Hieronymi Cardani ... De rerum varietate, libri XVII

731쪽

666 DE RERUM VARIETATE,

Igni S a car- carbonibus enim odoratiorem aquam reddit, quam te tabonib. cnr gnis, quoniam is fumus, quia carbo rubus procedit, uix odoratio - sentimr: qui a lignis,magnus, odoresuo odorem aquae corixes aquaes rumpit. Praeterea igmrlἱgnorum in quesis est, ideo moucietati tarditatesua confinit aquam, modo celeritate exuru,

oleagini aliquii cogit ascendere. Atque idem conti, si , quod in lateribus, qui intermisso igne excoquuntlir. omnis i- Regula enim generatis est, Omnis ignis maequalitas, quagnis inae- ab ordine aliena est, omnem coctilonem, de sillationern pqualitas p - uitiat. Verum differentia haec magis euidens est, cum titer ordine gnis uasi, in quo sunt destillanda, subiicitur: obscurior,

coraupit co cegna Mariae balneo. Ex his igitur, quae suauissime olent, elicines, & utilissimasunt etiam, esimulum medicim, cum totum destillatio- destillatur: nullam aquam adeo referre id, ex quo excipia s. rur. memini. Destillatur Mariae balneo,uabelli irco,prius tyrocnesi comminutum, ueluti caseus, semimbris etiam confra diis Vasorum nomina non esse, ut recenseam, quandoquiidem ars haec , Cybi antiqua fuerit, non tamen prodita lite, ris, ita tamen agendum, ut intelligamur. Apposuimus duatem Murisso nomma, ne ad facilitatem quicquam de t.

soris de- Sed ad rem redeo: ex omnibus, qua disillantur recrementctillatoria tis,po iquam aqua extrarita fuerit, oleum rursus ualidiore nomina, & i ais ui extrahi potes'. ' Iec regula haec ullam patitur erct, figura: . ptionem, praeter quam in aqua pura. fm si autem hoc alias. Et a quibut olewm excipisolet, rabiUSerna, Quinq; re- qua. Et tibi aquaa olerum ab eodem excipiuntur, a aua pagatae destit. leam semper praecedit. At φ ubi oleum lacipit eatre, cona Iatis num . iunctium est aquae. Vr uero magis urgetur, nigrius, gravia us p olen crimpurius exit

733쪽

668 Dg RERUM VARIETATE, rornaeium ad duo tamen genera ferme reducuntur: excoquentium,scenera. indigem magno igne δε materia metallica sit, est destillan, tir . Qstae igitur des zllant, bi icca, inulto igne, Cymaetismo indu nt: ι hwmida, minore: di repurgant, micimo. χια autem excoquot, aut molliunt, aut flerant, quod σ-pus fornace repercussionis fieri solet, a mn rnae summi, tale: ut liu hoc genus quasi tertium. Ger aliud repercus,

sonis genus,cum aligetur ignis opus. Sunt o fornaces non

fixae, sed quae transferri hinc, issimc soleant,ciausmodi de

scribitura Gesnero sub hac forma. Super tabuia crabbam, tigneam, longam, latams, quantil oportet, latera altilli. di se duorum cubitorum, latitudine umius, undequaque ex lateribus ac cemento optimo eriges: fornacis fundum fera rea lamina munies, Ut ij eis cies in imo, ut ferro proahibeas ignem a cinerum inittria, ostio extrahat ipsum. E'di redi ofιmmitatis Uth, ferream cratem lateribus inferatam cons iuves. Super hunc os lism aliud, per qxod carbo,

nes rvit tantur ac super Osili, via taetem rursusaerucem ferreiam lateribus edi ipsam infertum collocabis. Haec ullitem caua fit in medio, ut uas ipf- commode possit recta

pere. In fornacit apice quatuor foramna fiant, per quefamma, senuo ex arat ac exhalent foramina amem iuxata angulos freri consueuere in quatians fornacibus: m rortundis autem, paulo supra crucem, e regione lebetis. At h aeest fomἡx communis Destillatio Fura Lytillatio m es generit: uel cum cucurbita mixta. Dperligamus spongi oleo leuiter imbutam, c, ut cricurbitae totum or claudat, maee tubus imponi: nr: sic fit,in quicquid pituitosi excrementi inest, relinquatur in hponigia, pura, aqua, maxime ardens prodeat. Uerum o fu

ne oleo id fieri pol . Sed neque bic puri si ima prodit, σ

734쪽

LIBER N. aliena cluulitate infecta: decedis p multi me quetntitate. Vestilis tamen nic modus , v ad compendi Mn temporis , erimpensae. Acetum re erunt turbulanta clarare, uel minima quan, Acida curtitate, ut gutta ferme librae si biciar. Huius causam, qua clarincet in plerisque liquidis aliquid uiriu1n habet, non tamen mari succos. gnarum : nam sic ex salsa dulcem efficere a uuam di s ρ, haud dubium est esse uim non acrem solum, Ied potι- aci, dam: aridum enim separanssua tenuitat educit tit separaritum decidat: nam quod turbulentum 6t, ob id stiph rar, quoniam licet stigrauius, baret tamen quia tenax: aci Ium tibi soluit lentorem, inscit ut turbulentum subsidat. Ergoc omne turbulentis, lentism, quos etiam in nomine iapso contineri uidetur: omne acidum gi secans. Et acestum omne, qMod acre ualde et i, clarum. Itaque hae uocora fecibus separant. Rursus si dimidia destillatio, cum mul ardens a, Destillatio

qua extrahitur, ouis rei: ut in elysir uocato, in melissus medici. at twm est. A' radicibus maiore negocior uelut exemplI,

si quis summo studio dissecare, attenuares studet, gentiaetna utitor: Hi enim amarissima, calidissima, qMost etiam,

ut nec in no corrumpatur,nec uinum i wm corrumpi sanat. Huius igitur radices in uase uiueo secβccatas, ut, ne

ii id perierit humidi pingvis i ideo non in Sole, timo rus bro potenti, aut etiam faxo obruito, sepelito in imo e , quino: inde post dies X L destillabis, ut habeas e F ac φα m

735쪽

77o DE RERUM VARIETATE, qua mo solum aspergimtur,ut combibant,uillit o uinum apud Aethiopas, quod e passis uuis exprimitur. Alijsuper linteum nocte aesti fereno tempore talia rori expontini, quae ubi maduerint,combibermis rorem copiosum, desiliti antit r. A rore quidem es curior: ab aqua herbae, si com

pergantur, purior euadit. odibros ipse perse de*de,

tu imagnam uim habet, a multiplices emittit partes, σάω

ut quidam praeter illa uti ata, a quom, Olem rubrum, amgrim, quintim p corpus fatem etiam relligi puten imum aqua a quinto corpore multum aissent, pituitosa enim a , qua est: in holeribus pleros sola pituita septe mo- E' quibus uerb ualidissima prodeunt alia quidem ob tidi, qui b. de gnis modu, ut calchanti oleum. aut substantia tenuitate, ut stillata pret- aqua ardes aut substanti e densitatem ac duriti im,ut aqua fiant. arsenici, uel ferri: aut ob acredinem, ut acetim destillatur aut ob qualitates manifestas. ut aqua separationis: a vi ob

puritatem, ut quintum corpus: aut ob naturae proprietate,

ut aqua fan guinis bwmani. Manifestim e si igitur, quod ex hir fiunt plures modi compositi,ais rursus compo tori raly in unum quas coeunt, ut aqua auri ob propi ietatem, substantiae. densitatem: alii non, ut ferri. quatenus enim densa sub stantia prodit, o magnis ignibus, potens, aeteris, qualitate autem frigidissima: ita scorpionum, ad uipides conterendos praebiantissima,ta' ailuerius uenena. Aurum eur Sed dicet aliquis, cur ex auro , argento ue nulla aqua non queat prodit ' In aquam tamen transeu,rt. Sed non destillatis, destillari. ne, uerum ab Nodentibus. Causa est, quoniam non dupliaci substantia , sed unica constant: in destillatione oportet, ut tot - transire, aut partem: istium quidem non poteli propter pondus, nec pars cisim fit humitam unius modi, sola concoectione densatum, concretara afr e. Pri

736쪽

LIBER X.

terea 1ed causa remotior est) nihil ab igne ex bis refoti uitur: at si nihil resoluitur, nihil transtin fumum: de T

lutio uero, est extractio rei fumidae per conuersionem clam in Imm n. Verum dices, aurum v argentum cum

metalla sint, humido impuro constant, ut superius uisum est: nequeenim sunt perspicua. Sed hoc hi idum unum

factum est, quoniam ad tantam tenuitatem redactum est, ut non sit separabile in his duobus metallis, atque is auro maxrme. Oportet enim, quod quaseparari debent, ut a liquo ditiaricentur illud autem renuis esse,necesse est,coma pagine. At quomodo aliquid compagine tenuius erit, tum ipsa fit ex tenuissimis p non igitur ab igne consumi, aut separari poterunt absque ui ac potentia alterius. postentia autem, non corpus , sed proprietas quaedam calo. ris. Cun igitur exhalaverit, aurum destillatur eum in D,

num trarabit: fed uenens transit, π exhalat ob hoc igititur mortuum s atque corruptum. Et aqua, quae destilla, si praua, i a cormpto corpcre manans, ut mutilis red, Guir. Si igit&r non corrumpatur, sed a mitiore calore aes queum a terreo separet tir, fiet aqua uitae, aurums potas bile. In alijs uero metallis separatur tenuius a crasso, quoaniam ad minima non diuiduntur: fit, furares, o ex fuamo aqua oleum: atque ideo ex plumbo ,s libro s, nam meat allicum est.

Extrahunt alij ex his uim ais olei alio modo.Metau Oleu e me-lum,metallicas in pollinem redigunt, ea arte,qua plumbu tallis quo- redigi iacet imus. Palaerem hunc,aut si uuare placet hunc modo ex- laborem folia me aliorsim mulleo attenuata n acetum di trahatur. fillatum immutunt, tamdius loco calente mun donec adiceri color augeatur: inde eo 2etracio, diligenter altu uis

Iera anaeum: inde aliud ais alia donec desinat acetum,

quod

737쪽

672 DE RERUM UARIETATE,

quod superinfusum est, colorari: tarim igitur bqc acetum seruatum miscent, eis desὲ illant,abiiciunis acet mn, quod pruno purum ascendit , ac leuiore igne: quo condaplicato, hionidior metalli pars, instar olei, ascendit, remanentibus fecibus. Queacunque igitur aceto solvuntur er sunt o amnia praeter aurum atque argentum)reddunt oleum illud. Sic etiam cst lapides, corallus, margarit crystallus, 'airagdus, acuribus etiam, sed parum. Ignita verὸ aurum ais argentum aliquid reddunt, maximὶ argentim, quoi tenerius est: atque eb magis ut dιxij bes: quare eripo, test, ut aliquid perexiguum magna arte, a longa assidun

tute detrahatur, quod eb pretio us est, quo di ciliat, o

rarius.

Corallus, CG ergo di Solutio fiat aut ob tenuitatem sub stantiae, di margari- quam eo cit frequens destillatio: aut ob qualitatis eratim

tae quomo- tis excessum, quam habet acetum acre ac potens: nec bedo di Gl- est, ut eb perueniatrer potentiae, ut etiam ab aceto sapi su antiit. destillatio molliores lapides coliti quenti Ginter quos coraGli sunt. Sunt enim moltissimi pretiosorura lapidum,limrmurgaritae. Non igitur omnes, neque ab omni, neque eroni per sed ut in his, quorum magmtu2mis excessus requiritur. Cur aqua Ergo ut ad rem rerιertar, quae tenuissi in afunt ιυ: iar desian et tia quae facιle aduruntur, m n o igne in igent: ut Itabsque de- herbae, flores, ta odorata .mensuram ignis Uirmant,agriti trimento. tarwm cadentium raritate. Refert Conradus Gesnerus tantum temporis interporri consuesse inter guttam o guttam, ut decem unitates possis numerare: eanas essesuauissimari destillationem. Ex his igitur refert unam, grea altant M. Gali medicum Caroli Imperatoris . vixisse C XXIII lannis. Constat Gibebis, cinamomo, galanga Priopby2,

738쪽

L I B E R X. 673 hard te a Pa sexies destillata ex optimo vim stat Mne ipsadm omnium reliquora , condita destillabis. Agit in materias ob tenuitatem, uirus illam imparaitur spiritiabus colliqua ob caliditatem uehementem .nec tamen membra calefacit, ob subsun iae raritatem, ut alias de ardente aqua obissum est. Sunt forsan quisa uiae loco athanasiam, nominas claritate, praeferrent: hanc quidam daneiam esse existimant,tanacetum alij. Sed i ambrositam putant: ob id dictum, quod uitam hominu dus si nullimam,illam proferens in longissi Mn tempus,reddat Sed haec rarior. Porro c- sapore,odore color etiam imbuitur, lam liquore jte melius ac facilius er exquisitius: quoniam odorem a quomodcisaporem ardentis aquae,1 apor π odor magis obtenebrant, colorabis. cum color a nullo uitietur. Candida enim aqua ardens s.

Siccatae igitur in umbra herbae, obeleesse immittuntur, vitia, quae tingere possunt. Verum Et prodesse uolunt, oer delecire poetae Non sine utilitate egregia id fiat. Imbuantur est alν liis

quores, ut acetum aqua . Imbuuntur a aquae odoratae externis odoribus ,sedpraecipuis, ut rosacea, moscho , Riabeto, ambras: in uase vitreo incalescunt paululi , inde refrigerat post biduum utimur: interim uerὰ conclusum: lias tenere oporte ne respiret hoc autem, ob substantiae te,

nuιtatem contingit.

Itas exaedam generalia sunt in hac arte, ueluto in a, Modus digi is plura uerb fingularia, quae ex illis tamen pendent, a stilladi p er uaescire necessarium est . . Aut cum resna desillatur in lignum. us ligneo, cuius fundus sit adeo tentiis, ut sit perspicuus: nam ct m m loco calido fuerit,per lignum resina destillae

tur inficitur.p.Sed a in aceto, uino,asua φ, Cy oleo, idem euimet et, potur aret medicamentum pro ligni ratione.

739쪽

DE RERUM VARIETATI, sex mo di Ea uero quae oleum perse non emit sunt, multis modigextrahendi parari posi- aut exusta, aut calchantu: aut mixta, ut fer

oleum cum runt ac plumbur hoc quadespumae, illud calci m sceri solet: igne. aut prius detraeia aqua, ut in Ahir:aut 3 iunctione aquae, ut in floribus his, quorum pars pinguis adeo tenuis est, ut cum aqua exeat, uelut inspicae Moribus, salutae, rori amni,ta genera Iuer siccarum plantarum: aut additione conat rh,ut in cinamomo es gari Vb3 ιs: aut substantiae pila, guis, uelat cum herbae in oleo aut terbentina infunduntur, inde, desilium re aut per issolutionenr, aut expressionem, aut per additionem eorum quae oleum cotinent. Sed i tres modi, ne non destillantur. Hoc autem e fac si dicamus, uel non mutatur, nee additur: tunc ael simul exit oleum

cum aqua, uel posti uel mutatur uredo, uel additur substano Ieu odo- tia,atshaec aquea, uel pinguis, uel icca. Omnium autem Tatissimae oleorura spicatum odoratissimum est: quod etiam Gesne, rus animaduerέit: tum magnus enim est odor,ut grauis uia

deatur,ideo guttis soli m utendum est. Oleum de quocuns ligno copiosum detrahitur si tamepingue sit, ut piceae, pini, etialchiseu uaracans) scobe itilsus uase inclusa terreo,ac uitro intus obsidio, fundo uer. punctim pertuso, contegi debet diligenter, lutos obliniri: sub eo uerb vas aliud collocari, in quo aqua sit: igne igitur circussato superiori ua ι,oleu e luet in suppositu uas cuius

Colores eo pars turbulentior, ta aqua petet. Colores aut eorum Faerum quae di destillatione ignea prs ueniunt, quatuor fiant: aqueus, ut exstillantur. urno uis aceto ucetti enim deli latu , sub latius colore aqua refert, odore sapore acerum ipsism, tametsi acriussit. Gesnerus refert multis annis acetu de illatu integri seruari aureuS, qui aeri cinaratur, ut aqueus aquae, rubens qui igni, niger qui terra elemento conformi; est. Viridis uoexit,

740쪽

L I E E R x nimiam ab his coloribus distat, ut nes corrideus: nam ignis uis corrumpit splendorem omnem, qui coloris stlterius esst, quam eius qui igni conuenit: non enim flamma uiridem uidernus: caeruleam nonnihil ex ardente aqua: eandidas, rubens ta fuscns color, cum flamma transit in re, igneis familiaris est. Sunt Mero quae desidiantur, natura bramillima his a quibus sumuntur: aqua Cy ole ferri ponderosasunt, ut urdi: ole autem nigricat: celeriter autem utrunque deficit: aqua intra duas horas etsisere incipit, olesi intra duodecim, se redite peragas. Sule addito duabus sal a adiit de cauctis, metallicaonama metalla o lapides, olei plus destillatio a reddunt: sub fal oleum contineat, q&emadmodum di, ni b. cur coactwm est: qtiodseparet celeriter ob acusitatem humidum piosius o p gue a sicco, antequam exuratur. Cum enim moram trae leαm re d-hunt quae destillantur, sub pari ignis ratione semper minus dat, liquoris reddunt Solet autem adiici pro pondere destillan, dae rei, pqrs Hodecima. Et ammonetacum communi, pleoruns melius es . Ex charta igitur π fano, leuissimum oleuexit lar ferme ratio extrahendit accensa enim dum ardet, 'mus collefiat plumbo albo, transi in oleum: nam plwmabum qu bdhwmidκsit,colligit: ubdfrigidam,resolvi proahibet qubdaliter, ob tenuitatem dijuretur. Olea uero repetita des illatione, cum tenuiora o minus humida reddantur, sintilia fiunt antiquis oleis: unde idem ferme usius esse fotet: nes tamen ut antiqua dealbantur . Adua destillation fed potius rubetia . Copiosum desistitatur ex his omnibus, qua natura pinguia sunt: Melut lachrymis, ibure, masi che, rici ac terebinthi, O p ea farcocolae,si Diserim ea gno a se nuce myristica,ambra,elemi se lachryma,aliqui: inter lachrygum,ali, uocant. Hoc interesse putat viter gum . lacho m 1 o summam , quod iacbonia liquat r π ardet, gummi neutrum mi, UM et recte