Caroli Sigonii Pro consolatione Ciceronis orationes duae

41쪽

cebat sicut lex Hebraeos,ad Christu.pparat ergo pbiloso ei ut .viniens,qui a Christo persicitur.J Platonem porro consensisse cur Mose ide indicat,cum addit: sQuid est Plato,nisi Moses, pii loquitu3 Attice ' & Iibro v: s Dicit Plato in Epinomide:Non dico hera po

se ut omnes homines sint beati,& desices , praeterquam pauci. do uixero,hoc definio. na autem spes est, scire, ut omnia consequar: Eadem. sibi uolunt, quae dicuntur apud Moi . Nemo uidebit faelem meam , & uiueto clarum est erum , nemine unquam uite tempore posse Deum euidentest comprehendere. qui sua autem mundi corde Deum uidebunt, postquam ad extremam Peruenerint persectionem 3 Haec Clemens . in etiam Platonicos in eade,qua Christiant,peregrinationis similitudine permanetes is se ut nos, uitam hospitium,ac diuersertam, fit turam uero domicilium,

ac patriam appella ex multis locis Platonis, s Ciceroni , pit m

se u.unde etia Aeschines in Axiocho: Nu tecu reputabiscis dici Iet,peregrinatione ee uua3Jut meruo hic scripserit. Animmerna celi sedes quςrenda,& propria illorum patria. De Diali uer Itae termino sic ille in Timaeo: Oane animalium compositio ab ipd

generationis exordio certis tum porum curriculis terminatur, idq;

genus uniuersum patitur, N animal unumquodq; ab .ortu tatale iuuendi spatium in seipso exceptis necessariis passionibus continet; Etenim trianguli ab ipso initio singulorum uim possidentus usq; assiortum tempus sussicienter ad usum uitae cohaerent, ultra id vita nemini prorogatur.J Vnde post dictum est 1 poeta: Stat sua cuique,

dies. Quae cum legisset Cicero, atq; ea in suos dc ipse coimnenta nos eum multis eiul modi aliis transtulisset,caussam at tulit,teste Ar--,nobio, ut eos multi quondam per se natum Ro. censuerind abolei dos, ut quibus religio Clitistiana comprobaretur,& auctoritas uel

statis opprimeretur. inibus positis non uideto, mxςm didi sententiis in hoc libro permoveamur, atq; ipia a Christiano scriptum esse propterea censeamus Ac de sententiariim quidem delam sione haec hactenus. Deinceps sequitur, ut caussam fragmentorum agamus. de quibus eo acrior nobis erit eum nostris necetiariis concertario: rouideantur a iiobis in his, quam in aliis, dessidere dissidio. Etenim quae nos tanquam firmissima caussae huius iundamenta statuim 'G--:dem ipsi ad eam radicitus eueriendam opponunt . eamq; dilige Ptiam uno nomine labefactant, quod imitator Mc a Sigonio,

42쪽

et tiles, sumpserit suorum labore, industriaq; collecta

. tq, exposi assius illustrata sint . Quod milii auditu usque adeo mirabile accidit , ut adhuc huius reprehensionis uim , di ra- 'ionem excutere , atq; explicare nequiverim . Vtenim cui ma- 're nesciunt , amnes ituluetes duces sequuntur, sic nos Tullium uiso antes iis, qui ipsunt peripexerunt , ueteribus assentimur . It que , quemadmodum si iragmenta Ciceronianae Consolatio

iis , quae apud prista s istos dissipata leguntur , ab hoc libr.

Ment, i omnino hunc Ciceronis esse reclamaremus , sc, cumcinnia adsint quae a diligentissimula ut aiunt, indagatoribus dila turna erui opera potuerunt , nullum pro eo maliis afferri posse argumentum existimamus . Etenim si haec ratio ad ueritatem inruestigandani , & comprobandam Parum neruorum , ac uirium habet , quo tantam modo uerum opus , si quando in apertum' euisierit , inter noscemus a fallis ἰ Mippe si fragmenta haec intexta non erunt, ego ipsum germanum esse , negabo , s. runt, hi ab imitatore studiose concinnatum ac perpolitum esse, pugnabunt . Ita set, ut nostra culpa iacturam indignam operis pulcherrimi faciamus. Quare rum ossicium fuit, non fragmenta , quia hic intexta snt , condemnare , sed ea aut alieno loco aut incommoda ratione inclusa ostendere . cum autem apte adeo 'interiecta sint, ut , quemadmodum dixi , sedem suam uideantur, ac propriam obtinere , ita ut ibi nata , non agnata , aut insita pbsiimus agnoscere, certum est, ea non imitationi , sed ueritati

testimonium perhibere. neq; enim in facto , sed in ratione facti debet hirere suspicio . de qua illi ne uerbum quidem ullum omnino seierunt. Atq; haec quidem in uniuersum de toto isse fragmento xuiis genere dicta sini,de quibus latius in superiore oratione est dii

Nunc ad sngula crimina ueniamus, eaque ipsa quam snt iustat,aispiciamus. Vitio dant, quod cum Cicero scripsisset, homines luelladorum scelerum caussa nas i, hic de suo addiderit: s Quasi. J sic enim. Hunt: Hic de Crantore sic inquit. Crantor humanae uita incomod ita diligetesi& accurate expressit, ut quasi luendoru sc terii caussa nasci,homines,& in hane luce ingredi possis agnoscere. addidit ergo uo cem Quasi,quam non uideturictantius fuisse omissurus,si in uerbis

Ciceronis suisset. Manquam ipse creditur a Sigonio accepisse sic scribente: Miserias hominum 'mihi, detur deplorasse, qui quasi luendo

43쪽

seseru eaussa in hane lucem prodierint.Jkod totum. mopem id

iterum ad rationem accuratius reuocent.sic enim credo Mesent, ut,

liquidiorem ipsius scriptoris sensum,ae certius consilium assequant Sententia nimirum Crantoris suit haec his apud Plutarchum exprest

uerbis: Multi, iiq; sapientes uiri non nune primumsed pridem deplorauerunt res humanas, supplicium iudicantes uitam hane esse summet calamitatis loco ducentes, hominem nasci. J Dixit ergo Cicero, Crantorem accurate adeo humanae uitae incommoda docuisse, nom ut possis agnoscere,hominem quasi luendorum scelerii caussa nasci, a sed cui quasi possis agnoscere , hominem Iuendorum scelerum causen nasci,) quod est,adeo aperte humanae naturi calamitates explicuri 'ut quodammodo pro uero habere postis, quod a nonnullis ante,to quam admirabile ; traditum fuerat, homines luendarum poenarui 'gratias esse natos. Atque hunc quidem sensum clare expressit idςm ait Hortensio, teste Sinugustino contra Donatum Pelagianum libro quarto: Ex quibus humanis uitae erroribus, & aerumnis rit,ut int dum ueteres tui siue uates,siue in sacris initiisq; tradendis diuinae metis interpretes, qui nos ob aliqua scelera suscepta in uita superiore Poenam luendarii caussa natos esse dixerunt,aliquid uidisse uideatus,

ueruq; sit illud,qd est apud Aristotelem &e. Itaque ille ipse post repetes dixit: Redeo ad illud, in initio dixit,homine tu edoru seclcru cinsa nasci.)neq;. n. dixit: quasi luedo , facturus nimirii,si tatu in ' u'ce monisnti constituis t. Dices.Si ergo ille sinasi) non adiecit,c Sigonius addidit,cum dixit Miserias hominum mihi uidetur detistraue , qui quasi luendorum scelerum causa in hanc uitam pr'di

rint:) quaeris, quamobrem nempe, ut doceret, se migrationem animorum ex corporibus in corpora non probare, quam illi conii'tuerunt, qui homines luendorum scelerum caussa nasci dixerunt.nevenim cum fide Christiana consentit, ut pluribus Lactantius in eodem tioco disseruit. Quod si Sigonium huic sententiae adiunxisse asid. deforme est, cur non Ciceroni probro tribuatur, quod in L O pq verse Empedoclis sententiam recitauit3 eum dixit: c Agrigentinum V

dem doctum quendam uirum carminibus Gricis uaticinatum serunta quae in rerum natura, totoq; mundo constarent,quaeq; mouerent

ea contrahere amicitiam, dissipare discordiam, cum dicere debui set, ea conitatiere discordiam, dissipare amicitiam. Etenim, ut tra Aristoteles in primo de ortu, di interitu ,& Graeci eius confirma μ

44쪽

'cla , qvie natura constant, generari, redactis omnibus per eoncordia in sphaerum elementis, eadem dissipari, atq; interire putauit. Quo os hie in Con latione dixisset, quis ferre eruditos istos homines pol sit,qui non selum falsas, sed etiam improbabiles propositiones ad hac

infirmandam ualere' oportere existimant λ

Iam quod addunt,eundem quoq; de suo adiecisse, s& in hanc tu.eem ingredi,) tanquam glossema eius uocis snasci,) ac propterea Ci

tironem hunc non esse, contendunt, non est , quod ego refellam.

hane curam ipsi Lactantio, a quo illa sunt sumpta,relinquam. Is scribit libro tertio,cap. xl x. hoc modo: Cicero in Consolatione, Non hasci inquit longe optimum, nec in hos scopulos incidere uitae, proxi mum autem, si natus sis, quam primum mori, & tanquam ex inc , dio inligere sortunae. credidisse illi vanissimo dicto exinde apparet, quod adiecit aliquid de suo,ut ornaret.JCum enim ita scribit, satis pspicue docet,ut Cicero ornandi caussa adiunxit de suo, t Non nasci, nee in hos scopulos incidere uitaed sic postea illi Nasci)ornandi gra ita adiecisse, l& in hane ducem ingredi. Quod si ita est,quis recu- sare possit,hunc locum a Cicerone, uel ipserunt dissentientium iudi cio esse compositum Sequuntur inde illustria fragmenta tria superiore quoq; a nobis

Joratione commemorata. quorum primum positum est a Lactantior , Cum uero mares,& seminas complures in Deorum numero esse

hideamus.balterum,quod huic annectitur,ab hoc est allatu ni Tantis enim ducibus aberrare non possumus. J tertium aLactantio cum rimo,secundo omnino praetermisso,c6glutinatum: Quod si ullumnquam animal consecrandum futtil,secundum autem ipsi sic excipi unt,ut totum ab imitatore fluxisse dicant , quia neq; a Lactantio di illatum,neq; a Sigonio,Patricioq; ne minima quidem suspicione quae stum. Quarum rerum facilis sane cst,atq; expedita defensio. nimirum enim praetermisit Lactantius,quia caussam suam non adiuvabat, nem lategram paginam explicare sine aliquo disputationis emolumento dolebat. deeste Sigonius , Patriciusq; non sensiliquia 'uterque expers uaticinii fuit, atq; ipsi Lactantio credidit. auctor uero adhibuit, utritionem redderet eius,quod dicere caeperat,se uelle exemplum uete

rum in consecranda silia consectari, & ut illam sermonis ad Tulliam conuersionem inferret 'Nem de te una, mea Tullia, dictum uolu- nius,Jcui deinde in tertio respondere posset,' Teq; omnium optimarinsecrabo: ,2 uliquod Attico se iacturum ostenderat, soluerat. Pro

O miserat

45쪽

tum libri eo modo explicuit, quo coniecit Sigonius, προ Cicero se non potest. Sit ita sane, quoniam ita uolunt.Non sit Cicero,qu. sigonii auctoritatem, iudiciumque sequutus est. .ergo Cicero exit,sii luod fragmentum Ciceronis expresserit , quod non praemonstrarit Sisonius. Arsi hoc satentur, prout satin necessario debent,habemus, Mod uolumus. Extat fragmentum hoc apud Senecam de tranquillitate uitae: Gladiatores ait Cicero inuisos habemus, si uitam omni inodo impetrare cupiunt, favemus, si contemptum eius priseseruntdilae, suppresso a Seneca Ciceronis libro, ubi esset, neq; Sigonius ,m; Patricius potuit expiscari. neque id sine causa. quis enim diui Bire potuisset, ipsum in Consolatione exi stere, quae tum nusquam ritabat Audiamus nune eam: Hoc si uerum est, dubitari non polin, quin quemadmodum populus Rom. in muneribus publicis inuisos habet gladiatores,qui omni modo uitam impetrare cupiu t,sauet iis, qui contemptum eius praeseserunt, itidem Dii immortales 3 deci

am autem apte hane similitudinem intexuerit, cognoscere op pretium est, ut simul huius operis ueritas,de praestantia cognost

iii . Ii uertim est,J inquit,' quod a Theophrasto alicubi prod tum

Hemoriae mandauimus orbem terrarum theatrum quoddam esse nia

Diani, diuina mente repletum ,& ceteris indicandae sapientis grati tam multis undiq; collucentibus ornamentis illustratum,ac depictu;

in eo autem medio collocatos esse homines a Deo, ut cum sortuna,

lore, morbis, egestate, casibusq; permultis assidue luctentur; Deqtiem ipsam, quantum quisque pugnando ualeat, quamq;. uiriliter sortitudine diuinitus accepta utatur, desuper asperure, hoc, inquam, si uerum est, dubitari prosecto non potest, quin,quemadmodum populas Rom. iii muneribus publicis inuisos habet gladiatores, qui omnimodo uitam impetrare cupiunt, fauet iis, qui contemptum eius praestierunt, itidem dii immortales, si quos ex hominibus nimis anxie

de uita sellicitos, eiusq; exitum detrectantes aspiciant,us aliquo mo do succcnscant, eos uero di caros habeantn muneribus prosequantur, qui si e uita reuocentur ipsi, uel sitos reuocari uideant lacres,

pareant, nihilq; propterea mali sibi accidisse iudicent. I id his uerbis politius,& ornatius, quid hac sententia commodius, x argutius, quid hac auctoritate grauiuso reconditius esse potest is in hiis huius imitatoris potius, quam ipsius Ciceronis esse dicemusὶ scilicet hoc sito labore profecit Sigonius, ut si quando Cicero

nis libri de philosophia aut de rep. amissi reperiamur. at2 aliqua

46쪽

C AR. SI GT ORAT. H.

habeant laudes ex iis, quibus ipse illos floruisse coniecit, continuὁ ta ciuam subdititii partus abiiciantur λ Non sunt Hoc loco contenti. da.

bo alietum, quem neque Sigonius, neq; Patricius aut attulit, aut uidit. Inquit hic : Nemo suorum funera experitur , cui non aduersa multa antea contigerint. cur igitur grauiora , vel certe aeque grauia sortiter passus, cuin maxime occalluisse,& ad dolorem nouum obduruisse deberet, despondeat animum, seque maerori tradatu Hanc sententiam transtulit Petrarca in librum decimum Senilium. atq; illa uerba Occalluisse, atq; obduruisse) se a Cicerone sumpsisse signisc

uit, inquiens: sMe tenuit meae respectus aetatis. nam cum uirum,tu praecipuae senem flere mortalia turpe est, quem tempore , & casuum obseruatione similium contra omnes insulius obduruisse utar peculiaribus Tullii uerbis atq; occalluisse conueniat.J Si igitur haec sententia, qua docetur, moerorem cum uiro, tum seni minime conu inire, his duobus uerbis sobduruisse, atq; occalluisse ) a Cicerone

comprehensa in aliis libris Ciceronis non reperitur, cur non in qu i inuenitur, is esse Ciceronis asseritur At Petrarca Consolationem non habuit. quis pro certo assirmare hoc potest praesertim cum ea- iuuenis indagarit, haec uero iam maturus aetate prodiderit/ ac libro quarto de rebus familiaribus scripserit: Fecit hoc primus in mortem dilectissimi filiae M.Cicero diuino,& innaccessibili strio.)- Atque pro fragmentis quidem haec diximus. quet tantum humeusq; secum ponderis attulerunt, ut germanam librorum syn peritate ostenderint, etiam sola cum affuerunt. Quid enim aliud Rhetorica. ad Alexandrum ab Aristotele ad Anaximenem traduxit, nisi se mentum unum, nempe septuplex caussarum diuisio, quam Quint limus Anaximeni attribuit quid aliud Rhetorica ad Herennium Cornificio tradidit, quam figura Traductio, cuius idem auctorem Cornificium fecit Ergo Anaximenes,& Cornificius uno i agmento aut una sententia tantum a Quintiliano prolata ininstam so lasse laboris alieni possessionem acquirent , Cicero multis a Lactantio, liisq; prolatis ius industriae sus uetus ainittet Transeo ad exempla. neq; enim dubium esse arbitror, quin omnes intelligant,quantum in superioribus insit firmitatis,ac roborisaluiusmodi exempla,& Romanorum,& Graecorum , & Barbarorum se amici Tullii persequuntur , ut paucis tantummodo leuissime tactis ipsam propterea ab imitatione dimanasse concludant. Quod quam iuste saciant, demus operam, ut demohstremun

Decios

47쪽

Decios seriptum est eum Latinis pugnantes se deuouisse. hocoum esse perpera inquiunt,quia in prima Tusculana proditum sit,

Decium patrem cum Latinis decertasse,silium uero cum Etruscis. mamum & inexpiabile crimen. id uero,si probem,recte hic, in Tu lana uero perperam esse iactum Etenim quo modo hic scripsit,aeodem etiam in secundo de sinibus secit,ut Latinos nominarit, Etria seu omiserit: P. Decius cum se deuoueret,in mediam aesem Latinorum irruebat,quod factum imitatus est quarto consulatu filius. deprimo de Diuinatione: P. Decius deuouit se,& in aciem Latinorum

irrupit armatns. cuius mors ita gloriosa Dit , ut eam concupisceree

filii oti Valerius libro v. ipse ut Aleinquutus: s Decius Latino bello corpus suum pro salute populi Rom. deuouit. filius in quarto eo usulatu patris exemplum sequutus.J Decius autem filius in Etruseria quidem pugnauit , sed eum Gallis, non cum Etruscis ,ut anerte scribit libro decimo Livius. Ex quo apparet, Ciceronem in Tusculana memoria lapsum. quo uitio ipsum uepenumero laborasse,docti ut ri iuste notarunt. Quare caueant quaeso, ne hanc rationem argumentationis inducant. Hic liber mendosam ex aliqua parte habet historia, ciso non est Ciceronis, ne sertasse mox consteri cogantur, paucos

libros existere Ciceronisquδd in pleri'; eiusmodi resideat aliqui hviod co modo reprehendi possiti quod ne cui mirum accidat,legat. quid Vopiscus inoAureliano de principibus, historicorum memoriae Hadar,Liui Sallustio.Tacito,& Trogo. Accedit,quod si imitator tantum in hane scriptionem studii,ac diligentiae contulit , ut duo etiam

illorum iudicio ex Plinio uerba Ci ceronis expresserit,non uidetur uesisimile,eundem mox tanta incuria extitisse,ut locum insignem Tusculanae de Latinis,atque Ttruscis omiserit.Verum auctor,& non imitator hic fuit,qui fortasse,ut Scipionem,non Scipiones dixit, & Gracchum praeteriit,quem alio loco commemorauit,sic Decium quoque, non Decios scripsit,ac demum in sita oratione addidit, dempsit, &mutauit,prout animus tulit,quemadmodu etiam cum in Diuinatione duos Decios, in Tusculana tres semet pro patria deuouisse,scriptum reliquit. merito. neq; enim scriptor aliquis unquam extitit, qui a ctis istis se regularum uinculis iK reserendis ant uitatis exemplis obstrinxerit. uerum uaria in scribendo consilia, rationesq; nobis oecuratas spectauit. Quod eis facile concedimus,modo nihil eos edere A si comperiamus. quale dixisse ipse in libro de senectute,de in oratione pro Murma uidetur. duo enim duces .cum Antiocho rege Syriae . . ' G dep

48쪽

g. gnamin, Acilius Glabrio, qui Catone uiro consitare astim ipsum e Graeciae depulit, &. L. Scipio, qui fratre Africano. Asim

bellau t. te Liuio, k ceteris: sine ullae controuersia omnibus. IM-b in libro: de senectute tonem tribunum militare cum abrio nec fuisse, pro Murmini uero in Asa cum L. Scipione uersatum esser idi . nimirum eo deceptus, quod Scipio Glabrionem oceperit. M tanimo eum haec ita sin pnemo ea tanti esse ponderis unquam pu . inuit, ud propterea scripta illi Ciceronis esse abnueriti imguunt. ino, i d Xenophontis ante meminerit, quam Pem Eis, Vim tamen Pericles7nata grandior fuerim S. Hieronymus exempla Cicoronis haec referens Periclem omnibus praepossierit. . Quod cum famine. . nae illi se plumbeum plane pugionem inferre nonientiunt. Neque enim Cicero hoc Ioco temporis ordinem, sed disput

trinis seriem, nexum hi respexit, ut qui non .historiam, stit Conselationem scribere,vim tacta, sed praeceptae litteris prodere instituerit.

Nec S. Flieronymus: exempla Ciceronis exacte sibi recitanda, rem rantumcindicandam constitui siquidem neq; omnia, neq; eodem

Urdine protulita Neque idem eum Periclem proposuit, cum se a C cerone sumpsisse sed a Graecis ostenditi sila enim seripsit: Legimus

Crantorem, Platonis, Diogenis, Clitomini . Carneadis , Possidonii ad sedandos luctus opuscula percurrimus. proponunt innumerabi uirori& maxime Periclem,& Xenophontem. Quod si semin, dede

vi ει tum eos amice monebim