장음표시 사용
161쪽
mines proceriores parentibuβ quadurc , minori etiam temporis periodo durare. Ex quibus ςssicaciter sequitur, deuen rurum tandem mundum ad eum statum, vavlterius conseruari nequear, sine maiori,ac supperaddidito concursu diuino. mod corroborari potest, ex proportionς finis eius cum principio : nam generationes non poterunt esse se ornae ex pastς principii ut octauo libro Physicorum ostendimus in ergo nec ζossunt esse aeternae ex parte finis, sed cels te delent, spectata earum natura, & concursu naturali, atque ordinario Dei, & ideo maiori ac specipli indiget mundus concursu , ut perpetuo durare
Nostra sententia duplici assertione continetux:prior est , mundus io eo statu imperfecto, quem tabuiti a principio,& habiturus est usque ad diem iudicij, coi l eruari potest cum solo auxilio generali Dei, pro qua
nullum auctorem resero,quia quaestionem hanc nullus attigit : sed eam probo primo, quia neque ex aliquo effectu,nec ratione alicuius momenti probabiliter ostendi potest, quod a prima conditione contulerit Deus speciale aliquod auxilium mundo, aut alicui eius parti pro sua conseruatione , neque id necessarium fuisse aliquando, vel et ii auxilio indiguisse; sed Eodem concursu, quo creauit materiam prim*m, &rationales animas, illam quidem resis unitam, has vero materiae, eodem inqu/m eas conserua , nequς maiori indigent, cum conseruatiω sit continuata ipse productio. unionem vero materiae . cum formi SpezContinuas corruptiones dissolutam mediis secundis causis nouas generat oes , cum solo concursu gen gali edentibus reparat. &modo simili, quidquid elementa sibi detrahunt per continuas , ac. ciprOcgfactiones, &reactiones eade ipsorum matexigsta
162쪽
Ehis nonis partibus formaru restauratur, semper enim corruptionem unius generatio alterius consequitur, quia materia non potest naturaliter denudari omniso ima: quod in futurum erici polle,vsque ad diem i dic ij,facile constat,cum eaedem res, eaedemque causae naturales,eodem modo se habentes, atque eode modo ex determinatione ad unum operantis permaneat: nam idem,in quantum idem, & eodem modo se habens , eodemque modo operans , semper atque eodetri modo idem efficit. Secundo,quia ad diuinam prouidentia naturale, & ordinariam spectat sic mu di exordium & continuatione attemperare proportionem ,atque conseruationem.& propagatione partium eius,ut nulli tantum permittat facultatem circa aliam, qua possit eam extinguere, linino nec notabiliter coinsumere,sed in tali ordine continet omnes , ut eisdem modis,cum eodeque,ac solo concursu,quo eas condidit, sese restaurare possint,& in eodem statu,ac dispositi One,quam habuerunt, a principio, conseruare, ita ergo censendu est fieri, usque ad diem iudicij, cum eundem statum,eandemque dispositionem habeat,&habiturus sit mundus. Assertio posterior est : mundus in eo statu, quem habiturus est, post diem iudici j, per totam aeternitate. non potest cum solo concursu generali Dei,cum quo Consieruatur modo,conseruari, sed maiori, atque specialiori indigebit, ut in eo consertietur. Haec essicaci . rarione probatur, quia status ille mundi longe diuersus, & perfectior erit eo , quem habuit 1 principio:
nam corpora ipsa,ex quibus componitur,nouam perfectionem accidentalem recipienr, &non naturaliter eis debitam ι sed naturam eorum superantem, in eo
enim statu eqlestia corpora a propriis motibus quiesirent, ut colligitur ex illo Apocalypsis io. ubi dicu
163쪽
Lib. I. Cap. XII. 2uaest. Pnica. 3 s
tariurasse Angelum per virtutem lecula saeculorum. quod tempus non esic amplius ', nimirum postquam alter Angelus tuba cecinerit ,qua insimante mortui ad vitam reuocabuntur, ut asseruit Paulus I .ad Corinth. as. Quod si te pus amplius non erit,neque motus caelorum esse poterir,cum quo realber, vel idem est, vel sine quo nullo modo esse potest, Et probatur satis co-grua rati Ohe,quia cessante fine,cessar ea, quae eius gratia sunt constituta, sed praecipuus finis, cuius gratia
mouentur caeli,sunt generatio, atque conseruario viventium corporum, & aliorum , ex quibus fiunt, &aluntur: haec vero Omnia expleto nominum numero igne consumentur, ut pluribus locis docent sacrae literae,praeserit m 2s tr.c vitiino: eigo motus ipse caeloru cessabir. Praeterea corpora ipsa caelestia ampliori luce vestientur,iuxta illud ,Isai. o. Lux Luna,sicut lux. Solis,oe lux Solis eris tepliciteriquod explicans Isaias,
ta etiam non solum a corruptione, & vicissitudine alterationum, vaporumque stique exhalario nu pe Imixtione liberabuntur, sed noua, atque crimia luce perfundentur,ita ut quasi caelestia corpora reddantur, &in hoc nouo ac felicissimo statu mu dum in perpet permansurum esse celandum est , ut colligitur ex illo Ecclesiastes 3. Didici, quod omnia opera,qua ficit Deuspe merent in perpetuum. Sicut ergo maior erit necestarius concursus, novusque ,& superadditus generali , per quem conditus suit mundus: immo, &superans naturalem ordinem, ut tale nouum esse eis conseratur, quantum ad nona, & persectissima accidentia , ita nouus , ac superadditus specialis concursus generali superadditus omnino necessarius erit, ut in eodem nouo esse conseruetur.
164쪽
I3 s ac ni De Caelo, se Mundo.
Ad ptimum in oppositum factuin, concesso anteis cedopsi,neganda est consecutio,quod non possit mu-δus,cum 'solo concursu Dei generali conseruari, quia neque ex parte materiae, neque qualitatum contrariarum nouum Postulat concursum : sed sciri pep . Iunxhenriglem condita fuit materia prima,ita per -lum generalem conseruatur, cum conseruatio non sit aliud,quam continuatio eiusdem cile recepti. Neque obstar tale conseruationi priuatio ei annexa,quia propter illam necessarium non est,quod decursu temporis omnisorma denudetur, sed per solum concursum generalem omnibus causis a principio concestum disponitur,ac praeparatur, pro noua serma suscipienda, priori expnis & cum ea non secumque cum praecg-
Contrarietas vero elementorum,atque qualitarum sic est naturaliter attemperata, ut sibi continua con- .servcntur, Sysuperius sit locus naturalis, atque conseruatinum inferioris,& si unum aliqua ex parte alte rum destruit,ab alio etia vicissim destruitur;sed utriusque iactura reparatus partis ex materia alterius,partim .ves Ο ex interia aliorum,& ita conseruatur natu-Mis integi itas omnium,per solum generale auxilium, eis,& superioribus causis concessum, ad suas actiones,& reactiones exercendas.Quare non est eadem ratio de corpo e mixto, ac de toto mundo : nam rictrix qualitas, per quam dissoluitur temperamentum ad conseruationem substantialis formae,totiusque Ompositi requisitum, n5 potest semper ab eodem corpore per alteram quali tale valde remissam fi perar aut laetiara temperamenti repatari per solum eo a cursum generalem,& ideo necessitate iratorae periit tale compositum, per disset utionem temperameli modique unionis materiae cum forma.Mundus vero potest
165쪽
iacturam unius corporis reparare per virtutem alae rius,mediis continuis generationibus , solo concursu generali factis.& semper efficiendis,ut expositum est. Ad secundum de viventibus corporibus, concedimus, aliquando sitos parentum staturam non adae quare,sed etiam aliquando proceriores evadunt, non tamen possibile esse luxta cirdinem naturalem adiutria prouidentia in rebus constitutum,semperque conrisa uatum k ad tam paruam quantitatem reduci vitientia corpora alicuius speciei,in qua non possintilia ruralirer conseruari, quia nec potest naturalis virtus vitalis eorum tantum deficere,nec alimenta,ex quibus nutriantur,cum pertineat ad eandem diuinam prouidentiam naturalem vim illorum & Corpora, ex qui bus alenda sunt conseruare,& id quidem, sicut hucustque fecit cum selo concursu generali, efficiet etiam ἱn futurum toto tempore, quo mundus in hoc impersecto statu generationum , & corruptionum
nactatus de terminis potentiarum, se qualitatum EAdem,aut similis est consideratio de potentiis,&qualitatibus,& ideo de utrisque disserendum est
reuocatis in memoria notionibus terminorum,paruitatis,& magnitudinis traditis ex instituto I .Physic.
An potentia activae terminis magnitudinis par uitatis de tantur quoadistensonem sinum esse um. .
QVaestio procedit naturaliter, & negativa parSς quod non postulent activae potentiae terminos. '
166쪽
intrinsecos,nec extrinsecos magnitudinis, ac paruitatis,his argumentis probatur. Primo, quia Virtus, seu potentia activa proportionari debet passivae, nempe, iubiecto .circa qsod operatur, & in quo effectus reci-lutur;led potentia receptiua, seu passiva subiecti nulum terminum magnitudinis, aut paruitatis postulat; ergo neque potentia activa agentis eum postular: minorem probo,quia potentiam passiuam recipere effcctum ab agente,est ab eo perfici;sed quo plus perficitur , est capacior maioris perfectionis secundum imtensionem suorum effectuum:ergo data qualibet intensione effectus potest intensiorem in infinitum recipere,quod repugnat, quin possit ab agente per potentiam activam eodem modo produci: quare neque habebit vlluin terminum magnitudinis activa potentia:& eadem est ratio de termino paruitatis, cum non fit excogitabilis effectus a Deo rem illus, quin remissorem possit recipere subiectum ab agente,&ab hoc produci per activam potentiam. Secundσ probatur, quia corpora naturalia eo velocius mouentur, quo magis appropinquant ad centrum proprium,quod non est intelligibile,nisi intelligatur,granitatem,aut leuitatem eorum eo magis cre
Cere , vel intendimam sicut motus naturalis sursum, vel deorsu procedit a grauitate,vel levitate; sic motus velocior a maiori,seu intensiori. Si ergo ccnixum distaret in infinitum sui constat fieri posse in cresceret in
infinitum celeritas motus,& cx consequenti grauitas, ac leuitas,quae est potentia a stiua , ac productiva mo-eus : quare non postulata immum versus maximum, quod videtur exprelle docere Arist. . e. huius libri textu 38. hisce verbis: Si autem infinitum estetan ita ut sue essecor velocitatis vero velocitas, digrauitas,oe leuitaS, . Neque etiam versus minimum habens terminu, cum '
167쪽
constet,magis, ac magis in infinitum decrescere polleCeleritate motus, & ex consequenti grauitate,& leu tate.Probatur tandem, quia si terminu alique intestonis postularet,vel esset diuisibilis,vel indivisibilis. sed uterque est impossibilis;indivis bilis quidem, quia indivisibile,nec facit rem maiorem, nec minorem;ergo nec postulat maiorem virtutem, nec grguit minorem in agente, a quo per illam producatur: quare non est excogitabilis virtus, potens producere intensionem
infra indivisibile,quo terminatur, quin possit producere indivisibile ipsum, tetrminans eandem intensio nem; sed intensio infra indivisibile quodque est indeterminara,cum sit in infinitum diuisibilis : ergo cum ad illam exigatur productiva potentia,& non ad producendum indiu bile . non poterit esse determinata intrinsece,per maximum, quod sic: sed neque extri sece, per minimum, quod non: quia impossibile est. Potentiam posse producere intensionem, infra indiuisibile,quin possit producere ipsummet indivisibile;
quare non poterit esse verum, quod non possit producere effectum tantae intensionis, & bene quemlibet minorem, hoc est enim minimum quod non:quare neque extrinsecus iste terminus dari potest. Vera tamen sententia est, activae potentiae, secundum virtutem naturalem consideratae, terminum ma
gnitudinis intrinsecum postulans, qui dicitur maximum quod sic j quo ad intensionem suorum effe-
stuum: paruitatis vero neque intrinsecum, neque ex Irin secum. Utramque parteu, tenent Patres Conim bricenses I .lib.de caelo,cap. II .quaest.I.art. R. cum cae
reris interpretibus eiusdem capiris. Qui omnes ex eo deduxerunr, Aristotelem concessisse activis potentiis intrinsecum terminum magnitudinis quoad proprios effect0s producendos, quod praecipue verum est de
168쪽
intensione eorum.Probatur autem prima pars duplici argumento , quia potentiae oriuntur ex ipsiusmet reientitate,aut essentia,vel certe eam naturaliter sequuntur: sed essentia, vel entitas finita est, ac determinata, ita ut tantae persectionis sit & non maioris,ut euiden ri inductione constat in quibuscunque rebus creatis: ergo naturales potentiae eam consequentes habent perfectionem eodem modo determinatam, hoc est, tantam,ut non maiorem,quod est habere determina tam, maximo quod sic. Probatur consequentia, quia
non potest effectasperfectibr esse eius causa , nec ullam habere perfectionem, quam ab eadem non accipiat ; perfectio autem potentiae praecipue consistit in eo,quod effectum tantet intensiodis producere possit: ergo necesse est,definiri termino iri rinseco magnitudinis, quantam ad intensionem effectus, ita ut usque ad tantam perfectionem perducere eum possit,& non
Secundo, quia potentiae naturales non impeditae operantur ex determinatione, ad unum, hoc est, siae . deliberatione, δe ideo quantum possunt, aut secundum ultimum suae virtutis r ut potentia ignis ad calefaciendum:ergo producunt semper effectum maxillaqintensionis , ita ut maioris intensionis producere non Valeant, alioquin non operentur quantum possunt, quod patet eme impossibile:quare necessie est eis concedere terminum intrinsecum magnitudinis, quod vocatur mastimum quod sic : Quod communis consensus seliolae semper tehuit,tribuens igui eatorem aetocto,ultra quem non possit crescere' 8c pariter cettetis virtutibus elementorum, ac potentiis aliorum cor
Probatur deinde seeuuda pars , negans eis termirnum paruitatis ta intrinsecum,quam extainsecum tri-
169쪽
fici ratione:& prima procedit ex primo modo operandi harum potentiarum,videlicet, per applicationem, seu approximationem ad passum, quia quo magis ei est approximatus ignis,u. g. intensius illud calefacit , remissius vero, quo minus appcoximatur , aut magis ab eo remouetur, uti euidenti experitntia notum est : sed constat, posse magis, ac magis ab eo remoueri,ira ut nunquam possit tam remotu ab eo esse,
quin possit plus remoueri , quo usque extra sphaeram eius idem passim positum esse censeatur,& ab eonon possit ullo modo calefieri; ergo nullus datur tam remissus effectus,quin remissior . dari possit in 'infinitum, quod est, nullum dari terminum, nec intrias
cum, nec extrinsectim paruit atriisecundum intensionem effectus in potentiis naturalibus. i i Secundo probatur ex conatu potentiae, quo modo operatur,de quo etiam est euidens,& experientia noluim,quod ritan potest ira remissus en,quin temissior adhuc in infinitum adhiberi possit a potentia: sed constat,quo minorem praestat conatum potentia ad operandum , eo remissiorem edere effectum; ergo data quacunque remissione eiusdem effectus. remissur in infinitum poterit produci a potetia: quare nullum habet terminii paruitatis intusio eius. Probatur tandem ex natura eiusdem effectus,qqia no datur ta remissus
Calor quin remissior in infinitum dari possit, si t nodatur ta parua quantitas,quin minor possit dari semper .Et ei cluratio a priori est,quia imperfectio effectus in infinitum procedere. potest.Ex quibus plane sequitur, non dari effectum adeo imperfectum ab agente productum,quin imperfectior dari possit,& ex conie-quenti,nullum dari terminu paruitatis,in processione eius ad potentiam, neo ideo potentiam ipsam ullum habere terminum paruitatis intrinsecum,nec CX-trinse
170쪽
trin secum, quoad intensionem effectus. Ad primum argumentum concessa maiori,neganda est minor:nam cum potentis passiua su eius essentia, sicut habet essentiam limitatam tantae perfectionis,ita habet potentiam passiuam limitatam & consequeter terminata termino magnitudinis intrinseco, quae non crescit receptione effectus , quia Uerum est, tantae persectionis esse, & non maioris: ex ea igitur non probatur,quod activa potentia , seu qualitas termino intrinseco magnitudinis careat , quantum ad intensionem effectus. Ad seeundum argumentum dicemus dubio seque-ti. Ad tertium respodeo,terminum intrinsecum,quem
postulat activa potentia diuisibilem quidem esse, sed completum quoddam indivisibile , vltra quod nihiIamplius potest producere.Quare nec solum latitudinem incompletam, aut interminatam importat, nec solum indivisibile eam terminans,sed utrumque, velut uno verbo explicetur,dicit latitudinem intensionis
completam ultimo indiuisbili, ultra quod non potest
potentia procedere, hocautem non habet terminus extrinsecus,vi constat,quia nec importat latitudinem intensonis completam,aut terminatam, sed interminatam,& quasi indefinitam, quam idcirco non intelligimus,nec explicamus per tantum calorem , & non plus,sed per non Iantum bene quodcunque minus. Quod vero dicitur, potentiam eo ipso, quod porest producere latitudinem insta indivisibile, quo termi-riatur , aut completur, posse etiam producere idem indurisibile complens , quia non requiritur maior virtus ad producendum indiuisibile, verum est: sed ex hoc non bene infertur , idem esse, potentiam terminari extrinsece , minimo quod non, & intrin-kce , maximo quod sic : nam maximum quod sie