R.P. Antonii Ruuio Rodensis ... Commentarii in libros Aristotelis Stagiritae de caelo, & mundo ..

431쪽

Lib. II. Cup. V. Aures. VII. o

supra Empyreu consistere non valeanr,fit consequens, vi inter ipsiam,& alium caeleste globum mobilem eas intercipi fateamur. Danielis 3. Benedicite aqua omnes, quae super caelum sunt Dominum IJfalnio IAS. Laudate eum cati caelorum,st aqua,quae super ratos siunt. Et Psalmo Io 3. Extendens carum,sicut pedem qui tegu aquis superiora eius. Praeterea firmamenti nomine in Scriptura intelligitur

Caelum stellatum. vi constat ex cap. I. Genesis: Vocauit Deus firmamentum caelum. Et rursus: Fiant luminaria infirmamento caeli. Ac tandenV.Fecliqua Deus luminaria magna : luminare mim,ut praesset Lei,st luminare minus,ut praeesset noctiost Stesias posuit eas infirmamento caeli, ut luceret seuper terram. At firmamentu mediat inter aquas, eadem Scriptura ibide testante,illis verbis: Fiat Arnuimentum in medio aquarum, di diuidat aquas ab aquM. Igibtur inter Empyreum caelum, & octauam sphaeram,verae intercipiuntur aquae.Quod urget Pater Molii . sis-Pra ex eo, quod si in citatis verbis non intelligantur

verae aquae elementares, non stabit veritas, pro prictas,& sinceritas Scripturae,sed violentia illi in se iretur, siquidem vox aqua ex propria impositione significans Elementares, ac veras aquas, a propria significatione extrahitur ad tropum,figuram,& metaphoricum sen sum: quod si liceret, nihil stabile permanebit in Scris plura; nec ultu ex illo dogma poterit firmo argumen-ro probari. Quae doctrina praesertim vim habet. iii praesenti, cu omnia relata testimonia possint sine νllo incommodo de verio aquis inrelligi: licer enim aquae

clementares,& corruptibiles inter caelos ponantur, dc ideo allierentur, non ideo consequens necessario sit, ut

corruptioni subdantur, sue propter ipsarum resisset tiam .ratione.multitudinis matellae siue ob quali ratcma Deo impressam , vel denique denegante Deo suum concutsum ad actionem cori uistiuam ex aliquo oc- Cc

432쪽

culto fine.Neque etiam sequitur,ibi esse violentasso. tum enim tendent in locum firmamenti,nullum Damisque elementum grauitat, aut leuitat, nisi infra orbem Lunae constitutum:Nihil igitur Obstat,quo minus lo-

ea Scripturae in sensu huius sententiae intelligantur, ac proin ac sic intelligi debent. Que sententia intelligitur a suis patronis, de aquis

elementaribus initio supra octauam sphaeram , a Deo constitutis,non quasi ex continua vaporum cleuatio ne ibi in dies generentur , ut improbabilis quaedam opinio adstruxit; quam tetigit Angustinus 1 su per Genesim adli teram c. .& Diuus Thomas I. parte, quaest. 68.art. 1.adfinem breuissime retulit,& suffcienter te-futauit his verbis: Dicere enim quod aquae vaporaliter resoluta elementur sivra crium Ddereum, ut quidam dixerunt , quorum opiniouem tangit Augustinus a. super Genesim ad tueram, est omnino impossibile, tum propter soli

ditatem Gli, tum propter regionem ignis meia1m,quae huiusmodi vapores consiumeret, tum quia locus, quo feruntur Mia, s rara, est insta concauum orbis Luna, tu etiam, quia siensibiliter apparet, vapores non eleuari usque ad cammina quorumdam montium quod etiam dicunt i ii de rarefactione corporum in infinitum propter hoc, quod corpus est in infimiam: sibile, mi ideo vapores adseummam raritatem producti supra crios elenari possint vanum est:

non enim corpus naturale in infinitum diuiditur,aut rarefit, que ad certum terminum. Probabilior tamen, & communis sententia tenet, supra caelestia corpora, aut inter unum , & aliud , nec aquam, nec corpus aliud extraneum reperiri, sed immediate esse contigua. Sic scholastici communiter in

Cathe

433쪽

Lib. II. cap. V. Θω l. VII. 4o 3

Catherinus in cap. I. Genesis, & Idem D.Tho. I. p. q. 68.art. I. cum aliis. Probatur ex ordine, ac dispositione uniuersi,iuxta quam corruptibilia omnia, & elementaria corpo ia infra orbem Lunae collocata sunt, unde sublunaria dicta. Pugnat igitur com hac dispositione, eorum aliquod Intra viiii iri, & alterum caelum suille interiectum,incorruptibile vexo corpus,prqtur caelum nullus agnouit. Praetcrea, si aquae vere intcr caelos con- itinerentur,clementares sol xnt ἰcum nemo alias praeter esementares a Deo fuisse conditas excogitauerit, neq; ad id extet sundamentum aliquod, scd hoc pugnat na- . turae earum,ortus& interitus capaci,quae proinde calore canesti alteraretur,ac solueretur, nec no ex eaIum materia aliud generaretur corpus, aut ipsa omni sorma orbata maneret, quod natora rerum, & ordo non patitur. Fec prodest subterfugiu nostri Molinae.Nam si sua natura relinquantur aquae, non possunt non ni- mio calore diliolui ex parte salte ac proinde ibi essent generationes,& corruptiones. Multitudo vero male ariae prodesse poterit solum, ne tantum diminuantur, vel etiam, ut continua reactione in contrarium partes deperditas restaurent. Arsercre vero Deum qualitatem aliquam restitiuam aquis illis ti ibuisse, vel continuo proprium concursum ad aquarum alterationem cae losubtrahere , & liberum est, & parum philosophicum,

cum miraculum in prima rcrum naturaliu conditione admittat contra om .es: de praeterea nulla ratione nu-eessarium ut infri videbimus, ac proinde hoc solo ti-fulo refellendum.Denique id ipsis ni confirmatur,quia

aquae supra caelum non possent non Violenter,& contra propriam naturam deliner vr pote extra ccntrum, in quod natura sua propendunt, sicut aliae aquae olementares, cum eiusdem omnino naturae sine dubio esse imi perpetuam vcro, aut diuturnam valde violan A

434쪽

culto fine.Neque etiam sequitur,ibi esse violentasso. tum enim tendent in locum firmamenti; nullum Damisque elementum grauitat, aut leuitat, nisi insta orbem Lunae constitimum Nihil igitur obstat,quo minus lo-

ea Scripturae in sensu huius sententiae intelligantur, ac proinde sic iiitelligi debent. Que sententia intelligitur a suis patronis, de aquis

elementaribus initio supra octauam sphaeram , a Deo constitutis,non quasi ex continua vaporum Heuatione ibi in dies generentur , ut improbabilis quaedam opinio adstruxit; quam tetigit Angustinus a se per Genes madii teram c. .& Diuus Thomas I. Rarre,quaest. 68.art. 1.ad finem breuissime retulit,& sussicienter refutauit his verbis: Dicere enim quod aqua vaporaliter resoluta eleuentur Apra caelum Θdereum, ut quidam dixerunt , quorum opiniovem tangit Augustam a. super Genesim ad lueram , est omnino impossimile, tum propter soli aetatem caeli, tum propter regionem ignis meiam,quae huiusemodi vapores confiumeret, tum quia locus, quo seruntur trula, Cr rara, est insta concauum orbu Luna, tura etiam, quia siensibiliter apparet, vapores non eleuari usque ad cacumina quorumdam montium t quod etiam dicunt i ii de rarefctione corporum in 1nfimium propter hoc, quod corpus est in infinitum diu iis, mi ideo vapores ad summam raritatem producti seupra caelos elenari possint9 vanum est:

non enim corpus naturale in infinitum diuiduur,aut rares,vsique ad certum terminum. Probabilior tamen . & communis sententia rener, supra caelestia corpora, aut inter unum , & aliud , nec aquam, nec corpus aliud extraneum reperiri, scd immediate esse contigua. Sic scholastici communiter in a.distinct. I 4.D.Tho m. q. r .art. I. Bonau.art. I . Du Pand. q. I. Alberr. Mag. art. I.&plures alii ibidein. AEgidius 1. lib. Hexam eron,c.r . Lyranus Abule fis,Calatanus,&Cathe

435쪽

Catherinus in cap. I. Genesis, & idem D.Tho. I. p. q. 68.art. I. cum ahis. Probatur ex ordine, ac dispositione uniuersi,iuxta quam corruptibilia omnia , & elementaria corpola infra orbem Lunae collocata sunt, unde sublunaria dicta. Pugnat igitur com hac dispositionc, eorum aliquod intra unum, & alter um caelum suille interiectum,incorruptibile veto corpus,prq ter caelum nullus agnouit.Praetcrea, si aquae vere intc r callos conis itinerentur,clementa Ies ivm:ctam nemo alias praeter elementa res a Deo suisse conditas excogitauerit, neq; ad id extet sundamentum aliquod, sed hoc pugnat na- . turae earum,ortus & interitus capaci,quae proinde ca- .lore caelesti alteraretur,ac solueretur, nec no ex earum materia aliud generaretur corpus, aut ipsa omni forma orbata maneret, quod nator a rerum, & ordo non patitur. Nec prodest subterfugiu nostri Molinae.Nam sidua natura relinquantur aquae, non possunt non nimio calore distolui ex parte salte, ac proinde ibi essent generationes,& corruptioneS. Multitudo vero male ariae prodesse poterit solum, ne tantum diminuantur, vel etiam, ut continua reactione in coiitrarium partes deperditas restaurent. Asserere vero; Deum qualitatem aliquam restitiuam aquis illis tribuisse, vel continuo proprium concursum ad aquarum alterationem caelo

subtrahere , & liberum est, & parum philosophicum,

cum miraculum in prima rerum naturaliu conditione admittat contra Om .es : & praeterea nulla ratione nucessitium vi itis, videbimus, ac proinde hoc solo ti-fulo refellendum. Denique id ipsum confirmatur, quia aquae supra caelam non possent non violenter,& contra propriam naturam detineri,ur pote extra ccntrum, in quod natura stra propendunt , sicut aliae aquae elementares, cum ciusdem omnino naturae sine dubioe iteru; perpetuam v cro, aut diuturnam valde viol nis

436쪽

4o4 De Caelo, Gr Mundo.

tiam rebus naturalibus concedere,alienum est a ratione. Nec satisfacit solutio P.Moli. scilices, hoc solu conuenire corporibus Mementaribus sub caelo Lunae constitutis,quia ubicunque corpora collocentur,eiusdem remanent naturae,& conditionis natiiralissed esse sub aliis corporibus exigunt natura fila corpora grauiora, sicut leuiora constitui super gravia, vel minis leuia; igitur aquae es ementares ex nam ra sua postulant collocati sub elementis ignlis,& aeris, & dum extra hunc situm detinentur patiuntur violentiam contra inter' num impetum,& tendentiam in proprium locu;quod concedendum nequaquam est, maxime cum nulla appareat utilitas,nullus eluceat finis,in quem huiusimodi aquae, a propriis locis extractae, supra caelum fuerint relegatae. Nam, quod nonnulli excogitarunt, relati a Beda in libro de natura rerum,ut testis est Petr. PCretra I. mmentarioru in Genesim,versic. 6. quibus accessit grauis quidam Doctor, referente Abulense in caput 7. Genesis,videlicet,Deum intra caelum reserua se aquas pro inundatione terrae essicienda , tempore diluuij, figmentum profecto est.Nam in primis,cum iam tempus diluuii praeterierit,dilapse essent huiusmodi aquae,

ac proinde modo ia5 essent intra coelum, ut prima opinio asseuerat,& ideo inepte, immo falso, nunc ad diuinas laudes in Scriptura inuitarentur aquae, quae super caelos sunt: dbinde earum aquarum locus perpetuo Uacuus persisteret, cu aquae diluui, causa illum relinquerent, , non sit aliud corpus potens eum replere prςter caelum,quod nequit hoc praestare,nisi aut derelictione proprii loci,aut per rarefactionem, quorum n utrum naturaliter caelo conuenire potest, ut ex supradictis

costat. Praeterea ad inundatione terrae, hoc no est necessarium,cum haec optime potuerit accidere ex emu-xione aquarum maris, foncium , & fluminum supra

437쪽

terrae superficiem,& etiam per ingentum,& assiduam pluuia e media acris regione continuo aquis dilapsis. Ulterius, si tanta aquarii copia e caelo descendisset alon

posset non subito extingui tota sphaera ignis in itinere obuiam facta: Denique non possent aquae in terram defluere ad effciendum diluuium, nisi disiumpendo caelu, vel ipsum penetrado, cum ali s uultus illis posset

aditus patere ', utrumque vero naturaliter est impossibile,ac proinde placitum hoc plane improbabile. Nec minus probandum est, quod venerabili Bedae

supra magis placuit,nempe, aquas supra orbem stella- . tum sitas fuisse, ad temperandum ardorem stellarum: sine fundamento enim,& contra rationem est, syderibus ardorem tribuere,alias incorruptibiles non essent ex Propria natura, cum istae qualitates ad corruptionem disponant subiectum,ut in superioribus diximus: solum ergo continetur in stellis eminenter,secus etiam Saturno insideret summa frigiditas sormaliter, pro qua temperanda praeparati debuisset inter eosdem caelos elementatis ignis,de idem est de aliis planetis.Esset igitur in caelis continua actio,& reactio contraria, ac proinde substantialis transmutatio, & frequens vicissitudo generationum, & corruptionum contra experientiam,& communem sensum. Superest,ut argumenta primae sententiae diluamus,& simul aperiamus perspicue verum sensum locorum Scripturae, quae in varias sententias auctores adhuc . nostret opinionis distraxerunt.Nam Bonaventura,Duis irandus, Albertus, E plures alij ex supracitatis,ita explICant, ut aquς,Vel aquarum nomine intelligatur in Scriptura locis citatis,& similibus c tu crystallinum,situm se pra octauam sphaeram, quae vocatur firmamentum, siue ipsum solum, siue etiam cum aliis planetarum or

438쪽

4o 6 De Caelo Mundo.

aquis, id est, veras aquas elementares,& sublunares a caelo illo crystallino,quod aqueum, siue aqua appellatur aequi uoce, propter similitudinem cum veris aquis, eo quod pei fluidu,& diaphanu sit omni ex parte,secas quam alij inferiores orb s Stellis,&planetis distincti. Sed tamen hic sensus nobis non placet, quippe,qui multa continet difficilia. Et inprimis falso inniti rurfundamento, supponens supra Stellatum canum esse corpora alia caelestia praeter empyreum, quod in superioribus falsitatis conuicimus. Immo & si admitteremus dari huiusmodi cet teste corpus supra octaua sphς- ram,saltem hoc no est certum,sed valde dubiu,& non solu rudi illi populo,cui alloquebatur Moyses, verum maiori,ac meliori Philosophorum parti,& antiquitati omni prorsus ignotum. Quo et go pacto credi potest certissimam rem per eam,de qua valde dubium est,uel

ignotum omnino,an fuerit a Deo condita,enarratam.& explicatam fuiss saetro talptoreὶPraeterea hac ex plicatione obscurissimus redditur cotextus sacer,creationem describens , in eo enim tripliciter variaretur significatio vocis aquae mam cum primo dicitur: tu tus Domini ferebatur Aper aquari, aquaru nomine intelligunt Doctores isti materiam primam, seu corpuleritam quanda massam:& cum dicitur: Fiat firmamentum

in medio aquarum : eodem nomine agnoscunt nonum caelum:cum autem subum gum: Congregentur aqua,quo

subeat uni n locum v m.jlane est sermo de elemento aquae , quod quidem in re tam graui, ac rudi populo

enarrMa,ab Scriptore canonico,ad inittenduna no est.

Denique similitudo illa adducta inter nona sphaeram, & elementarem aquam parui momenti est, cum ea omnia,in quibus similitudo c5sister icitur,in aliis etiam octo inferioribus orbibus reperiatur;cu omnes sint lucidiores,& magis diaphani,quam aqua,eiusdem

Priam

439쪽

etiam rationis & apparentiae, secundum omnes suas Partes: & saltem eadem prorsus ratio erat de decimasphaera iuxta eorundcm opinionem,immo& de caelo Empyreo,ur constat, nulla ergo specialis similitudinis Tatio est in nona,ac in aliis sphaeris caelestibus. Item secundo argum et O adducto refutatur seni etia Origenis Homilia in Genesim non longe a princi- Pio, intelligentis nomine aquarum existe inium supet Caelos substatias Angelicas,eo quod ad diuinas laudes πxcirentur,quarum materiales aquq capaces non sunt: quae sententia ab omnibus reiicitur. Epiphanius Epist. ad Ioann. Hierosolymitanu, S: Hieronymus Epistola ad I amni achiv,eam,ut errorem, rc serunt, Aug.cum id docuerit Is .consessionum ca. Is . tanquam inconsiderate dictum ,retrachar α.lib. retractationu c. 6.& D. Basilius homilia. 3.m Gen. tacito auctoris nomine, eam quasi somni u,anilemque fabulam restitit, insuit enim

verbis manifestavim, trahens ea ad sensum, non modo non intentum,sed neque ulla ration cum an rece. dentibus, & consequutibus cohaeretem,ut legenti c6- stabit Et manifeste reuincitur ex cantico trium puero-

ru,ubi postqva inuitantur Angeli ad laudandu Deum, deinde memorantur aquaru , Quasger talos sunt

aliis creaturis,quae etia si rationis expertes, dicuntur laudare Deum. quatenus sua perfectione, varietate,depulchritudine,Deum auctorem comm edant,& ad ipsius laudes creaturas ratione pollentes prouocant,

quod ex mente Damasceni egregie docet D.Thomas de spiritual.creat.art. 6.ad a 4 his verbis. Ad decimum quartum dicendum, quod secundum Damascenum scilicet libr. r. .cap. 6. in fine) meli dicuntur enarrare gloria Dei, laudare, & exultare materiam liter , in quantum sunt hominibus materia laudandi,

Vel e narrandi, vel exul randi. Similia inueniuntur in

440쪽

matis creaturis, & iuxta placitum Origenis, nomine roris, glaciei, & rcliquorum non viventium , &expertium rationis, quae ad laudes Dei inuitantur, deberemus intelligere alias creaturas rationales, quae

solae laudandi Deum proprie capaces sunt, quod est

a tridum. Conseques ergo fit,vi cu pluribus doctoribus no- mine aquarii in Scriptura, veras ac elementares aquas

intelligamus,ut nome ipsum pret sese ferr,quod no est cur a propria significatione in alienos, atq; etiam extortos significatus extrahatur,ut bene admonet Pater Molina supra, siquidem cum omni proprietate accipi potest, ac proinde ut sonat,sumi debet iuxta regulam Augustini interpretibus Scripturae satis familiarem. Quapropter verae, ac elementares aquae sunt, quae dicuntur eise super caelos,& a terrestribu, aquis per firmamentum diuidi. Pro cuius intelligentia scire oportet si ametum in sacra pagina proprie accipi nuc pro aggregato ex omnibus orbibus caelestibus mobilibus eum elemεto ignis,& aeris,nunc vero pro aliqua parte huius aggregati: qua etiam ratione non semel usur- Patur caelum,quod tradit D.Thom. . parte quaest.68. art. I. adducens verba Augustini ex 2. super Genesim ad litteram, commendantia hanc positionem hoc .modo . Hanc considerationem laude dignissimam iudico de expressius in solutione ad primum. Idem expressit D. Hieronymus ζpist. 8 s. ad Occeanum his verbis:Intra crium , ct terram medrum extruitur firmamentum, M. Rupertus r. libro de Trinitate capite χχ. sic inquiens : Firmamentum non solidum quid, aut durum,

et vulgo putatur, sed are est exiensem, m. Et stati me Scriptura illadfirmamentum nuncupauit idelicet,eo quod diuidat aquas ab aquis : Beda in Genesim asserit, pro