu,Hiero 'mum, Nazanmnum ,Αugustinum rigenem, Ambrosium, Magnum Ba silium,Cyrillum,Gregotios Damascenum,ec alios innumeros quos prudenSP tereo,ui S angelicos potius u terrenos, cum his videlicet ec communem
sententiam populi Christiani contemnentes, cum hanc rabidam belluam, taenefandissimu prςstigiatorem sequutur,admonerenti ne diutus paterctur uni
uersa Germania nefariis perditissimi hominti dolis hallucinari de periclitarii
In qua iam nihil tutum est: nihil no in diser mine magno versatur: Cum priusu a vera religione deflexissent,iabel hac inficeretur,secura omnia, tranquilla, Hotida fuissenti Neque enim dubium est,quin huiusmodi pristinae ec pietatis, ec pacis admonitione, ec praeteritorum ac praesentium temporum compara tione, facile filios,qui parςntusam consilia admitterent,nec pertinaciter recta
45쪽
AD ERAsMI EPISTOLAM PRIMAM monentibus t nunc caeteriis admonitoribus resisteret,ad rectam viam 5 prb
R. Sed ad te redeo Erasme, satis enim longe sumus in Lutherum digressi.Quo me nominias cautaque ipsius admonitum rei indignitas prouexit. Quo tamen digressu tibi indieatum esse videtur, Intelligi etiam a minus eruditis, a infir ma,si fallacia sint huius haeretici dogmata furiosa. Hi tibi viro doctissimo cillimum laturum suisse appareat illa prosternere, modo ad illud animum in duxisses: Quod eum omiseris,effecisti,vi tanto minori iniuria a pleris p acc sereris.Non enim Lutheri sesentia nec furibundi Oritus vehemetia deterritus, in eum scribere pretermisisti,quem, multis est compertum. te in penetralibus
animi tui nihili facere ec ut par est,despicere, sed alio consilio prceterisse, aut distulisse.Quid enim in eu posses,modo velles, declarasti libello tuo de libero jarbitrio, quo Lutheria no exagitas, no perturbas modo,sed prosternis, enecas. Bone deus, quae copia argumentoria,ῆ ea emaeia,q propria,quae diuitis test monioru ex sacris litetis, quanto ingeni industria, paucis coplexus es multa Quanto nitore res dictu difficillimas expressisti Quo libello etsi tantu dispu/tes,nihil definias quod tamen magis expetebatur:Lutherum tame peremisti, etsi mitius cum furioso egeris et argumentum ipsum N haeretici pertinacis mi vesania exposcerent i Quippe illi nimiii indulges blandirique videris . Da veniam meae libertati isdecora,inepta re timida visa mihi est cum multis modestia tua. Quamobrem non ut caetera item principium ac ealx libelli probari possunt,sed quibusdam in locis, ita hominem torques, coerces, Ut e animeSr quod si idem praestitetis dogmatibus in caeteris . iam non erit quod suspicari possint homines, o pacto.conuenire tibi cum Lutheror Si autem praeterie/ris . hoe edito libello potius suspicionem adauxisti : Putabunt enim multi . si aeque in eaeteris dissensisses, pariter caetera te suisse refutaturum,quae silentio probare videatis hoc uno im improbato. Quamobrem omnes qui te amant, omnes qui pro catholica veritate contendunt, hoc valde cupiunt, a te petunt
eo sagitant . Quibus si morem gesseris nihil efit quod ad perpetuam commendationem nominis tui magis facere possit, nihil acceptabilius omnibus bonis,nihil gratius Deo optimo MaxQuod si non libebit, quod nee sorte te deceret singula persequi argumenta in tanta ipsius, rami infinita insania, quorum sutima nimis inepta sunt 5 puerilia: modo persequaris potiora, ini-
quiora,praecidas radices,quae ut magis latent,ita plus isdunt stolidu vulgus. satis officium tuum reipublicae christianae praestabis. Neque enim satis est ad ut audem tuam id quod ad me selibis,te nec precibus amicorum,nec blanditiae eouiciisve impioru adduci potuisse, ut in verba Lutheri iurares,ut ab ecclesis catholicae gremio discederes: si enim secus fecisses, i diuinum iudicium omit. tam, quod te ut hominem pium vereti non dubito. tibi perpetuam ignomi. niam inussisses .nomenque tuum funditus perdidisses deuouereri'; semper ab uniuerso orbe christiano, non secus atque Lutherus: Ne interim dicam quam nihil dignitati Erasini eongruebat militare sub Luthero duce. Studuisse aute reticos quam diligentissime te in partes suas trahere omni diligentia ac ar
te, nemo dubitat qui te nouitinec quiri ardens in propagandis Egressibus
46쪽
ngspONs Io. XIIIIaeum eorum sit,ut semper nit omni u haereticorurquantuque accessisset cauta ipsorum authoritatis, praesidiique ec Duoris, si te socium habuissent. Plu, mos enim crediderim adhuc in officio constare pietatis,qui forte animo laba bantur exemplo tuo maxime admonitos Quamobrem laudi tuae hoc tantum debetur, quod longe mitior est facta laetiara, quam si ad partes impiorum deflexi es. Sed non putant homines magnam esse laudem a sceleribus absti, neter sed tunc aliquis laudatur,cum ab ipso praeclara dc honesta peraguntur. Cum ossicium non deseritur, cum publica causa omnibus commodis cunctis diriuatis affectibus antefertur Qui enim reipublicae labenti operam non prae .inat, cum valeat, eam perdere videtur . saneta quippe rusticitas accusatur,. quod non ecclesiae praestet, nee praestare valeat id quod valeret si lactis lito j xis incubuisseti quanto magis accusandus homo doctissimus cum non Παμstat quod valet, praesertim in tanto discrimine At docuisti te naturae institu to impotentem esse silentii eum curiosissime censura tua omniu errata notastir Tu vero ne vita quidem functis p percis hi, quin de eorum monumentis iudi
cares e Nunc autem vivens viventem, praesens praesentem, tacitus patieris
blasphemum debacchari Martinum, nec virga tua cohibebis c Erras profecto Erasme, si putas impune hoc tibi licere, nec piaculo esse ast ibendum hoc imo
portunum Elentium .Habes Hrais causam,quς te in hanc suspicionem obir dit.Qubd autem excuses.st qua occasionem acceperint Lutherani ex monume tis tuis, id tibi non ascribendum, cum itidem imputari possit Paulo ec Augu/stino, unde sua sere confirmat dogmata Lutherus . Istam excusationem comis plures non accipi , negantes, illos occasionem ullam praestitita. sed Luthe/rum nequiter arripere quasdam eorum semetias a se videlicet detortas,ut suas insanias confirmetae autem magnam praes itisse,cum ipse plurima sumat ex his quae tu prius notaueras, in dubium reuocaueras . illud autem tibi ploximi eredunt, quod scribis, tauq te finita suspicatum, cum illa scriberes,liuii
. Quod vero ad alteram partem tuarum literam aresnet, quod primum son, Stem huius mali fuisse inrepretaris,sacerdotum quorundam palam corruptam vitam. Theologorum quorundam supercilium, Monachorum quorunda non amplius serendam tyrannidem haud equidem tibi repugnabo. Puto enim m.
plures fontes origine dedisse huic rapidissimo torrenti, ta ex his quς enarrasti huiusmodi aquarum plurimam colluuiem influxisse. Sed alia profecto magis fecerut locu huic tempestati quae re tu non itasM Triscuali Principio erat ca linguis ac bonis,litetis bellum theologoru dcc Illa enim verius origo fuit, inde conflata inuidia inter Themistas ta Theologos,
ob eoru symbolum ec politioria literam aut res: Inde exorta controuersia Reuclinica, ex quo fonte primς aquς scaturiere.Non enim illius causae expers i immo ec mea erga viros doctos cosuetudine non vulgariter faui Re lino apud Leonem X. ni Max. quod literς ipsius ad me testantur Zc sepe monuideterruit accusatore ipsi' Hochstratu, no ta vehemes esset, mitiust in ipsum ageret .Ex quςstione illa prodiere primu epistolae obscuroru viroru, quibus is
inuissime ridebantur in logi minus elegantes,quaa, fateor legisse, uo sine
47쪽
AD ERAS MI LPIsTOLAM PRIMAM quadam voluptate udu tamen nua probaui. Inde igitur demu factu est, quod
ec tu ingenue fateris,ut quotquot vestratiu amabant bonas literas, se Lutheri nasceti furoti fautores exhibuetini. Hse causa tantoria maloru fuit.Hinc enim Luthero natura temeraris,audacia creuit ec arrogatia, tantis videlicet auxiliis
configenti.Quato,bone deus,fuit optabilius ut hi qui se Luthero addixerunt, quasi nacti opportunu duce ad profligandos theologos, no tam ardore bonis literis fauissent Quato salubrius,ut illas nust didicissent, e ut earu occasione tam vastum Incendium excitassent,quo sere uniuersa Germania conflagrauit Quanto comodius Germaniς, ut bonae Iiters alpes nune transcendissent, sui ec Germani contenti materna lingua. vel ut cui latina tam atrocia dissidia non cocitassent uanto comodius barbare loqui, ec bene sentire, e polite edornate impia dogmata prsdicare,& uniuersam rempublica Christianam per turbare ' barbarismosis ac soloecismos comittere, q veram religionem, sacrascetimonias, titus catholicos,mores maioru abolerei' Anteil enim G maniam bonae liters inuasissent,pax,quies,tranquillitas singularis grauitas Germanis
aderat cinantia, modestia,studia optimam disciplinarii, Philosophi no igno hiles. Mathematici clarissimi Theologi egregii, religio admirada, pictas exsemia, felicitas summa. Nunc omnia in diuersum cecidere. Pro pace bella, pro quiete tumultus,pro traquillitate tepestas successitQuς ciuitas pace fruitur: immo quς domus domestico bello non ardet Dissentiunt viri ab uxoribus, patres a filiis fratres a frat bus,domini cum seruis pugnati Hic permanet in fide catholica, ille adhereticos defexite Hie catholieus Clitistianus est , ille
theranus: in qua regione pro legibus,rapitis latrocinia,homicidia,castrorueuersiones exercentur Pro pudicitia sacrarum virginum,incestus ec lupanaria: pro gravitate,leuitas ta scurrilitas: pro disciplina licetia pro optimis artibus, dicacitas ta maledicentia: pro modestia arrogantia, im ec contentiones: pro integra religione hqresis,blasphemiae: pro vero cultu ec sacris ritibus,ineptis, nouitates execrabiles: pro felicitate,summa miseria.
v Sed nunquid hγ banis literis imputabuntur ' Minime,absit ut bonis arti
' bus nota talis inuratur: quarum professores multi sunt, qui in eximia pietate persis ut,ac pro vera catholicat religione propugnat. At increpadi sunt ipsi ira i nulli,q, illis laetitit abusi.quos scribis mox nato Luthero penitus ad Msisse. Grammatica enim ec Rhetorica poesis 3 peregregiς ec utilissime artes
sunt,& necessaris verutamen studia earum sapiete non efficiunt,quinimmo Splurimi ab ipsis arrogantes,ec temerarii evadunt,si illis incubuerint: Ne mirum cum doceant congrue dc commode proloqui, concinne dicer dictione
oblectare, non autem res ipsas recte existimare Quamobrem cut scis perantiqua fuit quaesti an studium eloquentiae respublicae magis obesset e posset prodesset Definitul est,plus incommodi afferre solere, si commodi, nisi cum sapientia fuerit coniuncta: Quod nouissimo exemplo comprobarui isti disse; magis si vere eloquentes Germani, qui Luthero se sediderunt i Qui si aeque sapientiam ac elegantiam sermonis coluissent, non apud eos plus valuisset in uidia in quosdam theologos,qxeuerentia veri ec honesti: non plus cupiditas
vindicta,ercligionis causa di amor patris. At vi furentes gladio,ita ipsi elo
48쪽
REsPONSIO.quentia abusi German am eunetam in seditionem induxerui e Cui saeuitati si parcius operam prestitissent,ic partem aliquam tribuissent Sapientiae,neutiqtanti sceleris societatem insuissent Quamobre nequaa assentior illis qui colendiat hoc studiu bonaria theraruopportunius esse ad veram theologia assequeda madio disciplinarii solidior v. sine quibus constat mysteria plurima in sacris litetis colenta,nullo pacto capi posse: defendi autem multo etiam minus, si impugnentur ab horetico quopia aut a religionis t5temptore Aecedat disertissimus Rhetorum Grammaticus iligentissimus,Poeta ingeniosissimus,& omnes eloquentiae neruos colendat: Dierunt ne profundissima mysterium trinitatis videlicet tres perso, nas unam tiri rem esse ex parte quapiam explicare quomodo illud veru esse
possiti Ego ec pater unu sumus .cum sint personae distinet si Philippe qui videt
me ec patrem meu videt. Aut illud: Ego in patre,N pater in me est: Rut decla/rare quomodo nectantur duae naturς tam dispares. diuina scilicet re humana in una persona Christi docere:vt tio repugnet corpus Christi simul esse in e lota tot in locis sub speciebus mystici panis ec vini Sc quomodo potuerit Christi
corpus exire sepulchrum,lapide magno os sum obstruciate,subire coenaculum ianuis clausistes quomodo in rebus creatis posita diuina prouidentia, di praeindestinatione, pleraq; fiant contingenteri ac plurimas alias similes quaestiones intellectu difficillimas disputare, exponereq; vitiorum ac virtutu discrimina.
scelerum ac erratorem species.
Sed quid moror in re nimis per se dilucida, cum infinita tat in sacris stetis
quae absurda repugnantiat videantur,nisi ea disciplinaria intelligentia distin xeris ec expliea risi quod prςstare valebit vel balbutiens philosophus, simul ec eologus ubi is dissimus Rhetor aut obmutescere cogatur,aut ineptias effutire.Sed vi mdiisequas esse sacrς Theologie omneis bonas artes, cunctas diseiplinas nemo eruditus negauerit,sic eloquetia comoda illi esse certum este' opportuniore tamen ad edocenda ec experimenda Theologiea. Q ad scietiam ipsam comparanda At philosophiam tum ad hanc comparandam tum ad illa explicanda, prorsus necessa iam esse constati tametsi non inficiamur quandam rudem Theologiam posse solo adminiculo istarum arisum leuioria coparati, qualis est,qua res gestae narrantur, parabolae ec huiuscemodi generis plurima traduturi sed EF non uxacta Theologia,sed crassior est, utpote. qua mysteria
non capiuntur,qu stiones non dissoluuntur, ambigua non enucleantur x est haec ad pietatem,ec ad mouendos affectus accommodata. Quapropter mihi nec sententia eoru probatur, qui putant sacras literas in vesuersum cuctis passim comunicandas,ac profanandaS esse, explicatas quo
cuq idiomate plebeio etia re barbarico.ut habeat ta rudis N idiota,q prudens ec doctus unde illas legere possit a qu:bus vera doctana euangelica addiscat, sincera religione imbuatur. inuis enim plurima sint in sacris literis, quae eulauis ordini non niΚ commoda esse possunt: Sunt enim multa plana quae a quolibet pusillo ec ignaro capi possunt,salte pinguiori Minerua .plutimu erudientia dc perra Aia. Sut tame in illis N pleram alia abstrusa ec nimis in
49쪽
AD ERAsMI EpISTOLAM PRIMAM gua,tub Ica dc verboru quodam inuolucro perplexa r quae quidem nisi diligo ter perpendantur, nisi scite ec doete conferantur, ec explicentur, longe plus obfuerint indoctis ec ineptis,q prodesse valeat. si ab ipsis legatur. Quod ani. maduertentes antiquissimi Hebrse penes quos solos sacras literas fuisse certa est,eas habita aetatis hominu ec perinde iudicii ratione,distinxerunt. portione quadam dutaxat permittentes Imbecilliori aetati legendam, qua illi, videlicet congruere iudicarunt,cum alia prohiberent, quae tin perfectis legere perinio
te bant.Ut enim in alendo corpore,et si quidam cibus comunis quoquo modo utilis esse possit omnibus non tamen omnis ah monia omne obsoniu,quod hamine alere valeat,omni elati,omni eorpo Kec omni hominis studio idoneu est e Sed lae quide infantibus accomodatu, solidior aute cibus adultis . humidior senibus,tenuior delicatis. crassior robustis r Ita in alendo spiritu, etsi in sacra seriptura. quida sit spititualiu cibus omnibus c5munis, non tame omne genus
alimeti in ipsa eoprehensi cogruit omni spiritui.Sed quod alicui aptissimu,est alteri noeti issimuQuod Paulus Apostolus agnoscens scribit ad Corinthios,
Quasi paruulis in Christo,iae vobis potu dedi no escaminodia eiam poteratis, sed ne nue quidepotestis ecc.ec rursum,Sapientia aute loquimur inter perse/ctos.Et ad Hebrsos Retti estis, quibus lacie opus sit non solido cibo: omnis aute qui laetis est particeps expers est sermonis iustitis Paruulus enim est i ta rursus,ad eosde Perfectorii aute est solidus cibus eorum, qui pro cosuetudine exercitatos habet sensus ad discretione boni N mali. priue his verbis docet,non eode cibo spirituali alendos esse omnes Christianos Scribebat enim Paulus illa Corinthiis ec Hebrsis fidelibus, iapride eouersis:sed quibusdam lac tenue tauenire,aliis solidiore cibum. Hoc ide ec ipse Seruator noster Iesus Christus expressius declarauit,tu institui tu exemplo.Turbis enim ec plebi in parabolis loquebatur.Ditapulos aulic Apostolos apertius quςda edocebati quod cu admiraretur Apostoli ut resert Matthaeus, percontati sunt domin cur in parabolis loqueretur illisequibus respodes ait, P vobis datu est nosse mysteria regni cstorsi, illis aute no est datu Sc. Attamen nec ipsis ab initio ita aperte est locutus.vi deinceps: sed qusda seruauit aperienda ad nouissima mortis hora, peractis illis sanctissimis epulis spiritualibus. Alia poste a mors tuis reuixisset,lc plurima usquequo misisset paractetum. uod manifestissimedes. rat verba ipsius apud Ioannem, quu ait: Hsc in prouerbiis locutus sum vobis, venit hora quu ia no in prouerbiis loquar vobis. Id est,no locutus sum vobis explicite,sed in parabolis,quia sic expediebat. Non enim tuc valuisseis
portare illa:Nuc aute expedit ut apertius loquar vobis iam idoneis ad illa ca. Heda.Et rursus apertius, quu ait: Adhuc habeo vobis multa dicere,sed no ρομtestis portare modo: u aute venerit ille spiritus veritatis docebit vos omne
veritate.Hςe dicebat illis,qui θῆ erat no solum baptizati, sed etia sacerdotes instituti,dc sacramento corporis ipsius ec sanguinis tunc sanctificati, discipia Christi,immo electi Apostoli Tamea tuo magistro uti adhuc non idonei ad QT maiora mysteria,de pluribus dogmatibus diuinis no imbuebatur. Plurima emsupprimebat sapietissimus magister,donec acciperet spiritu veritatis ut donas clantis ec intellectus. ε cu ita sint putabimus nos omne sFraxu literarum
50쪽
RESPONSI MIsapientia rudis plebeeule.modi odibus ec mulierculis passim legenda conuenire tradi: a si legerint quomodo portare valebut ' cu prorsus ignari sint.N in eptissimi ad diuitia mysteria intelligedae Cu Apostoli antea dono scientiae: ecintellectius illustraretur, illa capere no valuerint a ta perito din ore Ex quo rudia hominu genere,etsi quida peculiari dono,proficere quoquomodo possent, perspicua tame xl, qplurimi lederetur:propterea φ ta dispar eibus ab eis con coqui no valeret,quaobre plurimi cruditate periret. No eis tutu est omnibus sulcare mare,pontia nauigare,sed vix peritis ec expertis. Na si nauta improut c is altu petat, pericula eii ne in scopulos ipsum impingat,ac eis elidatur, deo inde voragines incidat Ec Syrtes, a quibus tande absorbeatur sese explicare nequeat Vastu est aute ec profundissimu scripturarum mare, infinital extant. ex lamec ea longe pet eda,eoru qui ex stulta aequoris scripturam sulcatione errares,saetatii trade in earu gurgite immersi sunt. Nee put a Paula A p
Resu ec si scribercteeelesiis vulgo dirigere epistolas omnes. sed prouecti ribus presbyteris ec pr positis: qui prout usus ferret,eas plebi ec vulgo recitaret, simul ec interpretaretur Sic ec in ecclesiis veteri instituto, leguntur plebi diuer* portiones,tum euangelia,tu scripturam exponutuos a presbyteris eccocionatoribus , quibus vulgus cSuenit esse cotemrcui magis expedire videt, sacrps cocionatores frequeter audire,sanetor ut comisaria quςda permovetia
affectur& quibus aliquid se istaram explicatur videre,ci sacras literas in eorii Hioma versas sine delecta legere. Quid enim comodi capiet rudis ec experstiterarum homo,delirus senex aut garrula mulier,ex laetione coepti gratiaJApocalypsis Ioannis aut primi capitis euangelii ipsius equia cclos exuperans illud ta altu intonuit, in principis erat verbum,ec verbum erat apud deum κdeus erat verbum ece. siue epistolς Pauli,in quibus il plutima difficilia intel. lecta continetur. Quod Apostolus Petrus animaduertes, ut nos huius rei ad moneret sic in secunda epistola sua scribit ut frater nostet Paulus seeundu sibi
data sapientia seripis vobis,in epistolis, in quibus sunt sda difflelia intelle. etu, qui indocti ec instabiles deprauant die. scrupos enim N nodos plurimos
essendere rudem homine,Di illa legerit oportet.a quibus mirum in modum 1ς datur. At esse queda in se istura,quoru Iecstio comunis esse possit,cia nemini nocere valeat copertu est:Sed no ieeirco sine discrimine scripturas omnes pro fanare oportet .sed potius quςda excipi, qualia nonesta sunt, quae sine crimine nemo ignorare potest,ec ρος uniuersis no nisi comodo esse possunt, ec in qua ε'ta formula redigi tradeda Gmum ter omnib'.qui temone oblectatur, ex qua
eruditi ec pasci eoru animus possit. Pudet enim dicere si multi sint Christiani
prorsus ignari earu rem,quas cognoscere obstringiatur: quos tame no omni tio codemnados esse puto,dumo3o in fide ecclesiς ambulent,quis excusati no
possint, quin grauissime negligetia peccet,cu ipsi, tu illi ad quos ipsos erudire, reiciebat.Sed nee ob Id,vniuersum scripturam genus vulgo videtur esse disese minadu,nec margatitas porcis spargedu,nec sancta cui dominus ait data canibus i uod si primi nature interpretes .ec sapietis humanitus reperis inue tores,ne ipsam,secretass naturς profanaret illa tabidarum inuolucris, vel nu. merorum rationibus,aut metaphotis N aerugmatis,aut dictione abstrusissima