장음표시 사용
121쪽
ces,ut commode aqua fuere possit,ut singulis octo stadiis locus sit uno pede depressior. Alterum,quod tanquam indubitatum suppo-rao, est aquam maris sphaericam esse,ide6que insequilibrio ; ita ut extima maris su perficies aeque distet a mundi centro;& non alicubi magis, alicubi minus , contra naturam sphaerici. Atque ut omittam testimonium Archimedis libro de his quae vescuntur in aquis proposit. Σ. Ptolemaei in Abisagesto drct.2.c. . Plinij lib. 2. c.'J .& aliorum d ratione naturali constat. Cum enim omnespartes aquae sint graues,necesse es ,Vt omnes ad mundi centrum tendat ideoque sphaerice cita Cacentrum disponantur. ut etiam accidit terrae ob suam grauitatem; alioquin necessatio aliquae partes aquae contra naturam grauis ascenderent,&inseblimi violentet constiterent,ut ex iam dictia, deduci potest. Sed maioris perspicuitatis gratia afferatur demonstratio Aristotelis lib. i. caeli tex. 3I. Sit centruire mundi agA.ex quo ducantur lineae xectae AB. A C. quae dehide alia recta coniungan- BC. ducaturqUealia recta ab eodem A. ad E. secans in D. basim trianguli A. B.C.
ducatώrque circumferentia ab ipso di ad C. per Egunc ta aqua ilia natura semper defluit ad lo
122쪽
ca magis concaua & depressiora,seu mundi cem tro A. propinquiora , Ut est D .respeci u locorum B.& C.quia A D.minor est linea, quam sim AB.& AC. aqua igitur defluet ex B. vel ex C. ad D. donec aequetur ad E. qui locus non est decliuior, quam si1t B. M C. solum igitur manebit aqua quiescet circa B.E.C.loca aequidistantia a centro mundi A.quare eius superficies erit etiam spha rica uti linea B. E. C. Quam rem optassem dili- Αquae κgenter expensam a Paulo Burgensi in cap. 1 Gen. ς' ἔ MIMelchiore Cano, Ambr.Catherino,aIii uebilibus d heologis , dum aquam altiorem esse terra, diuersumque globum facere putaueri1nt,
dc consequenter aliud ess e centrum aquae a centro uniuersi , ideoque aquae stiperficiem non aequaliter ubique distare a cetro mundi; eo quod Deus die tertio dum terram discooperuit congregando aquas, eas fecerit terra eminentiores, eisque aliud centrum constituerit,& quasi aliam . sphaeram a sphaera terrae ; Vz.V.g. sileterra A. B. C. ει aquae sphaera D. E. F. non descendere Vero,
quia sicut pro-- arpter bonum vni Iuersi contra suam
Cuumsita non de- ,scendit, ne inun- dando impediat p aecipuum mun-
123쪽
di finem, hominis conseruationem. Verum, ut dixi, res aliter se habet. Cum enim per congregationem aqua non mutauerit naturam, & imclinatio naturalis formam naturamque sequbtur,ex Aristotele lib. a. Phys cum antea inclina uerit ad centrum mundi salua consistentia terrae, necesse est etiam,vi nunc remotis impedimentis
eodem inclinet.Nec valet quod de duplici appetitu dicunt: ut enim accurrat aqua coutra sitam naturam quoties est: periculum vacui, non videmus tamen eandem refugere,quando est peric
him operiendi partem terrae discoopertae: sed potius ad eam inundandam diffluere, ut docent inundationes maris fluuiorumque in Holandia&: Zelandia. quare gratis fingitur hic appetitus. Deinde vero, quia aqua ubique descendit respectu centri terrae & uniuersi, ad angulos rectos,
non minus quam terra,ergo centrum illius idem erit cum centro uniuersi non minus quam terrae:
de consequeter non essiciet sphaeram distinctam. Tertio, idem constat ex ecclipsi Lunae; ex interpositione enim terrae Sc aquae res illat umbra unius tantum figurae circularis, non duplicis, ut
necessario eueniret si estant distinctae sphaerae. Quarto, si haec duo infima elementa haberent sphaerias & centra distincta , iam fluxus aquae4
mari,quo per aduersarios gignuntur flumina, e sed contra naturam.iam enim transiret a sita sph in ad sphaeram terrae, elongareturque a centro illius,& ad huius centrum approximaret.V. g.dum fluit in locum A. Quintd,in medio mari essemus viciniores caelo , quam chim degimus in terra, deoque nobis apparerent astra multo maiora.
124쪽
De natura se lammento Nili. i os
quod tamen falsem est: nec ubique hemisph: cium perfectum appareret,cotra quam ab Astiologis definiatur. Sexto denique,si aqua peculiarem Sc distinctam sphaeram constituit,vel singula maria & lacus singulas sphaeras constituunt, Vt
unam Mediterraneum, aliam Erythrarum , vel omnia simul unam taloia primum, ut experientia docet,cum Mediterraneum.V.g.magnam habeat longitudinem latitudinem autem CXiguam, nec iam maria omnia unum haberent centrum , Ut statuunt aduersarij: non secundum,cum in multos sinus a terra dividantur, atque interse centur.
ideoque non possint efficere unam figuram sphaericam saperiorem sphaerae terrae. Adde,iplinamet Oceanum continere multas Insilas extra ipsum prominentes. Ex quo manifeste constat, terram esse altiorem mari ; non autem mare altius terra. Necesse est igitur dicere terram & aquam Vnam& eandem sphaeram constituere,ide6que utriusique idem esse centrum magnitudinis, cum unius sphaerae unicum sit magnitudinis centrum , Midem etiam centrum grauitatis; non quδd aqua naturaliter debeat tendere in centrum ter rae,cum sit minus grauis,unde nisi aliter exigeret ordo uniuersi ad bonum animantium terrestriu, aqua terram inundaret, Ut modo aer terram Maquam circundat: sed quia aequaliter deberet distare a centro, & esse terrae concentrica, lico non esset in centro,terrae grauissimae elementOrum loco. Sicut caelum habet etiam pro centro, centrum terrae δέ aquae, quia ab eo aequaliter distat.
125쪽
in Hexam. asserere, experientia compertum este mare Erythrieum esse altius terra, respondeo 11umquam id experientia constitisse,nec naturaliter ulla ratione id fieri posse, ut ex dictis atque dicendis constabit; graue enim deorsum tendat suae naturae relictum necesse est : Diuoque Basilio obiicimus D. Hieronymum in Psal. 3 2. dc i 3 s. Chrysost. Homil. s. ad Pop. Antioch. &Damascenum lib.a.de fide.ccp. 9. & io. qui nobiscum sentiunt. Potest tamen mare in aliquo aestu altius attolli peculiari aliquo littore, ut in Holandia S Zelandia usiis ipse docet,ubi incolae prohibent aggeribus inundationes eius, ne sata & prata, quae non longe distant,penitus perdat,sed id minime accidit in locis paulo remotioribus, cum inde flumina decurrant in mare, tamquam depressiorem locum. Obiicienti secundo,Dauidem Psal. 1os. Videri contrarium scribere,verbis illis. Supra montes gabunt aqua. dc, Terminum posuisti, quem non t nigre
diemur, neque conuertentur operire respondemus cum Damasceno lio. a. de fide. cap. o. &Io. Iacobo de Valentia, 'c aliis,Prophetam agere de aquis initio suae creationis, quasi vestibus operientibus terram , sed imperio diuinae solius voluntatis in locis terrae humilioribus conclusis, Ut magna ex parte terra emineret, & redderetur apta ad gignendas herbas δί fruges ad animantium sustentationem. Idesique Hra montes, id esst,terram , quae iussi1 Dei exaggerata est: in
montes, ut in eius cauerniv reciperetur aqua.
Stabum id es , stabant aquae ; est enim futurum pro praeterito,quo carent Hebraei. dc subiungens
126쪽
De ratura es incremento NH. Iosquid die tertio fictum sit, dicit solo Dei iussu quasi increpatione terribili fugisse & recessisteaquas ad decliuiora Ioca & cauernas terrae;kieoque caepisse apparere editos montes , quasi astendissent,& simul etiam depressos campos in loco humili, quasi descendissent, cum antea omnia aquis operirenturi iuuire a Deo constitutos te minos , altioris scilicet littoris, aquae non aude bunt deinceps transgredi vi sua, & contra Dei Voluntatem denub operire terram. in institutione enim elementorum naturae aquae,Vt pote graui,iudidit Deus, ut semper descendat ad loca decliuiora.Quare Prophetae locus aduersariis nullo modo fauet. Obiicienti tertib,esse naturale guttae aquae si1-scipere figuram sphaericam: ergo etiam tota aqua habebit peculiarem sphaericam figuram; respon- cur a
demus primo,experientia constare, id non conuenire aquae in maiori quantitate. V. g. flumini' sturae
bus & lacubas,ideo si ex gutta aduersarij probat phaeti- figuram circularem aquae, oppositum probamus nos ex fluminibus.Respondeo secundo, in gutta id fieri, tum , quia minorem habet grauitatemquἱm appetitum ad sui conseruationem, quae ita unione consistit.& quia unio circulatis est maxima,ideo gutta sumit per accidens figuram sphinticam. quae ratio cedat in maiori quantitate.tum ex Alberto lib. a. Meteor. tr. I. c.23.quia omnes
eius partes aequὰ graues aeque festinant descendere ad centrum linea breuissima. Vt igitur rem concludam; aquae elementum constituit unam sphaeram cum terra, ct ob id est in aequilibrio; cum in sphaera omnes lineae rectae ductae a centro
127쪽
ad circumserentiam sint aequales, Ut patet ex definitione circuli, & sphaerae Euclidis lib. I.& u. ideo nulla pars superficiei maris erit altior altera:cum id dicatur altius altero,a quo lineae usque ad centrum duehae si1nt longiores , quia cum iit
vicinius caelo, remotius est a centro , quam ill lineae,quae ab alia re ad idem centrum ducuntur.
His duobus suppositis sic argumentor. Fons S origo fluminum est altior fine ex primo supposito.finis est altior mari in quod flumen influit,vel
saltem non depressor , aliter enim mare in flumen influeret, retr6que flumina fluerent, non in mare; ergo origo & fons fluminum est altior mari in quod influir. At nullibi mare eminentius aut altius est e parte in quam influit'ameia,cum
in figura sphaerica , qualis est superficies maris,
una pars non fit altior altera,circumferentia ubique aequaliter distante a centro, ex secundo supposito : ergo mare Vbique depressius est, eoque
magis quo flumen longius fluit.V.g. Nili origine& fonte ad minimuni quatuor stadiis & quingentis pedibus, quippe cum Nilus, ut libro 1. dbximus,ad minimum fluat vigintiquatuor stadiorum millibus, non numeratis sinuosis & magnis eius flexibus. Non igitur Nilus, aut ulla alia flumina originem habent a mari, ne tam sublime contra naturam grauis aqua cogatur ad fontem& fluminis originem ascendere. Huic euidenti argumento conatus est respondere Scaliger exerc. o. negauitque sequi quod contendimus, eo quod pars superior aquae propellat inferiorem , unde fit , ut ubi in mari sunt specus & meatus, protrudatur pars inferior as periore
128쪽
De natura σ Incremenro Nib. I o Tperiore superincumbente; ideoque non naturaliter, ut demonstrat argumentum ., sed vi aquam eleuari supra terram , 5ρ efficere fontes initia fluminum. Verum haec responsio insolubiles dissiculta-Eleinctates patitur.Primbenim falsissimum e1t,elamenta' R. in propriis locis grauitare, & consequenter pM ipliae istem seperiorem aquae pro tradere inferiorem, Ut non gra- probat Syriantis,& Ptolemarus aplud Simplicium vix rς,
lib. . de caelo.tex. l6. ex Vrinatoribus ac natantibus,qui in profundo malis non maius on 8 1entiunt superincumbens humeris , quam cum sub ipsa tantum aquae superficie natant. Idem experiuntur omnes quotidie cum hauriunt aquana uputeis : Vas enim aqua plenum non magis graui tat alte in aquam demersum , quam immecliatEsub superficie . quod etiam de aliis elementis docet Themistius apud Auerro em lib. . de caelo. tex. 3o.Simplicius lib. .de caeso .c. 16.Syrianus Maiij, quicquid opinatus sit Petrus de Abano diseferentia I .Idemque conuincit ratio multa enim datur causa ob quam elementa in propriis sphae vis grauitent, aut leuitent, .cum elementa non moueantur,nisi Vt suum assequantur locum. At in fila sphaera iam habentmon est igitur cur moueri debeant. QMd si Aristoteles lib. 2. de caelo. tex. 29. O. 39. dc SCct. IO. Probi. s. 6 Sect.2s-ProbL1 r .aliter sentire videtur de aere respondet D.Thomas,eum de aere mixto vaporibus aqueis, aut Topice fuisse locutum. Sicut etiam ob eandem aqueam humiditatem animalis vox deice dit, potius quam ascendat:-ex eius ad terram
repercussione fit etiam magis audibilis deorsum,
129쪽
quam stillium, ubi vox ob aeris immensitatem evanescit. Eademque causia allignanda est quaesiito cur,qui in cubiculo sunt exaudiant colloquetes in via, hi vero non audiant confabulantes in cubiculo λ Nec 1 tolemaeus, Themistius, & alij Aristoteli concedunt utrem aere inflatum esse maioris ponderis quam Vacuum, si aere puro, non vaporibus mixto, ut est spiritus & anhelitus animalis, impleatur , aut ob frigiditatem viris partes aeris in aquam non concrescant,dum impletust. Quare neque nos sub dio & aperto caelo cum totus aer in nos incumbit, maius pondus sentimus, quam clim paruo in cubiculo inclusi sumus,ubi exiguo aeri subiicimus At nquies, lignum centum librarum, S plumbum librarum decem decidentia quamdiu sunt in aere, Velocius mouetur ligrium,quam plumbum , cum autem impingunt in aquam , lignum supernatat,
plumbum vero descendit. od accidit ex Aristotele, quia aer in ligno in propria sphaera grauitabat.Respondeo,plumbum in aquam mergi- tu Iaon trabs, non quod aer grauitet in aere non in aqua, sed qllia elementa grauia in plumbo magis superant leuia in plumbo, quam in lugno:nam aqua,quae est in trabe, in aqua neque trahit sursem,neque deorsum, terra trahit deorsum,act & ignis sursum:& quia plus est aeris. &ignis in trabe quam terrae,n5 mergitur. In plum bo autem quia est plus terrae,quam ignis & aeris, mergitur In aere vero etiam trabs fertur deorsu, quia aer nec mouet silrsiim , nec deorsim , ignis rapit si1rsiam,terra de aqua pertrahut deorsiam, requia plus habet terrae & aquae quam ignis selius,
130쪽
De natura es incremento Nili. Iosmouetur deorsum. Et licet proportione partium plumbum plus habeat terrae & aquae respectu ignis, quain magna trabs, simpliciter tamen longe plus est terrae & aquae in trabe,quam in partio pluuibo,& ideo grauior,citiusque mouetur.Vel certe aer in ligno sustentat , quia non vult descendere sub aquam , unde ob hoc magna susti
net oneraun aere autem, quia adhuc non moue
batur extra si iam sphaeram , non resistebat elementis descendentibus, ut facit, cum volunt illud extra suum locum abducere. in plumbo autem immerso non ita resistit , quia ob plumbi densitatem est admodum exiguus. Non igitur. aqua, aut alia elementa in suis sphi aeris grauitant,
Secundo Vero , quia aqua non potest altius ascendere , qutin descenderit, ut & communis sensus, & experientia, dc ratio ipsa demonstrat,
alias enim contra naturam grauium assecnderet
Estque Scaligero afferenda ratio, cur si id fiat in mari, non fiat etiam in puteis , ita ut immisio tubo prominente extra orificium putei, inferior pars aquae non protrudatur a superincumbente luperiore, ita ut absque ductorio fune , aut troclea,& sine vase, absque labore aquam hauriamus. Similique arte absque ullo negotio non possimus efficere fontes perennes altera tu biparte infixa in inferiori parte valis aqua repleti, ut superior aqua pars inferiorem in eam rubi partem possit propellere ,altera Vero supereminente orificio vasis , & refundente eandem aquam in idem vas, ut iterum fluat.