장음표시 사용
231쪽
inimicis glubilantibus, debilis animi familiaritate & G-
sortium .Et ad extremum agnoscant, agnosent salutem, exemplum que ex similibus capiant ex illa d monis familiari uocatione, non ideo uera in aliqui uel decalatam&permanentem doctrinae famam unquam contigisse. Sunt enim dςmonum tantum uanae, insidiose animae scientiae di pollicitationes,& nascitur ridiculus scientibus mus, qui corrodit animam incantatoris quiquead omnem uentus eam pallescere facit, qui in bonis ignorantissimam & in uita hac corporali, iam tortoribus aeternis mancipat. Scio quod uera loquor,& Deus testis, & ipsi, qui ista magica pertentant & experiuntur.
De Gradibus quibus perficitur uia oresnalia.
Cop. XIII. IA in expedito sermone de scientia & cognitione, cui ni
hil nos uel exiguum conferimus, quae sola largitione uel Dei uel naturae nobis contingente: cumque satis,ut eat silmo,apparuerit,nullam artem neque studiorum opem humanorum ibi requiri, eo quod que Dei solius & nata rce ab eo praeordinata sunt, nostra ope non indigeant: Quia etiam haec Dei beneficia, non nisi summa cum oc sone & necessitate & dispensative,ut ita loquar , conce duntur , ad ordinariam uiam cognoscendi animum conuertimus,quet studio & labore S industria,Dei adiutorio, sine quo nee alia possumus,paratur,& parta augetur & cosernatur. Porro cum scietia omnis ex cognitione oriatur N ut scribit Speusippus, Platonis discipulus.Cognitio aute em liq- medi,s& instrumentis corporeis fiat, no simul, nec omni Vis ' novilico actu, Dec pra poliere,operae praetium est ordiu quo notiones habentur & perficiutur,explicare. Dicimus itaque in icientia & cognitione, primum tria requiri,
praecipvh, quod intelligitur, intellectum, &intelligentem . quod dicunt Caballistae esse summam decem Sephiroth, id est,omnium numerationum, ubi, ut ait Rabi A braa i ietzirath, iue de creatione, est ' in 'id isn sophetsepher sophur. i. numerans. numerus,& numeratum. Nasi haec tria simul consentiant, nec amplius in uno eorum quam
232쪽
quam in alio inueniatur, nullus error, sed certa in est scientia: sin miniis tandiu est ratiocinandum , ut ait co
mentator arboris Sephiroth, In η-,UUnni ha mrip gad hascecet uehamescit uelia mustat echad, id est, sonec intellectus, intelligens,& intellectu upiantur, hoc est eadem sentiant. Nam, ut ait Porphyrius,iπασα γνω πιστου γνωσοῦ ομοιωτις ε id est , omnis cognitio cli alli mala tio eius quod cognoscitur. Idem erit in cognitione, quado cognoscens, cognoscibile,& cognitio uniuntur, Trea enim res sunt, duae extremae,altera mediu quod extrςm' uniti intelligens uel cognoscens est unum extremu,& primu , nempe anima,ueluti si dicamus aptitudinem & facultatem intelligendi, sicut in Sephiroth. is qui numerat.
Aliud extremum est tutelligibile uel eognoscibile, id est, res quae intelligi & cognosci debet,ac si dixeris in Sephiroth numeratum, uel quod numerari,vel cuius scire numerum e1 pedit. Medium autem extremorum est intelle chas uel cognitio, quae tandiu negotiatur, donec animam cognoscentem uel intelligentem impleat uera apprehensone. Et sequitur aliud ex tribus his, resolutum, mens, ¬itia, secudii productione. Anima itaque, ut scribit Proclus per ipsam quidem scientiam evadit in tellectui sinulis secundum actum ipsum cognoscibile comprehendens: abstrahit enim sorinas rei compreheis,usque adeo ut intellectus formam & ueluti eandem re in animam trans sera non secus ac peruissim iE corporalem comprehcndimus, quod eius rei figura in oculis,ueluti in speculo, pet se istappareat. perfectius autem in speculo animae res sunt, eo quod de anima,quia incorporalis substati ,formas, ut oculus corporalis,& speculii in corporale, eorporales figuras separat & abstrahit.Secundo sciendum est, cognitionem hominis uia ordinaria aduenientem, a uisbilivus & comprehensibilibus Dei operibus incipere,& usque ad inuisibilia, &ineomprehensibilia,& per se tantum apparenti scadere. Verum neutru horu hominis est,sed in medio homo suas operationes exhibet,&,ut est liber homo in seu tiendo, sic partes eius,& ad dubia & in certa terminis AR, applicatur, Et communicat quidem homo eum animali bus brutis, de hine propriam naturam habet in signita ra tione, qua ab his distet t. Tertio in loco cum Deo etiami 2 arti-l la περι
233쪽
participat 3c communicat mente quae a Deo illuminatur. Quapropter & primum qu et corporea sunt ordine natur , ut animat: deinceps ut homo, de hinc ut sarticipans cum Deo cognoscit. Sunt itaque tres hae hierarchic in mi-erocosmo hoc intellectuali, quae a suprema illuminantur mente , ueluti in caelesti intellectuali mundo tres sunt hierarchiae spirituunt, quorum nouissimi a superi ribus illuminantur & docentur, & omnes a suprema mente,nempe a Deo.Tres istas microcosmi hierarchias uocae Cabalistae stationes de mutationum gradus, tres autem numero constituunt, primamque uocant desinentem in Sehel, siue in aliqua intelligentia. Secundam desinentε in Sandalphon, ut opinor,id est,in mediam,quae utraque prospicit extremitatem, & utramque coniungit.Tertiam desinentem in mittarron,scilicet nuncium Dei, sic enim angelum uocabant nuncium Dei, quem Mosis dixerunt sui sie preteeptorem Caballistis,ut etiam scribit Franciscus
Rursum in singulis tres sunt ordinesgraduum,quorum omnium collectione fiunt nouem gradus,unde mens perficitur.& lumen ipsum ab inferiori parte,ad se trahit rersi cognitionem. Quorum omnium accipe breuem tabulam cum proprietate singulorum graduum.
Tabula purificationis notionum O
gradus ad notionem. I Res qua est uel esse censetur ubi diaphanum,siue υπο- H ς M'. κινή siue obiectum philosophis 'ρ' 3 Medium,quo substantia rei eolligitur,siue diaphanum I apparens,id quod se insinuat sensibus.
234쪽
agnitionum intellectualium, quae tantumconsideratione definiuntur,sive propria imagine, corporalive visi e.
s Existimatio,qua imagines tales esse, uel aliquid es,
perseademus, uocant iudicium inferius animale, uel brutum: cum secundum apparentia simpliciter ex rerum collatione iudicamus. Hae in statione secunda cessat animal brutum, nec ultra progred itur,& incipit id quod hominis est. τ Cogitatio, διάνοια, iudicium superius, qua percurrun SEI,
matae opiniones.Hoc gradu fit praeparatio & transi. O dii urtus, ad ratIonem:ex multo namque discursu rerum, tum ad α dum nunc una,postea alia res euoluitur,quod con mittunς , ueniat, inuenitur.Ex hac opinio. Oares s Ratio quae confirmatione rationabili,omnia determi menta od indς .ςquitur per consultationem nouus graia nos.
Dicebat & Plotinus lib. de scelicitate cap. 1.quod iudicare de natura & ratione boni non sensus est, sed ra-
Haec ratio plura ad unum stabiliendum cogrue adfert,& quae obstare uidentur,separat&reij cit. s Gladus,nempe intellectus,consummatus&menti uni υους . vel tus,quietus& immobilis ex lumine mentis per sinuu niens Ola hominem concomitantis, ad sutim finem perduia i teli 'f- lis tertia statio, qua desinit homo uarius,& in--am cipit illa pars hominis nobilior, mens, quae Deo assi. plius Mnmilatur, intellectus aliqua in parte similitudine,& bstu'gi- quam tantum Deus alloquitur, cum illi mirabilia Sc ,si arcana sua citra naturae ordinem manifestat. dsium iLoquitur & de his gradibus Clemens Alexandrinus. res i, Diuim&coelestis nutrimenti monumentum,inqui Cin ur nes tasiana aurea. Exod. I7.consecrari iubebatur.Gomor,erat deci recipit. Iaa tritim me surarin nobis enim ipsis, tres mensurae tria Li. 2M lignincant iudicia,sensus quidem sensi tuu : eorum autem m sora. quae dicuntur,nominum & uerborum ratio; eorum autem quae percipiuntur,intelligentia, mens. Et paulo post, hareest,ut existimo,quc ex Deo est uera Riusta mensura, si me
235쪽
titur ea quae ueniunt in dimensionem, ea quae hominem continet,decas, quam in summa tres praedictae significaruemensurae. Fuerit autem corpus & anima & quinque sensus,& uocis edendae pote ilas,usque seminaria,& cogitandi seu spiritalis facultas, aut quocunque alio nomine uis uocare. Oportet autem,ut uno uerbo dicam, alia omnia transcendentes, in mente sistere.Sicut certe in mundo quoque, cu nouem partes transilietimus, primam quidem quae est per, quatuor elementa,quae in uno loco ponuntur propter mutationem, deinde septem errantesi& nouam inerrantem, uenire oportet ad perfectum numerum, qui est super deos; nempe decimam partem.& ut semel dicam, ad Dei cognitionem, poli creaturam desiderando effectorem. Propterea offerebantur Deo decim aephi,& hostiarum:& pasch dies sestus incipiebat a decima, quae est cuiusuis perturbationis x cuiusuissensilis transitus . Fide ergo consistitis qui est potestate costi ostendi praeditus. haec Clemens Ala
Defensuali cognitione ct unde error ex iis per
sensus cognoscimus. Cap. XIIII.
UT autem superiora melius intelligatur, placet latius
interpretari. Primum itaque gradum cognitionis, rem, quam obiectum dicunt, quod ea obi jciatur ut cognoscatur,desideramus. Nam antequam quale quid sit cognosca imus, necessarium est ut prius res iit uel esse putetur, si de dubijs cognoscere aliquid uelimus,ut Deo fauente docebimus in qu stionum uel disquisitionii principijs. Quamuis enim ipsum est, non similiter omnibus insit, nihiloti. .meis minus tamen ipsum est omnibus aliquo modo inuenitur, ι Re . ur ait Aristo t.& ipsum scibile,necessario sit oporter,ut idei b. gine Aristo t. scribit,& Plato etiam ea nos scire posse negat, quet
e. r. Lar essentiam non habent.Primus enim gradus totius natur , m eie & uebiti quaedam ianua substantiarum omnium.
i. ω - Sequitur hunc gradum secsidus,esse scilicet aliquo modo , dὸ siHia & hinc differentia essentiarum sit, per diaphanum. nam res per se nusquam in substantia, qua sunt, uidentur: sed mediante quodam lumine,uel colore,uel accidete,distin-x Suuntur
236쪽
Uuntur a sensibus interpositione facta alicuius, inter se n. lux&sensibile,ut scribit Plato, quamuis intellectu&abstra U. 3 3.stactione aliter possit contingere, non ina Sisquam elemen ne Diau. ta in sua pura substantia uideri non possitnt,nec per conse s. de rep.
mens ex his corpora compositaquet ex eorum quibus uin uti de iis ciuntur natura, participare nemo ambigit.Vnde&arcanu sto. illud substantiae hominis,quo mouetu riuiuit, sentit, ratiocinatur, neque sensibus corporeis exponitur, cum neque aliarum minus rerum in seriorum substantiae sensibus exponantur, quae tamen esse nemo ambigiti unde non mirus dixerim in capite praecedenti,ab incomprehensibilibus, hoe est ab esseniijs inuisibilibus & minime sensibus expositis, cognitionis ordinem per uiam sensuum nos ordiri. Philosophentur enim quatum uelint athei,& physici,nucquam certe alij earum substan tiarum primariam & nati cognitionem quam Deo creatori tribuendam inuenient,n obis tantum ab effectibus usu & exteriori, ut ita loquar, cortice insinuatam. Et ideo dicimus etiam ibi non syllogisare neque ratiocinari mentem. effectus enim & usus reruapparentes,nos,velimus nolimusve,cogunt,ita ut sensibus
se exhibent de his iudicare.Nam si reliqua indagare extra illa pergamus,intelligimus statim nostros conatus a diui. ria ineffabili scientia,& imperscrutabili sapientia eludi, ut Ec in minimis artificijs demergi cognoscamus, ut ex lium appellem,super excellentiam. Sicuti & in exilioribus animalibus, suam admirabilem & sapientiam & artem incomprehensibilem etiam in his qui uideri possitnt,ostendit in tam paruis, tam nullis uim suam & inexplicabilem persectionem exhibens. Qua enim parte quaeso tot sensus, ut cum Plinio loquar,collocauit in culice γ Et sunt alia dictu Libr. II. minora, sed ubi uisum in eo praetendit3ubi gustum applica c. 2. Dit 3 ubi odoratum inseruitὶ ubi uero truculentam illam
N portione maximam uocem ingenerauit,&c.QuoS teredini ad perforanda robora cum sono teste, dentes assi xit Mirabilia certe sunt Dei opera & impenetrabilia. Nec hamani etiam ingenij infirmitas ad puram rerum essentiam cognoscendam deduci potest: quia consequenter, si eam perfecte cognosceret, Dei artificis ingenium suo animo complecteretur. Caeterum fieri nequit,ut quod minus est, nempe ut homo,qui finitus comprehendat infinite maius& in
237쪽
M infinite infinitum finiti enim ad infinitum nulla est pro
portio.Neque id etiam angelis datum est nosse. Ideo uelatas describuntur habere facies Spiritus illi diuini.ThronuDei perpetua ueneratione adorantes, tanqiram radiorum
diuinitate deglutiti,&absorpti,& minime comprehensio e p. I. nis illorum capaces,apud Mechielem. Sc imns autem, quatenus Deus statuit, scire nos oportere. Et illud adhuc scire nobis contingit actu, cum ad iciendum adiungimus, non solum corporis,led etiam mentis operam.Nam in senstibus quidem exterioribus, nulla est scientia, sed sciendi tantum
sensibilium principium est & ianua:sensus enim hi propemodum corporales,per se supra naturalem c5stitutionem Lib. 3. in effectus producere nequeunt. Ideo Plato sensim non esse Theaeteιo scientiam dixit. Scientiae autem diximus cognitionis eo poreorum principium,quia sensis sunt ueluti speculatores Ec interpretes rerum, in capite ueluti in arce constitiuia de natu . Deo,ad usus necessarios,iit scribit Ci cero & 'alibi rursum ,
ieer. li. 2 ipsam, inquit,hominem eadem natura non lotum celerita Libri I .ue te mentis ornauit,sed etiam senses tanquam satellites at legibus. tribuit ac nuncios .& rerum plurimarum obscuras & necessarias intelligentias enudauit, quasi sundamenta quar-dam scienti. ae,figuramquc corporis habilem, de aptam hu- Lib. . - mano ingenio dedit. Et iterum scribit tertia philosophiae eadem. q. partem,quae erat in ratione,3c disserendo posta, sic tractatam ab Academicis & Peripateticis pariter, ut quanquam a sensibus, non esset tamen iudicium ii eritatis in sensibus: mentem enim uolebant esse rerum iudicem, & solam idoneam cui crederetur, quia sola cerneret id quod semper esset simplex α unius modi,&tale quale esset: quam & ipsi
idem appellabant. Sensus autem omnes hebetes & tardos en arbitrabantur. Sed his addenda est Stoicorum de co-ἔ1.4. de gnitionibus per sensus seiuentia. Hi namque,ut scribit Pluriae. plat. tar. constitutini notiones naturales & praenotiones.Notio O ta tres naturaliter fieri per uiam sensun m. Cii enim,inquisit, nascitur homo, habet principalem anim. ae partem instar membranae scriptoriae, in qua singulas notiones annotat,& tanquam literis mandat. Duo autem annotandi modI, quotum est unus per sensus. Illi enim quae apprehendunt. transferunt, ae dicuntur notiones naturales, sine ullo artis
adminiculo ed natura factis, ex quarum notionum eiusdegeneris
238쪽
genῆris multiplicatione, sequitur usi s& experimentum. Alius aut modus annotandi, disciplina, curam adhibitis; cuius notiones, prae Dotiones dicuntur. Philo etiam Iu rimo. s. daeus ex sensibus ianitoribus notionum, mentem instrui ti. desem scribit, dum ait , hos menti nunciare de colorum, figura ni, Ium,uocum,saporum , vaporumue proprietatibus, &in uniuersum de corpo ibus eorumve qualitatibus: Eteone rimo. 2. esse anim capparitores , ad quam quicqui uident ali opere in diu niue,deserunt,& si quid extrinsecus immineat noxiu, Mucat myraeuident, praecanent e ne quod improuisum& im- persecto medicabile malum domina obrepat. Et D. Cfrisostom. Hom. 13. dum interpretatur illud, cum oraueris, intra in cubiculum in Maa. tuum ,& claude ostium. Cubiculum, inquit, est cor uel e.6.
intellectus interior, id est spiritualis, sicut scriptum est, Psal. 4. aquae dicitis in cordibus uestris , & in cubilibus uestris In d.
compungimini. ostium autem est sensius carnalis ex te Tomo. hortor,per quem omnia bona uel mala ad animam intrant. mil. ine. Vocat & quinque frattes animae, uere quidem fiatres, I 6. Lucis
quia L in uno sensu interiori participant, & ab eo ue de diuisaluti ab uno patre pendent . Dictus is a Platone ideo sen- O lagasus communis, &a Galeno, &Aristot. Uniim esse in ro. inuri anima individuum, quod actu per sensoria & sensus di- i3. inuidariar, dixit,&probauit, Et ita, quae ab interiori sen- Teaetem, sucollecta sunt, constituunt initiu phantasiarum: estque uel desia ille sensus Heluti radix phantasi , memoriae, doloris S uo ita Tomsluptatis,ut scribit Galenus. Et necessarium certe fuit unu i. 5. 7.da numero sensem communem omnibus externis ad filisse. Hippocra
Nam oportet ut quod inter sensilia distinguit, uelut inter o plato. dulcia alba, lenta,ea unica potestate complecti simul&se decre. l . me aliter differentiam eorum quae no nouit adferre pos defensi sit.Nec pariter plurib. sensibus participantem rem deleri OFU Lbere posset, nisi utraque nosset; ueluti si dicas Dionysum album, morbidiim ad nauigasse,ibi enim plures sensus ad
iudicandum concurrui extremi,quos unus interior simul colligit.Videmus&esi sensum commune cotraria simul
nosse, quod non accidit ubi unicus & singularis est sensus: se in libros oculos coni j cietes,simul albu papyri,& nigra literaria cocipimus.Est itaq; sensus ille communis, veluti punctus & cetrum sensuum exteriorum, ad quem cir
239쪽
cum serentiae rectas ducunt lineas, estquς ut iudex &prin. lib. D de ceps inter consiliarios,solus sententiam, alijs referetibus, avi. e. 7. serensiqt docet sate Themistius, & Alexan. Aphrodiseus.
θ-8. st sic rite dicηnxur fieri per sensus notio & ignorati', utia. de ani. apud Hippocratem. Vim autem hanc puto ex anima proli.de -- diret& aliunde, qua ex corporeis instrumenti sensariis. Liviro ne qua qui*m in parte corporis sit & quomodo qx eratur, cauiam nobis profiteor ocultam, neque hominibus apertam , non ideo tamen minus cetam & ueram. Nam si uti idem
Galenus scribit,e'in quibus nobis cause probabilis defici:
To o. I. credere opus erit, alioqRin & uidere,& audire, sentire omti a. dese hino,&reministi, & somnia per quietem cernere prorsus mim. pegem lsi 'Rippe cum in sing ilis obstrusa causa sit, unde existax.Vis a item scire facilius,exteriora sine interiori nishil per se possςὶ Propone ante oculos hominem meditan- . tem & uigil ntem, videbis eum neqRe ijs, q'ae dicuntur obaudire non lictη deprehendetrieo quod gnimus a sensorijs retr ctus sit, neque is piWi illis subministret. Ideo &nos gradum exterioris & interiorii sensus nectimus, ijs. 'medi js sit apprehensio. Sed & illud annotadum est, cognitionem quae ex sensibus pendet, usum quendam ante desiderare, si discrimen ex ea uelimps percipere. sensus namq; rem eo modo quo subi jcitur, refert: sed an sit res eade vel similis ei quae alias uise,illud certe iis est solius sensus, nec absque freqqe titulu&obseruatione consuetudine, &ui sorum memoria. Siquidem ut Galenus ait,res nulla quae Tem'. r. sensibus nostris perς ipi potest, exquisite& subito, nisi cu- lib. I. de pius ui0,ς ognoscitur. Argumento sunt gemini, ad inpiodam anato. ad sibi similes,qui ab insuetis nequeant dignosci, ab iis autenunιH. quibuscum habu exint consuetudinem,confestim agnosca, tur .Et alibi, Eartim, inquit, rerum memoria,quae sensibus 8, tom. nostris patent,assiduam requirit consuetudinem .Quam titi l .de A Stoicorum etiam diximus fuisse sententiam, dum usu m cclum. Noriam sensibus expositorum haberi dicebant: tunc auisis ei s sin actu,repraesentatione rei, rem ipsam uel eandem, alterius nempe memoriae adiutorio,colligit. Sensus namque ab intellectu discernuntur. Quod intelligere,sit recte vel male iudicare, Sentire autem esse uel non esse tale, indicate,ut colligitur ex Arist. Sensitiuum itaq; semper cum
240쪽
e'rpore,at intellectus ab eodem separabilis,& inferiora intςlligit 3c superiora .quare & mutatur apprehenso num in utro que. Nam quod in sensu dolor uel uoluptas est, in in-tςllcctW honum uel malum est. inibus addere licet plures alias d Ferentias inter utrumqyride quabus tradit Aristota late qui & ibi plures antiquom in reprehendit merito,qui sessus& intellectum eadem putarunt, cum tamen longitas me inter illa intersit. Quibus cognitis,nunc de sensuum notionibus statuenda est regub:sensat euidentia,demonstratione non indiscre,quia ea per se tali sunt, & iudices sola sensoria senesne alia demonstration e , ut album tale est, quia hoc album, L ita nigrum illud. Et ideo ex sensibus hauriunt initia praecepta artium, et si sensus praecepta artibus non det et inter haec enim magna differentia est, ut deprehensio sensuum alia in artifice, quana in artium imperito,ut annotat Calenus in Isagogicis. Verae igitur erunt sensuum notio- Ii.de otianes, nec illae decipiuntur, ut etiam scribit Aristo t. &ideo seneci. ad idem aiulior Aritio teles, scientias particulares,in singulis 3hrasib. ponit sensibus natura; Et contra deficiente natura unius bb. re iensui,& deficere illius scientiam necessario. Adfero exem poster. i. pum in caecis: hi enim scientia distinguendi colores ami. c. I .
scru n uulgo enim parcem ia illa teritur, cscum minime iudicare de coloribus. Sic pueri recens nati,ante euolutos
qu draginta dies, nec tracti rident, nec vellicati ploranti ii desipλNam uires sensuum in muco, humoreve glutinolo hςbe- ξ r. tantur,ut scribit Hippocr. Sic dormientes nec quicquam sensibus apprehendunt extrinsecus, nam functione priuantur. Neque tamen inscius sum, diuersas fuisse hac in parte sententias,& uariatum a priscis philosophis in quastione,
alum sensus sali ces sint. N m talli, & decipi posse sciisis
ea tera os, uidelicet, ut sua , audiuim,odoratum,gustum, ta
ctum,dixerunt Heraclitus, Diocles, Empedocles, & sensu abi j ciebant Xenophanes Colophonius, Parmenides Eleata,Zeno Milesius, ct antiquioribus: ex nouis Stilpo,&Megaricus: uerum tantum tioni tribuentes, nimium in rationem declinantes. Sicuti & illi turpiter lapsi,qui solissens ς, nihil rationi, & animo tribuunt, inter utrunque
namque consistit ueritas: constat namque homo utro que,& anima,& corpore: anima,'ut uehiculo,& ut mini