장음표시 사용
151쪽
tia sententia: modo ucro posteriori pollet una, vel altera pars mundi ita perfici intra rationem accidenta tu, ut ex tali persectione variaretur naturalis collocatio aliarii, vel eius cum eis,aut aliqua earu, quo pacto Variaretur, si hoc idem elementum aquae rarius , aut
subtilius aere esticeret Deus, vel acrem subtiliorem igne , quod constat posse fieri in uariatis eisdem ele. mentis secundum substantiam , vel substantiales formas: si v cro id fieret,absque dubio variaretur collocat io, quam nunc habent,& quam a principio suae conditionis habuerunt eade corpora, quia natusa eorum postillaret,leuiora esse supra minus leuia, & haec sub illis .Postularet igitur eadem natura,supposita tali m latione,ut aqua leuior aere facta super eum collocaretur , & in locum eo superiorem per motum sursum tenderet,& aer leuior igne factus supra illum , de perinorum tenderet in concauum Lunae.Ex quo constat, naturalem collocationem,quam nunc habent, & habuerunt a principio variari,& hac variata, Variari co sequenter ordinem,& proportionem eorun em corporu,immo destrui, sicut destrueretur cytharς harmonia hebetiori , aut grossiori eius chorda acutiori,aut subtiliori omnibus facta , ut acute satis loco superius relato asserit D.Thomas:ac proinde mundus hic consistens formaliter in hoc ordine , & subordinarione hac corporum non pollet subsistere eum tali variatione , & per consequens huiusmodi perfectione accidentali partium perfici, & hoc sensu amplectitur hanc sententiam D.Thomas,& citati cum ipse , quae nobis probabilior apparet, neque quidquam in contrarium probat tertia sententia, neque forte intendit plus quam nostra prior conclusio. Ad primum argumentum secundae opinionis dicemus, verba illa sacrae paginae nostram portus sen-Z tentiam
152쪽
tentiam ita expositam continere,nam ut D. Augustin. ea exponit de partibus huius uniuersi,non tam secun- ldum lubstantiam,quam secundum ordinem res,ltantem ex situ & collocatione naturali earum , quo nec potest melius fieri,nec excogitari. Pr terea secundum ordinem ad finem , qui est Deus,non enim possimi in meliorem finem ordinari, quare merito dicitur Deo ea inspicienti , quasi reflexa cognitione, valde bona apparuisse, hoc est in summo gradu bonitatis constituta. Quem ordinem modo quodam valde acciden tali perfici dumtaxat posse dicimus. Ad secundum vero dicendum inuidiam solum hae. bere locum in his,quq ex debito aliquo,aut ex necessitate naturae tribui debent: Deus vero nemini quidquam debet,sed quasi ex gratia, hoc est, ex mera liberalitate, de non ex debito tribuit esse quibuscunque creaturis, & praeterea persectio illa accidentalis, secundum quam crescere possunt, non est eis debita, ut
ll his tribus cap. io. ii. dera. quae soc lib. supersunt,quaest. hanc proponit ac dissoluit Arist.
mundus fit generabilisis corruptibilis.
CApite hoc io. varias philosophorum antiquo
rum sententias proponit: cap.vero II. quaedam pro eiusdem quaest. dissolutione adnotat; & tandem Capite I 2. ex propria sentcntia eam diluit, & hoc est intentum horum capitum. Dividitur vero caput Io.in duas partes, in quarum
153쪽
di aliorum eamque duplici ratione confutat: in postrema vcro refert,& reiicit duas alias. Allerit ergo Arist. Omnes ferme Philosophos se antiquiores conuenire Circa productionem mundi,in eo,quod genitum, seu productum suisse afferebam;disterre veto, quia Plato sequutus Orphaeum,& Hesiodum , eum ponebat incorruptibilem alij vero corrumpendum elIe aliquando censuerunt,quamuis non eodem, sed diuersis modis. Sententiam igitur Platomis 3c aliorum, quod mu-dus fuerit genitus,& incorruptibilis duplici argume- so refutat, quorum primum ita habet: Illud censetur in Philosophia certum,quod ut plurimum euenit, sed fere semper videmus genita tandem corrumpi,immo in se habere principium suae corruptionis:ergo si mu-dus fuit genitus ut allerit haec sentutia necesse est,alti quando fore corrumpEdum: falsum ergo est, eum ponere genitum,& non corruptibilem. ecundo,si mula.dus fuit genitus ergo ex aliquibus principiis: nam ex
nihilo nihil potest fieri. Vel ergo principia illa, priusquam ex eis gigneretur mundus , potuerunt aliter se habere, vel non: si hoc secundum dicatur, plane sequitur,quod si ex eis non suit prius constitutus munduri ita nec postea potuit construi:quia idem, inquantum idem,& eo de m modo se habens,semper facit idem. Si vero dicatur,priu, qua ex eis gigneretur mundus, pO- tuisset aliter se habere, non minus bene infertur,posse etiam aliter se habere, postquam mundum constituerunt, & ideo posse mundum ex eis constitutum aliter se habere,quod est poste no esse,& corrumpi. Vtrumque hoc argumetum procedit de generatione physica. Deinde reiicit expositionem mentis Platonis adductam a Xenocrate, dc aliis audioribus Platonis, & teste D. Tho. hic, bene Aristoteles impugnat,quod verba Platonis sonant, siue id Plato conceperit, siue non. secunda
154쪽
Secunda sententia fuit Democriti, asserentis ex casuali atomorum concursu genitum suisse mundum aliquando,esse vero corruptibilem, & aliquando corrumpendum, nec iterum reproducendum, sicut contingit caeteris corporibus ex elementis genitis. Hanc ,
sententiam impugnat Ari stoteles hoc argumento , si mundus genitus est;ergo ex aliquo praeexistente,quia ex nihilo non potest aliquid fieri scilicet generatione phy sica) vel ergo illud ex quo factus est,prius quam ex eo fieret, potuit generationi subiici, ita ut ex eo gigneretur mundus,vel non potuit si dicatur hoc secundum euidenter sequitur, non potuisse mundus ex eo fieri,si vero potuit generationi subiici:ergo destructo mundo ex eo genito permanebit, ut possit iterum generationi subiici scut potuit,prius quam ex eo fieret mundus, cum , mundo non dependeat , sicut nec
Tertia tandem sententia suit Empedoclis,& Heracliti,qui mundum non solum genitum posuere,atque etiam corruptibilem,sed ita generari,& corrumpi dixerunr,Vt post corruptionem iterum generetur, ite-xumque corrumpatur , & quasi perpemus quidam
circulus ex vicissitudine generationis,& corruptionis eius constituatur,nam amicitia congreganto elemen ea,generatur mundus , & lite eadem separante cor.
Tumpitur, de ita lite succedente amicitiae, & hac illi in perpernam, perpetua quaedam vicissitudo genera. rionis,& corruptionis mundi essicitur. uua sent etiam hoc argum . refutat Aristoteles: Eiusmodi vicissitudo perpetua generationis, S: corruptionis in udi constare non potest . nisi salua semper eadem substantia mundi, hoc est, eisdem elementis per amicitiam coniunctis.& pet litem separatis,& in propria loca red cun-ribus , quod si ita est sequitur, i cc proprie mundum gene
155쪽
Lib. I. Cap. XL. Tenus expositio. I 27
generari,nec proprie corrumpi, sed quas insenescere M. iterum repuerascere , vel ex puero senem fieri, &iterum ex sene in puerum reuerti, quod patet esse ab
Textus Aristotelis. ζPrimum autem diuidendum est,quomstdog neruitia , ct ingenerabilia di-
Vaedam praenotat Aristoteles capite praesenti, incommodius possit in sequenti explicare pro-ipriain sententiati :& primo explicat, quot modis ac-ipiantur generabile & corruptibile . & consequenter . ingenerabile.& indorruptibile. Deinde explicat significationes vocum .possibilis , & impossibilis : consequenter doce quonam modo definiendae sint poten-
Tribus igitur modis salt) accipi solet ingenerabileri Primo pro eo quod incipit esse,cum prius non fuerit
non tamen per veram generationem, sed alio modo, quo pacto incipit esse motus,atque etiam tactus, non enim g neratur,aut fit motus,quia ad motum nec gerunerat Io,nec motus terminantur , ut docuit idem mei Aristoteles s. libro physicorum, cap. 2. nec etiam ad sensationem tactus,& propterea uterque ingenerabilis dicitur in hac prima acceptione. Secundo modo
dicitur ingenerabile illud,quod quidem incipere p0-
156쪽
r18 De Caelo, Cr LMundo. test per generationem, sed nondum est genitum : ut ignis,uel aqua crastino die generanda, dicitur hodie ing nerabilis,quia licet gigni possit, nondum tamen est genita. Tertio modo dicitur ingenerabile illud, quod non potest incipere esse, cum prius non fuerit,
nec per generationem,nec alio modo, quo pacto caelestia corpora, se prima materia apud Aristotelem dicuntur ingenerabilia, quia sine ulla inceptione ea posuit, immo talis esse naturae videtur censuisse,ut aeterna sint,& nullo modo possint incipere esse. Apud nos vero solus Deus hoc modo in generabilis dicetur,quia non per generationem, vel alio modo, sed ex propria natura habet esse aeternum,& totidem modis accipitur incorruptibile, ut cuique patebit facile applicatis eisdem acceptionibus significationi eius. iidem etiam modis dicuntur generabile & corruptibile, ut ex
accommodatione earundem acceptionum sit manifestum. Sed ut clarius pateat significatio possibilis &iinpossibilis. docet id quod alicui possibile est . seu id, quod potest, intelligendum esse atque explicandum
seu definiendum per maximum, hoc est , non per quamcunque partem eius,sed per ultimam , aut summam, ultra quam non se extendit potentia eius: hoe enim explicat integram rarionem potentiae , & non quod est minus, quae namque tantum potest, min etiam poterit,non contra. Impossibile vero, hoc est, id,quod aliquis non potest, ex opposito ait explicandum, scii dc finiendum esse per minimum, quod non,
vr u quispiam potest portare decem libras dum taxat minimum,quod non potest,erit undecima, per quam explicari debet illud ,quod sibi repuratur impossibile. vel, quod idem est,potentia eius,quantum ad id,quod non potest per minimum quod non, est explicanda, seu definienda. Adnotat tame Aristoteles,m aliquibus poten
157쪽
Lib. I. Cap.XII. Textus expositio. grypotentiis maximum sumi secundum excessum madignitudinis:vt constat in potentia portandi pondusrinaliis vero per excessum paruiratis; sed in quibustibet eodem modo veram este doctrinam, quod per maximum stratotelia activa explicanda,acuefinieridatiram sictu maximum desumptum perexcessum magnitussianis cotineti quidquid inserius se est,ita maesimum de sumpsum per excessum parui incis, ut intuenti patetι i
bs: Textus Aristotelis. . . , is i m.
heterminatis autem his dicere oportet, quod 6.
Breuis expositio textus. . I I cI
R Elatis supra variis Philosophorum sententiigei
capropositam quaestionem, & explicatis terminis eiusdem;intendit Aristoteles capite hoe proseire sententiam propriam. Dividitur autem caput in duo membra: nam in primo duobus praemissis, propriam sententiam statuit,atque confirmat, ac deinde ex eius confirmatione reiicit sententiam Platonis ei opposiviam.Igitur priemirtendum est,duo esse genera rerunt: primum cst eorum quae circa proprium esse immutabilia sunt, hoc est,fita a ni esse , utipsum amittere non possitar vel ita sunt, inon possint non esse,& hircdicuntur sempiterna;alia vero mutari posse a proprio esse,quod est, sic esse, ut possint non esse, ut de eciuo, vel homine singularibus notum est ,& haec certum; ac diffinitum tempus habere existendi in natura rerum. Deinde praemitti oportet, possibile: & impos
158쪽
rso De Caelo Mundo. ex suppositione, quod late explicat Aristoteles, reper se patet, & non est idem simpliciter falsum , Zesimpliciter impossibile, ut exemplis constat, secus
ot His' praenotatis propriam sententiam tria continere asserit: primum est , omne sempiternum corrumpi non posse;quare veram esse non potest,quod mundus sit corruptibilis,& duraturus in perpetuum,quod hac ratione probat. Si res durans pee infinitum tem
Pus, ponatur corruptibilis, sequitur possibile esse, quod corrumpatur, sed possibili posito in esse, nullum incommodum sequitur, ergo potest poni in esse,quod corrumpaturi,quod vero corrumpitur desinit esse : ergo verum erit de eo, quod aliquando non sit, cum vero semper futurum sit, ut pote sempiternum , Verum Pro aliquo tempore erit, quod sit & simul non si,quiet sunt contradi storia. quod latius pro
. secundum est , sempiternum necessario esse ingenitum, quod ac probat: si sempiternum non necessario est ingenitum, ergo poterit esse genitum, sed repugnat esse genitum, quia quod generatur procedit de non ece ad esse, & ita quidem, ut prius tempore noli sit,& eodem tempote transacto incipiat esse; ergo eo ipso,quod ponatur sempiternum simul, & genitum,necessario debet cocedi, quod pro aliquo tempore si, & no sit,quod est absurdum,ex quibus colligit Aristoteles,ingenitum incorruptibile,genitum,& corruptibile recizracari, cum idem sit principium generationis, & corruptionis, deinde sempiternum. cum ingenerabili,seu ingenito,& incorruptibili, reciprocatur, quia ingenerabile, & incorruptibile, nun-- quam potest incipere esse,aut desinere:ergo,quae pro cedunt de generatione naturali, & sic vina habent,
159쪽
non tamen aduersus nos dicetes iuxta fidem, nasidum factum fuisse in tempore per pioductione ex nihilo. Tertio refutat sentcntiam Platsenis relatam c. Io. quia necesse est,rem quamlibet genitam, definito,seu limitato rempore agere,& pati,esse,& non nam si tempus agendi,vel essendi eius sit in filii tum,& tem- .pus patiendi, aut non essendi finitum, sequitur plane semper esse, & non esse aliquad aequia infinitum tempus essendi comprehedit omne tempus,& ideo comprehendere debet .finitu tempus,in quo non fuit. Necesseest ergo tepore illo finito non eisendi ,simul esse, de no esse,quod praesuppositu fuit repugnare.Secu , quia non minus repugnat aliquid iogenitu corrumpi, iquam aliquid genitnm esse incorruptibile,ut ex superioribus constat, sed impossibile rem ingenitam corriumpi,ergo etiam repugnabit,rem genitam nunquam corrumpi. ut de m do docuit Plato. Denique, quia genitum esse corruptibile non pq-test esse sortuna,aut casu,sed ex principiis propriae naturae, nempe materia, quae principium est totius cox- ruptionis,lcd materia semper est eadem, & semper se habet eodem modo, cum sit naturale principium, determinatumque proinde ad unu ergo genitum semper habet potentiam ad corruptionem, dc ad nOp.es.
An mundus solo generali concurse Dei perpetuo durare posit, an maiori jndigeat . ad perpetuitatem.
DVplex concursus iei distingui solet, generalis , & specialis: generalis vocatur ille, quem I x
160쪽
postulat eonseruatio cuiusque rei iuxta exigentiam Daehaturae : specialis vero dicetur quicumque alius huic seperadditus , es naturis rerum non debitus, quamuis ordinis natiualis: de quo quaerimus an necessarius sit ad perpetuitatem mundi, vel generalis
- Ex quod mundus non possit cum solo auxilio ge-nctati Dei perpetuo conseruari,hiseo argmen probare pessumus. Primb, quia ideo seblunaria corpora et nuptibilia sent, &ad non esse ex propriat natura reddunt, qaia non solu mareria constam priuationi obnoxia squae totius corruptionis natur Ie ptin cipium est) sed ea contrari S componuntur, quae per auiiuam actionem de reactionem se destruunt, sed mundus in sua naturali compositione utrumquectivali nam ex lablonari materia. priuationi seb-dita, atque etiam ex contrariis elementis pespetuo, inter sese repugnantibus constat : ergo ea propria condit e tendit in eorruptionem ., Se ex conse-
qaetiti in non esse, quare perpetuo durare repugnabit , nisi maiori, atque speciali Dei auxilio conseruetur : Secundo , quia mundus secundom omnes partes eius, praesertim quantum ad Corppra vitae praedita quantitatem , sic materiam petit intrinseco teris mino definitam, ita ut sub minori nec esse nec conseruari possit: etenim ad tam paruam quantitatem peruenire poterunt clemental,vx pro conrinuis generationibus mixtorum non semiant, sed tandem consemantur, & eis consemptis mundus pereat, Muiuentia adeo dimini v possunt, ut non possint labram parua quantitate conseruari; nec proprias operationes exercere ; sed elementa, ut pote contraria, 'tque contigua vicissim se corrumpunt, & staturam nominum constat indies urinorem fieri arosque homines