장음표시 사용
481쪽
sugiendum sumitur. Rodol. Agrico. lib. I. de iuueni eap. 1 .Elique exemplum, quando extremum medio inesse ostenditur, per id quod est simile tertio ut notat Arist. lib. 1. prior.c. 24. Sunt & exempla secundum communem ratione in & facilius credunturrinterdum praeter rationem communem. De primo,ut si diuites dicantur pauperibus iustiores, & exempla adserantur diuitum,facilis fides: lin autem iustiores pauperes, adiunctis exemplis: praeter rationem commiluem,fides.Arist. Rher. ad Alex. Porro exempla exemplis facile refelluntur, Mexempla,ut praeter solitum morem, fortuitoque accidissere. spondemus. De tutas. cap. 26.
Hine seges argumentandi amplissima, ideo breuius loci
percurrendi. Loci itaque uel haeret negotio, de quo agitur. uel externi sent. Inhaerent autem,uel per se, uel ratio ne alterius: per se,ut ratione totius partis notae,proprij. Ratione ulterius, scilicet ut ratione gentis, imae, similitudinis, diis rentiae,contrarietatis,adiu iacti, e scientis, effectas, compara. ionis, antecedentium, consequentium, repugnantium. Extet ni autem sunt sumpti,a diu in is oraculis, legibus sacris & humanis, testibus, in strum entis, usu, sententi js, attributione, authoritate:& a nostris transcendentibus, a bonitate, magnitudine, duratione,&c. a terna triplicitate comparationu, a principio, medio, fine&c.&ab ali)s per ordinem speculi, de quo
lib. a. Syntax. artis nostra c. I. Desolutione argumentorinis. cap. Iro
Dissolui posvunt omnia argumeta,per generales illas tres
triplicitates speculi nostri classe r. habita ratione princapio, ni edij,finis:disserentiae,concordantiar,& contrarij: maioris, minor is,& aequalitatis, in ter substantiam & substantiam , substantiam & accidens,& accidens & accidens. Non enim eadem omnium elementa, non principia,non media, non fines &c. qu ae postea miscentur,ut secunda triplicitaris cum prima; sic diiDrentia, concordantia,contrariantia,principia, media,fines rerum,uel principium cum fine uel eum medior sic di miscere poteris tertiam triplic itatem scilicet, maius, minus, aequale,
482쪽
aequales primis; maiores, minores,aequales collenientias, media, fines,disterentias&c. iii debisq; si te assuescas paululiana in his, magna ui in breui negotio. enodandorum argumetorum, consecutrim. Et si uelis ultra uagari, habebis prae manib. primam classem speculi,ut per solutionem quaestionum. compaetes tibi rationes diuersitatis,uel conuenientiet, uel aequalitatis
uel eontrariorum, prout toto 2. li. explicamus. Subueniet 3.
classis eius simiculi, ut dixi transcendentium,& postea ε. ab accideratibus petitis rationibus,& subinde ab aliis sequ entibus classibus, ut inuitum te moles probationum & impugnatio.
num obruat. Arist. autem atque alij, solutiones explicantur
ab aequinoci distinctione, ab oppositis, uel simul, uel post:
ab accidente,ab ipso nunc a sentibili, a termino, a genere, adistinctione, a materia, a relativis priuantibus. Reges egene, ales resiondendi. cap. 2 2.
et o Esponsurus eonsideret sensum propositionis, ni quid
L concedenduin,quid ue negandum sit, praeuideat. Σῆbi contingat lium interrogari ante propositionem argumenti. de sensi si et positionis impugnandae, ut pro confesso aliquid ab illo per a laetariu extorqueatur. caueat sententia proierre u quidem soluendo,poterit interpretatione libera, alio sensum detorquere, quam aduersarius prospexerit, Mita se in tellexisse,asserere,eludetq; ictus. q. Q tantum assequi poterit, impediat conclusionem animaduertat, num falsum quod cocludit ad uel satius pollit docere. Poterit autem quinque modis impediri ne concludatur.primum, repellendo quod falsum est. secundo, resistendo ei qui interrogat: hoc est,ut nihil eoncedat, uel fateatur, do nec audierit conclusionem; uel si reprehendat id quod in te rogatur.Tertio, si dixerit uitiosequistionem positam.QVM-to, si protrahat tempus in solutione,& aliud ex alio ducat in Noli atque,& extra campum & arenam, sermonem derivet . Quinto si distinguat uel reiniat maiorem.
D f smale o fallacia O Rufione eius. cap. 2 I. 'iiax -rgumentatio uel σοφισμα , uel in uerbis, uel
in rebus latet. Vocant & Latim cauillationem , cuius natura est, ut ab euidenter ueris , per breuissimas muta-TOm. 2. N tiones
483쪽
tiones,disputatio ad ea,quq euidenter falsa sunt, perdueatur, ut ait Vlp. I.C. l. natura cauillationisa.i77.de uerb sig lib. so. ffiit.i6 DetegWntur autem doli uerborum, si perpendatur amphibologica,homonyma, adiuncta seu eomposita distincta, accentus falsus,& uerus,& orthographia,Orationis forma, M unctuatio.In adiunctis,illud fallax argumentum, num sedes possit ambulare:in distinctis,illud ,quinque sunt duo, & tria sergo tria sunt quinque,& duo quinque.Cςter patent.Captio autem ex rebus,contingit 7 .modis, i.Ab aceidcte si illud pro proprio ponatur, ut Socrates ambulat,Socrates albus est:ergo album ambulat.
quod in opinione est pro uetro habeatur,ut quod uerum non est,opinabile eluergo est.
eadem dupla,& non dupla sit,respondeamus non; licet, non ne duo unius sunt dupla,ergo inquiςx eadem res, dupla, & Modupla est:sed definitio dicebat,unius& eiusdem, reprehensio
4. A consequentib.cum quid dicitur ex alio sequi, de tamenon sequitur;ut homo est anima ergo animal est homo. . s.Ex repetitione eius,quod ab initio dictum est, ut eum id quod dictum est,multis modis accipi potest,ut si probare uolens hominem esse lignum,interroget, num homo lignu sit, respondebis non; postea num homo eli ridens, respondebis utiq;ῖ At dicet homo est lignum ridens,utrumq.n. dictum est, ergo lignum est homo. 6.Cum id quod non est,& causa pro causa p0nitur. 7.Cum multa interrogata pro uno ponu 'tur. Tractat, & de captiosis interrogationibus Gelliui libr. Isi
484쪽
LIBER XVIII. In quo agitur de arte bene multum dicendi, seu de Rhetori L .
uid in hae arte eons quamur. c p. I. Rs bene.& ornate loquendi est illa, quae docet prςcepta concinnet elocutionis,apte,ordinatri& copiose dicere de unaquaque Ie proposita. hac arte utitur Rhetor, declamator,& orator uerum alio & alio modo. Rhetor namque docendo,declamator fingendo orationum materiam,Orator ueras causas agendo. Oratori philosophiea sere omnia subiecit L Crassiis. non consentit M. Antonius apud Cic. in lib. de ora. Alij tantum organum aliarum scientiarum hanc rati sunt.Mihi autem uidetur perfectum non posse dici oratorem,qui ex omni genere scientiarum quandam no hauserit cognitionem. Magnus quippe Tyrius seri a I. Rhetorica definit cogitationum animi enunciatricem. De materia,ct natu eause,ctgenerium orationum. cap. 2.QVamobrem materiam generalem ex qua fiat haee ars, putarem illam encyclopediam,quam nothro speculo arMS pci currimus,lib. Σ. Syntax.c. i.singularem autem,& propinquam,statum eaus et qua de agetur.Porro status causet tres habem potes potissimum fides,dcinoi strationem, deliberationti seu consultationem,mercrum; unde eonflatur tot genera cau
485쪽
sarum apud Cicero, I ad Here n. & totidem orationum genem. Eritqtie oratio aut dehortativa,aut adhortativa. vocat suasoriam, dissuaseriam Cicero I. Rhetho. quae generis delibe xatiui sunt,aut laudatiua uel uituperativa, quae generis demostiatiui:aut accusatiua uel defensiua, quae generis iudicialis. De obseruandis ab eo qui dicturus est. Cap. 3.DIcturus, antequam dicat,quaedam in dicendo seruare debet,ultra ea quae tradidimus lib. I. Syntax. c. 3. Inueniat, disponat,pronunciando conueniente geli u utatur. Inuentio continet electionem rerum, sententiarum, & uerborum. Facilis electio , si antea inter legendum probatos, & graues authores, notabiliora selegerit& in locos communes Ordinauerit, si memoriae tradat fideli speculti nostrae artis. Dispositio inuentoru secundo exigitur, uel seriptura,vel mente coprehesa, quae nihil es,il proportionata, & conueniens cuiusque in suo proprio loco ordinatio, ut ait Speusippus lib. de definitio. Platoni. Dispositio distinguit,& diuidit partes sitae orationis; partes aure uel mebra orationis quinque sunt:Exordiu, narratio, propositio,diductio, coclusio. Exordi, quod Grςcis πραι
ossiciti, secundum Cic. i. vhetor. Quintil. in Φ. c. I. animos auditorum conciliare, attentos reddere,dociles & benevolos, quae assequimur si de nouis, dissicilibus, uel inusitatis nos dicturos polliceamur, captata aliqua occasione uel a no stra, uel alterius persona,a praestantia rei,a diuisione incipientes. Sit exordium breue, a propinquo petitum. Suppeditauit tibi abunde exordiorum segetem 1.pars nostri speculi lib. 2. c. I .a bonitate. magnitudine, duratione &c. ret,uel contrarijs uel st non7mis eorum. Exordium sequitur narratio, id est rei, uel nego iij pro posti,seu cauis expositio:haecque breuitatem & facilitatem summopere exigit, ut & rei ueritatisque natiauam & naturalem habeat repraesentationem. Est tamen cautio adhibenda, ut si cum aduersario res nobis fit, ita narratio fiat, ne in suas possit transferri partes: & tunc narranao, in quo cum aduersario conueniamus, in quo dissideamus, ει-εendum: ut in quo dissidium est teratur tempus prohationuartificialium,uel ea rei j ciamus,quae obi jciuntur:unde oratio nis tertia pars incipit, propositio, scilicet eius quod in con- trouersiam uenit, uel quod est probandum uel refellendum
Et hac in parte locis utimur & argumen us dialecticorum, c u
486쪽
continua tamen oratione, siue argumentandi sermula. obamus uero uel refellimus, sumptis probationi b. uel ex parte sit biecti probationis,uel ex parte praedicati,uel mixtione eorurbet reuolutione totius nostri speculi,primum per quaestiones ut per utrum,quia est,uel uon esirper quid, a finitione & eius partibus, per quo tu plex a diuisione, per quaestionem de quo, a materia,& sic de si milibus sequetibus omnibus, quae postea misceri possim t. Ex his sequitur conclusio cum breui praec
dentium connumeratione,seu epilogo. D. uocis compositiona in orazore. cap. 4.ΡHiliscus Rhetoriad imperatorem quendam illum orare
intercipientem, referente Erasino lib.8. apophtheg. ait,
rum argui per comam,& rhetorem per uocem unde uox cum gestu, maxime exigitur in oratoris pronunciatione, uox a res,gestus,oculos continet & pascit audietium,& uoce homines,ut aera tinnitu probamus vox ex faucibus, per aeris repercussionem emittitur.uocem fauces tumentes strangulant: obtusae,obscurant,rata, exasperant: conuulset fractis organis simi Ies reddunt. uox quatitatis & qualitatis ratione, distinguitur. Quantitate,ut grandis, exigua Qualitate,candida, susca, plena, exilis,laeuis, aspera,contracta,fuse,dura flexibilis,clara, o tu se, acuta, grauis, fluxa. Bona uox oratoris illa quae dulcis talibera, sine exprobrante & fragoso sono. uitia uocis, exclama re,ut tabulet factu ur,insurgere,submittere, i aucessere.Vox neruis organorum similis.quo enim remissior, hoc &grauior replanior Quo tensior seu magis intesa, eo tenuior & acutior. uitium in utraque;ima quippe uim non habet, summa rumpi periclitatur.Omnis vox fit spiritu longiore uel breuiore. Pronuntiatio autem dilucida erit, si tota uerba exegerit,cuius uitia partem deuorare,partem sine sono relinquere. Atque dianumerandae non sunt literae,sed pronunciandae, sine uolubilitate, non suffocate,non praeter uires laterum & pectoras. De meis mutatione indicendo. cap. s.
OR tor,uno tenore uocis perpetuo uti no debet uel monotoma. Na & ridetur cithar dus corda qui semp ob
487쪽
zat eadem. vox mentis interpres est, ideo & uox cum eu msatis uariis motionib. mutari debet Itaq, in laetis,etit uox simplex,plena, & cpioda modo hilatis:in ira,atroa,aspera, deii se cu respiratione crebra: in inuidis,tensior:in certamine,erecta totis uiribus.Tunc enim ut suis neritis intenditur. In blandisido & satisfaciendo Se rogando,' is& submissa: in disputationib. teres; in monitioni b. suasionibus lollieitationibus grauis 3 in metu,uerecunda,contracta;in adhortationi b. sortis rin digressionibus, suis & securet claritatis:in expositione &sermonibus familiaribus, recta:inter acutum & grauem sonum media.Attollitur concitatis affectibus,descendit core positis De notis quae inescant mi noti, si pensionem Puel mu
SEntentiam, quetis oratione ponitur continua, una quadaintegra conclusione uocis ab luendam& proferendam Periodon uocant, cuius nota, princtum. Sed quia interdum periodi longiores sunt, quam spiritus proferentis,i deo uox ad respirationem sitspendi reu; at sus Oensiones maiores & minores sunt,antequam ad periodii peruenta inus. maior, Gυλον Colon, est membrum periodi,quod at qua sententia confiat,
uerbo finiti modi adiecto,sed quod ad buc ad persectiore sensum expectandum moueat periodum Colon geminato punnotatur sie; Minor distinctio est comma,id est, incisum, uirgula, sic, uel se ad faciliorem lectionem, modico spatio uoci interiecto,distinguens partes orationis: quamobrem pau'Ium suspededa uox in commate, magis in colo,multo magis iperiodo, & ibi respirandum si sententia uarieriir .Graecis haec
eadem,& notae sunt & eiusdem figurtiae apud Latinos simili naturet Hebrii alio modo signant,habent quippe loco periodi,accentum,quem uocant soph passiik. idest,finem uersus. Cuius .figura uit linea directe sub litera xltim dictionis clasις dens & duo puncta ad latus sinistrum, sic pG i' sopb, palsuli. Pro colo habent hoc signum λ. sub litera: uocant autem riam, Athnata; pro commate habent duo pulicta supra scripta literae, uocant 'H, Gheph. Mutationem uocis signi ficant etiam aliquae notae,ut si admirationem uelimi S pronuciare,adij cimus lineam rectam puncto directam, sic, l, Si inter ἔogationem faciendam,semicirculos puncto superponi Ru
488쪽
Graeci semicirculum puncto sebiiciunt,se,;Si submissus quid pro nuneiandum duobus semicirculis in luditur, sic paren
De moderarione uocis per singulas partes orationis. cap. 7.ΡRo nune latio pro armi j sit lenis: Narrationis, uocis aptioris manu magis ultra iubtalia prolata: i probatione,agit
Dor,acrior,& instantior, cum gestu orationi consentiente. Egressiones sint magis remisi e & lenes. In epilogo , uox ad concitandos iudices uel auditores, producenda ad placados , inelinanda eum lenitate, ad ec mouendos ad misericordia . suxu uocis & flebili modo utendit.Ex fine namque,ut ex poris remis impressionibus magis commouentur audientes. Degsu totius corporis. cap. 8.IVssus dicere, non statim incipiat uel erumpat, ut si ex
mora aliquantula spatium cogitandi,& quia interim dictum cura,auditurum delectat & iudex uel alius qui iussit seipsa interim componit. Io hae tamen cuctatione,ne morae snt indecentes,dicturus potest caput mulcere,manu intueri, instingere articulosis mulare comatum , suspiratione solieitudinε fateri, aut aliud agere,quod quemque magis decet,idque diutius si iudex non intendit animum uel auditores,incipiat d hine. Vultus ex offictibus mutatur, bisque oculi, palpebri, genae,supercilia obtemperant. Superciliorum duo uitia, immobilitas & mobilitas nimia, optima inter illa mediocritas; contra ela tristitiam significant:diducta, hilaritatem ι remissa
pudorem. Nares& labia,non torquenda, non inungenda, mordenda. Sit ceruix rccta,collum non tendatur,quia levigatur uor;si affgatur mentum pectori, minus clara st: nam redditur classior presso gutture. Humeri ne eleuentur uel deprimantur,quia gesus ille seruilis est. Brachiorum sit moderatarr ole ctio, explicantibus sese in proferes da manu digitis. De gestu eomeniente mox hin O digitorum cop. s. O Mnes fere genus praecipue oratoris, ex manu pendent. Digitorum communis genus,hie est. Medius digitus in
489쪽
pollicem contractus explicitis tribus,principi)s aptus est,cum leni ex utraque parte motu modico,prolatus cu capite,hum: iris se nisi in ad in quo manus feratur, obseruantibus in narrando, exertus,sed tum paula productior. In argumentando & exprobrando, acer & instans:atque in his partibus longius & liberius exeritur . Cauendum tamen, ne in sinistrum latus tendat, ne ue transuerso brachio proferatur.Duo med ij digiti sub pollice, habent gestum intentiore narrationi non accommodum.Tres contracti pollice presso, indice explicato, in exprobrando & iudicando accomodi. Index spectante humerum anu, paulum inclinatus, assirmat i ueIsus in terram ut pro . nus, urget. Verecundiae apti minus gestus, quo prinus leniter in summum coeuntibus digitis non procul ab ore & pectore, fertur ad nos manus:deinde prona, aut paululum prolata laxatur. Motus totius manus, a sinittra incipiat. Deindς deorsum, postea sursum pro ij ciatur, uelut in latus dexteradi in dextera finiat. Manus cum sensu & incipiat periodum M .
desinat. Visia gestus manuum, O aliarim partium corporis.
VItia manus sunt, tollere eam supra oculos, demittere eandem infra pectus,percurrere ea intra humerum sin ictrum. Sinistra manus, nunquam sola gestum facit recte: dextrae se accomodat frequenter, siue in digitos argumenta digerimus, siue auersis in sinistram palmis abominamur : uel reiicim' aduersa:siue ad latus utrunque discedimus satisfacie
do uel supplicado. Ambabus diuersos terficimus gestus attollimus quippe adorantes, supplicantes iubmittimus, med ij demonstramus, inuocatione protendimus. Manus complodere, Spectus ferire, foeminum est: pectus iactare, stultum. Cum nosmetipsos tamen alloquimur, adhortamur, miserantes, biurgantes, uel de nobis loquimur, cava manu,& summis digitis pectus appetere,optimum gestum addit.Pessinister no a dexter debet produci ab oratione, corpore tamen rect O. at tam eu tortuose no est insistendum,Incli nari autem si doceas uel obscure loquatis,uersus iudicem paululum licet. Cum ad argumenta perueneris & locos,uestem fluentem reiicere
490쪽
D. pcnica arte,quatenus in republica admiItenda. cap. I. Erra, inquit Aristoteles in Poet. partes esse nua meri satis apparet,& sicuti numerus & harmonia natura inrita nobis sunt, uidetur & poesis naturalis, quae polua arte iuuatur Constat autem, pomim esse artem, quia suis praeceptis, perfici mr, quanquam non ita uerum omnia quae poetae canunt, arte cani: nam miranda canunt, sed non crededa. Et Plato in Ioue,omnes,inquit,carminum poetae in ignes,non arte sed diuino afflatu mente capti, ista praeclara poemata canunt I ut Corybantes, non lana mente canunt, additque, res leuis, uolatilis atque sacra poeta, nec canerς prius porest, quam Deo plenus, & extra se posi tus , a mon, te alienatus sit. Nam quandiu mente quis ualet, neque fingere carmina, neque dare oracula quis luam potest . haec ubi Plato. Cicero a. de Oratore , Bonus poeta nemo sinς inflammatione animorum existere potest , & sinet affata quasi furoris. Aristotele quoque in poeti uiri uersatilis in. gonij, uel furore percitieue poeticam tantum, dicit. Ete-DIm poetarum aliqui, ab ipsa natura d poeticam bene sir-