장음표시 사용
201쪽
Cum autem homo sit mundus quidam paruus κρο&οσμ ἰς Graecis, omnia simul in sese collecta complectens, sue quae in caelo & quae in terra sunt, is ut postremus ideo creatus, si fieri possit omnia agnoscat,qui intra se sunt,& potiora quae extra, oportet. Nam homo omnis creatura est,imo& Deus,eum & nouissime ad perfectionem & colligationem cathenae eximiae & admirandae rerum,stupendo, sed nobis necessario & salutari modo Deus homo factus, in
una hypostali domini nostri Iesu Christi, dum diuinita filius nempe Dei, ueram hominis naturam dempto peccato,anima & corpore constantem,ad mysterij consummationem assumpsit. Caeterum in homine duo generaliter', aliarum rerum praesunt notionibus, anima, inquam,& corpus: anima incorporalium substantiam cognoscendam 1hadet, dum per eam immot talitatem, intelligentias superiores, Deum ipsum & inuisibilia reliqua, in nostra illa su. periori parte reuoluimus, inquirimusque, & similis essentiae micili gen ii js desectamur, dum animam nostram ex digniori quadam uti tute assici sentiamus. Item in corporisco 'sideratione,& naturaliter agnoscere cogimur,solutionem, compositionem, incrementum,decrementum, mo
BOS, motu S , corruptionem, temperiem & distra sim, & per consequens statim Mementata, & nobis ipsis cognitis si tim peruenimus ad rerum omnium contemplationem, cathena nostrae constructionis examinata, dumque prima nostra elementa inquirimus, sese nobis offert semen, ex quo prodili corpus plantae hominis, hinc protinus reliqua semina plantarum in se uim producendi continere nouimus. Et dum embrionem in utero fieri, & incremento sanguinis materni perfici audimus, statim &coijci mun& docemur,& lapides in lapidicinis materi et additione augmentum suscipere,& ex corporibus Elementatis mixtiones fieri huiusmodi. De hinc considerantes partum in ut Io matris, non per os sed per umbilicum & eius canalem ad iecur delatum,ex matris uisceribus ali. Docemur illud maximum mysterium Dei,omnes nos fuisse ante natiuitatem unius carnis cum parentibus, & ideo iustum in nos iudicium Dei prQpter peccatum primae matris,& Adami: peccante enim matre & cibum uetitum gustante, iam nos qui in eius utero eramus, dc ςius nutriti sumus uenis, ab eo ci-
202쪽
bo alieni esse non possumus. Cognoscimus quoque uim
quotidie uegetantem, modum vegetandi, attractionem alimenti per partes ei rei deputatas, retentionem, expulsionem,idque communi experientia, ex qua artes natae sunt
persectiores. hinc statim docti aliud quippiam praestantius
an homine ex forma, ex sermone, ex commercio, operatione, cietate,prouidentia,& cautione. Idque uel nemine,& nisi natura docente, quae etiam & mores diuersos homi num per se insinuat cuique diligenter obseruanti, & fere tot quot sunt passiones,& quot animatium omnium sunt
ritus uiuendi,ut Horat .non immerito dixerit, in creatione hominis, a prouidentia diuina, quam uocat Prome- Γ i. Od.tritheum, factum, ut omni ex animante particula quaedam ode.' 6. accesserit. vers. IS. Fertur inquit. Prometheus addere principi. Limo coactus,pamiculam undique
Dessectam, insani leonis Vim stomacho apposuisse nostro. Et Hesiodus hanc imaginem ex terra,aquaque,per Vul Li. operi eanum siue ignem iussit Dei factam,forma & uoce & robo ct dies. re hominis donatam πανδουρην, pandoram dictam fuisse dicit, eo quod omnium caelitum, & deorum dono aliquo nobilitatam eam referat. Quocirca Rabini Caballistae in
opere Miarcana,in arbore numerationum siue Tipheret,
ponunt magnum Adamum in medio Sephiroth suis in clijs numerationibus,& quasi lignum uitae in medio idea-Ii paradiso: quia ad superiorum & inferiorum notitiam, ex sita ipsius cognitione peruenire potest .Et si bene in operibus Dei philosophemur, hominem reperiemus, ueluti
centrum rerum omnium creatarum, a quo ad circunferentias omnes pateat aequalis aditus. Animalia quippe quae aqua teguntur in aqua sola uiuunt praecipue :uolatilia in aere ut plurimum: quadrupedia in terra, Mea omnia, & alia singularia quaedam habent elementa: at homo utrisque fruitur, capite perpetuo coelum conspicit, & mente extra coelum extollitur, duobus pedibus terrae possessionem custodit, & duabus manibus, in ter utraque elementa libratus auium more, ad quam par te placuerit, dirigit actus,& alia domat, sursum attolli uel deprimit, oculis & ctium, Sc terra & Omnia conlepiatur, Nin
203쪽
in cetro mundi cum ratione positus, incola nempe terrae, ut quaque uersus omnia in homine conscientia noscantur, ratione pro regula data. sic habet essentiam, ut corpora alia si inplicia ducit,ut terra,& semina,& plantas,& animalia, intrinsecus, ut uermes, herbas uirentes, flatus, metalla sanguine, lic, spm S animales uitales'. uegetatur, ut
planta, ut arbor frondescit, cum sint pedes illi manusque R digiti pro ramis, sitque hostio planta inuersa, habens radices & basim in cetio, nempe caput, Sc comam traducens hine formam pyramidalem,ut corpora mundi elementaria omnia. Nam sicut pyramidem curtam faciunt coeli cuterra, si coelum pro bas, quia maioris spatii, & terra pro cuneo acci.
piantur, hac figura: Sic & homo pyramidis forma, habet humeros & artus sursum in coelo pro bali, in terra pedes pro acumine, hoc modo: Et sic ut reliquis docere similitudinem mundi magni & hominis possumus. De quo & Deo iubente plura, &latius docebimus, particulari de homine libro uel trach itu. Nunc sufficiat admonui sie Deum omnium creaturarum epitomen, anace phaleo fili in homine uno ,& ultimo omium in opere digniori posuisse, utpote qui eius causa mundum crearit, ipsiim, ut Deum cognosceret. Q. amobrem, & sui notitia eximia & necessaria est homini, ut si rerum mutatione & anxietatibus miseri jsseculi opprima ur, partem illam immortalem,& animae suae praestantiam cosiderans, ea ueluti temporis extruias, & momentanea & fluxa, animos E contemnat, meliorem excellentiore inque nitam expectet. Et contra si nimium sibi , anima illa ob sitam nobilitatem arroget, & Dei creatoris , & superioris obliviscatur, corporeum ergastulum Etanto splendore vitae separatum , in puluerem & foetidam
cormptionem, cito gradu currentem consideret; & si sepulchrorum cadauera fugitauerit, saltem in rebus corporalibus mutationem & corruptionem omnia immutant εconsideret,& tantundem sibi imminere coniectet,&adcxtremum,rerum discretione, & siam a Deo sibi datam agnosceris naturam, omnia in occasionein. laudis, &glo
traducat summa orificis,qui facit mirabilia iragna δε-
204쪽
Ius. Qua obre & Rabinorum Iudaeoru antiqui dixerunt, in lib. cui titulus naza naa Ad sepher chobat ,halen abol. i. liber peccati cordium, consideranda est e,& expetenda.
Omnia q iae creauit Deus , dignitatemqus & substantiam
eorum omnium,quae in hac uniuersitate continentur animaduertendam,a minutissimis quibusque creaturis,usque
ad maximas. Et Plato cum Polyticis in Pyreo rem agens, circulares quaslibet disciplinas, ut sapiens in republica necessarias dicebat. Et per consequens & musicam&gymna sticam,& eius gratia undecunque praeceptores docti sit mos requiri iubebat. Cui etiam subscribit Maximus Tyrius, Sed & Deus,uerus qui unus est, per Iesaiam propheta, Serim. 1 et maledicit ijs qui ea non contemplantur. Sic enim is stri' cap. s. c. bit. Vae qui consurgitis mane ad ebrietatem sectandam, ueUbi ta& potandum usque ad uesperum ut uino aestuetis: cythara& lyra & tympanum, & tibia in conuiuiis uestris, & opus domini non respicitis, nec opera manuum eius consideratis: propterea captiuus ductus est populus meus, quia non habuit scientiam,& quae sequuntur. Et ibi multa notat D. Chri stomus. Addere huic non erit alienum,scientia
adhuc persuaderi saltem his qui praesiunt, uel iudiciorum
clauium tenent, tum in ciuilibus uel criminum moderandis poenis, & rebus militaribus, eo quod in his non liceat bis impund peccare , adesseque debeat constantia dictorii
factorumve, quae maximὰ inimica est ignorantiae,per qua ueluti qualibet te in pestate palantes deiecti 'mutare sentetiam in incognitis cogimur,dc dum uerum quaerimus, nucin hanc, nuc in aliam partem declinamus, Andebat arum, ut dicitur, morae, in tenebris ,& mentis palpabili caligine caecutientes,ut dilucide ostendit Plato, fouetur & scienti et commendatio necessaria a libero arbitrio hominis, quo li. s. ara. Praeditus,ut bona eligat, mala uitet: quod sine cognitione i. Alcibi.
praecedenti boni & mali fieri nequit. Iubet & ratio in ho- siue de n emine, quae eum uoluntate non appetitu naturali,ut cettera tu.hom,
bruta, sed cum scientia uelle & nolle debet. Suadet & phi Iosophandi omnibus inditus amor, cuius studium omnino ignorantia exterminatur. Nemo enim ritὰ de aliquo philosophatur,qui illud prius non ara ex nemo aute amat, quod ignorat, ut docet Diotima satidica mulier apud PlaIOnem. Inuitant,& uirtutes ad eorum notitiam,quod hi
205쪽
in uiti humanae exerciti j segeamus, nempe tu: luia,temperantia, fortitudo, Se similes, quae ignoratiam,ut uitiorum,& errorum parentem, abhorrent. Ad extremum,& uoluptas quae ex scientiae deliti js oritur , qu.rve iam incipientem discere a negotiis corporis & seculi quodammodo suffuratur, de fere suo applausu si pra hominis mentem 1apit, nos amplius ad sciendum pt ilicit, is pie adeo,ut illi, qui philosoplisti rite fuerunt pallio solo contenti omnia haec caduca quae apud ignor intes pluri mi fiunt, vilia dc spurcissima, collatione cum scientia saeta, iudicauerint,&contempserint,apud se & sibi i psis reges,& monarchae, de laeti semper,& liberi. Quo enim praestantior est anima corpore, eo & multo magis animi contemplatio,in re tu scie-tia praeliantior,&uoluptas suavior, quam sit in rebus quibus utitur sensitatis pars& corporalis. Et anima liberior, quae sua agit,& cognoscit aliena magis, quam ea quς ignorantia plena, ueluti scalidis compedibus carnis oppressa , ε caecam partem, nempe corpus animale sequi cogitur. Possem dc alias feth ad falligium uoluminis integri subnecte Ie rationes, quibus ducar necessario homini quemlibet ad seientiam alia quendam allici δc cogi:uerumtamen interpellat tempus, ut disposua lectoris mente secretiora aggrediar .
De mediis ct modis discendi ct sciendi, praeter
commauem, ct humanum ordinem. Cap. XII.
REliquum nune est, de necessi tale scientiae satis sermocinati,propitus salutantes noli ram omnium sciendiariem,ut modum,& ordinem, quibus hominis natura utitur ad discendum explicemus , priusquam artis lineas pri-Was ducamus. Sciendum itaque est animum, quandiu uita hac corporali,& temporali fruimur aliquando sine corpore, sed raro, In corpore aliquando, de tamen sine corpo Ias imi isterio, Sc saepius cum corporis instrumentis& Organis c Osuos ere dc discere . Et in summa, discit anima,hiel 1 metu alitii ut iria & absque ordine mediove humano, uel cum ordine,& opcia dc hutnana. Dixi sicin certe nun-i l quam
206쪽
quam animam in hac praesenti uita extra corpus,uel sine eo quicqua polle cognoscere, nime ab eo reuocassent,imprimis,quq apti l D. Paulia de se loquentem, scripta cope mo,ο διι αν πω ον ἐν χρπω et ρο ἐτῶν δεκατεα ρου, ειτε 2.cinio
ουκ ριδα, ο θεος Oiδεν, οτι ηρπάγη εἰς το παράδεισον , κα- η σεν αρρητα ρηΠατα, αεκ ἐξον ἀνθρωπω λαλῶσαω, L scio hominem in Christo,ante annos quatuordecim, siue in corpore nescio, sue extra corpus nescio, Deus scit, raptum huiusmodi usque ad tertium coelum. Et scio huiuia modi hominem, siue in corpore, siue extra corpus, nescio Deus scit,quoniam raptus est in paradisum, & aud tuit ar- Cana uerba,quae non licet homini loqui. Fuit in eo illud, quod uocant graeci εκ απιν,uel αναγωγ ν ecstasim, uel Mnagogem,cum supra meditationes humanarum uirium, anima rapitur totis,ut dicam,neruis & uiribus,ad meditationem,uel contemplationem,siue notionem Dei,uel eorum, quae a Deo altiora communicantur. tanta namque
fit in illa meditatione roboris animae collectio, ut corpus anima destitutum putetur.cum tamen uere uiuat,etsi simctiones eius interquiescere putos. Et ita Philo iudaeus ait immortalitatis candidatos, idest, iam coelo inscriptos, ue-
Iuli. Mosem summo concentu,& uoluptate coelestium ra- . ,.
Ptum extra corpus,& quadraginta diebus,& totidem n ictibus cibo caruisse. item alibi, animam non solum a v . corporeis sensibus ratiocinationibus Sophisticis, persua- , sonibusque, sed etiam a seipsa uere mente contemplan rem, exire. Et sunt qui dicant, quod anima corpus omnino relinquat, & per se vagetur, ut quidam rati sunt Hermoti mi Clazomeni j animam , corpus in somno relinquere solitam , & vagantem per mundum spatiari, ut scribit Tertullianus, fit enim quaedam mentis alienatio a . . . Corpore,de maior quam in somno . Talis ecstasis Adami cum ab eius latere Cheua formata est, cumque prophetauit, Hoc nunc os ex ollibus meis,& caro de carne mea. quapropter relinquet homo patrem suum,& matre, & adheserebit uxori suae . Genes capitu. Σ.d. ubi in uersua I .quo latin i habent, immis tque dominus Deus sopore
207쪽
in Aclam, Hebrari legunt, ita in berescith: - ,
ieti ova tardemah gnal haadam ualischam , idest, & fecit. -- cadere dominus Deus tarde mali, siue plusquam grauissimum somnum, super Adam & dormiuite rinnori tarde mali,namque hebraeis significat npin na scenae har Lah, idest somnum, uel soporem fortem, qui scilicet in ior est,quam pia ' scenaeh.Sicuti,& scenach maior est, quam in nun te numali, idest,quam dormitatio. Cum hac tardemah,uel ec stasii, Abraham didicit seminis, & posterorum suorum peregrinationem,seruitutem,liberationem,
imperium,& benedictiones. Sic enim hebraea lectio habet in herescith, parte quae inscribitur c.' u uersia I 2. Id na RQ, et zm : unari bu n ga quae sic te Gen. 3 s- ge uathi hascem ch labo,uetardemali,naphla gnat Abra1dest,& factum est eum recederet Pt,3c tardemah, siue ectasis cecidit super Abram. In Iob etiam alia tradita d ctrina per tarde mali, sie enim ibi scribitur ram n sarramn rQU alM npnavaan a d Iare,Vnmn, Aran, , nutririn legas ueelai dabar aegunab, uatiliam OZe Di scemetet menenu,bignispim mecnezion oth laieta , binphol tardemab gnal onaocim, id & ad me uerbum reuelatum est in modum saris: & recepit auris mea murmur ab ea in cogitationibus per uisiones noctis, dum caderet tardemati super homines.Et melius apud eundem Iob loquitur hae de re Ehhu:-z ritana ,κ nnNa rarinπυ
n dum by nazyd GR 'ndab: zmm undam Iob.33. D UaN:nda an ΠΣ ci beachar teddaberet ubescetainito testuranah: bacholom cheseon latelaia bent phol tarde mah gnal onascim bitnu moth gnolei miscab:aet lagile xen onasci in ubemoscaram lathom: lea sir Adam magnasce ve gelia migebar iecasse,idest,quia semel loqtur Deus, εc secundo non explanat idem in somnio, uisio nocte dii incidit tardemali super homines in dormitationibus siue leui,& non profundo somno,hoc enim significat rici a i super stratum . tunc reuelabit siue aperiet aures uirorum,& instruens eos confirmat,&ueluti tigillo obfirmabit eos illud enim significat nanm , ut auertat hominem ab opere de superbiam uiri occultet:his addere possiimus.quae in
208쪽
ebnteinplatione habentur de uisionibus mentis, reuela. tion ibus diurnis, quaeve ex incorporalibus mente tantum Comprehenduntur, in . quibus quodammodo anima extra corpus rapitur, intentione scilicet mentis,& diuino quodam auxilio eleuata. Existimo namque in his, veru illud
non esse quod philosophi aliqui dixerunt: scilicet nihil prius e me in intellectu quin antea fuerit in sensibus corporis,quod inde falsum apparet:& multa nobis dormientib. a Deo manifestantur quiescentibus sensibus, & alligatis , ut ait Artitoteles,& Cicero,ueluti uisu, auditu, odoratu, Missuma gustu, tactis,idque uel intra se ratiocinante anima,& hinc oiueluti ex chalibis cum lapide concussione elicitur ignisi si deda quaedam colligente, atque reuelationibus in il illatis ex- per sων.
trorsum, multa notat de futuris,uel praeteritis, quae quidesub sensum non cadunt, cum non sunt praesentia, neque ex coniecturis,& causis obiectus consequi possint . quan- qnam,& interdum ex his quaedam insomnia oriantur. Dicimus namque causam insomniorum aliam esse extrinseram,aliam intrinsecam: intrinsecam aliam naturalem a liam animalem. Naturalis autem illa est, quae ex disposita materia humorum quatuor corporis, uel aliquo eorum Haedominante,nascitur. Sicuti in corpore cui inest abundantia sanguinis,& bilis flauae, insomnia apparent ut plexunque rubet coloris,nuptiarum, uel sponsalitiorum phantasmata. Dulces cibi uidentur,rubet flatus, & huiusmodi , quae etiam uariari possunt propter diuersum colorem,&mixtionem diuersam illius non naturalis humoris bilio- ιοί .li. Osuinterdum enim bilis flaua,ut scribit Galenus, tenui mi rirabiti, sta humiditate,colore pallidior,consistentia humidior,in o Hii terdum ouorum uitellis similior,interdum colori porra ceo,interdum eo lorem is alides referens: pro quorum mutatione,& diuersae exhalationum species phantasiam obsident,& opprimunt. Scio etiam atrabili melancholia laborantes,quia fuliginis instar exhalant,& transmittut vapores in cerebrum agitantur in somniis rerum suscarum.& tenebris, phantasmatibus horridis, ut sepulchris infirmiorum cadauerum, timorum tristium,potentorum lugubrium,faetidonim,& daemoniorum salsis spectris. Et idem Calenus non tantum in pueris , sed etiam in aetate persectis, terribiles ficii per aemnos,aut imaginationes, quan-
209쪽
do multi,& uitiosi humores prauaut, & mordent i en tri. eulum, praesertim ipsius os. Et qui pituita onerantur, uel phlegmate,concipiunt ut plurimum in somnia aquea, ut
pluviam fontes, mare,puteos,lacus, & quae his continentur,uel in his uersantur,ut naues,pisces, retia lauantes, αalluentes,& omnia quae colorem pituitae referunt, ut album, ealcem, caseum,lac, lixivium, sputum,urinam,& simi
Ita,& quae his fiunt.Qui etiam sicer sunt naturae,& vacia γ
cerebro,leuia se agere existimant, ut uolare, aues capere,
- α huiusmodi: Sicuti contra in sarti, & repleti humoribus crallis putant se nimio oneri imposito succumbere,uel uiuet debilitate opprimi:& si putridi humores, ut in febri
putrida,omnia turbulenta, foetida,& immunda apparent. Et ea omnia causam trahunt naturalem ex distrali, &re xurgitatione humorum, non ex sensibus otia natura sua,
Ied humoribus,de quibus Deo iuuante latius dicemus in medicis.Quae medicos in morborum crisibus,& prcsagi js 27 d. tu; maxime considerare par est,ut scribit Plutar.& Hippocra
da bona tes,& Galenus,&Themistius. Alia est inlomniorum ratio malet. animalis, quae ex causis externis praecedentibus sensibusiab. dem attractis ortum habuit. In quiete namque impressa uiginum. c. a. lando euoluit anima in sensibus interius,in quibus, uel integra phantasinata rerum, uel aliqua pars est efformata, ibique interdum euolutione facta quorundam obliuiscitur, errore aliquando alia pro ali is inculeat: sieuti si multum ante dormitionem disputa mira auditumve fuerit de ' aliqua re, si uisa res quaedam serio, & eum affectione hostatim inter insomnia sese exhibent,& offerunt ueluti retractanda,& ex pr cedenti sensuum apprehensione pendent, si falso se exhibent ενυονιον dicunt graeci & uarium, v. i. in sS. & ex praecedentibus pendens insomniu,ut scribit Macrofip. c. a. bius,& Herophilus uoluit haec somnia a natura consngi, cum animus rerum sibi utilium aut futurarum etiam formas effingit,ut & illa a casu,qur consuta sunt, & imaginum occursu procreata, tunc enthi ea spectamus, quae desito g. b. t deramus,ut scribit Galenus,unde non immerito a theolo
hist phil. gis damnantur si turpia,& illecebra sint,utpote quia iam cogitatio turpis,& assensi is anim e uetitus qui praecesserit& dederit causam phantasnati, & quadam dele talione applaudente,unde de Christus circuncidit a christiano co
210쪽
itationes prauas, mpudicos aspeetiis,& similia, ex quil . improba tui siειραγνο,,uel pollutionesilocturi ae, quib. mederi scribit Nimpli eae primae radicis potionem Diolco Iides,& Galenus.Causa porro extrinseca omnino est, quae non ducitur ex obiecto ad intellectum per sensualia, sed aliundr:ea autem riusium duplex potest ess e,corporalisvel spiritualis.Corporalis,ut plerumque est corpus coeleste,admotum namque corporum coelestium, & humores nostri commouentur,uel nimio calore,uel frigore,uel coeli constitutione .Et haec causa potest elle apud Arist.cur nonnulli ad columnas Herculis,uel ad Boristhenem futura praesagiunti forsan quia ibi aer melior,& expeditiores a solicitudinibus homines, & ingeniosiores, uel quod ob litum coeli organa subtiliora haseant, uel quadam occulta intelligentia forsan gubernantur. Si credi quidem hac iuparte debeat Aristoteli, ut contra Ammianon Marcellis apud Athlanticos somnianus uideri ait. Sunt & diuersa somnia,pro temporum anni qualitatibus,cu ut in Aph risinis Hippocratis, & apud Galenum in eius commentariis,humores diuersi uigeant, & concitentur hinc passio. nes,& affectus uarij,concurruntq. in his externa cum internis,ad somnia procreanda. Nam sola exrerna sufficere non puto ad dormientib.mouenda simulacia cum error Q.Lucretij,qui ait.
-quae rerum simulacra vocamus, Quae quasi mιmbranae summo de corpore rere; m Dιreptae uolitant,ultro citroq. per Mu M. Atque eadem nobis uigilanibus obuia, mentes , Terrificant,atque in somnis cumsaepe figuras , contu mur miras simulachra'. luce caremunia i
Sicu& paulo post errat,dum ait: Dico igitur rerum eriles, tem que figuras
Mituere a rebus summo de cortice earMm, Quae quasi membrana,vel cortex nominanda est,
semdheιiem ac formam similam gerit imago cuiuscunque tuet de corpor0Msa uagari.