장음표시 사용
91쪽
pnerrimciare magna lapici lina latum ectatio, item que lucernarum stridor,&eariam fungi; 1la enita
Et si noctionis ardentibus undique teliis Concrucam fringi, si lammis emicet ignis Effisus,aut Icilis fili tim langueat ultro,
Conuenit instantes 'aenisere Protinus imbres. Virgilius lib. s. Georgicorum, Nec nocturna quidem carpentes pensa puello cinere la emem, te Ina cum ardente viderent Scintillare oleum, Gr putres concre fere fungos. Idemqtie habemus apud Aristophanem in Ve-lpis,Plutarchum lib. a. Symp. q. . Apuleium lib. 2. de As1no aureo,omniumque primus, teste Vi chorio lib. 33. Variar. cap. et r. scripsit Theophra' stus in libro de notis ventorum, pluuiae& serelai tatis. rationem cur lucernarum ti ingi pr nun- cient pluuiam,reddit Seruius , quia scilicet acrisiain humidi crassitudine resident excrementat ista in summitate lychni. itaque ex immutatione aeris praedagiunt animalia varias temporum immutationes. Sed omnem omnino fidem superat, quod alioqtuin a viris fide dignis limis,ac diriti is in I gypto versiatis accepimus,& apud alios legimus, ii pridie diei, quam incrementum incipiat,ex Nilo certa arenae quantitas capiatur,eius que pondus notetur lance ; iterumque ipse incrementi die lance recognoscatur, eius pondus tot fi timenti granis reperiri grauiorem,quot cumbirorum est incrementum futurum,licet optime in arca clauia adseruata fuerit arena. Sed iam delataiushaodi incrementi Nili causis disteramus.
92쪽
An incrementum Nili flum sit a di-' uina prouidentia.
C A p v T IV. R I s T i D E s in oratione AEgyptiaca causam inundationis Nili vult esse diuitauinam prouidentiam, quae in locis illis nquibus nullae vel admodum rarae, Ut experientiae docti Seneca lilius Capitolinus,& loann.Leo Africanus lib.8. c. . scribunt furutae erant pla- uice, Nilum Vicarium suum induxerit,qui stato anni tempore exundans agros ad segetes praepararet. Cuius etiam sententiae fuit Lucanus lib. 1o. docens, quasdam aquas casu e terris erumpere, quasdam autem a Deo initio mundi creatas sub terris,eius ope ad terram irrigandam adduci, in quibus sit adnumeranda Nili inundatio : post confutationem enim Opinionum aliorum sic
Saecula concussis terrarum erumpere venis,
Non id agente Deo ; quasdam compage sub is
Cum reto caepisse reor,quas ille creatororque opifex rerum certo Ab iure coercet.
Sed opinio haec Aristidis haud satisfacit ε, non enim uniuersalem , & primam tantum causem incrementi Nili quaerimius , sed naturalem seu particularem; alias pari ratione eamdem causam F cuicum
93쪽
cuicumque qua tiro possemus reddere , dc de causis secundis haud elle si, liciti, ut quaerenti curionis comburat,possemusrcspondere, id fieri diuina prouidensia,omissa calidi rate proxima causa combustionis,atque ita de aliis. Accedit, quia chim diuina operatio limites & regulas inferio ris naturae transcendat, si incrementum esset ab
ipsa diuina prouidentia tamquam particulari
causa,non esset maius,aut minus secundum rem porum varietares & mutationes , contra quam
fiat. Postrem b, quia, ut tota Academicorum, &Peripateticorum Schiola fatetur, solet Deus in rerum gubernatione uti secundis causis , quodllic non fieret, sed perpetuum poneretur in natura miraculum, quod Philosopho nulla ratione videtur asserendum. inare ad hoc dicendum Aristides & Lucanus videntur deuenisse, quod proximam ignorarint cause m ; idemque impulit Abiu lensem in c. 15. Gen. q. a. ad scribendum huius incrementi & decrementi causim esse vir tritem aliquam naturalem quam Nilus consequatur immediate apud ipsum fontem Paradisi, Epieua pullulat. Sed in eo grauius peccat Lu-
reus Ca- canus,quod impie cum Epicuro,Lucretio, Em-suS con ' pedocle,ex Aristo t. lib.1.Phys. t. 3.& aliis apud fVς- ς- Laetantiunn lib. t. diu. Instit. & lib.de Ira, Cleomentem Alexandrinum in orat.ad Gentes,Nyssi senum lib. 8.de Philosopli .cap. 4.Iulium Si-xenium lib. I. de fato. cap. 3.&7. Alexandrum lib.de fato c. s. Casum si aluat,Debque neget rerum omnium cognitionem & gubernationem, quod est non tantum contra diuinas litteras
94쪽
De natura se incremento Nili. 7 3
C. 8.ad Hebraeos c. . quibus Infidelis non credidit: sed etiam contra Philosophos, Platonem lib. Io. de leg.& iii Pli dro, Trismegistium in Pimandro . . s.Anaxagoram , qui ea de causa ab Aristotele lib. I . Met.1iam. 1. C.a. sobrius in comparatio ne Antiquorum appellatur, Aristotelem lib. ia. Metaph.tCX. s I .s .. Senecam lib. de prouid. Plotinturi lib. de prouid. Alexanduna lib. de filo, Philonem lib.de Opificio mundi, iustinum lib. de Monarchia,& lib. i. contra Tryphonem, Nys- senum lib. 8.de Philosoph. c. . Lactantiuna lib.
I .diu. Ins it.& alios;& contra rationem ipsam,Vt patet: tum quia, ut argumentatur Philo loco cit. Euseb. lib. 8. c. Nyssenus lib. 8. c. 2.Ambr. lib. I. Ost. c. i. Salvianus lib. . de prouident. Dama scenus lib. 1 Lactantius lib. i. Instit. Deus est effeci or omnium, quippe cum res non sint a se, alias se pro fine haberent, non Deum ; quod enim a se est, non alium finem habet quam te,
cum sibi ipsi sufficiat; ergo dc provis r est : eius
dem est enim rem producere,&perfectionem ei dare,atqe in fine dirigere,ex citatis,&S.ThO.I.p. q. IOῖ. art. I. &J.nouit itaque Omnia, omnibus
que prouidet. Nihil igitur sertuitb illi potest accidere, nihilque illius gubernationem effugere;
tum, quia prouidentia est ratio ordinandorum in sanem. Cum igitur quaecumque in mundo sunt, certo ordine in sitos fines tendant,licet pleraque non agnoscant, oportet aDeo omnium causa dirigi certis mediis in suos fines : utrumque enim
95쪽
inchulit prouicientia, ut docet S. Thomas lib. 3. Contra GenteS. c. 9 . Quare Deus ita protiic res rebus omnibus, Ut etiam omnibus det media, quibus sine ullo dubio finem AEnsequantur. Itaque respectu Dei nullus effectus erit fortuitus, sed &praeuistis, & volitus. aut permissus. Ideo Boetius lib.1. de Consol.prosa i. si quis enita ait
coercente in ordinem cundia Deo,iscin ullus temeritati
reliqum ese potest'Ob id paulo post docet, Casum
nihil officcre diuinae prouidentiae verbis illis. δειs est inopinatus ex confluentibus causis in his , qua ob aliquid geruntur, euentus; ncurarere vero facit causas Oruo ille inestabili connexione precedens, qui de prouidentia fonte descendens cundia siuis locis temporibu A, Videatur ibidem S.I homas,ut etiam lib. 6.Metaph tex.7.δc lib. 3.contra Gentes. c. 72. 3c9r. & Ferrarientis ibidem Nullum itaque fortuitum potest es Ie respectu Dei, omnia videntis,& omnia efficientis,uel permittentis,sed tantum respectu secundarum causarum.
L n Nibu aestate crescat, quod aqua ex Septentrione luat adserendam opemi mann AEgypto ξ
C A P v Τ V. t Ioc ENes Apolloniates apud Senecam& Autliorem libri de Nilo , cremdidit terram exsiccata a Sole plus humoris ad se adducere; atque ut in lucernis
96쪽
De narara se incremento Nili. 7 s
cernis oleum eo confluit, ubi exuritur,sic aquam illo incumbere, quὁ vis caloris,&tetate aestuantis ardor euocarit. Dicebat autem trahi aquas ex partibus Septentrionalibus sernper hybernis per 1ubterraneos cuniculos, quod omnia sint perforata & inuicem peruia. Ideoq; etiam Pontum in inferius mare assidue rapidum fluere , non Vicaetera maria vliris citioque aestibus alternatis. quod ni fieret,iampridem omnia in AEgypto sic ca aridaque conspiceremus. Sed nobis haec Opi uio fabulosa potius quam naturalis aut vera eslbvidetur : nam si omnia sunt inuicem peruia Pontus & amnes inuicem commeant, cur Uon omnibus in locis aestate maiora sunt flumina
Quod ii dicat, AEgyptum magis indigere ob conmtinuos Solis ardores : cum testate etiam loca caetera magis caleant quam hyeme , licet minusquam AEgyptus, illa flumina etiam , saltem pro portionaliter,deberent redundare. Accedit tunc eadem de calda futurii fuisse, ut in omnibus Libyae fluminibus idem eueniret, cum tamen halantum in Nilo de Nigride cernamus. Addo, si incrementum prouenit ex Ponto , futurum Vt prius inciperet versus ostia Nili, quam in montana superiori AEthiopia, quod esse a veritate alienum inferius ostendemus. Denique aqua non c. 14. tantum scaturiret in suminis alueo,ut facit, sed in reliqua AEgypto, quare non opus esset aggeri
bus Nili aquam in agros deducere. bd autem assidue Pontus fluat in mare inferius non id sacit,Vt opem ferat adustae AEgypto, sed ob magna
& multa flumina, quae illam ingrediuntur, re indecli
97쪽
decliuiorein locum fluunt. idque euidentius ibi litam alibi cernitur, quod Pontus exiguam habeat prohinditatem, ut notatiit Aristoteles lib. 2. Meteor. C. I. Neque adeo aestuat Africa calore Solis,ut reddatur inhabitabilis,ut sibi fingit Diogenes cum aliis, de quibus diximus lib. i. c. a. ut iam experientia constat:breuitas enim dierum,&longitudo noctium maxime temperant ardores, ut ex Cleomede lib. I. Meteor. c. 8. dicemus hoc eodem libro .c. 17. Quid 'nbnne eadem etiam &maiori ratione tunc deberet aqua rapide fluere ad serendam opem terrae & extinguendos ignes,
qui in Siciliae AEtria, Vulcano , Lipari, in Insulis foliis,in Isandiar Hecla,in Liciς Clitinera mul-0sque aliis locis erumpunt de quibus Aristoteles
Lucretius lib.6. Vitruvius lib. 8. c. s. Author libride Mudo,Seruius lib. 3 . Eneid. Georgius Agricola in opere de subterraneis, Faloppitis lib. de aquis thermalibus. Neque est ad rem uostram exemplum de oleo inhicerna: etsi enim ignis paulatim absumat, dc depascatur lychnum oleo aut alia pingui materia intinctum & madidum, sine qua absque interuallo statim consumpsisset, non tamen. aliunde nouam euocat materiam praepinguem , quam, consumpta priore, depascatur, ut lychno parcat,sed &ipse marcore deficit, Contra quam eueniat in AEgypto , ex Diogenis opi
98쪽
C Α Ρ v T VI. LVRE s Sacerdotes AEgyptiorum,EphO-i rus ex Galeno lib. de hist. Philosopli. Diodoro,& Plutarcho,&TimaeuS, Vt colligitur ex Platonis Timaeo,Proclo ibidem , & Plin1o lib. s. c. s. quos sequuti su1at Pierius Valerianus,& M. Antonius Sabellicus,volueruns,non aliam esse causam incrementi , quam ipsammet Egyptum, quae ob raritate soli sabulosi aquam effunderet,& quodammodo exsudaret. Sea neque hanc opinionem probare positumnum quia,
ut notat Proclius, raritas terrae non potest aquas generare, nec sursum impellere, sed aliud necessario exigitur agens,quod eas primum generet,&deinde genitas sursum emittat: tum, quia non. Omnes illi terrarum tractus sunt adaggerasio, d
solum arenosum , cum etiam in superiori AEthio pia,ubi per montium angustias δι saxa Nilus de-
currit,patiatur etiam incrementum;ut ex Senecat & Strabone dicemus infertiis , quicquid in contrariuscripserit Abulensis in C. Σ.Gen. q. Ii,. UM, quia flumen aut recipit aquas a terra ipὶ flumi ne depressiore , aut alitore ; non primum , quial cum aqua sit grauis,non potest ascendere,nisi ha- beat originem altiorem: non enim artolletur ad
99쪽
prohibendum Vactrum,cum per aduersario, ter .ralit ad modii in rara, plurimumque aeris contineat. Nini secuti lum,qitia superficies illa terce. qttit supereminet fluuio, ob perpetuos calores 1
petu5que tosta Solis ardore, apta quidem est hii Iniditate,si adiaceat,sorbere, non aute gignere S exstrdare , ut &ipsa ratio naturalis dictat, clim siccitas siccitatem,& non hunaiditate in sibi contrariam debeat procreare ex doctrina Aristote lis,dum lib. r. iegenerat.t. 23.& a s .&alibi agit de clementorum transmutatione; Averrois initio lib. . Met.&Galesii lib. i. de causis sympi. c.
nece e 6l ab exsti loco famem ven:um sene autem lacus propter Solis vicinitatem non habet .rpLets, Nessi e passaa 63M propter si prefictimetemfιciam Ere instit ostedic ipsa experientia calcis,cineris S pulueris , cum rara & arida sint veluti spongia, qu e adiacerem sorbet laiamorem,sed nec gignite nec exsudarithim,quia alias nulla esset ratio , cur usque ad layberniina tempus in AEthiopia differendum estet Nili incrementum. Eadem enim raritas ibit eli etiam in Aprili Maio , & reliquo
armi tenapoIe:tum,qtua non tantum ex fluminis alueo fieret incremetiim & aquarum 'excrescentia,led erumperet etiam ex reliquis partibus, nec opus ellet alio in hortorii morem aquas deducere, conrr.ὶ quana fiat: tum denique, quia si Nili inundatio reducenda est in rerra exaggeraca , curiis di.ὶ adaggeratione facta ab Acheloo in Acarnania b
100쪽
De natura se incremento snania, Cephiso in Beotia, Meandro in Ana, &Libys desertis, nihil simile cernimus incremento
An Nilus exundet quod mi s a frigescen
CApuae VI I., Eui DE DE s Chius,teste Diodoro & Se- in , piutauit hyeme calorem sub terris contineri;quippe cum specus calidi sint, &pateorum aquae tepidiores: ideoque Nili venas calore interno exsiccari destitutas aquis pluuiis, quae reliqua flumina extra AEgyptum iuuare solent. Hanc sententiam putat probabilem etiam Auctor libri de Nilo. Illam tamen refellunt Diodorus Siculus& Seneca: tum, quia si id ve
rum esset,omnia flumina aestate crescerent, Onam
nesque putei abundarent,& magis quam Nilus, quia in multis Europae,&Asiae partibus in aestate ob Solis vicinitatem maior sit calor quam in ulterioribus AEthiopiae partibus , vel ad minimum aequalis: &ob id interiora terrae aeque, vel etiam magis frigescant ratione antiperistasis, quam ubi sint fontes Nili. At experientia docet oppositum ; tum,quia alia Libyae & Africae sumina cadem de cauia inundarent, quod tamen non faciunt ; tum, quia Nilus non crescit cum est aut is in ea Ethiopiae parte , Ibi Origenem capit, sed cum est: hyems. Non igitur plenistimus Nilus .sJhiit