장음표시 사용
101쪽
siluit,qiuod terra sub eius fonte minus caleat, &mimis aquas consumat; cum tunc ea subterranea loca maxime caleant propteri externum frigus ambiens:tum,quia calor ille subterraneus,relestremissus,ut solet essem caeteris cauernis & specubus calor,qui fit hyeme a radiis Solaribus, atque ita non poterit consumere aquas; vel vehemens, ut qui fit ab igne subterraneo , Ut paret CX aquis thermalib. &tunc Nilus hyeme caleret & ebul liret instar aquarum thermalium , & Odorem ac saporem contraheret , non secus ac praedictae aquae balneares. quod tamen repugnat CXperien-riae.Non igitur fluit aestate plenissimus, quddtuc calor ille subterraneus remittatur. An autem
aquae puteales & specus iubterrainei revexa si11t frigidiores aestate quam hyeme , negat Galenus lib. .sHPp .medica facultae. 7. putans sensum falli ob calorem ambientem, ut solet accidere Vrinae, quae iii balneo videtur frigida,extra Vero calida. Caeteri vero rectius aflirmant,tum, quia licet attemperes quantum velis sensam aestate hyeme, aquam in puteis aestate senties frigidiorem; tum , quia Videmus non qctam Cumque aquam hyeme calidam,frigidam aestate, sed eam solum, quae profundos habet puteos aut fontes. Grauis tamen est diis cultas inastignanda huius rei cauaia , nempe cur per antiperistasim leu ad praesentiam contrari j calor , aliaeque qualitates intendantur, cum unum contrarium debeat potius temittere qualitatem alterius quam augere. Et quidem landianus lib. 8. Physq.9. Thienensis tr. de react.Marsilius lib.nde gener.q. 17. I 8. Paulus Vene
102쪽
Denmra es incremento Nili. 8 i
Venetus in sum α. 2ue .putant, Unamquamque primam qualitatem emittere quasdam species intentionales , quae inuento impedimento contrari, reflectantur verssis strum principium:&aca 'o
ne i efiexa illud intendan uerbi gratia , hyeme
exhalationes calidas genitas aestate praecedente in locis subterraneis, transmittere species intenstionales quae inuenientes obstaculum, vel contrarium prohibens reflectantur, & intendant calorem exhalationum a quabus procedunt. Sed
obstare videtur huic sententiae, tum , quod pri marum quabitatu in nullae sin t syccius in tentionales, illaeque apud Aristotelem habcatur inaudit i. alioquin effectus omnes reales primarum quali tatum possemus attribuere speciebus intentiopnalibus,non ipsis primis qualitatibus: thim,quia si species intentionales pollunt intendere qsalitatem realem, in quo ruam distingviantur' arealibus i tum , quia si reales qualitates agendo non possunt producere intensiore qualitatem quam- sint ipsae,ne res vltra suas vires agat,neque id poterunt earum instrumenta species intentionalisἰ
vel si hae id possunt, cur idem non possunt illaeγPetrus Pomponatius in disputatione ge actione
vult, qualitatem realem actione rest cxa inuento Contrario obsistetite,se ipsam in te dere. Sed hui
opinioni repugnat, tum,qudd non videatur possiibile calori vc quinque producere per reflexio nem calorem Vt sex,uel septem, cum, ut dictuna est , nihil agat supra suas vires tum , quia etia tranon praesente contrario qualitas seipsam posset intenderernam. contrarium praesens aut nihil agi
103쪽
en illud subiectum, aut ii agitiuam, non autem dontrariam qualitatem producet. Hippocrates henique lib. de natura istus,& Sect.I. Aphor. Is .ristoteles Sect. i. PIobl.29.Seci . .Probl.J.Seo .a . Probl.8 & is . Lucretius lib. 6.M.Tullius lib. r. de nat.Deorum , Philoponus lib. I. Meteor. sum. 3.c.2.Flaminius Nobilis lib. I degener. c.7. dubio ii. Iacobus de Focliuio in Hippocr Aphor. q. s. Franciscus I ico mercatus lib. i. trieteor. Franciscus Vales1us lib. I. contr. c. s .& Fernelius libr. de spiritu & calido innato, rectius existimant calore lin antiperistasi augeri, quod circum obsistens frigus prohibeat calorem transpirare , quippe cum unumquodque uum refugiat contrarium. Ex quo fit,ut non euolet pars calidior , quam indicat figura pyramidalii, & motus ignis, neque re- lyatiatur a contrario externo , sed ituletur potius la dentioribus lateribus specus aut putetiam con- lcalefactis, & ob densitatem validius agentibus: lsicut validius agit ignis in materia ferri, aut ligni, iquam in arund1ne ob materiae densitatem , ex Aristotele Icch 3. Probl. 6. Iisdem de causis accidit,ut in furnulis Chimistarum , ubi proli ibetur
caloris transpiratio , per incitisionem fiant lique-Tactionis effectus , qui non ferent ire quadruplo maiori igne aperto ut testatur Cardanus tib 1.de Subtil. Eadem prohibitio transi,irationis facit, testst Hippocrate, jn aceruis leguminum Stri- llic Vt pars inferior , non item superior, calefiat; Vt magnus tant cumulus accendatur ab exhalationibus calidis prohibitis transpirare & euo- .are: te eam, teste Galeno lib. 1. de febr. accidio lsimo l
104쪽
De natura se incremento Nili. 8 3
fimo columbino ob eandem causam: Vt Ventres liyeme sint calidiores quam testate, teste Hippo crate , ob externum frigus constipans poros, &prohibens spirituum exitum : ut fandi vasorum quibus calefacimus aquam , sint tamdiu calidiores,dum aqua frigidiuscula e contra, cum iam calet, ex Aristotele Sect. 1 . Probi. 8. Vt natantes in aqua frigida facilius famescant: ut calx iniecta in aquam effervescat: Vt manus nive lotae maxime inflammentur:vt in aestate tempore plu-esiae clausa cubicula impedita transpiratione . aut exhalationibus refugientibus circumobsistens, frigus instar balnei tepescantave exhalationes accendantur in nubibus, & in fulgura, aut fulmina
43. Quare etiam hyemis tempore per prohibitionem transpirationis propter externum frigus , & pluuias terram constipantes, S meatus exhalationibus claudentes, poterunt sebterranei specus &aquae puteales, incalescere. Frigida vero ,etsi non exhalent, ideoque eis accomodari non possit prohibitio transpirationis, habent tamen cum calore & aliis qualitatibus, si ambiant itur a. contrario,Vt illud. refugiant,ut se colligant,& uniant,ne facile destruantur a contrari,quip pe Cum virtus unita sit fortior,magis agat, dc di lius resistat, ut docet etiam Straton apud Senem cam lib.6.nat. qq.c 13. Hinc fit, ut aqua egrediatur e lignis humidis appositis igni contrarium refugiens:vt aquae gutta in puluerem iniecta sesel uniat, dc conglobet, ut pluuia in aestate cadens
105쪽
sele tueatur & missimat contra vehementein aeris calorem, meliusque retillat, conglacietur auci aper antiperistasim uius frigiditate,& fiat grando. Non igitus mirum si eodem modo & spectis, &aqua putealis restiuo tempore magis frigerint quam hyeme.nonne simile accidit in peponibus calidis, qui parumper Soli expositi facta transpiratione , ut quotidiana experientia docet, calo rem remittunt 3 Concludamus igitur hyeme quidem jecus & aquas liubetereatieas profundiores calid ores esse,aestate vero frigidiores, ted internum illum cauernarum calorem hyeme non minuere Nilum. Nec me mouet quod si1bdit Oeni- pedes,&Auctor libri de Nilo esse etiam. in Phrygia puteos, qui hyeme sicci sunt, aestate vero pleni,quod etianae Antigonus in libro historiarum admirabilium. q. 17 Aristoteles lib.de admisi
audit.q. 2.asses uerunt de puteis,qui sani MytropolLEtenim neque id ex si1bterraneo calore, aut stigore accidit,alias cum testate Nbique interiora terrae magis frigeant, idena caeteris profundioribus puteis eueniret: sed vel ex nivibus, quae eo tempore liquescimi, quarum aqua per Bb terraneos cuniculos illo quit, vel quia aes ate ob ni natum calorem terra hiat, & aditum aquis aperit. Sicut etiam in terraemoribus tape continge' se diximus in fine lib. i. ex Aristotele lib. 2. Meteor. sum. s. c. 2. & Plinio lib. 2.c. 8o .veteribus
meatibus obstructis, Se adapertis nouis.
106쪽
Nilin augeatur aestate quod tunc olremotior sit, minusque aquas illius consumatd .
posita opinio illorum , qui putaueruns hyeme Solem esse propinquiorem Nilo, eiusque fontes minuere, aestate vero distare longius , eaque de causa Nilum integrum plenis 1imumque surgere. Meminit huius sententiae Auctor libri de Nilo, Pomponius Mela, & Plutarchus,qui eam tribuit Herodoto ; ut etiam fecit Galenus in histor.Philosoph. illiusque verba lib.a. ita habent, quicquid velit Cardanus. Haec
tamen sententia nobis non probatur: tam,quia idem eueniret caeteris Libyae fluminibus , a quibus etiam sol magis distat quam a Nili fontibus. quod tamen non euenit,tes e Auctore libride Nilo, & ipsa quotidiana experientia idόmque accideret in hyeme , quamuis nullae fierent pluviae,fiumillibus Europae , cuin tamen constet sine pluuiis aut nivibus non augeri: tum, quia nulla est maior ratio cur Nilus augeatur progre diente Sole a Cancro ad Leonem, quam cum a Geminis procedit ad Cancrum,cum etiam tunc
Sol aequaliter distet a fontibus Nili: tum , quiaciam augetur Nilus,Sol est illi maxime vicinus, cum sit illi perpendicularis, faciliusque agat in G 3 totum
107쪽
Libersecundustorum fluuima,quam cum est in Capricorno,licet sit remotior a Nili fontibus. Quid 3 vicinitas Solis Nili fontibus deberet augere , & non minuere fluuium, quod vigente externo calore, specus & loca subterranea in quibus concrescunt vapores in aquam,sint frigidiora,faciliusq; generetur aqua.ideo augendus potius quam minuendus erit Nilus, ut superior sententia asserebat,
An augeatur quod eius aqua astrorum radiis sustendantur nulla additione aquae
C A P v T IX.LII putauerunt huiusmodi incremetum fieri quod ab astrorum radiis aquae tunc suspendantur absque ulla additione alterius aquae,ut videre est apud Solinum c.3 .Sene cam lib.3.nat. qq.c. 26. Auchorem libri de Nilo,& Abiit ensem in cap. 26. Genesq. a. Sed haec aquarum sit spensio fabulosa mihi videturmeque enim astrorum radii eam vim habent in aquas Nili, quam habet magnes in ferrum, vel in paleas succinum. idemque deberet apparere in aliis aqviis non tantum Africae, sed etiam Asiae,& Europae: vel saltem reddenda erit ratio disparitatis ue quod non secium huius sententiae aucto
108쪽
De natura o incremento Nili. 8
auctores. Addo, eandem esse distantiam Solis a fontibus Nili dum in Geminis progreditur ad
Cancrum, atque cum ab hoc defertur ad Leonem,ut superiori capite dicebamus. Cur igitur non augetur etiam Sole in Geminis' Cur item in reliquo anni tempore non accidit quoque aliquale Nili augmentum λ Si enim propter magnum , Verbi gracia, calorem Solis, vel astrorum I ispendentem aquas, fit magnus excessus , dc
propter maiorem maior, propter remissum fiet etiam excessus,licet remis uis, ex regula Aristotelis lib. r. Top.& tamen nemo unquam somnia
uit, nedum scripsit. Sed forte authores huius sententiae dicent;per suspensionem intelligere se
astrorum radiis aquas rarefieri, ut videmus euenire in olla ebulliente,in qua actione ignis aqua eleuatur,maibrque videtur quam ab igne remota.Sed obstant tum argumenta facta,qubd idem paterentur aestate caetera flumina, qubd augeretur etiam Nilus ipse in Geminis:tum,qubd Nili aquae mensura nunc grauior , nunc leuior ap pareret pro ratione raritatis dc densitatis ; neque
enim in rarefactione noua materia acquiritur,ut
docet Aristoteles lib. .Phys.l.8 .lum, quia Nilus ex superiori AEthiopia non deueheret limum
in eius auctu:tum , quia etiamsi concederemus fieri aliqualem rarefactionem, non posset tamen esse tanta, Vt ad 13. i 8. & amplius cubitus operiret, Vt argumentatur Au ctor libri de Nilo. Si enim certam aquae frigidae mensuram cales cias,non ob id essicias,ut aqua sensibiliter euadat maior. Quare neque Nilus altiorum radiis tan
109쪽
rum, atque adeo ditu mum poterit absque noώuis aquis recipere augmentum,praesertim quoti.
dae occidentibus astris. Sed quidni inquient)idem dicamus accidere Nilo semel in anno, quod videmus singulis diebus accidere mari in
fluxu & refluxu Lunae altiorumque radiis suspensis lea rarefactis absque ulla additione aquis marinisὶ Perbelle sane, rem omnino certam , re omnium incertissima maxime incertam nobis reddere satagunt.Cur enim mare fluat-refluat,
adhue sub Iudice lis est. Vt enim Lunae astro rum liae lumine mare rarefieri, & ob id exundare , cellante vero rarefactione subsidere & deferuescere putant Auctor libri de Mundo ad Alexandrum c 3. Plinius lib. a. c. 97. Possidonius apud Strabonem lib. 3.Auerro es lib. 2.Meteor. c. 1 Albertus lib.de causis S prop. elem.tract. 2. c. I. Paulus Venetus in sana. Meteor. c. I a. Scaligerexer. 23. s a. Franciscus Vicomer. lib. 2. Meteor. Gaspar Contarenus lib.1. de elem.Mirandulanus lib. 3. contra Astrologos c. I s. Hieronymus Biurius dialogo de fluxu & refluxu maris,& Scotus in 1. lib.sent. dum agit de rerum creatione: aut certe a Lunae astro1 Iimque lumine & calore excitatis, atque attractis exhalationibus impelli repelli mare credidit Heraclitus apud Plutarchum lib. s de placitis, eod ADque ibidem teste, ipsemet Aristoteles; fauentque , quae ab eo scri buntur Sect.26. Probi. 28.& 3 . & docuit expresise Apollonius Tyaneus in epistola ad Indos , &tandem ex recentioribus Rogerius de Baccb scribens , luminis & caloris naturali virtute ex inferioribus
110쪽
tioribus partibus maris eleuari versiis stiperiorem exhalationes,a quibus intumescant, &quasi ebulliant aquae; ubi autem exhalarint, fieri , ut iterum aquae subsidant, & refluant Retulerunt
etiam aestus maris causam in Lunam Poetae , VzClaudianus cum in Panegyr. in Conses. Theod. dixit; i I
--- tu los, quae Luna recursus triat Oceani --
& Silius Italicus lib. a.Punic. Cymothoe ea Regna vaga,pelagis labores - Luna ' uet,Luna immisisser caerula bigi Hrit refert Byretum, equiturque reciproca Thetis. Fundamentum huius opinionis potiti Phauorinus apud Gellium lib. i .c. r. quod oceani
cum Lunae curriculo congruat.Ita a soli, cui incumbit mare, natura id euenire existimant Alexander Aphrodiseus lib. a.Meteor. com. J. Ioan
nes Butidana ibidem, Andreas Cisalpinus lib. 3.
qq. Peripatetic. c. s. & Ludovicus Buccaserrus lib. 2.Meteor.lectione I 8.dci'. orum sententiam confirmare posshmius,tum,quia non ubiquα
in mari sit huiusmodi fluxus dc refluxus ; cum enim sit in mari Adriatico seu stipero , non est tamen in Mediterraneo & infero, ut experientia docet. esst in Holandia & finitimis prouinciis, non est tamen apud Hispaniolam,Cubam,& vrbem nominis Dei noui orbis, ut testis est Petrus Martyr Gonetales de Oviodo in summario de re bus indicis: tum quia neque ubi reperitur, eius dem ubique sit periodi .v.g.Oceanus Gallicus ad Garumnam septem horis fiuit, de resiuit tantum