장음표시 사용
111쪽
Lib. I. Cap. III. Ei . III. 83
insint caelo vera raritas, or densitas eias dem rationis cum sublunaribus. OCcasione alterius arg quod i addidimus quaest.
I.pro opinione Plat. de rarit. & densita. exorta est q. 3.in qua duo quaeruntur: unum est, an vera ratitas , & densitas sint in caelo : alterum an sint eiusdem speciei, cum his qui reperiuntur in corporibus sublunaribus, ut in aere,& aqua. Et circa primum sentiu fit recentiores quidam , veram raritatem pro qualitate, quae in corporibus sublunaribus reperitur,non esse id caelo,nec densitatem, sed quadam tantum ratione impropria pro maiori multitudine partium , sub minori praesentia, vel pro minoti multitudine sub prae sentia maiori. Probant primo, quia raritas, si vera est separat partes corporis inter sese, & quas eas c5 pestit
ad maiorem locum se extendere,& densitas magis eas Coniungens, quasi cogit, ut ad minorem locum, sed omnia haec repugnant partibus caeli, quod cum sit sua propria natura incorruptibilis, non potest pati similes mutationes ex se tendentes ad corruptionem: ergo etiam repugnat caelo vera raritas,& densitas. Secundo vera raritas,& densitas sunt secundae qua' litates ortum habentes ex permixtione primarum,ut docet Aristoteles a. libro de gerieratione, apit. 2. tex
tu 8. Praeterea sunt cause grauitatis,& lenitatis, atque etiam mollitudinis,& duritiei, ut docet 4. lib. Physicorum, capite 9.textu 81. Sed corpus caeleste caret primis qualitatibus, atque etiam grauitate, & leuitate,
duritie , ac mollitudine, ergo carebit vera raritate, ac densitate.
Nihilominus posterior sententia longe probabi'
112쪽
lior ponit veram raritatem,& densitatem, in cor pore caelesti non minus, quam iri sublunaribus. Ita AEgidius. libro a..Hexameron,capite 3 F. Patres Co- nimbricenses I . lib. de generatione,cap. I.quaest. I γ.articul. I. ad finem, & plures ali j. quod ratione probatura priori, ex natura harum qualitatum. Effectus formalis verae raritatis, & densitatis in corporibus sublunaribus repertae reperitur in caelo : ergo vera ipsaxaritas, & densitas euidens est conseqbentia ab eL hctu formaini ad inhaerentiam formae. Sed probatur fuitecedens, quia effectus formalis raritatis est, parestes corporis separare inter sese, & consequenter, &quasi secundario ad maiorem praesentiam localem eas e3tendere : sed usrumque reperitur in caelo ; ergo ver raritas, & densitas. Minorem probo,quia in Sole, Lqpa,& stellis videmus plus materiae reperiri sub minoribus dimensionibus,quam in partibus inrermediis caeli, sicat in modo tabulae respectu aliarum partium, sed non potest reperiri plus materiae sub mino-sibus dimensionibus, nisi reperiantur plures partes inter se coniunctae , ut in corporibus sublunaribus constat i ergo reperitur in caelo formalis. effectus raritati di densitytis, ac pioinde vera ipsa raritas, Scdensi s. Circa secundum vero an raritas, & densitas caelisne eiusdem, vel diuersae specici, cum raritate, redensitate corporum sublunarium. Non defunt, qui
negent esse eiusdem speciei propter testimqnia illa Aristotelis opposta in faxsorem primaei opinionis:
n maluersitas specifica effectuum procedentium ab una & altera causa conuincit diuersitatem specifi-ςam earundem cautarum ; cum procedant per se ex virtutibus earum ; sed raritas & densitas corporum sublunatium habetit ellectus per se in eis diuersae
113쪽
speciei, nempe grauitatem, & leuitatem, mollitudinem , ac duritiem , quos repugnaet habere raritatem&'densitatem caelorum 2 ergo diuersae sunt speciei. Quod etiam probari potest, ex diuersitate causarum per se, ex quibus procedit utraquemam raritas,& denia sitas sublunaris procedit ex permixtione primarum qualitatum, ex qua non possunt procede re in caelo, in quo nec sunt primae qualitates; nec pecmixtio earumἡ
sed ex aliis virtutibus, ac dispositionibus in materia requisitis, ad unionem formae valde diuersis, vel ex forma ipsa.
Oppositam sententiam merito tenent Omnes citati pro posteriori opinione, de existentia verae, ac propriς raritatis, & densitatis in caelo. Probatur ve ro primum , ex Vtriusque raritatis, ac densitatis essectu formali, hoc modo. Qualitates conserunt esse.
chum formalem subiecto, cui inhqrent iuxta propriam naturam, & essentiam , ut calor facit se biectum formaliter calidu , & albedo forma liter album:
ergo implicat contradictionem, ςOnserre eundem effectum formalem illa,quq sunt diuerset speciei,vel diuersum, si sint eiusdem speciei. Sed raritas, & densirascςlestis corporis , de sublunatis, conferunt subiectis effectum formalem eiusdem rationis: ergo Iepugnat elle diuersae speciei: minorem probo, quia effectiis formalis raritatis est separatio partium quantitatis inter sese; ita ut pauciores partes , & minor multitudo materiae contineantur sub maioribus dimensionibus;& effectus formalis densitatis, coniunctio est partium inter sese;ita ut plures parteS,maior que multitudo materiae contineatur sub minoribu, dimensionibus,ut probaui i .libro de generatione,c Pit. F. tractatu de rarefactione, quaest. i. Sed tam raritas,& densiras caelestis, quam sublunaris prςstant hos
114쪽
effectus suis eorporibus, quod non est minus manifestum in caelo, quam in quocumque corpore sublunari. ergo sunt eiusdem speciei. Addendum vero est, quod raritas, & densitas caelestis,nec sunt prima, nec secunda qualitas,nec sequuntur omnino ex commixtione primarum. Quod facile probari potest, nam si in caelo non sunt qualitates veret contraris, & actiuς, ut fure omnes admistunt,& probabitur inferius, sequitur, nec dari in eo permixtionem earum , & ideo nec raritatem nec densitatem, quae sit qualitas prima , vel secunda: nam secundae qualitates dicuntur, quia ex prioribus oriuntur: primae,ex quibus Consurgunt aliae: sed se habere,sicut se habet lux,de qua ostedimus 2.lib.de anima, p.7. nec esse primam, nec secundam qualitatem,nec diuisionem qualitatis in primam,& secundam esse adaequatam, sub quo proinde
' Ad primum argumentum oppositae sententiae distinguenda est maior; nam si ita sint eausae product uae effinuum diuexsprum,ut per se adaequate,ac ideo semper producant diuersos, & in quocumque subiector arguit quidem distinctionem specificam earum, si vero nec eos producant semper, nec semper eodem modo; sed iuxta capacitatem & dispositionem subiecti, tum arguit distinctionem accidentalem, ut patet in caeteris qualitatibus . dc ideo certissima regula cognoscendi specificam distinctionem, ex solo effecta formali primario statuenda est , quem implicat con
tradictionem non tribuere cuicumque subiecto in quo inhaerent,& eodem modo semper,& cum raritas, ae densitas, nec semper, nec eodem modo producant
illos etactus , sed secundum dispositionem subiecti. non potest ex illis colligi distinctio speeifica caelestis, sublunari, etiamsi in caelo eos non producant: sicut, lux
115쪽
lux e li non producit calorem in cetio, producit tamen in inserioribus,ob specialem eorum capacitatem,cum tamen ipsa sit eiusdem speciei. Ad secundum negandum est, quod raritas,dc densitas per se procedant ex permixtione, aut concursu primarum qualitatum, sed talem causam cssicientem habere, accidentale est eis, atque etiam hoc vel illo modo, secundum hunc, vel illum gradum a talibus causis procedere, quod prouenit ex tali dispositione subiectorum , dc secundum diuersum modum eius variatur processio ,& modus procedendi. quare licet procedant in corporibus sublunaribus ex Permixtione, aut concursu primarum qualitatum, Scin caelo non ex hac , sed ex alia causa diuersa, nempe, ex dispositione, aut forma eius,non bene colligitur esse diuersae speciei. Et pol Iumus exemplum sum Gein diaphaneitate , aut transparentia corporum , quae in elementis procedit excocursu duarum qualitatum primarum, in mixtis , ex permixtione quatuor, ut
in crystallo, & in pupilla oculi , in caelo vero ex nulla causa harum , sed ex alio diuersia , de tamen in omnibus absque dubio est eiusdem speciei, dc pari ratione in opacitate est manifestum. Aristoteles ergo in omnibus illis testimoniis loquitur de raritate , & densitate , quantum ad causam a qua procedit, de effectus , quos producit non in toto suo ambitu, sed solum de ea , qua st in corporibus sublunaribus; quare non potest colligi ex eis , quod specie distinguantur a raritate, ac densitate caelesti , quamuis procedant , diuersis causis efficientibus,& diuersos effectus habeant; iux- 'ata diuersam dispositionem
116쪽
An crium post sua natura alterari. DVplicem alterationem in primis oportet distinguere , communem, & propriam e communis est illa, per quam producitur qualitas, ita alterans subiectum, ut non disponat ad introductionem formae contrariae, & expulsionem propriae; sed potius ipsum pemcidi, ut constat de lumine , quare illuminatio non est propria alteratio , sed communis. Alteratio propria illa , per quam producitae qualitas , disponens subiectum , ad introductionem sormae contrariae , & expulsionem propriae, ut calefactio, aut infrigidatio, per quas calor, aut frigus producuntur, disponentia subiectum, ad expulsionem propriae formae, ac introductionem contrariae. Et de altera impropria certa res est, caelum ex propria natura esse alterabile, cum constet experientia illuminari a Sole, & illi, qui tenent, caelum habere principium corruptionis; quia constat materia aquae, ex qua 1 principio fuit factum, consequenter tenentur fateri, quod possit sua natura fusi cipere qualitates, per quas disponatur materia eiusaa suscipiendas Mimas elementares , vel fallem, quod talis alteratio non repugnet naturae eius , si adiit naturale agens approximatum, a quo altera i ri possit r cuius ratio est manifesta . quia si habet materia eius naturalem capacitatem ad formam aquς,& aliorum elementorum , necesse est eandem habere ad dispositiones per scordinatas ad illam, quales sunt eaedem qualitates elementorum. Et hoc idem tenentur concedere,qui tenent,'materia caeli eiusdem rationis
117쪽
rationis esse cum sublunari, ut superius probauimus. Vel dicendum est, capacitatem , leu potentiam passi-
Uam naturalem, quam necesse est habere materiam
caeli ad sublunares formas,& consequentCr ad earum dispositiones,ociosam,ac seu straneam esse, cum non postit ab aliquo agente naturali reduci ad actum. Nihilominus dicendum nobis est, materiam caeli, cum sit diuersie naturae a sublunari, incapacem esse omnium formarum sublunarium , & consequentex repugnare illi naturaliter suscipere qcialitates contrarias earum, per propriam alterationem .Quod sic probo. Qualitates istae contrariae ex propria natura sunt. dispositiones materiae ad introductionem rormaru ,
a quibus emanant, ut calor ignis est dispositio per is, Ordinata ad introductionem formae ignis in materia& expulsionem prae existentis in ea. Praetcrea eςdem qualitates, cum sint sua natura activae, sunt etiam instrumenta substantialium formarum,per quas alias similes educunt de potentia subiecti, easque in eo pro ducunt, ut per eas expellant sormas oppositas: sed materia caeli non est capax substantialium formarum sublunarium,sed ei repugnani: ergo repugnabunt etiam dispositiones per se ordinatae ad introductionem,&expulsionem prςexistentium. Probatur consequen- tia,quia cui repugnat finis,non potest non repugnare medium per se ordinatum ad illum, quare repugnabunt caelo quaecunque alterationes propria . quae me
dia sunt per se ordinata ad easdem qualitates produ- Cendas , in caelis autem ipsis non sunt similes qualit
res activae, & propriae contrariae, quare neque alcerationes propriae ad eas producendas. Quare non 8 test unum caelum alterari ab alto,neque alterare aliud
propria alteratione. An vero alteretur unum caelum
118쪽
ueatur, vel quodcunque caelum a sua intelligentia, aqua mouetur,per impulsum ab ea impressum,vel sine tali impulsu moueatur ab ea, per immediatam applicationem suae virtutis, discutietur in secundo libro: illa tamen alteratiori datur,non est propria,sed com
Ex dictis colligitur , in caelo non esse grauitarem, nec leuitatem,nec minus colores,odores, & sapores, ut communis omnium sensus tenet: quia hae omnes secundae qualitates ortum habent necessario ex quatuor primarum permixtione.Et ideo cum caeli primallum qualitatum capaces non sint, nec assici possunt secundis ex illis naturaliter ortis,quod de grauitate &tiuitate in specie probat Aristot.hiciquia corpus graue mouetur ad medium,& leue a medio,quorum neu- . rum caelo conuenit, ut constat & latius prosequitur
Τextus Aristotelis. Ruod autem non in circulari lationi contraria,alia latis,M. Breuis expositio textus.
Haesupposuit Aristoteles capite praecedenti, mo
rum circularem non habere cottarium, & hoc insendit probare capite praesenti unica ratione prolixa satis,quam hoc modo placuit ad breuitatem simul,ac methodum cotrahere.Si motui circalari foret contrarius alter minus,aut effet rectus, aut circularis, nam
119쪽
horum est ei contrarius,ergo nullum contrarium habebit. Minorem probat primo de motu recto hoc modo:unus motus rectus est contratius alteri,ut motus sursum motui deorsum,si ergo idem motus rectus contrarius est circulari, habebit idem rectus duos motus csit ratios,videlicet alium rectum atque circularem, ideo uni essent duo contraria, quod lupposuit impossibile in pr cedentibus.Probat deinde,quod cir
cularis non habeat pro contrario alium circularem, quia quocunque ex quatuor modis hi motus conside Tentur , nunquam proprie contrariantur, cum nunquam tendant in terminos ad quos proprie contra
rios , quod sacile constat, & fusius prosequitur Ariastoteles, & quaestione sequenti nos altius expende
iam probauerit Aristoteles es aciter, quod motui circulari nihil sit com
trarium. D. Thomas l. lib.de caelo, lectione 3.inter exponendam literam huius capitis, tria, vel quatuor argumenta piofert ad probadum infirmumaque in-essicacem eue hunc discursum Aristotelis,& ideo non bene probare,quqd motus circularis caeli careat con trario: primum est aduersus illud , quod tanquam principium videtur praesupponere,videlicet uni unum tantum contrarium esse:quod tamen videtur falsum, quia eadem virtus liberalitatis habet duo vitia sibiξContraria,nempe auaritiam, & prodigalitarem ; hanc iquidem Per excessum, quia prodigus excedit in dan
120쪽
do, nam vel plus tribuit, quam secundum rectam rationem tribuendum est,uel sine modo, quia ei tribuit, , cui non est tribuendum , vel tali loco , aut tempore, quibus dandum non est. Auaritiam vero per defectum quia auarus non tribuit ullo modo. Secundo contra
secundum dictu,quod scilicet, si diuersi motus facti .
per diuersos semicirculos constitutos super extrema eiusdem rectar linear,modo opposito. , hoc est, ab hoc puncto extremo ad aliud,& rursus ab hoc extremo ad
primu,serent contrarij:sequcretur,eundem motu habere posse infinitos motus cotrarios,quia ab uno puncto extremo rectae lineae ad allud,infiniti possunt duci semicirculi. Cotra hoc igitur sic argui potest.Sicut inter duo extrema rectae lineae possunt duci infiniti semicirculi, sic etiam polIunt duci infinitae lineae rectae: ergo possunt fieri super eas infiniti motus recti. Sed ex his motibus, quid mossent fieri sursum,& alijdeo sum, ut si fierent quidam a puncto centri terrς adpunctum designatum in concavo Lunae : alij vero deorsum ab hoc puncto. ad cpntrum:ellent igitur contrarij, & ideo quilibet motus sursum eorum haberet infinitos motus deorsum sibi contrarios, & quilibet motus deorsum infinitos alios motus sursum. Vel ergo hoc
reputatur inconueniens, & ita probaretur eadematione, motum rectum non habere contrarium , sicut probatur de circulari: quod tamen constat else falsum: Vel non reputatur inconueniens, & ita non probabitur hoc argumento,quod circularis contrario careat,
ut intendit Arist. ζ Aduersus tertium , quod Aristoteles praesupponit,
motus scilicet contrarios fieri debere inter terminos, a quo & ad quem maxime distantes , quia contraria sunt, quae maxime distant, obiicitur textiis,quia motus a medio , S: motus ad medium, hoc est, morus