R.P. Antonii Ruuio Rodensis ... Commentarii in libros Aristotelis Stagiritae de caelo, & mundo ..

261쪽

Lib. IL Cup. II. Textus expositio.

caput in illis pars,quae sursum ei,vocatur:pedes vero dicuntur pars deorsum: ex oppostro vero in plantis: motus denique alterationis sensibilis, aut sensitiuae animalibus propriet a cerebro incipit & in facie ostenditur: nam in his partibus vigent sensus, Ze eorum

operationes exercentur: dc propterea anteriores V

Cantur:partes vero eisdem oppositae dicuntur poste

Quibus expositis docet , quod animalia persecta

sex omnes differentias habeant : imperfectis vero, quibus denegauit natura progressionem , quatum duntaxar conueniunt, videlicet , iuriam, deorsum, ante & retro: plantis vero,quibus solum augmentatio Conuenit,duae tantum conceduntur,nempe sursum de deorsum. Docet praeterea . quod sola viventia di rentias positionis propriis habeant, quia his dumtaxat Com enit,habere diuersitatem partium , ac membrorum pro eisdem motibus vitalibus, ac sensti uisexe Cendis accommodatam , reliqua very eadem Par eium diuersitate carent,& ex consequenti eisdem motibus pereas exercendis,ideo has diffetentias positio num non habent. unde quoties easdem positionum difirentias corporibus vitae ex partibus attribuimus per solum extrinsecum ordinem,ad viuentia eis comvenire censemus,ut sursum et,quod versus caput nostrum est,deorsum,quod circa pedes, dextrum , quod Versus pedem,aut manum dextram,& pariter sinistru, quod versus sinistram:& tandem ante esse dicimus .l pidem, qui versus anteriorem partem nostram reside P,retro veris,qui versos parrem oppositam. Iam vero Pytagoreorum positionem falsam esse ostendit primo , quia varietas .parrium ostendit Per fectionem corporis . sed maiorςm varietaζem continent aliae differentiae ab eis omissae:ergo corpori cae-

262쪽

lesti ut pote persectissimo)omnes tribuere debueruta Minorem ostendit, quia duxtrum , & sinistrum sola virtute differunt,non figuramam eiusdem sunt figurae

dextra, atqile sinistra manus, & pars sursum, atque dcOrsum: anterior, atque posterior non sola virtute

sed figura diuersae sunt , eas igitur debuerunt caelo

tribuere.

Szcunda ratio: impossibile est alicui corpori conuenire motum progressivum,& alterationem,quin ei nueniat motus augmenti, & ex consequenti erit

impossibile, conuenite caelo differentias positionum, desumptas a motu progressivo,nempe dextrum,& sinistrum , quin ei conueniant sursum. & deorsum desumpta ex augmento : quod praesertim necessarium esse probat Aristoteles, quia cuin differentiae omnes conueniant persectis animantibus. & caelum animatum sit persectissimum,necesse est,ei tribuere omnes: licer enim caelum non habeat partes diuersae figurae, satis ad hoc est habere partes diuersae virtutis , dicitur pars orientis dextera , quia ab minciperet motus, si initium haberet; sursum autem & deorsum sumuntur secundum maximam distantiam inter polos repertam, ita ut arcticus sit deorsum, & sursum antar-cticus,qui nobis non apparet. & ideo concludit hemispherium nostrum esse inseriorem,oppositum vero

superiorem:contra quod dicebant Pytagorici: quod probat Aristoteles, ex dextro caeli,quod est oriens, , quo si motus inciperet, & ad sinistrum circumserreis tur ut par est9 necessarium foret, polum, qui non

videtur, superum esse , nostrum vero deorsum: ut in motu conuersionis humani corporis a dextra m

263쪽

QI AESTIO UNICA.

sex positionum disserentia; conueniant caelo ab intrinseco, an solum per or

dinem ad animatia. ARistoi.lib. de animalium incessu,cap. a principio, ex professo agit de his disterentiis positionum singulas explicans ex tribus viventium, atque animalium motibus hisce verbis: Quoniam autem ἀ- mensiones numero quidem sum sex, ex quibuι determinari dinum est animalinummum videlicet,ct imum,amte,ct r tro, praeterea dextrum, orsinistrum, Fummum certe , ct imum, omnia habent viventia, quoniam non solum in ari

malibus est summum , ct imum, sed etiam in stirpi LDisterminantur autem opera, ct mn solum positura, PAEad terram sit, aut ad crium. Vnde enim alimenti singulis est di fritatio, or incremenii accessis , summum id με est, quo autem sHhuc ultimo pergit, id est, imum : Et paucis interpositis: cuacunque autem non solum visunt. sed amimalia etiam sunt, huiusimodi omnibus ante , Oretro in t : sensum enim isthae ominia habent , per

ante autem, or retro desterminantur, in quo enim na-mm est esse sensibus , ct unde est singulis, anteriora huiuscemodi eri iuncias autem opposita poneriora. μ' --que vero animalia non solum sense sunt praedita . sed mo- uera etiampossunt siese ea, qua per locum est,mutarione. in his ad ea qua dicta Funt strum, or dextrum disteminantur ,simili modo ut illa, qua di ta fiunt prius. 'da

enim mutationis per locum, corporis naturaliter es initium , id unicuique dextrum est, oppositum vera, ct εμε hoc consequi natum est,siniarum. Quibus tria de eis do-cci ἰ primum, quod quaelibet ut determinata pars quan

264쪽

quantitativa viventis, vel animalis, in qua virtus vitalis, quae principium alicuius motus vitalis ex tribus illis sit,praecipue residet,ve virtus,quae est principium motus locatis,praecipue residet in brachio, vel manu altera,quod propterea appellamus dextrum, & ab eo incipere motum progressivum videmuS. Secundo docet, quod differentiae istae positionis sint extrema trium dimensionumquas habere dicitui Corpus extensum, videlicet, longitudinem, latitudinem , & profunditatem:ita ut sursum,& deorsum sine extrema longitudinis corporis;dextrum, & sinistrum iextrema latitudinis;ante,& retro, extrema profundia

tatis. λ

Τertio, omnes has differentias reperiri in omni-husin solis animalibus persectis,quae non solum sen-thnar, sed mouentur motu locali progressivo ; in imperfectis, quibus talis motus non concediruT, repetiuntur quatuor: dextro vero, &sinistro carent ; Meandem plantis solum conueniunt sursum, & deorsum. Ex quibus colligitur integra ratio cuiuslibet harum differentiarum, in his tribus posita, videlicer, quoε fit determinata pars viventis,uel animalis, non quaeeunque, sed quae sit extremum alicuius dimenasionis, habeatque in se virtutem vitalem, ii qua tanquam a principio, quasi cffectivo, & non tanquam a terminoa quo,motus incipiat. Sed illud est obseruandum circa omnes quod D. Thomas in expositione textus tetigit,nempe dupliciter distingui posse,videlicet, per ordinem ad diuerses motus locales,quorum sunt principiarnam sursum est principiumo quo incipit augmentatio,extremumque longitudiuis corporis,cum videamus,alimentUm primo recipi in ore, ubi disponi incipit pro conuersi

ne efficienda in substintiam aliti,& pars huic opposi

ta Dissiligod by le

265쪽

Lib. II. Cap. ID Eurisi unica. 2 VI

ta deorsum est.Ιlla vero pars, a qua incipit motus localis animalis, & est extremum latitudinis,dextrum vocatur, opposita vero pars sinistra dicitur. Et ea tan dem,a qua lensitiva alteratio initium sumit, vel certe in qua viget,dicitur ante, seu anterior pars: opposita vero retro. Deinde possunt distingui penes eundem motum localem, ita ut pars sursum ea appelletur, 1 qua apprehensio , seu cognitio, ad motum localem primo requisita fieri incipit:nam in capite vigent sensus ἱ pars vero, a qua incipit, quoad exercitiam, vel Executionein,idem motus dicitur dextera: huic vero opposita sinistra, & tandem ante dicitur illud versus quod mouetur animai,ut facies, vel pectus,& opposita pars dicitur retro. His expositis, prima sententia circa propositam quaestionem negat in caelo reperiri ullam differentia positionis ab intrinseco,vel ex natura rei,dc solum ei tribuit eas per quandam denominationem extrinsecam ad animalia seu viuentia, quo pacto dexter vo-Catur lapis,du ad dextru animalis positus est,& sinisterdum ad sinistru eiusdem:sic pars cςli dextra vocari potest,dum versus dextrum animalis est, & sinistra dum versus sinistrum eiusdem consistit. Ita sentiunt Picus

Mirandulan.lib.6. de examine vanitatis capite 9. Scaliger exercitatione 67.contra Cardanum, & cum his recentiores non pauci. Et probatur ex verbis Aristotelis in principio relati ,quibus docuisse vidimus,tria habere has differentias positionum , videlicet ut sint

partes corporis determinatae, atque extrema dimen. fionum eiusdem corporis,& insuper ut sint principia alicuius motus vitalis, sed tales partes non reperiuntur in caelo: ergo nec tales differentiae positionum.i Probatur,minor quia in caelo non reperiuntur Verae

dimensiones longitudinis,latitudinis,nec profunditatis

266쪽

tis,potitis quam in alio corpore rotundo vitet experte, ut in globo lapideo,vel ligneo,quibus propterea verigisserentiae positionum non conceduntur, nisi per extrinsecam denosi ninationem a viventibus, sed nec dantur virtutes, quae sibi principia augmentationis, alterationis,vel motus localis progressiui,cum motus Hi caelo non conueniant, nec tandem habet caelum virtutem aliquam effectivam intrinsecam sui motus circularis,sed a motore extrinseco, nempe intelligentia,mouetur: alienum est ergo ex propria natura ab his differentiis positionum.' Secundo, differentiae positionum solum conueniunt ex natura rei viventibus,ac sentientibus corporibus, quorum sunt proprietates, ut idem mel Aristoteles eisdem verbis relatis docet. Sed cael uni non est corpus vivens,sed totius vitae expers,ut supra dixi mus,ergo ex.natura rei eas non habet. Nec lassiciunt ad hoc virtutes, per quas caui influunt in haec inferiora, quia tales virtutes nec sunt principia alicuius motus, nec partes , in quibus reperiuntur, sunt heterogenoae , sed eiusdem rationis atque eiusdem figurae, immo nec sunt partes determinatae, sed quae modo est in oriente, postmodum est in meridie, de tandem in occidente,cui succedit alia, & alia diuersa: quare nec virtus aliqua determinata potest esse in eis, ratione cuius dicantur sursum , vel deorsum, dextrum, atque sinistrum : vel si determinata foret

transiret plane de subiecto in subiectum , hoc est , de una parte in alteram , quod patet esse impossibile.

Secundam opinionem tenet Villat pandus , 2. lib. de caelo cap. 1. quaest. 3.quam dicit et se Averrois 4propriam: eam vero sic explicat. Intelligentia mouens cetium,ut est intellectualis substantia,non uni tui

caelo,

267쪽

Lib. II. Cap. II. Eri s. unica. Caelo,nec vitam ei tribuit, sed solum habet per se cile ac per se intelligere ;sed ut forma eius tribuit ei vitain,&ita necessario ei unitur, ut non possit naturaliter separari, caelumque ipsum ad via ronem cum ea naturalem habet propensionem,& ex tali unione vitam,motum,ac differentias polirionum ex natura rei

suscipit , quod exponit exemplo animae rationalis secundum se,& ut est sorma corporis. Pro hae sententia solum affert auctor iste Aristotelem , qui diuersis suae doctrinae locis superius a nobis allatis testatur , caelum esse animatum , & capite praecedenti aduersus Pythagoricos docet, non solum dextrum,& sinistrum habere, sed sex Omnes disrentias pontionum ,'tanquam 'corpus animatum , atque persectum positum hisce verbis: m autem a nobis sit antea definitum tales potentias his inesse, qua principium motu. habent, ct crium sit animatum, atque principium habeat mutineatet i se perum, inferumque, ct dextrum, atque uum inesse. e Tertia opinio duo asserit, primum caelo non conuenire ullam differentiam positionis veram , & pro priam ex natura rei aduersus secundam opinionem, secundum quod non solum ei conueniat, per extrinsecam denominationem ad corpora viventia, sicut rebus omnino inanimatis, sed per analogiam, quam habet ad illa ab intrinseco. Et haec nostra sententia valde consona est sensui, ac modo loquendi Aristotelis,quam sequuntur Patres Conimbricenses a. lib. de caelo,cap. 1.quaest. .artic2. Et quidem quantum ad primum affertum essicaciter satis probatur argumentis primae opinionis. Quibus tamen duo libet addere, aduersus Villalpandum ; sit autem primum aduersus id,quod asserit,differentias politionis conuenire quidem' caelo ex natura rei. Verae atque propriae diseseremiae

268쪽

o De Gelois Mundo.

exenriae positionum sunt proprietates rei viventis,&. non pollant ex natura rei vitae expertibus conuellure,ut concedit iste auctor,sed repugnat, caelum habere viram etiam incorruptibilem, cum non sit intel- Iigibilis vita,qbς non proueniat a forma informanter assistens enim sicut non potest conferre esse corpori, sic nec vitam si quidem vivere viventibus est esse, i ste Aristotele : aliam vero animam informantem, nee Villat pandus concedit. Quod autem asserit. intelligentiam mouentem caelum. licet non possit ei concedere veras differentias positionum, ut est intellectualis substantia, tribuere tamen ut formam eius conserentem ei vitam,sic reuincitur. Si intelligentiavi forma. unitur caelo,vel unitur per modum unionis substantialis,quem constat esse veram informationem substantialem. vel solum unitur ei unione virtuali,perquam imprimit ei impulsum, vel alio modo applicat ei suam virtutem ad motum.'prior modus unionis repugnat substantiae completa, per modum vero p steriorem repugnat tribuere caelo esse substantiale, Mex consequenti tribuere ei vitammam vita esse se stantiale importat, non ergo potest ei tribuere veras, ac proprias differentias positionum, viram corruptibilem aut incorruptibilem consequenteS. . Probatur deinde secundum assertum , quod non eoueniant caelo differentiae positionum per solam denominationem extrinsecam,sed per analogiam,quam habet ab intrinseco cum corporibus viventibus. Primo expressis testimoniis Aristotelis, quibus assirmat caelum esse animatum,quod, ut minimum, de animaei assistente ad motum necessario debet intelligi, aqua moueri ex propria inclinatione natum est, Se propterea motum eius naturalem esse docuit in huius

libri principio, quod constat, nulli corpori vire ex

perto

269쪽

perto conuenire possc. Vnde ist&rq alio modo longe di texis se habere carium in ordine ad motum, quo se habent illa, & ex' consequenta .alio modo nobilio- ii conuenire ei differentias positionum ex mente Aristotelis, ac conueniunt caeteris rebus viti renu-bus. Quod capj re praesenti expressius docuit: nam cum dixit let ad medium fermς eiusdem, rebus vitae cxpertibus non conuenire differentias polition ji, vel

solum pex extrinsecam denominationem a viventibus. quia vel non mouentur, vel si in Ouyn Iu P, Omis

Di ex parte simili modo , ve ii ignis temper sursum , & terra semper deorsum. Cael 9 vero tribuendas fore tamquam corpori animato , a que prifccto docuit: cuidens est ergo, eum sentire, quod non per solam denominationem extrinsecam , licvscbus vitae expertibus , ei conueniant , sita es tu modo perse

Probatur deinde ratione,quia coi stat casestia c89pora habere virtutes influendi in tu rior .i constat etiam non posse eas ordinate exercerς hoc Π gς-nerationibus , & corruptionibus , vicissit fisuuque carum congruitὶ niti ab Oriente in Occidentem moueantur: ergo Ex propria nat ura postulant ita mu--ugri, ut ab ea parte motus incipjat : lay. consigi

corporibus vitae expertibus non . conu Cnire: nam latibus virtutibus carenti ues. postulant ab Vna parie.POrius , quam ab aliis motum incipere, &Jioc intellexit plane Aristotcles, dum ossic ruit modo omnino simili moueri mihi tergo habent quod dextrum voc*ri possit, aut sinistrum , potius quam aliud ex propria natura , sed per solam denominations extrinseca a vi uentibus:quod cum habeat c*lum, equitur alio modo longe digniori ςonuenire ci positionum diffurentias

270쪽

Qudd vero conueniant casso per similitudinem. aut metaphoram ad viuentia corpora probatur,atque explieathdfimuli quia sicut pars animalis dicitur dextra,li1 qua viget virtus motiva totius corporis, hoc est, Hscacior in ea, quam in caeteris partibus reperitur, ob meliorem illius partis temperiem,naturamque firmiorem,ad exercitium talis potentiae:eadem similitudine pars illa caeli in cuius situ imaginario intelligentia residet, cui primo applicat suam virtute,imprimendo ei impulsum , quo totum corpus moueatur, dicitur dextra, quia virtutem habet inchoandi motum,&ei opposita dicitur sinistra, 8c illa, quae recipit virtutem, ut super eam fiat motus,vocatur sursum, &huius opposita deorsum, anterior tandem ea,quae reeipit virtutem impulsivam; continuandi motum,ei

Quod ut intelligatut scire oportet, intelligentiam mouentem caelum non esse in toto caelo praesen- rem, immo nec posse,quia limitata est secundum se stantiam, di virturem operandi , cum sit certum, non pblle simul e se praesentem, & in eaelo, & in rerra. Deinde non sie mouet caelum , ut ad motum eius moueatur , cum eo, quia nec id inecessarium est admouenaum caelum , neque consonum perfectioni eius : nam ideo anima mouens corpus mouetur per accidens cum eo , quia ut pote sorma informans,& pars eius, ipsi affixa est. Sic igitul mouet totum caelum', ut uni tantum parti impulsum imprimae ; remedia hac parte impulia,totum ipsum corpus impCI-

Denique statuendum est, hanc partem, cui primo impulsum imprimit intelligentia , non esse unam aliquam determinatam, ac permanentem semper, diae ut est in animalibus,immo semper variari, & unam alteri