R.P. Antonii Ruuio Rodensis ... Commentarii in libros Aristotelis Stagiritae de caelo, & mundo ..

221쪽

Lib. I. Tractae te loten. o qualis. u. V. I93

tensionem determinatam : ergo modo timui, qualitas nullam ex se postulabit determinatam intensionem, respectu ciusdem potῆatiae absolutae, ic d in infinitum crescere poterit. Quod vero ad terminum extrinsecum pertinet,qui putant,dari polle actu infinitum , per potentiam Dei absolutam,illu concedunt qualitatibus, quoad intentione, de quoad extensionem, sicut & quantitati. Nos vero, qui .h. Physicorum tenuimus atque essicaciter probauimus,in nullo genere rcru possedari actu infinitum,consequenter alleueramus, qualitat c non posseelle actu infinita,quoad intensionem,uel exiesionem, ex quo necessario infertur,habere aliquo modo terminum extrinsecu,quem non potest attingere, bene tamen quodcuque minus, & talem terminu si sic loqui licet esse intensionem , & extensione actu infinitam. Ad argumentu veroria fauorem Scoti propositum, reipon deo hac distin.octo gradus intensionis, qui attribui solent qualitatibus primis elementorum,& suo

modo caeteris excomixtione ortis,non esse summam

intensione simplicitcr,& absolute,sed summa, quam secundum ordine naturalem causarum suscipere possunt, neque a propria natura, neque a naturali aliqua causa, seu virtute possiant plus intendi: sed natu car earum, absolute loquendo, non repugnat habere maiorem in infinitum , & propterea quamcumque aliam praeter infinitam actu in possunt suscipere a Deo potentiam obedientialem superius explicatam. uonam modo Praescribendisint termini qualitatibu, sive ruralibus. SVpernaturales qualitates sunt, quas Deus ipse,non ut naturale ages, vel mediis causis naturalibus, sed sua virtute totam natura superante,infundit tales sunt

222쪽

habitus gratiae,& charitatis, c. De quibus dubitamus aia,Sc quomodo terminentur, & quide cum sint qualitates spiritualos uicut subiectu, cui inhaerent,exten-

sone quantitatiua carent,& consequenter carent terminis,quoad extensione; sed habent veram intensionem gradualem in suo genere spirituali, & propterea contro uersia de termitiis, quoad intensione gradu a- Iem,locum in eis habet. Duplex est aute consideratio harum qualitatum: prior quidem, in ordine ad finem gloriae,cuius gratia, vel in ordine ad que infunduntur a Deo, ut videlicet per eas fiant homines Deo grati,Scad ipsum per operationem tendant: posterior est qualitatum secundum se. Et iuxta priorem consideratio

praescribendum eis esse terminum magnitudis intrinsecum,ita ut detur maxima gratia,qua maior dari non

possit ullo modo, vel per ullam potentiam,&tale esse gratia sanctissimae animae Christi Domini,cuius egregiam assignauit rationem D. Thomas ibidem:quia finis gratiae est unio creaturae rationalis ad Deum , sed neque esse, neque intclligi potest maior unio creatur rationalis ad Deum,ea, qua habet humanitas Christi,& consequenter eius anima , cum sit unio personalis cum diuino Verbo,ad quam ordinatur habitualis gratia eius; quare in ordine ad finem repugnat dari maiorem gratiam,& ex consequenti erit maximu quod sic, sub hac consideratione .Controuersia igitur ad posteriorem consideratisne reuocatur,& sensus eius est:ari considerata gratia secundum se,hoc est,abstrahendo a fine habeat terminum, quoad intensionem,& quidem secundum legem a Deo constitutam,& ordinaram in

rebus supernaturalibus, conuenit etiam inter omne

dari gratia tam intensam, qua no possit intensior dari secudum commune legem: ita D. Thomas ibid.ar. 3.de

223쪽

ciana eo omnes interpretes, immo omnes scholastici.

Quaestio igitur solium potest procedere de gratia secundum se,& secundum potentiam Dei absolutam,

in quo sensu ci ac caeteris qualitatibus supernaturalibus intrinsecuin piae scribunt terminii magnitudinis, quoad intentionem. Scotus in 3. dist. I 3. q q. . ad primam quaestionem dico; Durandus ibid. qu. I. Caietanus λ. par qu. .ar. H. S i 2.asserunt,gratia animae Christi, &consequonter caetera eius dona,esse summam, quoad iniensione,ita Vt repugnet amplius intendi, aut fieri aliam intensiorem,etiam per potentiam Dei absolutam. Probat Scotus duplici argumeto: primo ii designetur infima gratia secundum intensionem,& haec intendatur, quantum possibile est, tunc quaeritur,an aliquem statu habitura sit eius intensio, vel nullu, sed in infinitu processura: si statu admiseris, erit iam summa eius intensio,iuxta eundem statum cum non possit ultra procedere,iu per illu gradum,quem attigerit,terminabitur, tanquam per maximu quod sic: si vero statum habituram essen gaueris, sequitur peruenturam eine ad per-feyionem actu infini a creaturae repugnantem. Probatur consecutio,quia quo plus intenditur,plus perficitur, si ergo ad intensionem actu infinitam peuenire potest,ergo ad persectionem actu infinitam. Secundo, quia in rebus per mancialibus, quantum est de virtute, seu potentia, tantu est de actu,ut docet plane Aristoteles 3. lib. text. 69. si ergo per potentiam

activa Dei, & passiuam subiecti,qualitates istae in infinitum perfici possunt per viam intentionis. poterant talem perfectione ab agente suscipere, & in subiecto habere. Probatur conseq6etia,quia si Deus potest animam in infinitum perficere pur succcssiuam intcnsionem,poterit gratia infinite persecta unico actu creare,

224쪽

r s 6 De Caelo is Mundo.

eidemque animae infundere, sed gratiam esse actu infinitam inuoluit eotradictione:ergo falsum est, quod eius intensio possit producere in infinitum Per potentiam Dei absolutam. Et urgeri potest argumentu hoc modo:forma,quq imprimitur subiecto,vel ei infundi. rur, non potest perfici, vel intendi, nisi secundum

capacitatem subiecti,quae si limitata probetur,conclusum erit, quod terminu intensionis i pitini ecu habeat ipsam et forma : sed capacitas, seu potentia animae,in qua recipiuntur supernaturales qualitatcs non est infinita . sed ad certum gradum perfectionis limitata,sicut essentia eiusdem animae,a qua oritur, vel cui identificatur , ergo intensio earundem qualitatum terminum habebit intrinsecum, que excedere non valebit.

Tertio arguit Durandus,& Caietanus; si gratia nohaberet terminum magnitudinis, seu intentionis intrinsecum,sed qualibet desieriata gratia, quantu cumque intensa intensior alia effici posset,sequeretur,gratiam animae Christi non esse summa sed altera interisore esse possibile,& e t consequenti possibile etia-ret,quod aliquid maius, aut melius fieret, qua sit talis gratia. Et cu formalis effectus eiusde gratiae sit efficere animam grata Deo , sequitur tande aliquid fore Deo

gratius anima Christi, quod plane impossibile est.

Posteriore sententiam huic opposita tenet ex pren

Quam sentcntiam amplectitur Sotus x.lib. Phys-

quiores scholastici, nec verbum de hac re scripsere M videtur mihi non solum probabilis,sed vera,quam D. Thomas probauit in posteriori loco citato hac ratione satis efficaci. Intensio alicuius formae ex triplici capite potest determinari, nempe ex parte eiusdem formae determinatam mensuram habentis,ad quam cum per

225쪽

Peruenerit,non poterit ulterius progredi, quin in auteram speciem conuertatur:aut ex parte agentis,cuius

virtus limitata est ad intendendam formam in subiecto; vel demum ex palle eiusdem subiecti, quod maioris perfectionis aut intensionis capax non est. Sed nullum ex his capitibus terminum ponit intensionis, supernaturalium qualitatum rergo data qualibet inte-sione earum,plus in infinitum intendi possunt, quod est non habere terminum intrinsecum suae intensionis versus maximum. Probatur minor, quia gratia, de charitas ex propria natura , & ratione sunt participationes quaedam infiniti amoris diuini supernaturalis,

qui est Spiritus Sanctus. Sed participatio haec nullum

terminum admittit,quia data quacumque potest plus participari a creatura rationali,ut per se constat; ergo ex hoc capite,termino magnitudinis intrinseco caret earum intensio,vel perfectio. virtus etiam diuina supernaturalis eas infundens in anima infinira est, de idco dato quocunque gradu gratiae,quem animae tribuit,potest tribuere alterum perfectiorem infinitum. Capacitas deniq; animae, respiciens eandem virtutem

diuinam supernaturalem quo pacto potentia passiua obedientialis vocatur) non potest habere terminum ultra quem non possit procedere, nisi quem habet eadem potentia activa infundentis gratiam, sed tantam gratiam potest ab ea recipere,quatam potest ipsa producere cum non recipiat per natura,sed per obedientiam, nec per potentiam naturalem, sed obedientialem quae fotentia cum termino intrinseco magnit dinis careat,& data quacumque possit intensiorem in infinitum producere,sequitur, nullum terminum de signari poste,quem non possit intensio grati et excede- re. Et potest hoc argumentum urgeri hoc modo:pOremia passiua naturalis subjecti mesuratur per activa

226쪽

i 98 De Caelo, se Mundo.

naturalis agentis, ita ut tam perfectam, aut intensam possit subiectum recipere naturaliter , quam persectam,aut intensam potest producere agetis naturale: ergo potentia obedientialis subiccti, r spiciens activam , superioris agentis, tam perscctam, vel intensam formam potest ab eo recipere, quam perfectam, vel intensam potest ipsum metvges producere. Quare cundem terminum postulant tria haec, nempe potentia activa superioris agentis, potentia obedientialis subiecti,& latitudo tutensionis formae. Sed de potentia activa conltat, non habere terminum intrinsecum;per locum, igitur ab intrinseco sequitur , neque obedientialem potentiam subiecti,neque latitudinem formae ab illo producendam, & a subiecto recipiendam,intrinsecum terminum habere. Neque argumenta pro parre Scoti magnum negotium exhibent,nam ad primum negandum est, intcnsonem quali tatis respectu potentiae absolutae Dei,vllum hab re statum, ultra quem non possit procedere. Negandum insuper est, quod Scotus intulit, nempe infinitam actu futuram es le intensionem,neque sequitur, quod si aliquid magis,ac magis in infinitum perficiatur , ad perfectionem actu infinitam aliquando peruentu rum sit, linino nec peruenire polle, sed hoc solum insetri ex eo potest, quod perfectio quam assequi valet, non definiatur termino intrinseco, ut constat de diuisionibus continui. Neque secundum argumentum probat intentum, quia licet admittamus, tantum polle subicctum recipere ab agente, quantum potest agens producere,non sequitur, reccpturum aliquando effectu actu infinitu, quia neque produci potest ab agente; toru enim,quod potest producere,ad extra agens infinitae virtutis,non

potest simul vllo modo procedere, ita ut nihil supersit

227쪽

abeo producedu,quia totu, quod pQ est,non est dcterminatum, sed inde ter minatum,ut in diuisionibus co-tinui videmus,ex eo enim,quod non sunt determinatae omnes diuisiones continui, quas Deus efficcre potest,euideter sequitur, quod nec simul nec successive, possit efficere omnes possibiles, sed quibuscuque factis,semper supererunt infinitae efficiendae, quia quod efficiendum Est, determinatum esse dcbeta falsum igitur est, quod Scotus intulit, videlicet posse Deu simul infundere omnem gratiam a se producibilem animς, quia intensio possibilis in determinata est, de propterea impossibile est,totam simul prodaci, vel aliquando fore productam. Producibile crgo a Dco sub esse permanente solum est infinitum in potentia. Argumentu denique Duradi in Caietani, hac dist.

tia habitualis Christi dupliciter consideranda est, primo,in ordine ad effectus, Sc ossicia giatiae, quae habet in illa per na, & sic vocatura D. Thoma infinita, demerito,quia habet virtutem ad omnes effectus gratiae possibiles praestandos: iecundo in quantum cst qualitas quaeda,& habitus supernaturalis eiusdem rationis cum quolibet alio habitu gratiae cuiusq; hominis,habensque latitudinem graduale militensionis, sicut habent caeteri habitus gratiae. & effictum formale similem,nepe efficere animam illa sanctissimam Deo gratam , sicut quaecumque alia gratia cuiuscuque homir. Vnis & hoc modo considerata gratia Christi finita est, sicut caere rae, &finito modo efficit animam eius D cograeam,& augeri potest,uel intendi in infinitum, sicut illae,immo possibile est per potentiam Dei absolutam fieri alia gratia,atque alias intesiores, & in hoc genere perfectiores,& si fierent,daretur absique dubio aliquid maius,& melius sub eadem consideratione Pat-

228쪽

' χ ο o De Cato , ct Mundo. ticulari qua si gratia habitualis Christi, quod absq;,

dubio no est reformidandu concedere, quia illud expresse concedit D.Thomas loco proxime citato ad secundu,hisce verbis:Dicenta,quod virtus diuina,licet possit facere aliquid maim,st meliu/,quasit habitualis gratia Christi,non tame posset facere, quod ordinaretur ad aliquid madus, ct melius,qua sit unis personalis ad Filiiι unigeniti. a Patre Est ergo gratia summa in priori cosideratione, no in posteriori coparatione absolutae potentiae Dei.

An potentia obedientialis anima ad recipiendam gratiam,

ct dona seupernaturalia sit infinita. QVamuis de potentia obedietiali animae in partiaculari scistitetur dubium, de potetia etiam ob dientiali euiuscumque subiecti intelligi debet,quia eadem est ratio de omnibus;cum possit quodlibet subiectum formam magis, ac magis intensam in infinitum ab agente superiori recipere: c solum quaerir, an sit infinita in potentia, quia hoc videtur apertum ex dictis,sed an sit actu infinita. Et partem affirmantem,esse actu infinita se ostendo:poste recipere forma, vel actu,est perfectio aliqua

in subiecto,cu sit concurrere ad esse eius,atque eriam ad conseruationem:ergo posse recipere forma perfectiorem, aut intensiorem in infinitum , erit perfectio infinita,& actualis quidem,quia eam habet in se se tecta a principio,ctim receptionc fornas non augeatun eapacitas subiecti,ut supra ostendimus:ergo est perfectio actu infinita.Et urgeo argumentu hoc modo.R cipere forma alicuius intensionis est aliqua perfectio in siibiecto: ergo recipere formam magis intensam,

est maior perfectis, sed intensio, quam potost actit

- . recipe

229쪽

recipere caret termino intrinseco:ergo actualis perfectio eius eodem termino caret, eritque proinde actu infinita. Secundo,quia posse producere effectum, maioris, ac maioris pei sectionis in infinitum arguit in agente perfectionem actu infinitammam ex hoc solo deducimus , Deum esse infinitae persectionis , quod dato quocunq; effectu cuiuscunque perfectionis, potest perfectiorem in infinitum producere, quamuis putemus infinitum actu efficere non posse : hoc vero idem reperitur in subiecto, quod recepto quocunque effectu ab agente superiori potest intensiorem,ac perfectiorem recipere in infinitum ergo par est ratio. Et Vrgeo praeterea,quia potentia activa , & passiua reciprocam habent corrcsponde ni iam : ergo tanta &non minor debet L si e passiua obedientialis, quanta est activa superioris agentis,cui correspondet. Probatur Consequentia,quia quantu potest superius agens pro ducere per potentiam activam,tantum potest recipere

subiectum per passiuam obedientialem ; si igirur potentia activa Dei actu infinita est.erit etiam actu infi- Nita poteria passiua obedientialis subiecti, potens re-

Cipere omnem sormam cuiuscunq; intensionis, quam Deus potest extra producere. His tamen non obstantibtis,tenendum est, poten tiam obedientialem animae ad recipiendam gratiam. dc cuiuscunque alterius subiecti,vel materiae, ad recipiendam formam superioris ordinis , siue secum dum substantiam, siue secundum modum,finitam esse simpliciter,& soluin per quandam denominationem CX trinseca, vocari poste infinitam secudu quid. Quod sic probo : subiecto per receptionem formae superi sis non additur noua potentia passiua, sed solum informatio,seu inhςsio eius,nec per receptionem perse etioris , aut intensioris formae intenditur eadem p.

230쪽

2o2 De Caelo se Mundo.

retia,nee additur ei nisi perfectior,seu intesior actuario eiusdem potenti :ergo ex eo,quod possit recipere intensiorem formam in infinitum,non sequutar,quod potεtia sit infinita act.i. sed solum, quod perfectius in infinitum actuare possit. Constat vero actuationem semper esse finitam. & actu infinitam esse non posse: ergo nec potentia ob dientialis, ex parte actuationis actus,quem recipit,infinita est simpliciter, sed solum

dici potest infinita, secundum quid , & syncategor

matice, in quantum recepta quacunque intensione formae,potest maiorem in infinitum recipere;eodem

fere modo , quo diuisio continui infinita vocatur in Potentia. Secundo probatur quid per receptionem persectioris,aut intensioris actus , non additur subiecto,vel materiae ulla alia poteria obedientialis, neque ullus gradus eius,per quem augeatur ; ergo in rarionepotentiae non fit maior,vel intensior, quare neque in ratione porentiae potest esse ullo modo infinita. Antecedens probo,quia potetia obedientialis est eadementitas realiscum naturali, Oblaa atione formali ab ea distincta per ordinem ad diuersas potentias actitras,vel diuersa agentia; sed potentia naturalis est e dem entitas materiae et subiecti ,eademque eius sub- stati a. quae per receptione formae accidentalis, aut alicuius modi crescere non potest, aut maior fieri :ergo repugnat esse ullo modo infinita in ratione potentiae,

sed solum ex parte actuationis potest habere aliquam rationem infinitam in potentia, & secundum quid ,ut est expositum in prima ratione. Et ex his patet ad argumenta: nam ad primu distinguendum est antecedes,quod posse recipere formam ruperioris ordinis,sit aliqua perfectio;est enim eadem ipsa perfectio,quam importat materia vel subiectu in sua entitate cum respectu ad potentiam activam siui perioris