장음표시 사용
521쪽
Lib. II. Cap.XIII. Textus exposuis. 48 7
rnam igitur a edens partem, prima opinio Dir, inquit Aristoteles, constituentium mundum finitum, qui terram in medio illius collocarunt. Hi fuerunt Anaximander, Anaxagoras, Democritus, Empedocles, & Plato. Quod alIerere non potuerunt infiniti molis as Ieriores,cum infiniti medium non sit. Secunda opinio suit Pythagoreolum,existimantium,ignem in medio mundi situm esse, ut pote persectiorem,
cui proinde perfectior locus , qualis est medius , &aptior ad conseruationem , debetur. Terram vero dicebant circa medium mundi in gyrum moueri, cui aliam oppositam terram circa hanc in orbem motam adiungebant. Fundamento vero relatae sententiae respondet Aristoteles, non semper medium magnitudinis esse perfectius,licet medium naturae,id est,
in quo conservatrix virtus totius continetur , perfectius sit. Quoad secundam partem capitis,quidam ex antiquis arbitrati sunt terram esse globosae figurae; abj la-τς potius,quasi tympani ,ex eo,quod Sol,quando oriatur , aut occidit, secundum rectam lineam secatur 1 terra: si vero terra gisbosa esset, secaretur proculdubio sectione circulari,ut constat in Solis Ecclypsi. Cui respondet Aristoteles,hoc ita apparere ob nimiam distantiam licet aliter eueniat. Secundo, ipsum confirmant,quia lata figura maxime idonea est ad quietem,
quae terrae conuenit: sphaerica vero ad motum , quae etiam ratio ex dicendis corruit. Tandem circa tertiam partem prima sententia
est iam relata Pythagoreorum , qui ex praedicto terrae motu existimabant , prouenire, ut plures sint Lunae Ecclypses, quam Solis, neque huic positioni obstare aiunt, quo orizon videatur secare semper caelestem sphaeram in duas partςs aequales,hoc enim
522쪽
visus deceptione euenit. Verum licet huiusinodi deceptio contingere possit, si terra parum distaret medio, secus tamen si ab eo longo spatio seiuncta sit , ut Pythagorei constituunt. Aliorum extitit
sententia constituentium terram in medio uniuer-s , ita tamen, ut in eodem semper circum luatur. Αlij complures in id conspirarunt, ut terrae quie-lcm concederent, diuerss ducti rationibus. Xenophanes causam quietis terrae esse dixit, infinitam eius
profunditatem , radicibus in inserius spatium immensum diffusiis; quam sententiam derisit Empedocles. Thales Miletius fertur sensit Ie , terram quiescere, quia ab aqua sustinetur , sicut lignum aquae innatans. Quae sententia confutatur primo, quia aqua eleuata descendit sicut terra: ergo oportet, assignari aliud ,quod aquam sustineat,deinde grauiora natura litet subsident leuioribus,terra vero grauior est quam
aqua.Tertio eadem est natura totius , ac partis: terrae
autem pars, ut experimento constat, subsidet aquis: ergo & tota. Alii referente Anaximene,quietem ter ret in eius latitudinem contulsrunt,propter quam nequit aerem subiectum dissecare, sed eum premit, qui loco fugae non reperto, impositam terram sustinet. Quod refutat Aristoteles,primo,quia supponitur terra figurae non rotundar:item quia praedictae sustentationis non tam videtur causa latitudo terrae , quam magnitudo,quod idem eueniret, si terra esset globosa: tertio, siqua in medio mundi est terrae violentia, motus ad medium non erit ei naturalis, sed violentus, quod est absurdum. Empedocles asseruit , ideo terram quiescere, quia caesum rapidissima sua conuersione eius motum non patitur. Quod ex eo refellitur, quia si hoc ita esset, caeli motu cessante, tarra aliquo itura foret: quo
523쪽
igitur Non sursum,nec deors uim,ut patet,& ipso Empedocle consentiente, terra quiescebat, antequam cae ii mouerentur. Et contra rationem est, terrς propriam
quietem non concedere , sicut igni in propria sphaera,& hoc probar motus partium terrς deorsum, sicut motus parvis ignis sui sum. Denique alij ideo terram immotam consistere aiunt, quod aequaliter distet ab extremis, & ad neutrum magis inclinet. Sed neque haec ratio satisfacit, quia idem possiet dici de igne , si
in medio constitueretur. Praeterea, partes terrae ad medium tendunt, cum tame si cadem natura totius,
re partis, ac proinde non tantum quiescit in medio ob illam perplexitatem. Tandem illud locum non habet in aliis elementis,& tamen similis deberet esse in omnibus quiescendi ratio : Videturque sophistica ratio,quq in aliis perplexitatibus fieri solet,& in susti-
ciens, tam non oriendat,quomodo corpora mouean
tur ad diuersa loca, & idem de igne in medio posito dici posset,qui tamen absque dubio mouebitur, ter
Nos autem primo dicamin, utrum habeat motam, an maneat, sec.
Expositio textus. IN prassenti capite iam ex propria sententia desinit Aristotelcs quaestiones in praecedenti positas da
quiete, situ,& figura terrae. Quod caput in tres parti ur partes, in quarum prima statuit terram non
524쪽
moueri circulariter,sed in proprio loco quiescere, in secunda docet, proprium terrae locum esse centrum mundi : & in tertia , figuram illius esse globosam. In priori igitur parte primum probat, quia nihil violentum perpetuum esse potest. At motus ille circularis violentus foret terrae, alias terrae partibus naturaliter conueniret, quod falsum esse constar .Fierct pr terea,vi terra non uno,sed pluribus cieretur motibus ; quidquid enim in orbem fertur. prima sphaera excepta, plures subit morus. Fieret deinde contra experientiam,vi non semper in eisdem terrae locis, iisdemque punctis orizontis stellae inerurantes nobis orirentur, & occidere nr. Tertio, pars terrae medium mundi, quoad fieri potest, sortita, quiescit;igitur tora in medio consistens,quiete habet, Inouentur autem grauia ad medium mundi per se, &per accidens ad medium terrae , quia hoc cum illo coniungitur. Vnde si terra alio in loco esset, adliua grauia ad medium mundi tenderent. QDd vero grauia ad medium rendant,ex eo constat. quod inde violenter extracta non lineis, parallelis, seu aeque ab se distantibus,sed ad pares angulos, ita ut ablato impedimento, sibi in centro occurrerent, moueantur .Quiescit igitur terra in medio mundi, cum nihil moueatur in loco,ad quem naturaliter tendit. Er quibus pro secunda parte capitis colligit,locum terrae elle centrum mundi, siquidem in illud suapte natura sertur,& quiescit terra, & ab illo per violentiam avellitur ,& alias non ita se haberent, quae ab Astrologis circa ortus,occasus magnitudinem, & distantiam stellarum obseruata sunt. in tertia denique capitis parte probat Aristoteles, rerram esse globos e figurae, primo,quia quaelibet terrae pars suo pondere in medium nititur,& congloba
525쪽
tur,& Omnes Undecumque motae vergunt ad angulos rectos,& sibi paulatim appropinquant. Omnibus igitur partibus compressis undique versus centrum globosa figura euadet, quod si ex aliqua parte ingentis magnitudinis pondera accrescant, adhuc terra in globosam ibi figuram , quia maius pondus versus aliam partem impellit, donec ad aequalitatem omnes partes circa medium coeant. A ffectat enim terra , ut ipsius medium, uniuersi medium sit. Confirmatur Astronomicis rationibus, quia Luna, cum deficit, per circularem sectionem secatur, ex eo scilicet, quod terra, cuius interiectu obscuratur, rotunda est,cum hoc semper eueniat,& nunquam alias. Praeterea, si terra globosa non esset, Australibus incolis,NAquilonaribus idem omnino esset orizon , earundemque stellarum aspectus , quod experimento ma nifesto repugnat Ex quibus euidenter colligitur,non solum terram esse figurae sphaeric , sed etiam non eximiae magnitudinis, alioqui in tam Parua distantia lo-
Corum , non tam diuersus accideret stellarum aspectus,ambitus autem terrae, iuxta Mathematicos temporis Aristotelis, continere dicebatur quadraginta stadiorum millia, quae moles ad quantitatem stellarum relata nequaquam magna est.
Multa Aristoteles io his duobus capitibus, . quae longam hic videbantur discussionem suo iure exigere, verum quia in tertio, & quarto huius operis libro non pauca de elementis cum ipso Aristotele nobis sunt agitanda, placuit disputationem de elemento terrae in eum locum remittere, ut doctrinam de elementis eadem disputationis serie complectamur, ne forte iterum de elementis ex instituto acturi, eadem referre ad fastidium cogamur,& ideo haec pro secundo libro dicta sufficiant.
526쪽
Ostquam Aristoteles, i. lib. de uniuerso, &eius attributis dasIeruit;& in secundi de caeli in sydorum figura, motibus, aliisque assectionibus egit , aggreditur iam his duobus libris di Dputarionem de reliquis corporibus simplicibus, quatuor scilicet elementis, quatenus grauia & leuia sunt, motusque habent ad loca ubi iuxta uniuersi ordinem Congruentia, nec non de aliis simplicium corporum affectionibus, est enim huius operis scopus, ut initio diximus , uniuersum , ut ex simplicibus coagmentatum corporibus, de haec simplicia , quatenus partes uniuersi sunt: horum igitur disputationem nos quoque aggrediamur opariet. Verum, quia mens Aristotelis in his libris perspicua fatis est, textuu expositionem pressius,& illorum doeicinam breuius deinceps perstringemus, nisi ad amussinγ expendere velimus,
De primo igitur caelo. ac partibus de statas, suae in ipso feruntur, circ.
527쪽
Lib. III. Cap. II. Textus expositio. 493 Perbrevis expositio teXtUS. ΡRarmissa quadam praefatiuncula refert Aristoteles
praesenti capite opinionem aliquorum Philosophorum negantium,generationem . nec non alias sententias aliorum,varie de rerum ortu, & inicii tu sentientium .Praesertim recenset Platonis placitum , existimantis, omnia corpora ex figuris planis componi, & iterum in easdedissolui,& interire,in cuius refutatione,aliis interim omissis,totus est Aristoteles, probans non posse corpus ex superficiebus fieri, sicut nec superficies cx lineis, nec istς ex punctis:& quia partes componentes corpus grave. aut leue, praeditae esIe debent grauitate, & lcuitate;superficies vero, lineae, do puncta his vacant, hae enim elementorum affectiones sunt, quibus corpora recta mouentur, quae fusius persequitur Aristoteles.
Textus Aristotelis. Esse autem necessarium corporibus simplicibus
natura motum aliquem uniuersis competere Expositio textus INtentum Aristotelis in hoc capite est,probare Omne corpus physicum vendicare sibi aliquefit motum naturalem .Quod probat ex eo, quod sensu con' stat,corpora simplicia moueri mouentur ergo naturaliter ; vel si violentus est motus ideo est, quia est concrgrius motui naturat, qui unus erit specie ab una
528쪽
natura,quae principium est motus,& quietis. Deinde Irobatur ex quiere, nam Vel corpus quiescit natura- iter,uel per vim: si naturaliter, motus ad eum locum naturalis erit,si violenter, naturalis erit motus ad locum,in quem conarur. Deinde aliorum placita inter se comparat, & carpit,ex probatoque asserto colligit, Omnia corpora, quae recto moru feruntur, gaudere grauitate,aut leuitate, ut principiis motus naturalis, cum ad medium, vel a medio moueantur, & quibus motui violento resistunt ; ad utrumque autem aer conducit. Denique insert Aristoteles ex dictis, motum esse,& generationem, licer aliqua sint, quae generari non possunt,ex quibus est mundus;quod inefficaciter probatur ex eo, quod allas antequam mundus generaretur,existeret in natura vacuum.
Relat autem dicere, quorum est corporum
generatio, o quam ob causames, M.
Expositio textus. IN hoc capite, ut generationis principium inuesti.
get Aristot.explicat natura elementi,& quotuplex sit,ac in rerum natura dari ostendit. Elementum , inquit, est id, in quod caetera corpora diuiduntur, in quibus potentia,aut actu inest, ipsum vero in specie diuersa est indivisibile.Dicitur: Potentia, ut actu, quia neutrum horum determinatur, & non diuidi in specie diuersa, sicut heterogenea, quia homogeneum est.
529쪽
Lib. m. Cap. IV Textus expositio. 69 I
est. Ex qua di finitione insuit Arist.dari quatuor elementa , ignem,aerem , aquam, & terram, cum illis conueniat definitio . Denique opinioni Thalis,dicentis,unum tantum dati clementum,& Anaxagorae admittentis alia,ut carnem,& olla , praesert sententiam Empedoclis statuentis,quatuor vulgata elementa eL se principia caeterorum , quod confirmat ex motibus simplicibus a medio , vel ad medium,qui proprii sunt elementorum haec igitur ponenda sunt in rerum
Textus A ristotclis. Consequens autem est vim in nita,an - infinita c.
Expositio textus. INteatum Aristotelis in praesenti capite est,probare elementa non esse infinita et quod primo probat
Contra Anaxagoram, deinde contra alios Philos phos : nam partes similares mixtorum sunt compositae, cum resoluantur in terram aerem, aquam,& ignem,elementum vero compositum non est, sed simplex. Praeterea licet partes eiusdem rationis elementa essent,non ideo haec infinita forent, cum non omnia, ex similibus partibus constent. Vlterius elementorum differentiae certo numero continentur,
sunt enim calidum.& frigidum,siccum,&humidum, ergo finita sunt elementa ex illis constituta. Repyehendit deinde Leucippum, & Democritum, confingentes principia,seu simplicia corpora infinita, quo-
530쪽
rum concursu omnia procrearentur, quia omnia ex numeris componebant, & finita principia sussiciunt: determinat que sunt principioru differenti te,vt dixi-mis.colu incuntur praeterea negare multa,quae sens bus conspicua sunt , & alia admittere experientiae contraria, ut quod detur corpus,quod diuidi nequeat. Et ulterius,quod illa corpora magnitudine, & paruitate inter se differant,nec non infinita esse, & tamen
figuris distingui. Denique motus simplicis, qui proprii sunt elementorum , certo numero compreh nisduntur , nempe a medio , vel ad medium , lGca etiam , quae his moribus comparantur , igitur &
Textus Aristotelis. moniam autems nita ess necesse es, considerare restat o c.
Expositio teXPUS. Discutit iam Aristoteles in hoc capite,utrum elementum unum sit,uel plura,& resert prius ali ruis placita : deinde ea refellendo, quid res habeat
exponit.Plures Philosophi ex antiquis unum tantum esse elementum arbitrari sunt, alii medium quid inter aerem, & aquam sussiciens generationis principium per raritatem,& densitatem , quos triplici ratione refutat Aristotelos. Alij unicum clementum posuerunt, ignem , diuersimode tamen, quos etiam multipliciter refellit philosophus. Omnes vero unius elementi assertores,hac uniuersali ratione redarguit: quia si omnia naturalia corpora ex eodem principio