장음표시 사용
41쪽
parodia,quid Iulius Caesar scaliger,Vir non minoris Iudi. ch, qu m Plutarchus, sentiat: hoc in lib. 3. cap. 97. de re Poetica testatum is fecit. Risius sinquit scaliger)frequent etiam ex Parodia: cum serium versium deflectunt in ridi
Ad Anpuillam a Thetide transtuIit Poeta:
ΠρεσcMey πινν κοντα κωπαίδων κοροι hiit rini a puero: Dicaeois polis, qui bellica irrideret, propter incommoda, &dete stiretur propter atrocitatem: pacemq; iacirco de procuraret, suadereticontra totidem Versibzs,ac p rne verbis,instrumenta culinaria petit: illud vero , cum detracturus e lancea thecam, iubet puero, ut altrinsecus teneat, quoad educat ipse . Verum Diccropolis imperat puero, ut Veru teneat, e quo ipse turdos imat. Vides enim facti limilitudinem ad unguem:verum tantam diu similitudinem, quanta videtur inter curam vivendi, &ambitionem moriendi.
Caetera per te quisque aut ex illo petat ad imitationem, aut noua inueniat, quae alii queat imitari. Hactenus Scaliger. od si ergo Plutarchus alia non habuit, quae in verbis Aristophanicis castigaret, praeter ea,quae superioribus exemplis commonstrare voluit: sanὀ miror,qua fronte hanc atrocem in illum clausillam, quasi correlarium, stibi ungere sit ausus.Habet nimirum sinquit) in apparatu verborum aliquid Tragicum, non Comicum scur autem tragice & magnificem Comoedia loquatur miles gloriosus Lamachus,& alij quidam, causa iam dicta est) protexuum
42쪽
uum,pedestre: obscurixatem, communitatem,sestum,elationem, loquacitase sit, nugas, quae nauseam cieant. B .Nan talem esse dictionemAristopha- , I i- Sequitur altera criminatio,in qua
non verba tantum , sed etiam verborum copositio, & ipsa φροιο G seu λεος reprelienditur, taquam in aequalis,di formis, varia, α a stipia multum dissimilis: hoc est,alibi depre la &humilis,alibi elata desublimis,clim ex aduerso Menandri oratio simplex, plana, aequabilis, & sibi per omnia sit similis. Quod ipstim comparatione quadam petita ab opificibus,tIlustrat. Nam cum nemo sutorum tam industrius sit, qui unum calceum possit efingere, omnisexui &cuiuis aetati accommodum.Μenander, Plutarcho auctore, tam conformi sermone usus est, ut is omni aetati. omni statui,omni sexui congruat.Hoc quam veru fit,non video,nisi tantum verborum proprietatem, & eorundem connexionem,hoc est,sermonem Grammatuum,hic in telligi velit. Alias enim Comica oratio non est eadem seruo&herc. Neq; enim eodem modo affecti atq; animati simiambo,neq; easdem res in actionibus ambo tractant.
Quare intereriimultum,Dautasne loquatur an Heros Et honestae matronae sermo, a meretricis oratione tantum abest, quantum a coelo abest terra. Diuersitisimus certe est
sermo Strepsiada: a sermone Phidippidae,& Socratis oratio ab oratione Lysistratae, si res spectes. Eadem nihilominus, & aequabilis oratio,ii verba & compositionem consideres. Nam quomodo hoc verum sit de Aristophanis Co mcedijs, quod tam disisimilis loquendi character in illis reperiaturiego nondum video.Dici quidem a Plutarcho:lad non probari audio. Qubdit parodias Aristophanicas notat, quibus ille Tragica dicta ,leui immutatione in ria
43쪽
sem vertit: tum ante excusatus est a Scaligero Aristopha. nes. Sin Euripides introductus,itemque Eschylus,poetae I ragici, in scena dicunt grandiloquentius, eo ipse poeta
decorum spectasse, non neglexisse videtur. Taceo, qubdinterdu data opera Tragicam in re ludicra assectat grandiloquentiam, ut vel risium moueat, vel certe Euripidem, caeterosq; Tragicos salse derideat. Nec dissimilitudinem φυπως Aristrophanicae arguit, quod tam ς seu Lςκ Τικως,Homeri,Pindari,& aliorum versus suis admulcet: praesertim cum id appositissimefecerit Aristophanes. Vnum videtur pro Plutarcho facere, quM odae in choris, in quibus Db Deaeque inuocantur, aliquid λγικαὶ τερον spirantiquam reliqua oratio.Sed illam grauitatem requirebat ratio chori, qui canebvsuas strophas, adhibitis etiatibiae modis. Id quod omnes docti norunt, & facile item intelligunt. Sed Μenandri aetate nullus erat chori usus,in noua Comoedia. Id quod exemplis confirmare possem, si
iudicio doctorum dissiderem.Quod autem tertio Ioco,ex hac altera reprehensione infert Plutarchus, propter sese monisistam inaequalitatem, ne decorum quidem in pe
senis obseruatum ab Aristophane:id perinde verumest, tillud alterum fuit , quod de sermonisdissimilitudine o xecit. Regi vult Plutarchus assingi fastum & superbiam 'oratori vim dicendi: mulieri simplicitatem: homini milolo larmonem pedestrem, seu humilem: negotioso dc me fer arrogam m&In lantem: atque haec omnia ab Aristophane neglecta esse dicit. Primum pro Aristo- . mane respondeo,non omnibus Regibus assingendum in Comoedia fastum, cum multi sint mansueti, clementes:
sed alia tantum, qui talessiunt. Neq; veri, πάλs oratio Regem
44쪽
Regem Comicum per omnia decet: sed tantum I ragicum: cum Reges proprie ad Tragoediam,non ad Coinc diam pertineant. Deinde simplicitatem in mulierum orationibus recte neglexit Aristophanes, cum foeminae ianatura non sint simplices: sed duplices,callidae & versutis simae. Quod verbin concionatricibus orationes Rhetoriis cas attribuit sceminis: sicut etiam in Thesinophoriagusis& Lysistrata, id sua quadam ratione facit , transimulatis foeminis in viros,&adhibitis in scena iustis cautelis,ut iure non possit ob hanc rem obiurgari. Nam ubi proposuit ex foeminis facere viros, & imperium ciuium transferre ad mulieres, tanquam hae multo sapientiores essent illis, ibi ex necessitate ipsis etiam viriles orationes affingit. Quiam autem dissicile hoc sit in foemina consequi,ipsemet satis in fabulae actione declarat. Ubi vero Aristophanes oratori vim dicendi adimit' an, cum Niciam & Demosthenem seruos facit Cleonis,& quidem iniuste ab eo tra-
ctatos, & mussitantes ' At hoc ipsiim Scenae Aristophanis inseruiebat, ut ostenderet oratoribus prudentibus in Repub. viris dicendi vim, rannide Cleonis, non autem Comoedia siua, interclusam atq; praereptam esse. Alias cuicunque dicendi partes in fabula tribuit, eum oratorie Scartificiosissime dicentem facit. Quod exemplis mihi demonstrare in procliui esset, si prolixitatem istam lectori
non ingratam fore iudicarem. Praeterea in mercatore &negotioso homine requirit Plutarchus, ut ei aflangatur insolentia dc arrogantia sermonis: plebeio δUtem attrI-buatur humilis oratio. Hoc quidem verum est: sed tantum pro re nata verum. Cur enim Megarensis mercator, aut Boeotius arroganter & stuperbMoquatur, qui miserrima fortuna premitur Quid 'inmercator, cui omnibus Frhe-
45쪽
Atheniensium Emporijs, & portubus interdiditam in
ria Attica sese magnifice & superbe ostentet, ubi secum periculo capitis vertari intelligit Omitto alia,quae pro Aristophane, contra Plutarchi criminationes, fortalle non impertinenter afferri in medium possent. Vnum tamen Sentio haudquaquam praetereundum iudido,quod Aristophane abhac calumnia vel ibium Vendicat. Nam ino-
ratione decora,&cuiq; persenae apta adeo solicitus & curiosus fuit, ut cum barbaros in Comoedia hominesintro
ducereticeu satrapas Persicos,Triballos, &Scythas: Atticae inguae nitorem, quo inprimis pollere diximus Aristophanem,illis attribuere nefas duxerit. Quare illos aut patrio sermone loquentes, aut Graecorum sermonem cor-Tum pentes,& barbarὲ pronuciantes introducit: si ut hoc videre est in Acharnensibus, Velpis. Auibus,thein phoriamsis,& alijs in locis. Ven io ad quartam reprehensionem, in qua finem Comoediae ab Aristophanehisse IPetratum negatαum neq; plebis imperitae, neq, Virorum Prudentum applauiu,sint comprobata Nebulas IEliano, aha sq; doci is duplicerenon miror: sed propter allam causam displicere icio, no eam quae a Plutarcho affertur. Nam S verba, &phrasis,&artificium in ea probari debet ac potest: argumentum probari a nemine potest: cum nemo prudens sit, qui Aristophanem in eo modum vindictae excessisse neget: quod cum a Socrate contemtus esset,&Euripidi posthabitus: fictis criminibus innocentem Socratem in odium populi Atheniem pexducere voluit: impulsu praesertim Anyti dc Meliti addu riis. Nolim tamen ipsim propterea ab AEliano,&alias Socratici nominis ad miratoribus , prorsus abiici, & tanquam sceleratum, acn illius prech poetam e scholis Graeciae exterminari. PQ-
46쪽
iuit in hoc male fecisse Aristophanes: at in Cleone, Bra1Ld Lamacho,Pericle, & alijs reprehendendis potuit beneficille. Quantum vero fauoris &applausus a plebe rem latit, ei rei corona oleagina,qua abnatus fuit, argumento est tinterim de praeclara nominis fama, quam poematis suis emeruit, IuluIdicam. Quanti etiam hunc poeianhipsemato, Aristoteles,Cicero, Horatius, deillius imitatox Plautus fecerit, ex stupra dietis est euidens. Cur igitur viii Plutarcho maiorem habeamus fidem, quam multis alijs longe doctioribus' Quinta occurrit reprehensio,q-ί-les Aristophani, plus mordeant quam Μenandri, clausint acerbiores & acriores. Equidem non inficio rem ita esse,ut ille dicit. Sed ita ferebat Comoediae veterisc---tudo,ut squemadmodum supra est dictum ) om nia argumenta eaenisset festiua, mordacia, maledica, nec quὸ quadicereturaquoquam,quod n5ad perniciem alicetia uxaccomodareturis Primus autem Aristophanes in ultimis Comoedijs hanc cavillandi profusam libertatem, Scoris amaritiem Cocalo stripto,emedauit,&nouae Comoediae viam Μenandro aperuit. Quare non tam Aristophanis
bendum eri quod Plutarchus in Ereprehendit. Quid, quod sales h dem omnibus non placent Nam quae Phila- sophis iucunda & facem, atque urbana Videntur, ea se bis sepercisiqua&nasuta fiunt, &plerunque prospecta contemtusarripiuntur. ae plebi grata & iocularia sunt ea doctis viris, &ad grauitatem compositis, scurrilia vi dentur. QVare, utipsemet Plutarchus fatetur, dissicilinuest,utriusquefauorem consequi,aut utrique se accommo dare. Restat ultima cauillatio, qua vituperat PlutarchuM
Aristophanem, quod callidos secerit malitioses,rusticos
47쪽
famos,iocos scurriles, qui non risium, sed irrisionem me. reantur: denique amatores impudicos. Ad hanc cauilla. tionem respondeo pro Aristophane, qubd in hominum vita & animis duplex est calliditas: una ciuilis & tecta, quae prudentiae speciem induit: altera malitiose & aperta: duplex item rusticitas, quaedam simplex &stulia, nihil hhabens in se urbani:de qua Aristoteles di sputat .Nicom. cap.8.quaedam satis cauia & prouida,sed non semper. Eo-- dem modo iocos & amores hominum distinguere liceat: alij enim sunt liberales,& hilares: alij scurriles & impudici. Prout ergo sunt personae,quarum mores repraesentare& agitare volumus, pro eo etiam calliditatem, rustici- tatem,locos & amores illis astingimus. Erant Athenien- ses reuera non ciuiliter illis temporibus, sed malitiose cal- .
lidi & fraudulenti,ut Alcibiades & Cleo: & plurimi inter
ctues sycophantae. Erant in tota Attica homines fatui,qui Lamacho,imperito & malo homini, se suamque salutem concredebant. Cur igitur Aristophanes,quiveras,non fietas sicut Menander personas in scenam producebat, alios illis & probiores mores aflanxisset, quam reuera eis inerant φ Nequaquam igitur suum poema sicripsitAristo. phanes,Vt turpia &libidinosa intemperantibus, maledi- ca & acerba timidis atque malignis hominibus proponem eosque sicut Plutarchus innuit)rebus istis obieetaret,& in risum exolueret. Sed voluit Poeta, ut populus Atheniensis, sita suorumque Magistratuum turpitudine, in scena,tanquam in speculo conspeeta,malum Reipub.sta- tum emendaret, & ad meliorem frugem, ac saniora consilia animum reuocaret. Etsi enim non deerant, qui hoc
ipsum, aut orationibus splendidistimis, aut Tragoedij
48쪽
grauissimis docerent, & siraderent: tamen istorum a diendorum, veluti insuauium, ita ut fit, iamdudum erae Athenienses pertaesum. Quare Comico risu Aristophanes poplesum excitandum esse putauit, ut sira vitia probe agnoscerri, eaque postmodum diligenter vitaret. Atque haec pro Aristophanis defensione dicta sufficiant, ne nodum in scirpo quaesiuisse, & in re facili modum excessita sevideamur.
mer omininam oc a ragoediam,memoriae tradiderunt
ea hoc loco seperuacanea esse duco, neque ex aliorum libris repetenda : cum nulli hominum sint ignota,nisi Et rarum rudi atque imperito. Fuisse autem aliam veterem Comoediam, qualis Aristophanica est: aliam nouam . qualis Plautina & Terentiana,id in confesso est apud Ornia'. Atque hae ambae multis inter is differunt modis. videlicet tempore, materia, phrasi,metro, &partibus,ra' rumquedispositione. mpo quidem, quod vetus Comoedia mamme viguit temporibus belli Peloponnesiaci,& paulb ante, cum Theopompus, Pherecrates, Crates, tuto Comoedias. Noua viguit posteris temporibus
49쪽
vetus Comoedia, res varas & gestas, verasque personas initheatrum producit: noua autem persenas fingit, sed in speciem veras, & ad vitae humanae similitudinem ac spe
culum,in quo homines Vitam morasq; silos contemplenatur.Differunt & phrasi. Nam vetus Comoedia dictionem habet grandiorem, & paulo minus aequabilem: Noua,
puriorem,aequabiliorem, & elegatiorem,non apud Graeacos tantum, sed etiam apud Latinos. Praeterea aliae sunt partes veteris Comoediae, nempe Aetus & Chorus: aliae nouae,Argumetum ProIogus,& Aetius. Nam Argumentum res noua est, noua item res & Prologus est: sicut ex collationeAristophanis cum Plauto apparet.Chorum noua Comoedia prorsus amisit: sed quae de persena Poetae in vateri Comoedia agebat Chorus,ea deinde Prologus praestabat in noua. Disipositione etiam &numero Actuum differunt. Noua enim ultra quintum Actum non producebatur: at vetus plures videtur Actus habuisse. Ideoque difficile mihi fuit Aristophanicas Comoedias, atinorum In ore,in adius distinguere,&actus ipses in scenas subdistinguere.Qua in re,si quibus non satisfacio,ab illis admoneri & doceri cupio. Duas autem partes antiquae Como diae, quas dixi, Aetiim & Chorum exemplo Caesaris Scaligeri, sic partiri libet, ut actus contineat in se spectarias partes: Protasin,Epitastia,Catastasin,&Catastrophen,nisi' uis Actus scenicos, & has partes Comoediae, dispositione magis,quam materia discrepare velit.Et quoniam hae singulae partes pro stibiectae materiae varietate, aut contrahi,
aut extendi solent: ideo plures quam quatuor, & feruquinque Aetus habet quaelibet Comoedia. Nam interdum longior est Protasis,interdum Epitasis longior:no
nunquam res plures in Catastasinis ius inCatastrophen
50쪽
inciaunt, ita, ut harum una duos Actus nonnunquaraleompleat. Protasis est,in qua proponuntur & siuscipiuntur consilia rei gerendae. Epitatis,in quo sint consiliorura progressus, & turbae negociorumcrescunt. Catastas est vigor, ac status fabulae, in quo rcs miscetur in ea fortunae tempestate, in quam subducta est. Ibi plerunque mirabi-iiasi totius negocij sium mam in dubium vocot. Calaistr phe inopinatum consiliora, & rerum gestitum euentum eontinet: siue is latus sit, siue tristis, sius utrimque. Haec pars apud Aristophanem aut simplex est, aut multiplex. Simplicem voco Catastropheniunt non admiscentum ouae persen quae prius in theatrum non venerint: isd etaitus tantum illorum acta manet, qui in sicci rana fuerant producti: ut in Rani Equisibus/chamentibus, &alibi; Multiplicem vero , quando idem euentus aliquibus bono aliquibus malo ceditio varij utriusque generis homines introducuntur , quocium aliqui eodem exitu rerum praeteritarum latantur, iiqui contris.antua: sicut in Pluto
fit, ubi visius oculati Pluti nocet sycophantis, & lasciuientibus vetulis:atque idem prodest iuriis & probi nocet tamen etiam cultui religionis,lc impedit studium virtutis.
Atque huiusmodi Catastrophae suntlia Nubibus, Avibus. Pace,& alijs. Protasis & Catastasis versibus ut plurimum constant senarijs Iambicis. Friosis & Catastasis, partim iisdem,partim septenarijs Trochaicis, in etiam octonarijs Iambicis, plerunque Catastasis Aristophan s A napκ-sticis. Chorus altera pars veteris Comoediae, inter actum oc actum sex habet partes spectarias, Commation, Para