장음표시 사용
411쪽
positiones in eadem praesentia, licui nec duo loca,igitur neque potest simul eas acquirere , quod namque haberi repugnat , ita & acquiri. Nequit igitur hoc contingere, nisi cessante aliquo motu eo tempore, quo per alium quasi oppositum orbis tendat in partem oppositam. Hoc vero nullus dixit, dicereturque sine ullo fundamento contra experientiam, qua constat; semper orbem in occasum moueri ,& contra rationem,cum semper eadem proportione impellantur orbes, ac proinde eadem ratione aequabiliter debeant semper moueri: Confirmatur quia inferior orbis nunquam reperitur simul praesens duobus spatiis totalibus, aut partialibus, sed in uno tantum spatio, eademque positione, ut perspicue obse ruciat astrologi, ergo neque adquirit simul duas praesentias, seu duos praesentiarum modos, duove loca : si enim duo simul adquireret, duo simul habere aliquando deprehenderetur. Ergo non mouetur simul duplici motu
Assertio secunda: idem motus inferiorum orbium prouenit a propria intelligentia, & ab intelligentia motrice primi mobilisuta tamen,ut intelligentia pro
Pria non versus ortum,sed in occasium impellat .Prior conclusionis pars est auctorum secundae sententiae,&valde communis contra Vallesium 3. Physicorum capite nonnullos recentiores .Probatur,quia non possunt non inseriores sphaerae rapi motu primi mo- Ditis,cum illud concitatissime moueatur, & inferiores orbes perfecte comprehendat, qui ut pote primo proximi, & contigui, solidaeque naturae apprime capaces sunt impetus recipiendi,ut cum illo circumuoluantur : Mouentur : ergo inferiores orbes ab intelli-gςntia primi, id quod in ore omnium Philosopho. Tum,&Mathematicorum frequentissime est,& hac de
412쪽
causa octaua,seu decima sphqra primum mobile num cupatur. At inferior sphaera etiam circunuoluitur a propria intelligentia, igitur illius motus ab utraque intelligentia procedit. Minor inconfessa est apud omnes constituentes tot motrices virtutes,quot sunt orbes caelestes:& ex eo constat, quia, ut infra dicemus, nequeunt ab una eadeque intelligentia tot orbes tam vastae molis simul diu ei simode rotare.Et ulterius demonstratur, quia si inferiores sphaerae solo primi mobilis raptu veherentur. quabili,aut proportionata Celeritate i Ater se, & cum illo rotati necessarium foret, cum eodem modo semper raperetur, ac proinde semper planetae inferioribus sphqris assixi ab eodem Otizontis puncto ascenderet, & eorum quilibet eandem semper seruaret cum aliis distantiam,quoad puninum natiuitatis, & lineam,per quam pergit,cuius oppositum euidentibus obseruationibus Mathematici experiuntur.Fateamur ergo necesse est, inferiorum spha rarum motus non solo motore primi mobilis, nee solo proprio, sed ab utroque prouenire. Posterior pars nostrae assertionis , quam Vallesius supra cum aliis recentioribus contra plures alios tradidit , hac essicaci ratione a nobis probatur: Non est necessarius impetus a propria intelligentia impressus inseriori orbi versus ortum, sed sit est impulsus eius. dem in occidentalem plagam impellens, & hie est naturae caeli magis consentaneus,igitur hic,& non ille ponendus est. Antecedens, quoad priorem partem , probatur, dc explicatur, quia ideo impulsus ille ponitur a suis auctoribus, quia inferior orbis retrotrahi deprehenditur comparatione ptimi mobilis,
seu quod in idem recidit in planeta illi insidens relatε ad inerrantem stellam: sed hoc stare potest ex eo solum, quod impetus illi i mpressus a primo mobili
413쪽
bili ,& propria intelligentia non adeo efficax sit ad
illum circunuoluendum, ac impetus illatus ipsi primo mobili ad huius volutionem,ut per se pater: igitur impulsus ille versus ortum necessarius non est; uterque tamen ille impetus esseti motum in occasum non per eandem lineam, & in eisdem polis , ac primum mobile:quamuis enim ad id inclinet rapientis impetus; attemperatur tamen impetu propriae in telligentiae illius sphaerae inferioris, per lineam gyr
tiuam mouere conantis, quae etiam omnino id non
assequitur, sed ex utroque impetu quasi attemperato per lineam aliquam gyrativam mediam inter lineam primi mobilis, & propriam particularis sphaerae haec fertur, non eadem, qua primum mobile , velocitate : quae attemperatio specialis diuersaque est pro
qualibet inferiori spli era, quia quaelibet speciali impetu , specialique via a propria intelligentia impellitur,& ideo quaelibet sphaera propriis polis,& per propriam lineam , propriaque velocitate in orbem sertur : quae omnia pro influxuum diuersitate congruenter attemperata sunt.
Secunda illius antecedentis pars de congruitate huius impulsus probatur primo, quia impetus ille versus ortum impressus aliquo modo esset contrarius impulsui a primo mobili impressis versus occasum, utpote in contrariam partem inclinans , quae contrarietas,& pugna parum consentanea est corpori incorruptibili , qualibet alia conrrarietate experti. Deinde ille impetus perpetuo fraudarebr suo esse stuper se, cum nunquam caelestis sphaera moueatur roprie versus Orientem, siquidem semper voluitur in occasum , & nequit simul in duas partes, prinsertim oppositas ferri, ut prima assertione ostendimus. Denique si intelligentiae inferiorum orbium
414쪽
illos impellerent in Orientem , non possent non multum retardare primum mobile, cum illi conti-- gui sint, ob quod ab ipso rapiuntur rangentis magnitudinis , & vehementer in contrariam partem impendentes ; quod quidem non deprehenditur,parum enim detinetur , ne absoluat perfecte circula tionem spatio viginti quatuor horarum; id quod prouenit ex eo, quod inferiotes orbes nonnihil obsistunt per impetus sibi impressos, ne a propria linea gyrativa, per quam moueri exigunt ad lineam primi mobilis extrahantur, cuius ratione media pCμgunt via, ut diximus. Et sane incredibile est , & sine urgenti necessitate nequaquam adstruendum; intelligentiam primi mobilis motricem non solum rotare ingentem illam magnitudinem sui orbis, & simul rapere vastam reliquam molem inferiorum omnium sphaerarum, sed etiam id praestare contra oppositos impetus ab aliis motricibus intelligentiis impressos. Est enim magna nimis persectio limitatae
creaturae cancellos praetergrediens. Ex dictis ad argumenta in contrarium adducta satis constat, iam enim demonstrauimus qua ratione diuersas planetarum distantias, & coitu inter se, Meum stellis fixis, motuum etiam inaequalitatem conis
stare possint, & reduci optime in duplicem illum impetiam cuilibet in seriori orbi a duplici intelligentia versus occasum implessum, ob cuius diuersitatem dispari celeritate in diuersisque Polla, quaelibet inferior sphaera intra superioris ambitum, &cavitatem in Orientalem plagam pergit , dc hae ratione intelligendi sunt antiqui Doctores, praesertim Aristoteles, & Diuus Thomas, qui in uniuersum aD seruerint, inferiores sphaeras duplici motu moveri, quia scilicet a duplici virtute mollice, propria,& ra. pientis
415쪽
Pientis orbis, partim per lineam huius, partim per Propriam, hoc est , per mediam inter utramque ob virtusque impetus attemperationem cientur,est enim diuersus motus, & per diuersam lineam , ac citet, si a sola propria intelligentia, aut solo primi mobilis raptu rotaretur, quod videtur ex prosiisse Aristoteles textu illo 3 s. relato pro secunda sententia hisce
verbis : In his enim, quae sunt sub illo id est, primo caelo)
plures lationes in unam tam conuenire. Ac si diceret, est unus motus inferioris sphaerae a virtute tamen composita ex duabus diuersum motum seorsum postulantibus. Nonnunquam etiam Aristoteles, S Diuus Thomas tum citatis locis, tum alibi plures motus attribuunt cuilibet inferiori orbi totali scilicet, qui componitur ex pluribus partialibus, quorum cuilibet suus proprius motus conuenit ,& ideo omnes simul totali orbi dicuntur conuenire. Et similiter cum docent, has sphaeras in Orientem etiam serri propriae intelligentiae impetu, ex eo id assirmant, quia licet haec in occasum impellat, segniori tamen impetu,&l per specialem lineam gyrativam , quapropter minori velocitate orbis circunscrtur , ac proinde comparatione primi mobilis celerius pergentis , c contrario moueri, & retronaearc dicitur eo modo , quo debilis potentia positiva relate ad perfectam potentiam impotentia nuncupatur , &aliquo modo contraria. Nec aliquid unquam dictis aduersum in bis Doctoribus per otium consultis
416쪽
illos impellerent in Orientem , non possent non multum retardare primum mobile, cum illi conti-- gui sint, s ob quod ab ipso rapiuntur )Ingentis magnitudinis , Se vehementer in contrariam partem impendentes ; quod quidem non deprehenditur,parum enim detinetur, ne absoluat perfecte circulationem spatio viginti quatuor horarum; id quod prouenit ex eo, quod inferiores orbes nonnihil obsistunt per impetus sibi impressos, ne a propria linea gyrativa, per quam moueta exigunt ad lineam primi mobilis extrahantur, cuius ratione media por-gunt via, ut diximus. Et sane incredibile est , de s ne urgenti necessitate nequaquam adstruendum; intelligentiam primi mobilis motricem non solum rotare ingentem illam magnitudinem sui orbis, de simul rapere vastam reliquam molem inferiorum omnium sphaerarum, sed etiam id praestare contra oppositos impetus ab aliis motricibus intelligentiis impressos. Est enim magna nimis persectio limitatae
creaturae cancellos praetergrediens. Ex dictis ad argumenta in contrarium adducta satis constat , iam enim demonstrauimus qua ratione diuersas planetarum distantias, de coitu inter se, &eum stellis fixis, motuum etiam inaequalitatem constare possint,& reduci optime in duplicem illum impetiam cuilibet inseriori orbi a duplici intelligentia versus occasum impressum, ob cuius diuersitatem dispari celeritate in diuersisque Polla, quaelibet inferior sphaera intra superioris ambitum, &ca vitatem in Orientalem plagam pergit, & hae ratione intelligendi sunt antiqui Doctores, praesertim i Aristoteles, & Diuus Thomas, qui in uniuersum aD seruerunt, inferiores sphaeras duplici motu moveri, quia scilicet a duplici virtute mottice, propria,& ra. pientis
417쪽
pientis orbis, partim per lineam huius, partim per
propriam, hoc est , per mediam inter utramque ob utriusque impetus attemperationem cientur,cit enim diuersius motus, & per diuersam lineam , ac citet, si
a sola propria intelligentia, aut solo primi mobilis
raptu rotaretur, quod videtur expresiisse Aristote les textu illo 3 s. relato pro secunda sententia hisce
verbis : In his emm, quae sunt sub illo id est, primo calo
plures Irtiones in unam ti m conuenire. Ac si diceret, est unus motus in setioris senaerae a virtu e tamen com-
polita ex duabus diuersum motum seorsum postulantibus. Nonnunquam etiam Aristoteles, S Diuus Thomas tum citatis locis, tum alibi plures motus alitibuunt cuilibet inferiori orbi totali scilicet, qui componitur ex pluribus partialibus, quorum cuilibet suus proprius motus conuenit ,&ideo omnes simul totali orbi dicuntur conuenire. Et similiter cum docent, has sphaeras in Orientem etiam serri propriae intelligentiae impetu, ex eo id affirmant, quia licet haec in occasum impellat, segniori tamen impetu, &l per specialem lineam gyrativam , quapropter minori velocitate orbis circunsertur , ac proinde comparatione primi mobilis celerius pergentis , c contrario moueri, & retro meare dicitur eo modo , quo debilis potentia positiva relate ad perfectam potentiam impotentia nuncupatur , &aliquo modo contraria. Nec aliquid unquam dictis aduersum in his Docioribus per otium consultis
418쪽
An planetae,seu mant stella,sinvartes continuae,componentra orbes,quibus infident, ,
R Ationem dubitandi praebuerut planetae, propter
difformitatem quandam in propriis eorum motibus ostensam , quam non ostendunt firmamentiastra; ratione cuius difformitatis,nunc propinquiores terrae, nunc vero remotiores ab ea apparent, & ex consequenti, nunc maiores, nunc vero minores. Vt igitur Phaenomenas has,seu apparitiones saluare pos- sine astrono mi, singulis planetis concesserimi peculiares orbes,ac discontinuos inter sese,& a principali, eoque minores, ex quibusque idem praecipuus quodammodo componatur;ac tandem, qui propriis motibus ac distinctis a motu eius moueantur, non tamenecentricos, sed concentricos, hoc est, habentes eundem centrum aliorum orbium, qui est centrum totius mundi.Pro hae sententia citantur Eudoxius,Cal-leppus, Ciuillusa hiletus in libris de caelo: Fracastorius. in libro de homo centricis,Auerroes kpe, immo& Aristoteles 11.libr. Mera physicae,text.que.& 66. Α-strologorum sententias recitauit,& haec est prima sententia. Alij vero putantes Phaenomenas omnes, seu varias apparitiones non posse saluari per solos orbes proprios , ac discontinuos concentricos, posuerunt eos' ccentricos, hoc est, diuersum centrum habentes inter sese, & a communi totius mundi, addideruntque ita hosce minores orbes se habere respectu planetae, ut unus eorum sit ei proprius,cui insit. iste minor or
419쪽
bis voeatur quasi sphaerula,aut epicyclus, in quo mo- . Vetur planeta,ab Oriente in Occidentem habens mois tum eius tanquam proprium. Et haec est 1 .sententia. Alij tandem, & non pauci, Phaenomenas omnes, seu varias planetarum apparitiones veras esse negant , sed apparentes tantum esse censent ex variis modis, quibus vapores inter planetam , & visum interCedunt , quorum ratione decepti , videntur sibi Propinquiores interdum , & maiores, interdum vero remotiores,& minores,ac propterea non esse proptet illas multiplicandos orbes planetarum, aut ponendos plures, quasi partiales, ex quibus singuli eorum orbes componantur, quia non sunt multiplicanda Corpora praesertim incorruptibilia, & adeo perfecta in sine urgenti necessitate, quae non probaIur ade ne in re praesenti. Vt autem veram in re difficili sententiam statuamus,explicare oportet quonam modo excogitari possit compositio haec eiusdem totalis orbis ex multis partialibus motui planetae ita acommodata, ut per eam saluari possint uniuersae apparitiones, circa eum Contingentes, ita ergo excogitatur ab omnibus seo. me Astronomiae peritis, ut quilibea orbis cuiuscum inque planetae compositus si ex tribus saltem minoribus orbibus, quas partialibus, diseontinuis,& inaequalibus inter sese, quia prius cotinetur quodammodo ab altero,& necesse est, contentum minorem esse continente. Ex his autem tribus orbibus unus diciturecentricus simpliciter, quia utraque eius superficies, tam concaua quam connexa; habet centrum diuersum a centro sui orbis totalis , ac totius mundi, habetque
iste idem orbis eandem profunditatem, seu grossitiem omni ex parte, atque immensus est intra pro funditaxem, atque grossitiem sui orbis totalis, vocR
420쪽
turque deserens planetam, vel cui planeta proxime
insidet. Hunc orbem simpliciter ecentricum circun dant duo alij orbes,etiam partiales,unum versus convexum eius,& alter versus cocauum,sed diuersae profunditatis, aut grossiti ei ambomam superior necessario est valde tenuis ex ea parte, qua ecentricus orbis quem circundar, maxime , centro mundi distat, maximam vero profunditatem haber ex parte oppositar E contrario vero inferior orbis,& quasi concauus, Minternus, & ita fit, ut convexa superficies superioris orbis,& concaua inserioris ; idem centrum habeant, quod totalis orbis planetae, centrum videlicet totius mundi; concaua vero superioris, convexa inferioris idem habent centrum, quod orbis simplicitex centricus, quem circundant, ratione cuius hi duo extremi orbes ecentricum circunscribentes dici lent ecentrici secundum quid, quia secundum unam tantum superficiem diuersum centrum habent a centro mundi, hi etiam duo orbes non mouentur motu eiusdem ecentrici, aut planetae ab eo delati, sed motu alio diuerso. Et tandem in eodem ecentrico planetam deserente datur rotunda quaedam pars om nino solida,ac rotunda, quasi paruulus quidam orbiculus,quem epicyclum vocant, & in quo planetar uoluitur ab Oriente in Occidentem rei usinodi autem epicyclos attribuendos e sse censent astronomi, omni bus planetis, propter Solem , cui sufficere arbitrantur orbes proprij,quorum ratione lassicienter seluantur omnes apparitiones eius. Lunae vero ac Mor- curio tribuunt motus alios , de quibus curandum non est. Hanc vero compositionem orbium planetarum recentiores tertiae sententiae existimant, non esse necessaria pro motibus eorundem planetarum et alij ra