장음표시 사용
381쪽
stellae quod vocat primum mobile) alserit, primum
mobile suo motu rapere caesos omnes in fetiores planetarum , efiicereque , ut motu diurno secum moueantur. Quo suppositio necessarium erit, omnes conditiones eius participare motus orbium inferiorum, in quibus planetae insident, si igitur cum retrogradatione illa, & trepidatione mouetur primum obile, necesse est eadem participare motum diurnum Solis, & Lunae, aliorumque planetarum , qui cum sint terrae proximior es t praesertim Luna conspiceremus in motu eius tales defectus , quos nemo Astronomue peritus adnotauit. Signum igitur est, non dari in eodem motu caeli syderet , sed in moti alterius corporis superioris, & ideo si vcrae sint o seruationes , ex eis deducetur nonum , ac decimum caelum , multiplicandum supra octo , quae
Aristoteles , & alij antiquiores Philosophi posue
Nihilominus nostra sententia est, valde probabile esse, nouem dumtaxat sphaeras caelestes ponendas esse , videlicet septem pro scptem planetis, ita ut singuli in proprio , & cum proprio caeso moueantur: Octauam spaeram , in qua stellae fixae sint ; & firmamentum, ac primum mobile vocetur, secum rapiens Caesos planetarum , ut posuerunt Aristoteles, & eaeis teri antiquiores Philosophi ; & tandem supra omnes caesum Empyreum, tanquam beatorum sedem , de quo nonnulla dicemus quaestione sequenti. Ratio autem, quae me mouet , ad non multiplicandum duas illas sphaeras , est ; primo, quia iuxta uniuersale illud principium, non sunt multiplicandae entitates
Teates, maxime completae sine urgenti necessitate. Sed non affertur urgens argumentum, quo probetur duo illa caelestia corpora addenda esse, praeter nouem
382쪽
enumerata : ergae non sunt multiplicanda. Minorem probo, quia solum multiplicata sunt propter Astronomorum testimonium allerentium,duos illos motus se obserualle, nempe retrogradum firmamcnti ab Occidente in Orientem, adeoque tardissimum, ut unam circulationem non minus, quam sex millibus annorum spatio abGIuat, deinde motum trepidationis, quem stellae nunc accedendo, nunc vero tecedendo a polis ostendunt, quos motus constat non posse natur liter conuenire eidem firmamento , neque simul cum motu diurno ab Oriente in Occidontem , & propterea necessarium esse multiplicandum aliud caelum , cui unus motus eorum Copueniat naturaliter, & proinde aliud, quod sic primum mobile , & ideminci firmamentum cum caeteris omnibus sphaeris inferioribus secum ra- stat ab oriente in Occidentem, compellens ciscuationem absoluere spatio viginti quatuor hO- rarum ; firmamentum vero , seu stellatum cretum ; solum moueri naturaliter motu illo tardisi
Sed obseruatio utraque cum primis lubrica est,& valde incerta ,& parum probabilis, neque --
timomenti, ut compellat, da caelestia coxpor multiplicare: ergo non sunt propter eam multiplicanda. Probatur minor , quod incerta sit ἱ quia motus est sensibile commune , circa quod passim sensus decipiuntur , praesertim ad maximam,& prope infinitam distantiam , qualis est ea, quae versatur inter nos,& octauum caesum; ergo facile est visum in obseruationibus illis decipi , ita ut talibus motibus moueri stellas iudicet, aut caelum ipsum , cum vere non moueantur ,& hanc probationem minolis vigeo cx duobus , cx priori quidem, quia longe minus
383쪽
minus a nobis distat Sol , quam stellatum caeluintainen circa magnitudinem cius decipimur, iudicari. res longe minorem esse , quia magnitudo commune
senstibile est,&longe d. stans;ergo facilius dccipi possunt Astrologi , circa motus illos particulares firma menti', ac stellarum eius, iudicantes dari , cum non dentur Ex secundo vero, quia motus,qui tribuitur firmamento, tanquam proprius tardissimus est, cum unam circulationem non compleat minus , quam sex
millium annorum spatio ; ergo est imperceptibilis per sensum, praesertim ad tam magnam , & pene infinitam di stantiam; quare repugnat, per sensum iudica .e , quod moueatur tali motu , & proinde quod eius ratione multiplicandum sit aliud cadeste corpus, quod sit primum mobile , ad cuius motum diurnum
Et argumentum hoc sortius eonvincit, de accessu,& recellu stellarum , quae cum sint corpora in infinitum pene minora eodem firmamento, cui astixς sunt,& motus earum Don velocior,longe minus perceptibile erit per sensum. Sed audio duplicem solutionem huius argumenti , quam pro Astrologis excogitare quis potetit: priorem quidem , quod licci tardissimus motus fit. .mamenti, ac stellarum eius, non sit perceptibilis sensu , dum fit, aut statim , ac facta est aliqua eius pars, tamen post longum temporis intei dum percipit, quod aliquem licet minimum motum absoluerit,
quemadmodum constat nobis, arbusta crcscere,quorum incrementum sensu non percipimus, dum fit, nihilominus clapso aliquo t2mpore crevis Iecognoscimus , & iuxta philosophiae principia , motu continuo . quamuis tensu imperceptibii. Sic ergo morum proprium firmamenti tardi stimum non percipi -
384쪽
mus fieri, elapso tamen tempore aliquo, sensu pereupere possumus,motum fuisse, & nouam praesentiarra, vel nouum ejus modum comparasse. Ex quo cognoscimus motum eius, & hoc modo potuit continua Astrologorum obseruatione colligi proprius firmamenti motus,quantumlibet tardissimus , atque ex eo non moueri motu diuino tanquam sbi proprio, sed raptum ab alia superiori sphaera, necellario mutiplicanda. Posterior solutio excogitati posset, quod licet visus per se non posset immediate percipere talem motum . potest tamen per instrumet1ta quaedam arte fabricata:quibus mediis experientia constat,ad longe maiorem distantiain idem corpiis, aut motum eius percipi:tam persecta ergo et iborari potuerunt similia instrumenta, ut eundem motum firmamenti quantumlibet distantem in percipere eis mediis quispiam
Nihilominus neutra harum solutionum vim aris gumeriti diminuit; non prior , quia si una circuitio firmamenti eget sex millibus annis, impossibile est
tempori viginti anorum,aut triginta correspondere partem ita notabilem eiusdem circulationis, quae sensu percipi posset ab eodem nomine ad tam magnam distantiam ; constat vero ab eodem non pollelongiorem, magisque continuam obseruationem adhiberi,propter vitae eius breuitatem,ab ea aetate mensurandam , a qua potest obseruationem inchoare, in eamque terminandam, in qua visus debilitari solet tergo impossibile censendum est , similem motum tardissimum per se, vel aliquam sui partem continua obseruatione percipi sensu. Quod argumentum Vrgentius probat de stellarum trepidatione,propteI minorem longe earum magnitudinem,atque etiam prOpter morum illius stellae squam polum vocamus in re
385쪽
spestu cuius desumitur accessus, & xccessias earum: nam polus non est immobilis stella , cum moueatur ad motum caeli,cui affixa est; sed immobilis vocari solet, quia suo motu breue spatium percurrit, quod susscit, ut fallax possit reputari obseruatio Astrologi putantis accessiim, vel recessiam apparetem stellatum
4. P0Ju,ex parte earum cotingere, cum propter motum poli eisdem stellis adscribi possit. Posterior vero solutio longe debilior est, quia etsi d limitatam aliquam distanti pira multum iuuent talia instrumenta,&plane essiciant , ut corpus aliquod visu percipiatur, quod sino eorum adminiculo percipi non posset,caeterum ad tam magnam inter nos,& octauum caelum intercedente,plane est impossibile,aliquid adminiculi praestare,ut consideranti facile patebit, & haec omnia non parum corroborare videtur motus eiusdem firma me uti rapti a superiori corpore,quod isti adde dum putant; nam per ipsum lubricus valde redditur proprius,magisque conlauditur, fitque ex consequenti minus perceptibilis ad tam magnam , di pene infinitam distantiam,cum sit tardissimus. Secundum vero,quod in eadem minori argumenti dicitur, nempe obseruationem astronomicam tardissimi motus firmamenti,& trepidationis stellarum, non esse tanti momenti, ut propter eam probabilis efficiatur multiplicatio duarum sphaerarum, ex eo probanda est, quia motus caes cstium corporum ex propria natura ordinatur ad influendum in sublunaria corpora. Sed ad talem influxum parum , aut nihil prodesse poteth tardissimus ille motus firmamenti,&multo minus quarundam stellarum , nonnulla trepidatio ex paruo accessu, ac recesse ad polum causata, quare incredibile videtur, ob tam leues causas auctorem naturae duo caelestia corpora multiplicasse, cum
386쪽
per firmamentum,& caeteros orbes planetarum faciIepotuerit eosdem influxus praestare. Denique etiam si demus illas tres motus disserentias in caelo re vera deprehendi non ideo cogimur , ad multiplicanda alia duo corpora caelestia: primo , quia forte tempore Platonis, & Ari stotelis hae differentiae fuerunt notatae, quod negari nequit firmo sundamento , sine arrogantia
astrolio morum hi sitis temporis , & ramen octonario caelorum numero contenti fuere; mori est ergo.
Cur nos compellat praedicta obsctuario fit datur in admnitiplicanda caelestia corpora , coiitra praedictos
Seeundo , omnes illae differentiae recte possimi
conuenire eidem eorpori ratione unius tantum
motus I ergo propter illas non sunt multiplicanda duo alia corpora die lestia. Antecedens probatur . quia ibium tribuitur caelo stellato motus ab occasu in ortum ex eo, quod stellae illi affixae spa. io viginti quatuor horarum non describunt circulum persectum ad idem punctum deueniendo, sed quasi , tergo aliquantulum manent , ex quo loco rapiuntur alio die motu diurno, idemque quo- Dis die contingit; sed hoc in uno tantum moria re spectu unius corporis tantum potest optime saluari, ex eo solum, quod per illum non perueniat corpus in spatio viginti quatuor horarum , ad idem punctum , absoluendo perfecte circulationem illa duratione, sue quia sic a natura statutum est, siue quia a corporibus inferioribus , quae secum rapit primum mobile, aliquantulum retardatur motus illius, per impressionem impulsus, quasi contrarij , mediante illorum proprio motu contrario. Et similitet dicendum est de motu accessus , &Fecessiis,
387쪽
Lib. II. Cap. V. nasi III. 3 s 9
recessus, seu de ista differuntia motus isi datur) potest enim consistere in eodem motu primi mobilis facto per linoam gyraiiuam,ita ut ponamus in octaua sphς-ra , vel in caelo Empyreo stiperiora cuculum Zodiacum tot gradas continc Diem, quot sullat fixae dcclinar videntur, tum ad Aultrum , rum ad Septentrio-DCira , quem circulum Zod lacum peragrare pOIurunt stillae lixae per lineam gyrativam, spatio septem millium annorum, sicut Lot ex communi sententia,dum per lineam gyratiuam unico motu serrur, spatium unius anni totum Zodiacum suum perlustrat, declinando interdum ad Austrum . interdum ad Septentiionem : nullum autem est fundamentum assercndi, Octauum caedum moueri natura sua per lincam perfecte circularem , quae ab eodem in idem omnino pun- uin redeat ; siquidem nunqtiam id de facto contingit : neque Aristoteles unquam id conrcndit, ut legenti constabit. Mitto quod alii hic indicant, videlicet, principium illud Aristotelis, unum corpus unico sibi proprio motu debere cieri, intelligendum ene de corpore moto a principio activo intrinseco : a natura enim corporis inaxime fimplicis nequis, nisi una facultas motiua ad unum naturalem locum dimanare. non vero de motu ab extrinseco illato , prasertim, si hi motus non sint sibi contrari j, & utiles sirit ad influendum in haec inferiora, in quem finem caelum natura su a inclinatur.
Euidnam sit de caelo Em reo sentiendum.
Vinque sunt de caelo Empyreo breuissime expedienda,videlicet,an sit,quid sit uius rei gra-2. 6
388쪽
3so De CHo, o Mundo. itia factum sit a Deo, hoc est, in quem finem ordina.
tum,an sua natura sit mobile, vereque moueatur, Secutus tandem figurae: Circa primum dicimus,non es.se cerrum, tale corpus caeleste dari, quia superiores Libstantias, quales sunt sphaerae caelestes, non possis mus a priori cognoscere, cum silax naturae superioris, nimisque a nobis distantes , & alterius longe condi. tionis a sublunaribus , sed solum a posteriori per motum, vel essectum : morum vero huius corporis nullum vidimus,immo neque ullum effectum sumus ex. perti: uulla ergo ratione a priori,nec a posteriori conuincere possumus, quod in natura rerum sit, sed sola auctoritate asseuerare postumus, non quidem sacrae paginae,aut traditionis Ecclesiae,vel Conciliorum definitionis , quia nihil tale extat, ex quo firmum duci possit argumentum mam si ex verbo aliquo sacrarunt literarum ab aliquo earum interprete deducitur per
solam accommodationem,uel similitudinem,aut meis
uaphoram fit, non ex sensu literati, quod satis est, ut
infirmum censeatur argumentum. Auctoritas vero,
quae fidem huius rei coepit facere, fuit Syrabonis, vere sertur in Glossa ordinaria, Genes s primo,ad prima illa verba eius: In princitio creauis Dein crium, or temram Et eiusdem Glosia subscribentisatque etiam venerabilis , ac gravissimi Patris Bedae capite secundo Commentariorum in Genesim: a quibus id desumpserunt Magister in secunda, distinctione a. ubi praefata verba interpretatur de caeso Empyreo, & caeteri Scholastici expositores eius ; ibidem Diuus Thomas
etiam prima parte, quaestione 6 I. articulo quarto; quaestione 66. articulo tertio : Alensis secunda parre. quaestione F l .membr.primo, Magnus Albertus in tractatu de quatuor coaevis,quaest. 4. art. 3.& 2. parte sui tractatus s.quaest. La. Gulielmus I. parte de uniuerso
389쪽
Lib. II. Cap. V Quaest. III. 36I
Aῖgidius libro 2.Hexameron cap. 36. quos secuti sunt recentiores uniuersi,& Imola titui. dc opere lex dierum , disputatione tertia, id probat cx Scriptura , &Patribus; quare communis faeta est sententia, coctum Empyreum ponens in Schola Theologica nato Philosophica non fuit eiusmodi caes cste corpus assequuta propterea temerarium iam iudicaretur illud negare, & hac censura notari debet Caietanus , qui illud negauit in illa verba χ. ad Corinthios I 2. Rapium hu-iiscemodi hominem usique ad tertium crium. Neque Οmnino latuit caelum Empyreum sanctis Patribus , quia licet adeo expiessis verbis, aut proprio nomine de Co no fuerint laquuti, non obscure videntur illud insinuare, Clemens Papa primo & secundo libro recognitionum, Basilius homilia r. dc 3. Hexameron, Damascenus λ. libro Orthodoxae fidei,cap. 6. Hilarius in illud psalmi i 11. Ad te leuaui oculos meos, artu habitas iucessi. Theodoretus quaestione i I. in Geneum Athanasus , Chrysostomus, Theophil. in illa verba octaui capitis Epistolae ad ric braeos: Minister sancterum, O
tabernaculi veri, quodsixit Dominus: videntur de caelo Ein pyreo accipere. Rupertus tandem libro i. in Genesin cap.6.
Circa quid ditatem, vel essentiam caeli Empyrei
conueniunt omnes , esse compositam ex materia Seforma,cum sit certum praesupposito quod sit habere
quantitatem, est e accommoὸatam sedem corporum beatorum. Materia vero & forma eius longe diuersae rationis est: a materia & forma aliorum corporum
caelestium,ac maioris longe persectionis. Quod ex tribus efficaciter colligitur, nempe ex fine, in quem inferius dicet ut factum esse a Deo. nempe,ut sit quasi domus Dei, hoc est, beator. in domicilium, in quGDcus per claram visionςm eis sς ostendit,cui additur
390쪽
in eo etiam conditos stulte Angelos, ut communIssententia scholasticorum omnium tenet. Neque desum qui affirment, propterea Angelos vocatos Lille a Deo astra matutina huius perfectissimi caeli Iob.38. illis verbis, quibus eum interrogat: Vbi eras, cum me laudarent Astra matutina, ct iubilarent omnes sit, Delmeita se i praeientia illum illustrare. Colli: tur secundo,ex supremo loco non nisi per-Lctissimo omnium corpori naturaliter debito, alque etiam ex persdelissima luce, qua pollet, alterius qui dem conditionis ac superioris ordinis, respectu lucis solaris, & aliorum corporum , valde simili luce beatorum Corporum, cum sit eorum accommodarissima
sedes, quae proprietas eius est , perfectissimam naturam illius indicans , & ab hac proprie rate Vocatum est Empyreum, hoc est igneum,non a calore nimio, sed ab eximia luce : & tandem ex immobilitate, nam
adhuc ea inclinatione , quam caetcra cospora caelestia habent ad motum .carere docent omnes. Constat Vero,magnam persectionem e sic a motu penitus absolvi, & esse quasi omnino a mutatione liberum , sic status beatorum,quibus sedem praestat, immutabilis, atque aeternus est ex propria conditione , sed si adeo magna , atque eximia luco ex propria natura splendor, quo fieri potest, ut ipsum oculis non inspici mus: & ideo euidens nobis sit , quod sit in rerum
Respondet Richardus in a.distinct.1.quaest.2.ad 3. principalem causam esse, quod lux eius , quia perfectissima,excedit vim nostrae potentiae vi suae, & cum solis oculis gloriosi corporis proportionem haber,Vel
quia cael in crystalinum sua densitate impedit, ne videatur a nobis , propter nimiam distantiam, ac tandem,quia subisahitur a Deo concursus generalis , ne