장음표시 사용
531쪽
Meneunt, eolore fictitio. aspergunt. Sunt & mangones uestia detritarum, & ueterum, qui illas interpoliant,fucant,desqua naut de ij quillum ,sed improbe ex lana dc pannis adaugent. De telae opificio. cap. s.
EX lino & canabe herbis, maximum quoque capitur tuis
crum & militas, unde crasses,rella,sunes, tela;ex telis, uela & uestes parantur, ut laia docet Plin. per singula lib. I9. in princ.& capit. I & s. necessitatis veli itus inuentum lioluit Vitruvius, libr. Io. capit. l. Fiunt & ceruicalia culcit re,quarum gloriam maiorem tribuit in d. cap. l.Plin.Cadurcis, unde αcadurci culcit re dicis,& in Cadurcis lanificinas artes uigere quoque dixit Strabo in o. gorg. Labor in lim sicio inges certe antequam tela facta sit; si quidem herba evulsa a semine purgatur, in aquam mergitur pondcre aliquo, & maceratur: ab
aliis sub dio exponitur; & dum membrana laxior sufficientis marcerationis indicium, inuertitur , postea siccatur, arida saxo de instrumento proprio tunditur, nempe stupario malleo.Cortici proximia si upa est,haee pe,itur a lino hamis ferreis ex quib. cortices decidunt & stupa;colo & fuso trahitur; a fuso in cruciatum baculum ducitur, postea in rhombu seu girgillum,unde glomus, dicitur, hine ad textorem desertur , qui post stamina de subtramina texit. Ladem in canabe cogita obseruanda. MDη σφοιο, ex aliarum plantaenum pilis,o de uellere animalium,
EA de quae dicta sent de lino,& de bysso dicta puta: bysisi
enim, lini speciem apud indos&AEgyptios, tradit Iul. Pol
Iux lib. 7. cap. i7. sela den sitate excepta . Eadem dc de bombycis textura, quae a bombycibus uermiculis ducitur ueluti ab araneis , apud Seretes de alios, ut ait eodem loco Pollux, quorum tellas redordiri, rursusque texere , docuit in Ceo mulier Pamphila Latoi filia, quomodo autem texantur, pa rentur, carminentur horum lanificia, quς uocantur Gallis Myes, docet Plinius lib. II. cap. . dc 23. Arist. s. de histo .animal. cap. 39. Tamen obseruandum uermiculos, qui taleo-γperantur p nsum inter se differre. nam apud Seretes sir, ueli bomis
532쪽
bombiat, at pii ant sericum,quod nobissista producunt; at bices alii in Cb insula,uidentur spessem telae proferre, quae ita lucida est,ut uestitus ea,potius nudus uideatur. Vocamus hanc, duoebe. nisa lor. Sed de istis abunde Bavsus de re uestiaria, ubi & de holoserica contextura, & de subtegmine tantum serico,deque auro textili Attali eo , & similibus, ad
quem te re initio.Fiunt & ex pilis caprarum texturae, sic. n. de canit li. 3. Georg.Verg. 2 et minus interea bacas incanaque menta, C=niphi, tondent hirci siet, que comantes Vsum in cara orum,o miseris uelamina nautis. Meminit,& M. Tertius Varro, libro secundo, de re rusti.ea pitu .undecimo, ex uellis hircorum, & capratum,fieri cilicia, quae hodie Gallicae nomem retinet cilice,ad usum nauicum,& uestitum,ad bellica tormenta, s cui &Vegitius tradit,&ad fabrilia uasa, fiuntque,& his nunc secernicula . Dicta autem contendit varro cilicia,a Cilicia phrygiae, ubi primum inuε tum prodiit. Refert S rabo li .is Geographiae, in India lanigeram arbor: rum florem nucleum habere,quo detracto teliquum,ut lana carmine-
533쪽
On satis constat, unde hoe nomen militudeelinauit 3 alii namque a duritia , alij a multitudine, alij a malo, alij per contrarium a mollitie, alij a mille trahunt. Qua
mobrem in eo perscrutando non immorabi. nil r, numue a malitia miles,ah potius a mi.
ite militia.eonstat enim id de quo agitur. v. dis fiam miluia. Cap. 2.MIlitia,alia inermis lia armata est;inermis, dicitur palatina, aduocatorum,apparitorum,literaria,ecclesiastica seu coelestis:Manta,quae armis utitur. De armata hic tantum agetur. . De milicia arte. Cap. 3. INter acquisititias artes,militia erat: hae namque & Romani,& aliae nationes,regna si bi,oppida, ciuitates, & prouincias comararunt.dniicias,& Sloriam. Hane necessariam ci
534쪽
mancipia &eupiditatu,& qui seruili sunt ingenio,cuiusino
di homines liberi mercede seruien tes, ita & domini naturarqui praestant animo. Lege serui, qui uel captiuitate uel uenadatione,propria uolutate cose taete, facti tales sunt,uel quia exseruis nati sunt: Domini quoq; lege,qui eos emerunt, Zepatre matremue eoru in re possident, uel qui imperat, ut ait Aristo t. I .polit.c.s . qui ratione familiae & impermu,essedatione lubdito ru alioru ,gubernatione tradit. Leges dominicas quasda in seruos,tradit Aristo t. I. cono. cap. s. ne superbo Suel abiectos esse sinat, opificibus cibu abundε, paululu auteuini tribuataria quae debet praeste cibum,opus, castigatione: panis&disciplina,& opus seruo .Eccles. c.33. calligatio tεperata sit,uerbo & facto. Caveat, ne plures sint praeter neces.sitatem eiusde ossicij,se enim mutuo praepediunt, & segnius operantur,dum alter alteri fidit,& si neuter fecerit opus, auter in alterum culpam re ijcit. Sic qui unum famulum haber, integrnm habet:qui duos,dimidiatum, qui tres,nullum.Couenit quoq; domino & bono patrifamilias, sibi subditos bera retolos habere,bo nox praema js continere, malos poena bonos reddere, sic uti olque auxiliares & custodes terum suarureddet. Niinquam patiatur esse otiosos,ornet satis eleganten pro modo offit ij, caueant ab ii, solentia:con temnetur enim ab ii ultitia, evitet tamen crudelitatem, quae tyrannicae potesatis e st lignum. In onerabusim ponendis & iniuriando, recordetur seruum quoque uel famulum , esse hominem, de Christianum, anima ornatum, & rationis capacem seruum scissatum diligendum,eccles. c. 7. docet & Seneca lib 2. quemadmodum damnum sit beneficium: Nntilat & curet aegrotos, pariter ac sanosmam alio rum famulitio indigni sunt, si cui & olim domini seruos aegrotos domo extrudentes, ex lege Claudiani, sanati liberi erant,ut ait Dion. C lib. 6 o. hiso. R oma. leges autem seruorum& famulorum hae sunt:Sub dici sint dominis & obedientes, ad Colosse n. 3. ad Ephes .
sit illis rostrum suillum, id est, non sint fastidios palati, sed
quouis cibo contenti sint. Habeant aures asininas d est,p Iulas non a gre ferentes iras domini, si quid loquatur forte dur us. sit dextra explanata, id est, non furentur, sintque fideles: Habeant pedes ceruinos, id est,celeriter exequantur madaia,& ad obediendum aduolent, nec semper expectent do mini manum. De '
535쪽
De pater na in liberos oeconomia. s.
Ρ A terna haec oeconomia,constat ex patre & fiiij. Patet si-lios exemplo dc opere,& aliorum disciplina, s ipse ine pax sit,uel non potuerit satisfacere,instituat.Plut.de lib. educan. Castiget.errata nec coniueat,qui enim parcit uirg ,odit filiu seu qui aut d iligit, instanter erudit. Prouerb. i 3 .rursum Eceles ro. Qui diligit fibu situ, assiduat illi flagella,&e. Alia etiam lex literis aureis scribenda,quia uerissima de quotidiano euentu approbata, Eccles II . Filio, mulieri fratri, & ambeo, ne des potestatem super te in uita tua, & ne dederis ali j Io sses sonem tuam,ne sorte poeniteat te,ne sorte deprecerisoco quo ipsi te deprecari duberent. Melius est enim ut filij tui te rogent, quam te resipicere in manus filiorum tuorum. Filiae tibi sunt, custo i corras illarum i & ne ostendas hilata faciem tuam illis nec fili j s. Trade in matrimonium filiam tuam, & grai de opus feceris, homini sens. to da illam. Ecclesiast. capit.septimo . Sunx,&alia leges circa filiam e cle. e. r 6. Alia lex D. Paul ad Epheso ad colos. Patres, noli. te prouocate ad iracundiam filios uestros, ne illi fiant pusillanimes In summa patris in filios regium debet esse imperiti. non tyrannicum quale erat inter Perses,qui filiis ut seruis utebantur,utait Aristo. 8 Et hic. c 8. Potissima eruditionis GIiorum pars & fundamentum, ut patres dent operam filios
probe institui pule & sne haeres in religione catholicat incultu & timore Dei,ut Tobias exemplo est.Tue enim iuueni timenti Deum omnia er uoto succedent, & patri, qui uicarius Dei est, qui pater omnium est, tunc tales in senecta patres experientur in senecta quales sibi an a formauerint FiIiorum autem legis erga parentes,ut Omnino Obediant, nosuccenseant, sed iras ιζ maledicta, ut pro eorum emendatio ne prolata,& bono animo serant,ut dicebat Socra .apud Xγnoph. lib. r. de dict & Dct Socrat. senectit tem & canitiem patris suspiciant, honestri patienter revereantur & observent rependentes quoad poterunt,t,encscia suscepta. Non enim
patres cum fili j paruuli essent δἰ insant f irascebantur, dum desipiebant iuueniliter dc stolidἡ loquebantur, uel agebant ut repuerascentibus quoque patribus, ips fili j restituere nougrauentur, & antapetargelu, scutarum de malὶ moratum patiem
536쪽
tum uenerentur&Observent Non enim Deus&na inra bonos uel malos coniunxit, sed patres secit Sed de his liticte. nus& breuiter dicta s.fficiant: eteni in in iurisprudentiae epito me late pertractamus, quae ad leges uxorias,dominie , α
paretina m, S liberorum pertinent, dum post nuptias de horum agimus potestate. De oeconomia acqui ditia. cap. 7.
IN omnibus, non progredi regredi est , quamobrem eiib
in paupertatem uel insignem diminutionem labuntur patrimonia,ubi acquirendi nullus est modus Modi porto sunt plures per diuersas scientias & artes mechanicas oblati,quamobrem & illa pars rei jcitur tractanda in sequentem librum,ubi de artih us sectit ijs& mechanicis agi iuniam enim de artibus alijs liberalibus& mathematicis dictum , ex quibus quis uiuendi & acquirendi lationem insiluere sibi potest. Plato in Sophista uel de en te,acquisitionis duas dicit esse species,unam inter uolentes, qMae e si commutatio, dono, emptione, mercede Alteram mancipatic ne, uel opere, uel sermone factam. Maiicipatio duplex, alia qua api r e capit, alia quae uenando si cundum diueIstatem animalium, quadrupedum,reptilium,aquatilium,uolatilium. De lucris Iuris consultorum & medicorum dici tui,Dat Galinus opes & Sa- ctio Iustiniana. Ex: li js paleas, ex istis collige grana. Sunt cognita stipendia di am maxime fuerint uiris literatis indultatum docentibus, tum magali ratibus, tum pio insoribus & bene de repub. meritis, ut non opus si me in illisim no- Iara quantum rei familiari commodi ex probis studijs accedere possit. Nec enim magnum est inqui spiritualia seminant & colunt, temporalia metant. Prodicus tapiens nullum gratis erudis
uit, sed habebat sem. per in ore Epi-
illud Manus manum lauat, dans Hu' quid,aliquid accipe,ut ait X inocrates libr. de
537쪽
In quo agitur defoctuis artilus, ct mechanicis.
Quare artes factiva. cap. I. Bominandς neeess tatis, amat issimae leges, Seuuculentissima imperia, gentes non intellectu tantum, sed etiam auditu grauia pati coegerunt,ut ait Valer. Iax. lib.7 c 6. huic comis mercio tum in longinquas regiones per tot pericula peregi inatio, per maris discrimina: cui Meessit habendi libido, a necessario uictu, facto in auaritiam gradu. unde, num i & c bi extorquendi cau sa, tot artes,& tam uti riae factivae,ut ait Pcritus in prine. Quis Picas I docuis nostra rurba conari ent quier arm ingem, , largitor V enter, negatas artifex seiua uocessu d si dot spes resin Ierit nummis cori s potio, o poetridas picas,
Sine arte uix quis uiuere saltem honest E uel ali no potest. Vnde Thespienses, quibus turpe erat artem discere, uel agri. culturet operam dare,pauperes erant,uel plurimum,& Thebanis multa debebant : ut tra. lit Heraclides in politi is, & eor irep. Ars una omnibus communis apud aliquas nationes,agricultura apud utopienses in suis nos, mra quam au huc unus. quisque propriam eligit, prout est habilis, ut tradit Thomas Morus lib. a. Vtor. Reud Piscealces TIrios multitudo
538쪽
eommorabatur artificum omnium, ut ait Viod. Sicul. libr. Biblio in anno 4. Alexan. Iuuat artes & auget, hominis
industria,quit nunquam quic scit, tum quicquam uel pulchri uel quod ex ii u st, non excogitet, quin inuentis non addat, multaq; perficiat. nulla quippe est discipli Da vel ars, quς singulari fuerit simul consummata ingenio, ut ait Cotu. libro. I. cap. s. de re ruit. silernn tq; artium principia exigua, teste Arist. l. Elechio. nec statim ad consummationem producta. At earum inuentio, ex seminibus hominibus induis, & eda -
ctae artes paulatim in actum uel disquisitione , uel fortuito, prout necessitas uel utilitas,uel uoluptas sese obtulit,& suasit. De Mechalucis. Tap. t. 1υανην craeci, machinationem, excogitationem solet
dem dixerunt. Illud autem idem est, quod multum pettingere & a tendere, compositum ex id est. longe iamultum & ανων, id est,ascendere, pertingere, & penetrare leteundum Plato. in Cistylo. Wiχανικος, mechanicus, est,opI- sex eorum, quae simul ingemis & manu perficiuntur; unde non qu libet artifidia protrita & uulgaria, mechanica dicenda sunt proprie, sed ea latum qu ingenio siccurrunt disticul' latibus contingentibus pi ter naturam ,& sabueniunt utilitati, ut au Acilio. in princ. quae lito. mechanic. unde Hieron.& Papus numerant inter mechanicas manganariam, per qua pondera immania minima ui tollutur in altum. item mechanicho poeiticen, per quam facile aqua anthliis extrahitur,&quae instrumenta bellis accommoda facit, ueluti arietes, te studines,turres ambullatorias, helepoles, s ainbueas, exoliras tollenones, de similia , qui que hydraulica per se retonantia faeitu en rorum statu organa, pilas sponte saltantes, lucernas mirabiles,& similia nervis,Anibus,aequilibris,& reliqua pneumatica, adhibita ratione numerorum, naturae, sed erum&di aliorum. uerum mechanicet arti mult ii prosunt artes alitautaeraria,aedificatoria, materia , pictoria,&c.
D. lanificis. cap. LAni se ij nomine, cotinetur omne studium & opus, quot
circa lanato uel ex lana fit. parum autem interesse arbI
539쪽
tror scire quis hanc arte inuexetit, nil ut Ou. t.de ar.Pall. ibi. Quid facit Aeacide,&c. Trubitendane Atheniensinus, ut Iuttinus in 1. & alii aliis. De his enim & de lanarum disterentiis, & inuent ione sulloniae artis & contextus, Plinius tradit li. 8. cap. 8. & lib. 7 c. s s. Polyd. Vergil. lib. 3. c.6.uide de Lilium Gregorium syntagma. I I.de historia D O. Magna utIIitas opificii huius, & negotiationis splendidum lucrum; quamobrem & olim, maxima fuit controuersia inter Brugenses&Eraneo nates de lanificio faciundo, anno domini 1qor.
de qua uidendus Melerus lib. I s. histo. Flandricae.m diuisione lanificii. cap. 4
ptato libro eluili in duas partes lanifici j diuidit artem, in
discretoriam &concretoriam. Discretoria ethcarminatio.
carminatio in longum latumq; protrachio seu diluctio:inde
stamen, penso fuso retorto, uel ut nunc, rota. Concretoria,
texturet opus habet, implicatione staminis& subtegminis. Textrina ars, quae subtegmen & stamen implicat, dictit Galti stamen, cordissement: fila autem subtegminis licia dicuntur, inde pluribus liciis texta lana, & diuersis polymita di his: praetexta si nobilis sit: sin autem ignobilis, praetexta linea Gallis droguet, apud nos turritarine. Elabrae. prohibita Exo l. ea. 22.
Alexandriae dicit inuentum pluribus texere liciis,Plin. lib. 8.c. 8. At instrumentum quo flamen & subtegmen iung intur apud nostros Tholosatas dicitur lapigine, Latinis radius,Gret cis κερκιπινιον . addetur trama qua filia trasseruntur Sc spatha, ad condensandam texturam antiqui quoque duos lapides a stamine dependentes habebant, dictos Agnythen Sc Lean , apud Iul. Pollucem. lib. . cap io ubi& de antio, id est regula textorum, & uiuetra meminit. Deprisca Ouimns,llicitudine, ob lanam, ct de aliti P. s. Vaestum hune,ueli era ovium praebere nemo est quia m. lgat, ut non immerito dicere possimus, hunc pro ue tum .ibuloruin illud fuisse uellas aureum Colchicum: multinaras hoc uellere pascantur, α repente sere ditantur: neqῆ ubi
540쪽
ubi lanificium exercetur, uix conspices ociosum uel mendi. cantem ualidum, ni insigniter improbus & deses sit: tantam enim exigit curam & tam uariam, ut nullus cuiusque aetatis uel sexus, uir aut mulier sit , qui non possit operam suam ei
praebere: ut desinam mirari, cur antiquis patrimonium omne,a pecudibus,peculium & pecuniam dixerint, ut ait Plin. lib. 3 3. cap.3. &lib. I 8. cap.ῖ . Iurisconssili. ll. s. 88. 97. I 78. 212. de uerbor. signifi. lib. s o. is Erat enim in pecudibus potissimum patrimonium, tanquam in rebus natur e humanae Omni ex parte necessariis. Nam caseo x lacte illi pascebantur,& lana uel pellibus uestiebantur.Et deus ipse primis patetibus fecit uestes pςlliceas, Genes3 . neque ultu aliud fuit animal, euius similitudine se magis uoluerit Deus Dominus noster I E s v s Christus hominibus rudibus declarare, qua arietis & ouis; legimus enim de eo , tanquam ouis ad oecisionem ductus, non aperiens os suum, nec coram tondente,
nee coram lanione;& agnus Dei qui tollit peccata mundi, D. Iohan. cap. 3. agnus occisus ab origine mundi, Apocalip. capitu. I 3. Cuius mysterium an illis primis tunicis pellieeis, quibus induir priores parentes, erat, nam in Ge nesi mundi cap. 3. sic scribitur, PIA, nan 'vana a amam 'in'Iues, sic lege, uataguas Iehoua, elo him leadam uleistho coteno is nor, valalbiscem , i. & Deit dominus Deus Adamo, & uxori eius, uestes corij,uel cutis, id est,pelliceas,dc si alii Iegant honoris, uetra Ur x induit eos: quς litere,si inuertantur, faciunt zm,inisi libam, id est, Iesus in corde eoru,
ut annotauit etiam Franci LVenetiis lib. I. prolem. sectio. I.
problem .s9. Q lare& forsan sancti patres, ob mysterium Mutilitatem se pastores ovium dicebant, & erant Genes. q. dcq 6. 29 3o .Exod. 3. pastores & reges alij fuere, qui uel armentis patrimonium auxerunt,ut Mesa rex moab 3. 4. Rag. 3. uel ipsi met nutriebant. Sic referunt Apollinem iriurisse pecora. α pastorem, ut Phornutus ait lib. et εμ τη τοῦ λων eυσεως, Cuid. Metam. a. Horat. lih i. car.O4.lo. Erat pastor Alexander Priami regis filius, ut scribit Homerus& Lucia. in dialog. Helen N, & reliqui poetae stantiis argumenti belli Troiani. Quamobre in & Philo Iudae. lib. de uita Molis. tradit pastor Iem artem esse praeludium ad regnum, id est,ad gubernationem hominum,ad regimen gregis mansuetissi in I . Quem modum bellicosa ingenia prae exercent se. in uenationibus. Plato