장음표시 사용
121쪽
Centro terrae ad concauum Lunae, & motus con-Cauo Lunae ad centrum terrae, sunt contrarij ex Omnium sententia.: & tamen non Versantur -inter terminos maxime distantes : nam maior distantia est inter polos mundi , cum distent per integrum diametrum eiusdem mundi ,.quam inter centrum Terrae & concauum Lunae , quae solum distant per semidiametrum : ergo motus inter haec extrema non sunt contrarij , cum non versentur inter maxime
distantia, quod cum sit falsum , falsum quoque erit principium ab Aristotele praesuppositum,& ideo corruit argumentum super illud sendatum. Fltimo intulit Aristoteles,quod si motus circularis facti per oppositam partem integri circuli , sorent contrarij mutuo se impedirent mobilia,& ideo unum vel alterum, aut etiam virumque esset frustra, quia
motum non posset conficUTC. i a et L.
Contra hoc tamen potes opponi , quod idem sequatur incommodum in motibus . rediis contrariis sursum & deorsum pineandem lineam factis, & ideo mutuo se impedientibus. : dc tamen hoc non tollit, quin motus contrarii sint: ergo non probabitur tali argumento di quod motus eirculares non sint contra-Tij, praesertim,cum ipsemet Aristoteles 8. lib.Physico rum,cap. 8ι textu sis.id docuerit , probaueritque tales motus circulares else contrarios,quia mutuo se impediunt, I cap. 9. textu ra. motum factum periemicirculum ab uno puncto extremo rectae lineae ad aliud, non posIu continuati cum motu facto ab extremo ad primu quia sunt contrarii,& contraria non possunt continugri. Constat vero, duo haec opposita esse his qua docet capite prcsenti, nempe motum circularem
122쪽
mas, de caeteri omnes interpretes huius capitis se. qtiuntur sententiam Arist. quod motus circularis non habet contrarium & rationes,quibus id probauit, rein cipiunt, quare non oportet multiplicare aliquas , sed sufficit, argumenta aduersus eas loluere, ex quorum solutionibus constabit, non parum efficacitatis habete. Pro solutione igitur primi omissis aliis solutionibus,quas ex alioru, ac propria sententia afferut Patres nimbricetes laqua insufficietibusὶ adnotare oportet,contrarietate duplice iasse, ad aequatam, & inadae quatana; illa censetur adaequata, quae est oppositio, quasi completa,&integra, ita ut unum oppositorum contrarietur completae,atque integret rationi alterias,& non partiali.& quasi incompletae. lnadaequata vero vocatur ea, quae est quas dimidiata oppositio, quia non ex toto, sed ex parte inter duo aliqua intercedit. A daequata censetur eontrarietas inrer ignem, & aqua ratione qualitatum, quia per utramque opponuntur, videlicer,per calorem,& siccitatem ex parte ignis,per tigiditatem, & humidi ratem ex parte aquae; inadaequata vero inter ignem, dc aerem , qui per unam tan rutri qualitatem contrariantur, videlicet Persiccit rem ex parte ignis,& humiditatem ex parte aeris, non
pet calorem. Principium igitur ab Aristotele praesuppositum.quod uni unum tantum contrarium esse possit, de contrarietate tantum adaequata accipiendum est, quae cum sit completa, una tantum esse potest in quolibet contrario,& ideo respectu unius tantum ex
tremi;inadaequata vero, cum se incompleta, & quasi partialis multiplex, quia completa ratio eiusdem extremi , pluribus partibus . aut rationibus partialibus constare potest,&iuxta singulas singulis opponi,pl raque habere contraria inadaequara,&ua se res habet in liberalitate,coius integra, & quasi completa ratio
123쪽
Lib. I. Cup. IV Et si unica. eis
obiectiva,est dare,cui,quomodo,quando, & ubi dare, Oportet: prior igitur ratio ei opposita est, non dare vllo modo, & haec est ratio auaritiae. Posterior vero consistit in tribuendo sine ordine, hoc est, non cui
tribuendum est,neque eo tempore , vel loco,aut mo
do quibus tribui debet:in quo consistit ratio prodiga litatis, longe diuersa a ratione auaritiae. Et ecce tibi duo vitia eidem virtuti liberalitatis contraria, sed in- ad quata ratione,quia quodlibet non opponitur ei secundum totam eius rationem,sed secundum rationem partialem, & incompleta,ita quidem ut sicut ex vir que completur integra ratio talis virtutis, sic ex vir que vitio opposito constet quasi unum integrum, a
que completum, quo pacto sumi debent, quaecunque
alia contraria uni & eidem rei:nam multa opponi eidem secundum adriuatam eius rationem repugnat:&ex hac doctrina soluitur primum argumentum,&d
claratur principium,quod prςsupponit Aristoteles. Ad secundum,concedendum.est antecedens, quod inter duo puncta extrema rectae lineae possunt ducialiae in infinitum sicut possunt infiniti semicirculi; sed diuerso modo se habent isti,&illae a nam lineae rectae habent eandem distantiam, & ideo sunt eiusdem rationis,& pariter motus super eas facti, quare licet si Contrari , sbium sequitur, quod uni possint infinita Opponi, solo numero , & non specie distinista, quod nullum incommodum habet,supposito quod talia infinita sint possibilia , lineae vero curuae, quae in modum semicirculorum duceremur ab extremis eius. dem line; rectς, non haberent eandem distantiam, sed maiorem,nec proinde forent eiusdem rationis, sed dioersae,& ideo si admittatur,esse contrarias, statim insertur , uni infinita contraria diuersae speciei dati poς se,quod est maximum in conueniens.
124쪽
Ad tertium respondetur, motus contrarios versari quidem inter terminos maxime distantes non qualicunque distantia.sed ea,in qua potesti fieri naturaliter motus, & talis est distantia inter centrum terrae, dcconcauum Lunae; qua quidem maior est distantia in ter polos mundi, sed per hanc non potest naturalis motus fieri,quia nullum est naturale corpus, nec natuis
raliter possibile , quod motu naturali ab uno polo in alterum moueri possit et quare in ordine. ad motum naturalem illa est maxima,& cui non est comparabilis distantia inter polos, maxime quia maxima distantia requisita ad tonstituendos motus contrarios, debet simi formaliter, hoc est , ex op sito modo formali
attingendi terminum. L. . Ad ultimum respondeo,diuersam esse rationem de motibus rectis. & circularibus: nam motus recti,surissem, & deorsum etiam si non sane per eandem lineam,sed per diuersas, contrai ij sunt dummodo unus
a centro terrae ad concauum Lunae fiat,& ex opposito alter, cum versentur inter contrari . terminos: ergo necessarium non: est nil mobilia se impediant, nec ut alterum eorum sit j jMa. Motus vero circularis est ab eodem in idem punctum:quare Mi duo motus cir-
aulares contrarij sint ab eodem in idem punctum civiem circuli irruet ordine fieri debent,quois nouiest fossibile,nisi fiat super eadem lineamin ivtIunque
curpus per eam motum idem prorsus percurrat spa-vium rex quo euideter colligitur, impedire; & uno minorum,uel v rturique frustra esse, vi intulit Aristoteles, ius argumentum efficax est. c Ad testimonia Arist.adducta in eodem argumento dicendum est , diuerso modo summe contrariciatena
Ino tuum iri eis locis, ac sumpsit shpite prat sumi . ibi enim improprie pro Maxunqui repugnλ ia. hic ver pro
125쪽
Liba. Cup. V. Tenus expossis. 97
pro conrrarietate propria , iuxta leges contrarietatis motus a se latas J.lib. physicorum, quo pacto verum e est, & a se efficaciter probatum, quod motus circularis nullum contrarium habeat, sed iuxta primam ac ceptionem impropriam contrarium habere potest. Bene tandem adnotauit D. Thom. circa eandem vitimam rationem,ex ea colligi.quod senserit plane Arist. corpora caelestia facta esse a Deo, quod ex tota eius Aoctrina vix sorte colligi posset.Quod vero colligatur,ostendit, qaia si motus circulares duorum corporum caelestium forent contrarii, mutuo se impedirent, & ideo unum eorum,vel utrunque frustra foret;
quod ait Aristolaesse falsum , quia Deus,& natura uti hil senstra faciunt, eiusmodi autem consequutio in corporibus caelestibus frustra esset, nisi supponeret, corpora caelestia facta esse a Deo, ut consideranti facile patebit.
Sed quoniam mandisum es de his, o de reliqui,
considerandum est, ct primum, utrum sit
quoddam corpus infinitum. Breuis expositio textus. λ . INeipitiam Aristoteles agere de persectione uniuersi,& ad eam cognoscendam inquirit,an aliquod ex quinque corporibus infinitum sit, ut ex hac parte conster, an infinitus sit mundus; de in hoc capite aliquibus prςlibatis,docet,non dari corpus infinitu magnitudine , quod circulariter moueatur, quia si corpus tale esset infinitum, lineae Iustae a centro eius ad G -
126쪽
eitcuserentias,infinitu distarent,quia quo magis protrahuntur, magis distat, ergo non posset una ad situm alterius prouenire,hoc autem est necessarium; ut corpus circulariter moueatur, nequit igitur dari infinitu corpus,& idem conuincitur,si ponamus lineam deductam ii centro in infinitum,& aliam secante corpus inlinitum per centrum usq; ad circumferetias .illa enim necessario per motum attinget partes alterius,quq se-Cant rotu corpus,& tamen ponimus claudere infinituspatium.Prςterea si cςlum esset infinitet magnitudinis, non posset moueri spatio viginti quatuor horarum, contra experientiam,quia si linea ducatur a centro -li,& alia infinita ponatur iuxta cadum quiescens, linea illa recta spatio finito tran siret successive alia, & spatium in fini tum, quod est absurdu,& eandem vim habent argumenta,a quocumq; puncto corporis infiniti ducatur lineς,si ibi no est assignabile centru. vlterius, caelu infinitu non posset tepore finito circulariter tra-sire corpora finita sub se contenta:nec potest non corpus claudi extremis, quia figura importat extrema, Minseparabilis est a quatitate: ergo nequit esse infinitu. Deniq; caesum infinitum infinito moueretur tempOre, cum infinitum deberet spatium transire, quod experimento pugnat mequit ergo ea lum,aut aliud corpus circulariter motum elle infinitum.
C A P U T VI. Textus Aristotelis.
Sed adhuc neque quod ad medium, neque quod a medio fertur infinitum erit, sec.
Etendit Acistoteles, non posse. dari elementum actu infinitum, & probat duplici ratione, quia
127쪽
Lib. I. Cap. n. Tenus expositio. 9s
corpora, quorum loca finita sunt,finita etiam erunt, ut patet; sed loca elementorum sunt finita , quod de terra, & igne probatur , quia Vr pore contraria maxime distant sub eodem genere, sed maxima distantia est determinata, nempe, Vltra quam non est maior quando unum contrarium est finitum,similiter& aliud : At locus terrae finitus est, cum illum possit Corpus per motum attingere, nec potest ultra procedere , nisi eum deserendo, ut patet: de aere vero , &aqua facilius,nam quidquid extremis clauditur, finitum est,sed media elementa, & eorum loca clauduntur extremis, ergo sunt finita: nam si infinita forent, nullum corpus moueri posset ab uno extremo elemento ad aliud ,quia oporteret eadem media pertransire,& hoc patet esse impossibile, quia infinitum non
Secundo,si aliquod elementum foret infinitum secundum magnitudinem, sequeretur , re etiam infinitu secudum virtutem motivam, & ideo habere grauitatem, aut leuitatem actu infinitam, cum eadem sit proportio magnitudinis, & grauitatis, vel leui ratis, si quidem addita parte magnitudinis, additur pars grauitatis, aut leuitatis , & ex opposito aliqua inferuntur absurda. Sed impossibilis est grauitas, aut leuitas actu finita: ergo impossibile quoque erit, dari elementum magnitudine infinitum. Minor probatur , quia quo maior est grauitas, vel leuitas , velo. cior est motus, hac ergo crescente in infinitum, similiter crescet velocitas, ac proinde fiet motus in non tempore, seu
128쪽
Textus Aristotelis. Necesse itaque, corpus omne aut infinitum
TRibus diuisionibus praesuppositis corporis,in in
finitum , & infinitum partium, in homogeneas,& heterogeneas, & harum infinitas & infinitas quasi Continuato sermone prosequitur Aristoteles idem mei intentum praecedentis capitis, nempe probare, ruod non detur in mundo corpus aliquod magnitu-ine infinitum. Dividitur vero caput in duas partes, in prima probat non dari corpus actu infinitum dis . similarium,nec similarium partium ex motu locali in secunda probat exactione, & passione, & aliis argumentis dialecticis,& in fine refutat opinionem quandam antiquorum. Primo probat, quia si partes illius corporis heterogeneae essent infinitar, cum debeatur cuilibet proprius motus distinctus, essent infiniti spe-e te motus: si vero essent finitae aliquae earum,uel omnes deberent esse infinitae magnitudinis, ac proinde infinitae grauitatis, quod supra probatum est absurdum:praeterea occuparet infinitum locu , immo nullum reliqnis spatium relinqueret: si vero partes essent eiuste rationis, eorpus infinitu esset infinitae grauitatis, vel leuitatis,ut supra intulit, de non poset moueri. Secudo probat,quia corpus infinitu no potest mouere aliud corpus finitu,vel infinitu finito,aur infinito
tempore, neque ab eorum aliquo moueri: utrinque enim manifesta inseruntur absurda ex dictis,sive mo
129쪽
Lib. I. Cap. LII. Tenus expositis. Ioimouetur ab alio moueatur,deberet poni aliud corpus infinitae virtutis ad mouendum illud, quod fusius refellit Aristoteles & ex eisdem,& aliis absurdis refutat opinionem Democriti, & Leucippi, ponentium corpus infinitum conflatum ex infinitis atomis indiuiis tibilibus, medio Vaco.
Textus Aristotelis. Cum autem, neque plures esse caelos si, is e dicamus. c.
Breuis expositio teXtus. IN tendit Aristoteles hoc capite probare, non esse plures mundos,quia si plures darentur,quilibet haberet suum caelum, suam terram, caeteraque elementa distincta a caelo, terra, & elementis alterius; ergo terra alterius mundi moueretur ad centrum terrae huius, vel ergo moueretur naturaliter, aut violenter,
non naturaliter , alioqui in proprio loco quiesceret violenter, quod patet esse falsum: sed neque moueretur violenter, alioqui motus , centro huius terrae ad proprium foret ei naturalis,quod patet etiam falsum,quia impossibile est,corpori graui naturalem esse motum ii centro ; sed terra illa foret grauis, ergo non poster,naturaliter moueri a centro.Confirmatur quia motus huius,& alterius msidi eiusdem essent speciei, ergo motus sursum ab eodem centro & deorsum ad idem eentrum fierent; quod in eo euentu stare non posset. Praeterea corpora utriusque mundi eandem haberent inclinationem , & virtutem istiuam. Ergo ad eundem locum naturaliter mouerentur, &
130쪽
extra illum essent violenta. In fine capitis refutat Aristoteles opinione aliquorum asserentium, corpora naturalia no habere vllum motum naturalem,sed ab extrinseco: quia quae ab cxtrinseco per violentiam mouentur quo maioris sunt magnitudinis, eo tardius mouentur, sed oppositum constat in grauibus: ergo. Praeterea nullum corpus mouetur violenter ad locum, quo violenter cxtrahitur,sed grauia, & leuia extrahuntur violenter a loco infimo,&supero:ergo ad ea non violenter, sed naturaliter mouentur. Co firmatur, quia hoc motu velocius
mouentur in fine, quam in principio, cuius oppositum violentis accidit .Quae maior velocitas prouenit, inquit Arist.exaugmento grauitatis,&leuitatis,quod non de grauitate naturali,sed de acquisita,nempe impulse,intelligendum est.Tandem probat Aristor.vnitatem mundi ex unitate primi motoris, & primi motus circularis,& ex locis determinatis, in quibus sunt corpora hunc mundum constituentia.
auod autem non stam unus est; sed or impossibile esse plures,
Breuis expositio textus. INtentum Aristotelis in hoc capite est,probare,non esse plures mundos possi biles,quod premilla ratione
dubitandi pro opposita parte hoc argumento confirmat , quo simul rationem in contrarium adductarn soluit. Quia non potest ullus mundus fieri sine noua materia, sed hic mundus continet omnem materiam